AGENDA.
INGEZONDEN.
Leidsche Begrafenis-Onderneming
BUITENLAND.
UIT DE RIJNSTREEK.
I oeders
A.M. ft&AS
Zaterdag.
„Musis Sacrum Buitengewone ledenver
gadering. Nam. halfnegen.
Zondag.
Jeruël (Groenesteeg 16): Samenkomsten
to 10 uur voonn. en halfzeven nam.
Jeruel (Middelslcgracht- 3): Morgen- en
avondsamenkomst.
Leger des Heils (Langebrug 4): Samen
komst te 10 uur v.m., halfvier en 8 uur nm.
Musfe Sacrum: Populair Tuinconcert van
hot muziekgezelschap Orpheus". 8 uur nam-
Maandag.
Loidsche Schouwburg: N.V. Ver. Rotter-
damsch Hofstad-Tooneel „De Spooktrein."
8 uur.
Stadszaal (foyer).: Feestelijke herden
king Hl-jarig bestaan Genootschap M. S.
G. 8 uur nam
Hazerswoude (café Verhuar)
Holt. Maatij. van Landbouw. Lezing van
den heer Kuiper over „Kopziektc". 8 uur
V am.
De avond-, nacht- en Zondagdienst der
apotheken wordt van Maandag 13 Sept. tot
en met Zondag 19 Sept. waargenomen door
de apotheken van de H.H. G. F. Reyst,
Stcenslj. 35, telcf. 136 en A. J. Donk, Hee-
rcnslr. 2, telf. 1313.
Dc geneeskundige Zondagsdienst te
Leiden wordt van Zaterdagavond 8 uur
tot Maandagmorgen 8 uur waargenomen
door de doctoren Muyzert, Mulder, Seret
cn Van Voorthuysen.
Te O o g s t g e e s t 'wordt deze dienst
dan waargenomen door dr. Timmermans,
tel. 390.
RECLAME.
Apotheek „De Vijzel", De Kempenaer-
straat 4, Oegstgccst, Telef. 274, dag en
nacht geopend. 7085
tijd, dat velen er een innerlijke tegenspraak
in zullen zien. Toch is er muziek, volwaar
dige niet alleen, doch behoorend tot het
edelste van wat de menschelijke geest heeft
gewrocht, waaraan elke zweem van per
soonlijk sentiment vreemd is. Dat is de
muziek van Johan Sebastiaan Bach, den
eenvoudige, die ze nooit schreef om zijn
zelfs wil, nooit voor het publiek, doch in
hoofdzaak voor de kerk, die er weinig of
geen nolilie van nam. Denken we aan kerk
muziek, dan denken we aan Bach.
Om Bach goed le kunnen vertolken, om
in 't algemeen in den kerkstijl te
Kunnen musiceeren, moet men althans iets
van Bachs levenshouding in zich voelen.
Wie dat niet heeft moet Bach met rust
laten. Wat men in den regel onder „voor
bracht" verstaat, is voor Bach uit den
booze. Bach-voordracht beleekent, kort uit
gedrukt, zelf-negatie.
Mevrouw. Noordewier is de Nederjandsche
Bach-zangeres bij. uitnemendheid. Zij ver
staat, als geen ander, de kunst zich geheel
in te denken in de groote figuur, die zoo
weinig zich zeiven zoekt dat hij, bijna
werktuigelijk, elk van zijn werken van het
opschrift voorzag: soli Deo jjloriam. Dat is,
naar het ons voorkomt, het wezenlijke van
Mevrouw Noordewiers Bach-kunst. En wat
ze daarmee bereikt bij den gevoeligen toe
hoorder, bij hem, die ten slotte ook iets van
Bach in zich heeft, is niet onder woorden
te brengen. Aanschouw het publiek, dat in
volkomen overgave luistert naar een aria
van Bach of naar een „gcistliches concert"
van Bachs grootsten voorganger Schütz en
besef dat ze een gebenedijde kunstenares
moet wezen om den toehoorder te kunnen
voeren naar de hoogste gebieden van den
mcnschelijken geest. In die oogenblikken
denken we niet, zelfs niet aan de schoon
heid van haar zang of aan de schoonheid
van de muziek: wat waarlijk schoon is, ligt
dan ook elders.
