AGENDA.
BUITENLAND, m
UIT RUSLAND.
Van tien Voet der Pyreneeën.
Dinsdag,
„Jeruël" (Grocncsteeg 16): Bijbelbespre-
jting. 8 uur.
Donderdag.
Oud-Horluszichl: Tuinconcert door de
chr. zangvereeniging „Ledagoh" cn het chr.
muziekgezelschap „Polyhymnia"; nam. 8
uur.
Dagelijks.
„Casino-bioscoop", Hoogewoerd: Voor
stellingen le 8 uur.
Woensdag- en Zaterdagmiddag van 2 tot
4 uur kinder- en iamilie-malinée.
„City-theater", Haarlemmerstraat: Bios
coop- en Variété-voorstellingen te 8 uur.
's Woensdag en 'a Zaterdags matinée te
2 uur.
„Luxor-thealer", Stationsweg: Bioscoop-
en Variété-voorstellingen. Dagelijks te 8 uur.
'9 Woensdags en 's Zaterdags matinée te
2 uur.
Den Haag: Scala. Specialiteiten^
programma.
Sc h e ven in gen: Cursus Maxo. 8 tl
Zaterdag, Zondag en Woensdag ook 2 u.
De avond-, nacht en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag 16 tot en met
Zondag 22 Augustus a.s. waargenomen door
de apotheken van de h.h. D. J. v. Driesum,
Mare 76, telef. 406, en G. H. Blanken,
Hoogewoerd 171, telefoon 502.
Door een sneltrein gedood.
Zaterdagavond is te Geldiop de gepen-
sionneerde onderwijzer F., uit Heeze, die
hardhoorend is, op het slationsemplacement
door een sneltrein gegrepen en gedood.
De noodlottige brand te
Oss. Zaterdagmorgen had te 0®e, naar
de ,,'s-Hert. Crt." meldt, de begrafenis
plaats der vier ongelukkigen, die bij den
brand, welke Zondagnacht aldaar gewoed
heeft, om het leven zijn gekomen.
Te halfnegen had in de parochiekerk van
Maria Onbevl. Ontv. de Uitvaart plaats
yoov de overleden moeder.
De kerk was geheel gevuld met geloovi-
gen die met de familieleden een gebed
kwamen storten voor de zielcrust der over
ledenen.
Do H. Mis van Requiem werd opgedra
gen door kapelaan Bodenstaff, terwijl het
kcor de gezangen uitvoerde.
Na dq H. Mis ging de droeve stoet naar
heb kerkhof, gadegeslagen door honder
den, die zich op de trottoirs hadden ge
schaard.
De man volgde als vernuft de voor hem
uitgedragen lijken van zijn dierbare echt
genoot© cn kinderen. Do droeve stoet
maakte een smartelijken indruk en bij allen
die hem voorbij zagen gaan, kwamen do
tranen van medelijden in de oogen.
Op het kerkhof was de belangstelling
overweldigend.
Nadat nog eenige gebeden gestort wa
ren, had de teraardebestelling plaats.
Diep onder den indruk verliet men den
doodenakker.
Passenmisère Aan't station
te Venlo zijn aangehouden nonnen met een
40-tal pensionaires van Geldern, die een be
zoek wenschten te brongen aan het missie
huis te Steyl. Ze werden allen, omdat zij
niet in het bezit waren van de noodige pa
pieren, teruggezonden.
Ernstig auto-ongeluk. Door
onhandigheid van den chauffeur reed Vrij
dagavond de auto van den Deiftschcn groen
ten handelaar van Heerden tegen een paal
bij dc Hoorn9che brug in de gemeente Schip
luiden. De vader sloeg door de voorruit en
werd levensgevaarlijk gewond. Hij is. na
bediend le zijn, vervoerd naar het R-'K.
ziekenhuis te Delft.
Ongeluk met een sloom-
ketel. In de exportslagerij van den beer
L. te Boxmeer, kreeg dc arbeider A. Heijr
bij het open springen der deur van een
stoomketel, kokend water over 'l lichaam;
hij werd met brandwonden overdekt. Zijn
toestand is ernstig.