In haar overige voordrachten die de we
reld meer naderbij komen, het gevoelige
„Als de ziele luistert" van Calh. van Ren-
ncs, de mooie en origineele „Geestelijke lie
deren" van v. d. Siglenhorst Meijer, een
zang van Handel en eenige Engelsche lie
deren, genoten we als steeds van een prach
tige slem, die, dank zij een voortreffelijke
zangkunst, haar slralenden en jeugdigen
glans onverzwakt behoudt.
Do eervolle taak om naast mevrouw
Noordewier als organist op te treden was
weggelegd voor den heer Ant. van der Horst.
Zooals we dat van dezen voortreffelijken
musicu9 mochten verwachten speelde hij,
als openingsnummer. Bachs Fantasie en
Fuga in c kleine terts, in volkomen over
gave aan den -geest van het statige stuk,
duidelijk in de stemvoering en met kleur
rijke registratie. Als" solist deed hij zich
verder hooren in een drietal koraalvariaties
van Brahms (de eenige door den meester
nagelalen werken), die weinig worden ge
speeld en waarvoor we, reeds daarom,
v. d. Horst dankbaar zijn voor zijn keus.
Bijzondere lof komt hem nog toe voor de
zinrijke begeleiding.
Mevrouw Noordewiers zoon, fluitist in
het Concertgebouworkest, was ook ditmaal
meegekomen. De zeer aangename herinne
ring, die wij aan zijn laatste optreden in
het vorig seizoen hadden bewaard, heeft
hij wezenlijk versterkt. Zijn toon heeft aan
sonoriteit wederom gewonnen. Behalve de
obligaatpartij in de zangnummers van Bach
en Handel, waarin hij zich waardig aan zijn
beide partners aanpaste, heeft hij nog een
zeer bekoorlijk „Vieillo Chanson" van den
Parijschen chef van het orkest der Opéra
Comique Henri Busser gespeeld.
Er ging wijding uit van dit kcrkconcert.
De bezoekers, die de kerk geheel vulden,
gaven daarvan aan he t eind van den avond
blijk door een oogenblik te loeven alvorens
de kerk te verlaten. -
■H-
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
Copie van al of niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven.
Opwekking voor a.s. Woensdag.
Het zij ons vergund, om onze stadgenoo-
ten, die met ons liefhebben de dynastie van
Oranje-Nassau, die dankbaar gedenken wat
de edele zonen en dochteren van dat be
roemd geslacht voor ons land en volk niet
alleen in voorspoed, maar ook in tegenspoed,
in rampspoed, in tijden van nood en dood
geweest zijn en beslaan hebben, en die met
dankbare liefde opzien tot de vrome moeder
der Oranjes, Juliana van Stolberg, wier
voornaam voortleeft in de lieve Prinses van
Nederland, met aandrang uit te noodigen tot
bijwoning van de vergadering, die D. V.
Woensdagavond gehouden wordt in dc
stadsgehoorzaal. Deze samenkomst, belegd
door de besturen van den Christelijken Vrou
wenbond in Nederland, afd. Leiden en van
de Leidsche Christelijke Oranjevereeniging,
bedoelt bij te dragen tot het opwekken der
volksliefde, die gelden bijeenbrengen zal
voor de oprichting van een standbeeld van
Juliana van Stolberg, waarvan men de
eerste-steen-legging tegemoet ziet in het
volgende jaar op den 18den verjaardag van
ITare lieve naamgenoole, Hare Koninklijke
Hoogheid, de Prinses. Mevrouw Schokking-
Metelerkamp hoopt over Juliana van Stol
berg een rede te houden. En Z.Exc. generaal
Weber van 's-Gravenhage is bereid, om een
slotwoord tot ons te richten. liet een en het
ander zal ons duidelijk maken, waarom wij
met vreugde, met geestdrift moeten mede
werking aan de verrijzing van bedoeld ge-
denkleeken. Wij wekken u op, om deze
„mooie" vergadering, die ook nog zang en
muziek zal doen hooren en alles gratis aan
biedt. waarvoor wij naar onze advertentie
verwijzen, met uw tegenwoordigheid te vcr-
eeren, en de gehoorzaal te vullen tot den
nok met een schare van Nederlandsche man
nen en vrouwen, die in vele dingen aan
zienlijk mogen verschillen, maar één zijn
in ongeveinsde liefde voor het Huis van
Oranje.
Ontvang, geachte Redactie, onzen dank
voor de plaatsing.
De besturen van den Christelijken
Vrouwenbond, afd. Leiden, en van
de Leidsche Christelijke Oranje-
Vereeniging.
RECLAME.
AUTO-TRANSPORTEN, CREMATIE
H. P. H. iTEEREVf EER
TEI-iKFOON 881 - ITEIOKN
4030
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De ontmoeting tnsscken
Briand en Stresemann.
Briand en Stresemann hebben voor hun
onderhoud uitgekozen een klein plaatsje op
Fransch gebied in de Jura, waar zij ook
samen hebben geluncht.
Beiden verklaarden zich zeer voldaan,
doch wilden verder niets uitlaten. Volgend
communiqué is uitgegeven:
„De Duilsche minister van builenland-
sche zaken dr. Stresemann en de Fransche
minister van buitenlandsche zaken, Briand,
hebben elkaar bij het noenmaal te Thoiry
ontmoet Zij hebben daar gedurende ver
scheidene uren een gesprek gevoerd, dat
allerhartelijkst verliep. In den loop van het
onderhoud roerden zij achtereenvolgens alle
kwesties aan, die beide landen aangaan en
zochten samen naar de geschikte middelen
om de oplossing dezer vraagstukken in het
Duitsche en het Fransche belang en in den
geest van de door hen onderleekende over
eenkomsten te verzekeren. Beide ministers
brachten hunne opvattingen over de ge
meenschappelijke oplossing dezer problemen
in harmonie, waarbij ieder zich voorbehield
om zijn regeering daarvan op de hoogte te
stellen. Wanneer hunne opvattingen door
hun wederzijdsche regeeringen goedgekeurd
worden, zullen zij hun samenwerking her
vatten om hel gewenschle resultaat te be
reiken."
Dit laatste kondigt als het ware een
nieuwe ontmoeting aan.
De Volkenbond beraadslaagde gisteren in
commissies.
Zweden's nalatenschap als rapporteur
over het mandalenvraagsluk in den Vol
kenbondsraad zal waarschijnlijk aan Ne
derland ten deel vallen. Rapporteur over
Dantzig zal thans waarschijnlijk België
worden, ter opvolging van Quinones de
Léon. Aangezien de hnoge commissaris over
Dantzig een Nederlander, prof. van Hamel
is, wilde Nederland natuurlijk voor dit rap
porteurschap niet in aamnerking komen.
FRANKRIJK.
Snelle bezuiniging.
De ministerraad heeft de protesten be
sproken, die tot hem gericht zijn naar
aanleiding der administratieve en rechter
lijke reorganisatie. Hij besloot dat hij met
de uilvoering der maatregelen niet kan
wachten tot het parlement bijeenkomt: dit
zou in strijd zijn met den tekst zelf der wet
van 3 Juli. De maatregelen waartoe in den
ministerraad besloten is, zullen dus volle
dig in werking treden. De raad besloot
onmiddellijk bij de opening der Kamerzit
ting de bezuinigingsvoorstellen in te die-
neft. De regeering zal voor ieder voorstel
de kwestie van vertrouwen stellen en geen
interpellatie aanvaarden vóór de ontwerpen
in behandeling komen.
ENGELAND.
Een nieuw voorstel der reges-
ring in het mijnconilict.
Evan Williams, dc voorzitter van den
mijneigenaarsbond, is gistermorgen een uur
bij Baldwin geweest. Deze laatste heeft
daarna vier liedere van de mijnwerkers, o.w.
Smith en Cook, ontvangen.
Zij kwamen om 11 uur, lunchten bij den
premier en vertrokken 's avonds tegen 7 uur
^erst weder uit Downingstreet.
Na afloop der besprekingen overhandig
de de premier den vertegenwoordigers der
ipijnwerkers den volgenden brief:
„Op 3 September hebt gij ons geschreven,
dat gij een conferentie met de mijneigenaars
verlangde in tegenwoordigheid van verte
genwoordigers der regeering, ten einde te
trachten een regeling van het huidige ge
schil tot stand te brengen en gij verklaarde,
dat gij bereid waart, een bespreking aan te
gaan op den grondslag van „vermindering
der arbeidskosten, om in de onmiddellijke
behoeften der industrie te voorzien."
Na rijpelijke overweging kwamen wij tot
de conclusie, dat dit aanbod een voldoende
grondslag vormde om ons tot de mijneige-
naarsvereeniging te wenden en haar uit te
noodigen zulk een conferentie bij le wonen,
als door u werd gcwenscht. De mijneige-
naarsvereeniging echter heeft thans op de
meest nadrukkelijke wijze geweigerd met
uw federatie in bespreking te treden betref
fende de werkuren en loonen of een natio
nale regeling met haar te sluiten.