Doodelijk mijnongeval. In
do mijn Laura en Vereenigiftg te Ëygelsho-
ven is de 30-jarige Duilsoke houwer W. B.
door een ongeval getroffen en gedood.
Dc man, die in EygelshoA'en woonachtig
was, was gehuwd en vader van 2 kinderen.
Een kameraad, die met hem werkzaam
was, werd licht verwond.
Motorrijders zwaar gewond.
Zaterdagavond half tien gingen twee jonge
mannen uit Vecndarn van circa 23 jaar, de
ongehuwde P. van Wijk en de gehuwde J.
Brouwer, op een motorfiets een ritje maken.
In het nabijgelegen dorpje Kiel windeweer,
namen zij bij een brug de bocht te nauw,
waardoor zij met groole snelheid tegen een
muur reden. Hevig bloedend en bewusteloos
werden zij opgenomen en, na voorloopig te
zijn verbonden, per auto naar het Acade
misch Ziekenhuis Le Groningen vervoerd.
Beider toestand is zorgwekkend.
Anders bedoeld. Nichtje:
„O, oom, wat is dat leuk. Uw ganzen loopen
mij altijd tegemoet"
Oom: ..Ja kind, maar dit doen ze alleen
al© zij familie zien".
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De Volkenbondsaan gelegenheden
Clemenceau's blief.
Waar heb oogenblik van bijeenkomst
van den Volkenbond nadert begin Scjpfc.
wordt aan de Volken bond saangelcgen-
heden weer meer aandacht .geschonken.
Dc Spaansche minister van buitenl. za
ken heeft te San Sebastiaan langdurig
gesproken met de gezanten van Duitsch-
land, Engeland, de Ver. Staten en Italië,
en met den Franschen zaakgelastigde,
dien hij te dejeuneeren hield.
Dat dc Volkenbond daarbij in het cen
trum dor besprekingen heeft gestaan, is
duidelijk!
Een officieel comhruniqué ovor do be
sprekingen in het rijkskabinet over de
buitenlandschc politiek is niet verschenen,
rhaar er is toch bekend geworden, dat de'
ministers zich eensgezin hebben aangeslo
ten bij het fctandpunt door Stresemann
ontwikkeld. Stresemann wil dat de poli
tiek, die tot dusver ten opzichte van den
Volkenbond is gevolgd, op loyal© wijze
wordt voortgezet. Ondanks de minder ge
lukkig© ontvangst, die den Duitschen ge
delegeerden in Mei te Genève is ten deel
gevallen, blijft het verzoek van Duitsch-
land om in den Volkenbond te worden op
genomen, van kracht. Verdere besluiten
zullen in de eerste plaats afhangen van
de resultaten van de besprekingen in dc
studiecommissie. Naar men weet zal deze
commissie op verzoek van Spanje nogmaals
vergaderen.
Het staat nog niet vast, wanneer de com
missie opnieuw zal bijeenkomen en ook is
Duitschland nog niet tot bijwoning vau
die vergadering uitgenoodigd. Enkele bla
den verzekeren, dat de kwestie van de
toetreding van Duitschland tot den Vol
kenbond en in het bijzonder de verdeeling
van de raadszetels langs diplomaticken
weg besproken is tusschen buitenlandsche
zaken en de betrokken mogendheden.
Deze besprekingen hebben een voor
Duitschland bevredigend resultaat opgele
verd. De bedoelde buitenlandsche regee
ringen zien in, dat een herhaling van het
geen in Mei te Genève is gebeurd, noch
in het belang van Duitschland, noch in dat
van den Volkenbond zou zijn.
Clemenceau heeft gezegd, dat hij niet
van plan was te antwoorden op de aantij
gingen van senator Borah, noch in het al
gemeen noch in bijzonderheden. Zijn be
doeling was geweest, het Amerikaansche
volk te bereiken en daarom had hij zich
tot den president gewend, als het hoofd
van dit volk. Voor het overige moest do
uitwerking van zijn brief aan het volk
worden overgelaten en hij meende nog
t© kunnen gelooven, dat bij de komende
onderhandelingen zou blijken, dat zijn
brief niet vergeefsch was geweest.