Het ligt blijkbaar niet in de macht der
regeering een regeling tot stand te brengen.
De mijneigenaarsvereeniging heeft even
wel verklaard, dat de mijneigenaars in
alle districten bereid zijn, de voornaamste
beginselen in acht le nemen, welke een na
tionale overeenkomst zou moeten vaststel
len. Een bevredigende regeling zou de dis-
triclsovereenkomsten moeten combineeren
met nationale controle. Indien dc mijnwer
kers ten slotte bereid zijn de economische
feilen der industrie onder de oogen le zien
en het werk te hervallen volgens voprlpo-
pige districtsregelingen, zijn wij bereid er
door wetten voor le zorgen, dat dezé be
ginselen behoorlijk worden toegepast door
middel van een nationaal hof van beroep.
Wij zetten u derhalve in nevensgaande
memorie in het kort uileen, wat wij bereid
zijn le doen en de grenzen,, binnen welke
wij ons in staat achten te bandelen. Indien
uw loden bereid zijn het werk te hervatten
op den grondslag van districts-regelingen
(mits zekerheid floor deze voorwaarden
wordt gewaarborgd) en wanneer het werk
algemeen is hervat, zullen wij deze voor
waarden aan het parlement voorleggen in
dxn vorm van een wetsontwerp."
In de bijgevoegde memorie wordt voor
gesteld:
1. Zoodra het werk algemeen is hervat
volgens voorloopige regelingen, te sluiten
door plaatselijke onderhandelingen, zal de
regecring bij het parlement een wetsont
werp indienen, waardoor een nationaal hof
van arbitrage wordt opgericht, tenzij vroe
ger een nationale overeenkomst is gesloten,
welke dit onnoodig maakt.
2. Elke van beide partijen bij een voor
loopige overeenkomst, welke bepaald, dat
er langer gewerkt wordt dan het vroegere
aantal uren, kan zich wenden tot het hof
to't herziening der regeling, aangezien deze
aangelegenheden tot Juli 1926 gewoonlijk
op nationale basis werden vastgesteld.
3. Het hof kan een voorloopige regeling
ten aanzien eener aangelegenheid, welke
aan zijn oordeel onderworpen wordt, beves
tigen of wijzigen, en van af den datum,
door het hof vastgesteld, zullen alle mijn
werkers, die bij de uitspraak zijn betrokken
en werkzaam zijn in de mijnen, waarin lan
ger dan het vroegere aantal uren gewerkt
wordt, door de wet gerechtigd zijn, loonen
te ontvangen in overeenstemming met de
beslissing.
Het bureau der Mijnwerkersfederatie be
sloot legen Maandag den uitvoerenden Taad
bijeen te roepen om Baldwin's voorstel te
bespreken. De mijnwerkers wenschen ophel
deringen over verschillends gedeelten van
Baldwin's brief.
Van mijnwerkerszijde wordt officieel me
degedeeld, dat opnieuw uit Rusland een
chèque van 105.000 pond sterling is ontvan
gen, als steun aan de stakers. Dit is de
tweede termijn van de som, die de arbeiders
van Sovjet-Rusland bijeenbrengen door het
afslaan van 1 pCt. hunner loonen. De totaal
uit Rusland ontvangen steun bedraagt thans
727.000 pond sterling.
j-r ITALIË.
Na den aanslag.
Weer een anti-Fransch incident. Fascis
ten hebben te Venetië een Fransche vlag
uit een winkel gehaald en verscheurd. De
Italiaansche regeering heeft bevel gegeven
een onderzoek in te stellen en .onmiddellijk
de noodigo maatregelen te nemen.
Het teekent de sïemmingl
Donderdagavond zijn te Rome meer dan
zestig huizen door de politie doorzocht en
ongeveer 350 personen zijn gearresteerd. De
politie stelt een onderzoek in naar het ver
leden van deze personen en elkcii gearres
teerde zal gevraagd worden, mede ie deelen,
om welke reden hij in de hoofdstad vertoeft.
Ook in andere plaatsen van Italië zijn
huiszoekingen gedaan; omtrent de resulta
ten is nog weinig bekend.
ZUID-AFRIKA.
De nationale vlag.