JVensch en werkelijkheid
BELGIË.
De kwestie-Graff.
De Duitsche regeering heeft bericht ont
vangen dat de koning van België, op voor
dracht van den minister van justitie, de
vier, door een bezettingskrijgsraad we
gens vermoording van den Belgischen lui
tenant Graff, veroordeelden Reinharcr„
Klein, Graberfc en Rieke begenadigd heeft
en hun invrijheidstelling heeft gelast.
Het Belgische ministerie van justitie is
na zorgvuldige herziening van het door
Duitschland ter beschikking gestelde ma
teriaal tot de overtuiging gekotnen, dat
de in Stettin door d© Duitsche rechtbank
wegens hetzelfde feit veroordeelde politie
agent Engeler de werkelijke dader is. De
Belgische regeering heeft genoegen geno
men met de verzekering der Duitsche re
geering dat de helpers van Engeler, wier
zaak nog niet voor de rechtbank is geweest
hua straf niet zullen ontgaan.
DUITSCHLAND.
Het voorloopige handelsver
drag mot Frankrijk.
De Rijksdagcommwsie voor de handels
politiek heeft na een uitvoerig debat haar
goedkeuring gehecht aan de voorloopige
Fransch-Duitse he economische overeen
komst. De zes aanwezige Duitsch-nationaicn
en communisten stemden tegen. Het verdrag
lean nu. gezien de volmacht waarover de
commissie beschikt, voor den duur yan ze9
maanden in werking treden.
„Ministerial direktor" Pos9e, van het de
partement van economische zaken, herin
nerde eraan, dat de rijksraad het verdrag
reeds met algemeene stemmen heeft goed
gekeurd. Hij wees er voorts op, dat de lijst
van de concessies, door Frankrijk verleend,
4- of 5-maal langer is dan die van de Duit
sche. Van Fransche zijde zijn voor alle in
dustrieën concessies verleend, van Duitsche
zijde slechts voor bepaalde industrieën, zoo
als de zijde- en de automobiel-industrie.
Hierbij heeft men zich op het Standpunt ge
steld. dat invoer van Citroënwagens niet
minder gewenscht voor de Duitsche indus
trie is dan die van Ford wagens.
Van Duitech-n&liona3e zijde werd nog
voorgesteld, de gedachten wisseling uit te
stellen tot men gelegenheid aou hebben ge
had, de moening in te winnen van zekere
belanghebbenden. Dit voorstel werd echter
verworpen.
ENGELAND.
Het mijnconiilcL
Cook heeft in Yorkshire een rede voor
12.000 man gehouden, waarin hij onder
applaus herhaalde, dat de tegenwoordige
leiders nooit een contract met den acht-
urendag als een van de bepalingen zouden
onderteekenen. Cook zeidc verder, dat hij
hoopte, dat de conferentie van heden de
verwerping van de voorstellen der bisschop
pen zou ongedaan maken, maar dat was
ook het uiterste, dat Smiih, Richardson en
hijzelf als leiders zouden aanraden.
Robert Sraiilie sprak tezeifder tijd te Mor
peth in Northumberland. Hij zeide ervan
overtuigd te zijn, dat de missie in Amerika
zou slagen; niet alleen uit financieel oog
punt, maar vooral omdat alle mijnwerkers
buiten Engeland zouden inzien, dat de En-
gelsche kameraden streden voor betere le
vensvoorwaarden voor hen allen en dat zij
het belang zouden begrijpen van de Ertgel-
sche stalcers, die als het ware voor alle
houwers ter wereld het spit afbijten, krach
tig te blijven steunen, moreel zoowel als
financieel. Smillie wekte zijn 8000 hoor
ders op, geen kamp te geven en werd even
eens levendig toegejuicht.
De leiders vreezen echter ten zeerste voor
parlieele regelingen. "w -v
RUSLAND
Weer een leider de woestijn in.