Hertzog Heeft zich' met de Zuid-Afrikaan-
sche delegatie voor de Rijksconferentie le
Londen ingescheept a.b'. van de Balmoral
Castle. Bij het vertrek werd hij door een
geestdriftige menigte begroet.
Generaal Hertzog zal bij den Volksraad
een voorstel indienen tot het houden van
een referendum over het wetsontwerp lot
het invoeren van een nieuwe vlag.
MEXICO.
Gbregon vermoord?
De Indianenstam der Jaquis zou den
vroegeren president Obregon gevangen ge
nomen en vermoqyd hebben. De regeering
deelt mede, dat regeeringstroepen naar den
staat Sono zijn gezonden met opdracht om
de Jaquis uit te roeien, indien zij zich niet
overgeven.
Op bevel van president Calles is de com
mandant der strijdkrachten van Vera Cruz,
generaal Valento, wegens hoogverraad te
rechtgesteld- x
BUITENLANDSCH GEMENGD.
Schroder ter dood veroordeeld.
Het hoogtepunt in het moordproccs
Schroder werd gevormd door het verhoor
van getuige Rudolf Haas. Laatstgenoemde
had den Officier van Justitie zelf verzocht
te worden gehoord over het feit, dat hij
nimmer met Schroder in connectie heeft
gestaan. Aan dit verzoek werd door de
rechtbank gevolg gegeven, terwijl teven9
werd besloten, ook den Maagdenburgschen
commissaris van politie, Tenholt, ala ge
tuige te hooren.
In de namiddagzitting, waarin Haas en
Tenholt door de rechtbank werden ge
hoord, weid Haas volkomen gerehabili
teerd. Uit hét verhoor bleek namelijk, dat
hij noch vóór, noch na den moord Schro
der had gekend, doch dat hij hem bij de
conferentie voor den rechter van instruc
tie voor de eerste maal had gezien.
Het verhoor van commissaris Tenholt
was daarna feitelijk nog sléchts een for
maliteit, daar Tenholt moest toegeven,
niet het minste materiaal te bezitten,
waardoor hij nog langer aan de medeplich
tigheid van Haas zou kunnen gclooven.
Het O. M. eischte in een uitvoerig, re
quisitoir de doodstraf.
Ten slotte kreeg Schroder nog het woord
Aan de hand van een door hem opgesteld
manuscript hield beklaagde een uitvoerige
redevoering. Nogmaals wees hij er op, dat
hij „deze strafbare handeling in een ver-
sclirikkelijken noodtoestand heeft begaan'*'
Tot den officier van justitie gewend, zeide
hij, geen vertrouwen in de Maagdenburg-
sche justitie te hebben, daar hij deze een
fiasco had bereid. Indien ik, zoo vervolg
de beklaagde, Helling door een schot in
den rug heb vermoord, dan geschiedde dit
slechts, oindat ik hem niet in de oogon
kon zien. Ik ben geen leugenaar, maar
men had mij oorspronkelijk niet v&j*.
moord beschuldigd. Men toonde mij ech
ter een geheel anderen weg tijdens het
vooronderzoek en ik zou een dwaas zijn
geweest, indien ik dien v;eg niet zou zijn
opgegaan.
Ik ben mij van den crpst van mijn daad
bewust en ik weet, dat ik mijn hoofd heb
verspeeld, maaj".ik verzoek de rechtbank
te bedenken, dat ik tijdens het plegen
van den moord nog slechts een en twintig
jaar oud was Wellicht zou een rechtbank,
die objectief oordeelt, mij in een vertoete-
ringsgesticht plaatsen. In de Maagden-
burgsChe rechters echter heb ik, wat him
objee tie vi telt betreft, geen vertrouwen.
De rechtbank trok zich daarop in de
raadkamer ierug; na anderhalf uur be
raadslaagd te hebben, werd het vonnis
geveld, conform den eiscli.
De rechtbank verklaarde voorts de vaste
overtuiging te hebben gekregen, en. deze
plechtig te willen verkondigen, dat Schr.^
dor bij den moord geen medeplichtigen
heeft gehad en dat inzonderheid de drie
heeren Haas, Fischer en Reuter, die in
dit proces verwikkeld zijn geweest, volko
men onschuldig zijn..
Schroder nam het vonnis kalm op.
De typhus te Hanncver. 0
net aantal gevallen is gestegen tot
1501, het aantal dooden tot 42.
Veerboot gekenterd.
In het Köhlbrand-kanaaJ te Hamburg
-i« een veerboot, die vol menschen was,
gekenterd, waarbij 4 arbeiders verdron
ken.
Kinderverlamming.
Volgens berichten uit Halle zijn in Nord-
'hausen 18 gevallen van kinderverlamming
voorgekomen, waarvan 5 met doodelijken
afloop.
Autobus verongelukt.
Volgens een bericht uit Ponenza is daar
een vrachtauto met muzikanten over den
kop geslagen. Vier der inzittenden wer
den gedood, 20 gewoond, onder wie 5
ernstig.
Dertig huizen afgebrand.
In bet dorp Sanddorf in het Rhönge-
bergte zijn dertig huizen met zeven bijge
bouwen door brand verwoest. Een bestrij
den van den brand was door bet ontbre
ken van water zeer moeilijk.
Om een pond boter.
In Roggendorf in de buurt van Marien-
bad heeft een inbreker een boerenfamilie
van zes personen vermoord en vervolgens
niets meegenomen dan een pond boter.
De man, die soldaat was, is door de mi
litaire rechtbank te Pilsen ter dood ver
oordeeld.
RECLAME.
RECLAME.
MIJNHARDT's
Hoofdpijn-Tabletten 60 ci
Laxeer-Tabletten 60 ct
Zenuw-Tabletten 75ct
Staal-Tabietten 90 ct
Maag-Tabletten 75 ct
By Apothekers en Drogisten
814
Alphen. Bij gunstig weer zal het vol
gende of laalsle Volksconcert worden gege
ven door de Chr. Muziekver. „Arti et Reli-
gioni" onder leiding van den heer W. J.
Smolders, op Dinsdag 21 September 8 uuf
n m. in de muzieklent.
Programma: 1. Koraal (lied); 2. Adolf van
Nassau, marsch, J. R. v. d. Glas; 3. Gra-
zièlla, ouverture, Fern. Andrieu; *4. Lou-
nelly-Janny, fantasie Jean Prcekher; 5.
Marche des Saltimbanqucs, E. Ergot Pauze.
G. Cornelius Marche de F. Mendelssohn;
Le Dimanehe aux Champs, ouverture, L. E.
Rugers; 8. Marlha, fantasie, Flotorv; 9. Groet
aan Beek, marsch, Herm. Luremani 10,
Koraal (lied).
worden verdreven door de pijnstijlende
en in doosjes 6stuks45d Bij de goede drogisten^
Op elke poeder staat A.MLet hierop
813
Met no. 4 werd een lc prijs behaald in
de 3e afd. op 't concours te Nieuwerbrug en.
met no. 7 een 2e prijs in dc 2e afd. op het
concours te Alpben a. d. Rijn.
Gisteren is te Dordrecht de achtste
centrale fokveedag voor het zwart-bont Hol-
landsch veeslag gehouden. Deze fokveedag
i9 georganiseerd door den Provincialen Bond
van Rundvée-fokvêreenigingen in Zuid-Hol-,
land. Door de erven Heemskerk alhier wer*
den de volgende prijzen behaald: Stierkal
veren geb. tusschen 1 Jan. en 28 Februari
1926, 3de prijs Albert, 111213 R. v. J. VoL
bloed-vaarskalveren, geb. tusschen 1 Oct.
1925 en 1 April 1926, afstammende van één
vader, l9te prijs met stammoeder-Jonge Max
XCII, 7315 S. Tenminste drie directe afstam
melingen (volbloed) van één koe, met of
zonder stammoeder: lsle prijs met stam
moeder Anlje. 15864 R, geb. 1913. Tenmin
ste 5 door één fokker gbfokte volbloeden
ouder dan één jaar, 3de prijs.
Boskoop. Het klimaat en de
bodem. Eén der oorzaken, dat het
centrum Boskoop zich zoo ontwikkelen kon*
is gelegen in het milde klimaat, waarmede
Nederland en in 't bijzonder Zuid-Holland,
gezegend is. Het zeeklimaat, zooals we dat
in deze streken kennen, voorkomt heete
zomers en strenge winters, die deh planten^
groei groote schade zouden aanbrengen.