Nikoian is benoemd tot volkscommissa
ris van Handel in plaats van Kamenef.
Kamenef is.geen andere functie aange
boden, zoodat hij, evenals Zinowjef, van
allen invloed bij de partij of de regeering
is uitgesloten. Van het driemanschap, dat
na Lenin's dood het bewind in handen
had, is thans neg alleen Stalin over.
De nieuwe volkscommissaris, die tot op
volger van Kamenef werd gekozen, Ni
koian werd in 1895 te Tiflis geboren. Hij
speelde een groot© rol tijdens den bur
geroorlog bij Bakoe en heeft sindsdien
wel belangrijke partij-, doch nimmer in
vloedrijke economische posities bekleed.
Nikoian heeft zijn benoeming blijkbaar
te danken aan zijn voortdurend en steun
van Stalin's politiek.
BULGARIJE.
Bolgaxije's antwoord Een
nieuw incident
Het Bulgaarsche antwoord, dat thans in
groote trekken is opgesteld, zal de beschul
digingen van de buurstaten weerleggen.
De regeering zal inzake de Grteksche ,cn
Roemeensche grens wijzen op het a! geheele
ontbreken van feiten, welke men als po
gingen van Bulgarije zou kunnen beschou
wen, om de veiligheid van Griekenland cn
Roemenië in gevaar te brengen. Roemenië
zelf wordt in het antwoord verantwoordelijk
geacht voor de pijnlijke gebeurtenissen in
den Dobroedsja, waardoor ernstige onrust
onder de Bulgaarsche bevolking van deze
provincie is ontstaan.
Met betrekking der Joegoslavische grens,
welke vaak het tooneel is van incidenten,
waarbij bloedvergieten geen uitzondering
vormt, zal het antwoord der regeering een
volledige uiteenzetting bevatten der oor
zaken van dezen toestand, welke onafschei
delijk verbonden is met de positie van Bul-
gaarsch Macedonië.
De nota zal voorts ophelderingen geven
over de revolutionnaire beweging. De oor
zaak van hel bestaan daarvan zou volgens
de nota, niet in Bulgarije gezocht moeien
worden.
Bovendien zal dc regeering de grcole
moeilijkheden naar voren brengen, welke
Bulgarije bij de bewaking der grens ont
moet ten gevolge van de onvoldoende mili
taire macht, ondanks den wensch, om de
bewaking zoo volledig mogelijk in het be
lang van het land zelf uit te oefenen.
Verder zal verklaard worden, dat Bulga
rije een vredelievende politiek nastreeft en
in het belang van den vrede tot elke op
offering bereid is. De buren zouden daartoe
echter eveneens veel kunnen bijdragen door
de noodige maatregelen te nemen, welke in
hun vermogen liggen, waardoor de oorzaken
der ongeregeldheden zouden verdwijnen.
Ten slotte zal liet antwoord er den nadruk
op leggen, dat Bulgarije met alle beschik
bare middelen de wanordelijke elementen
bestrijdt. Het zou op prijs worden gesteld,
wanneer de buren Bulgarije zouden onder
steunen door het te helpen bij de pogingen,
om de ernstige crisis, waarin het land door
den oorlog is gebracht, te boven te komen.
Een afschrift van het antwoord zal aan
de .groote mogendheden worden gezonden,
die daardoor het gedrag van Bulgarije ter
beoordeeling zullen krijgen.
De regeering heeft op het oogenblik van
haar plan, om de kwestie voor den Volken
bond te brengen, hangende de verdere ont
wikkeling der onderhandelingen, afgezien.
Dit sluit evenwel niet uit, dat het land zich
elk oogenblik bereid zal verklaren het woard
aan Genève ie geven, zoodra zulks wen-
schelijk voorkomt.