Nimmer hebben we te klagen over den
regen: in 't voorjaar valt op lijd en vol
doende regen en zelfs op tijden, dat de regen
uitblijft, zorgt een overvloedige en malscbe
dauw, dat jonge, pas gestekte, nieuw-be-
wortelde planten niet lijden van te groote
warmte. Het klimaat komt overeen met dat
in sommige deelen van Brazilië en Australië
en veroorlooft een cultuur van planten en
heesters, die op andere breedte-graad ge
wend zijn te leven. Zoowel planten uit Scan
dinavië en Rusland als planten uit Grie
kenland, Voor-Azië en van het Zuidelijk
Halfrond vinden hier een klimaat, gunstig,
om te groeien. Daaraan is het mede te
danken, dat Boskoop zich van -oudsher kon
toeleggen op de cultuur van planten, die
ontdekkingsreizigers en onderzoekers van
Azië en Amerika meebrachten; de planten
uit Japan, China en Australië groeiden hier
alsof ze inheemsch war^n. Hoe vaak hoort
men niet, dat overigens sterke, wat de boom-
kweeker noemt: harde planten in Noordelijk
Duitscbland en de Vereenigde Stalen bij'
langdurige vorst bevriezen of bij groote
hitte verbranden. Die uitersten kent ons kli
maat niet. Men moet dè.ar, om groote schade
te vdbrkomen, bijzondere voorzorgsmaatre
gelen nemen, om de planten 'in leven te.
houden: men kweekt er onder woudboomen'
of tusschen vaste, dichte, altijd groei*
hagen van beuken, Taxus enz.
Buitenlanders, die Boskoop bezoeken,
staan dan ook telkens weer verbaasd, dat
de lucht cn zelfs het land „zéo waterig"
is. Wil men in 't buitenland in de kweeke-s
rijen zich van voldoende water voorzien,
dan is men verplicht door het geheele be
drijf waterleiding aan te leggen en zelfs dat
is nog maar een poover hulpmiddel. Hoe
jaloersch zijn vakgenooten uit andere
streken niet op de natuurlijke waterleidin-.
gen, die zich rondom de tuinen bevinden.
Hiermee zijn dan bedoeld de sloolen, die allé
kweekerijen omgeven en aan het dorp het
eigenaardig cachet verleenen. Niet alleen
zorgen deze slooten, die het overtollige
water van de kweekerijen aannemeD en
in tijden Van betrekkelijke droogte, indien
op peil gehouden, water aanvoeren, voor een
goede vochtmaat voor den grond; ze zorgen
tevens, dat de nachtvorsten, die in het
vroege voorjaar zoo schadelijk kunnen zijn
voor bloesem en jong fruit, het jonge gewa9
op de kweekerijen niet deren.
Wanneer men de enorme schade, die deze
nachtvorsten in Midden-Duitschland, Saksen
en Oostenrijk aan kunnen brengen, gezien
heeft, beseft men hoe gunstig het klimaat
en.de bodemomstandigheden hier zijn.
Naast het klimaat kan de grond genoemd
worden als een der factoren waardoor Bos-
koop's cultuur zulk een vlucht genomen
heeft. Het laagveen was oorzaak, dat reeds
eeuwen geleden aanvankelijk een vrucht
boomcultuur zich ontwikkelde; maar het is
laagveen van een bijzondere structuur, want
elders, tot zelfs in Amerika toe, worden
kleinere of grootere gebieden laagveen aan-ï
getroffen en toch is een complex kweekerijen
hooge uitzondering. Dit laagveen, zooals dat
hier wordt aangetroffen, is korrelig en vocht-»
houdend, bezit bovendien groote poreusheid,
het vermogen om voedingsstoffen vast le
houden, laat te veel water gemakkelijk los
en is in staat door capillaire werking, bij
droogte het water aan te voeren. Deze grond
is nu zoo bij uitstek geschikt voor de cultuur
van sierheesters, vaste planten, conifeeren
en in 't algemeen waterlievende planten. Dit
gebied is ook beperkt, want Boskoop wordt
ingesloten door een gebied van zware klei:
Hazerswoude, Alphen. Bodegraven en Wad«
dinxveen en waar niet, zooals b.v. Zwam-
merdam en Reeuwijk. is de grond toch nog
van andere structuur. Bovendien beletten
verschillende omstandigheden, zooals slecht*
bevaarbare polders, dammen, ongunstig poL
derpeil een uitbreiding in die richting.
Over het ontstaan van 't laagveen een
volgende maal.
Tot nader order zullen de beurs-
dagen van dc Boskoopschc Bcurs,-
georganiseerd door den Bond van PlaJX^
J 21