Uit Belgrado wordt een nieuw incident
gemeld. Volgens een bericht uit Uskub
heeft een Bulgaarsche bende, onder aan
voering van den wojwode Peterrasko, uit
Bulgarije komend, de Joegoslavische grens
overschreden. Tusschen de Bulgaarsche
bende en de grenswacht enistond een hevig
vuurgevecht, dat den geheo!©n nacht voort
duurde. De Lende trok zich terug, nadat
-drie harer leden waren gedood, met mode-
neming der dooden. Aan Joegoslavische
zijde werden enkele grenssoldaten gewond.
Te Belgrado heenscht wegens dezen
nieuwen inval groote opwinding.
Ma den dood van Ozeizyaski.
De plotselinge dood van Dzerzynski en
de daarop gevolgde ai zetting van Zinoivjew
en Lasjewitsj liebben opnieuw de belang
stelling van de geheele wereld gevestigd op
hetgeen geschiedt achter de muren van het
Kremlin. Wij willen nu het «en en ander
over Dzerzynski vertellen.
Over dezen opperbeui van dc sovjet-regoe.
ring, den man, die honderdduizenden on
schuldige mannen, vrouwen en Kinderen
hot terechtstellen, die vele gevangenen zelf
heeft doodgeschoten, die in Rusland de
meest verfijnde folteringen heeft ingevoeld,
die zelfs it'll. Iwun den Verschrikkelijke in
wreedheid heeft overtroffen, bestaat in
West-Europa een verkeerde voorstelling.
Men spreek hier over hem als over een
asceet, die alleen aan de revolutie dacht,
als over een man met een ijzeren wil, met
stalen zenuwen en met een ongecvenaar-
den moed. Dit alles, is onjuist.
Dzerzynski was een man, wien alle men-
schelijke gevoelens vreemd waren, een
machine, die werktuigelijk het werk ver
richtte, dat haar opgedragen was. Hij was
niet in staat zelf iets te bedenken, een
nieuw plan te ontwerpen, een nieuwe in
stelling in het leven te roepen, een nieuwe
idee te lanceeren, maar daartegenover kon
hij als een uitstekend functioneerend auto
maat het plan van een ander uitvoeren. Zoo
bijv. heeft hij de Tsjeka, de instelling die
alle vijanden van de bolsjewiki moest ver
morzelen cn het geheele land aan de sovjets
Cd. w. z. aan de bende, die Rusland in haar
macht had) moest onderwerpen, niet ge-,
sticht. Dit heeft een ander, n.l. Oeritsky,
gedaan. Oeritsky was begaafd, warmbloe
dig, ondernemend en moedig. Dit maakte
hem ongeschikt voor de taak van hoofd van
de Tsjeka, en zijn nioed leidde tol zijn dood.
Dzerzynski, zijn opvolger, was beier bere
kend voor deze functie. Ontoegankelijk voor
menschel ijke gevoelens, niet wreed maar
volkomen harteloos, maaide hij als een zeis
honderdduizenden menschcn weg, zonder
te lollen op geslacht of leeftijd. Grijsaards
cn kleine kinderen, oude uitgeleefde vrou
wen en jonge meisjes, allen werden op de
zelfde wijze door een pennestreek van den
vreeselijken Pool (Dzerzynski was geen Rus
maar een Pool) Ier dood veroordeeld. En
daarbij werd de opperbeui nooit opgewon
den, geraakte hij nooit in woede.
De moed van Oerilsky leidde tot diens
dood. Dzerzynski was echter een lafaard.
Een van zijn adjudanten verlelt in zijn
memoires hoe Dzerzynski eens na een aan
slag op een der bolsjewistische leiders in
hot hoofdgebouw van de Tsjeka was ver
schenen. De opperbeui, wiens naam in het
geheele uitgestrekte lar.d met angst en ont
zetting werd gefluisterd, was toen lijkbleek,
zijn handen beefden van angst, zijn lippen
trilden. Dien dag liet hij alle gevangenen
terechtstellen, o.a. een kind van dertien jaar
Het feit dat Dzerzynski ontoegankelijk
was voor menschelijke gevoelens, dat mede
lijden hem vreemd was, dat hij als een
automaat werkte, maakte hem bijzonder ge
schikt voor zijn functie en tevens onmis
baar. Elk ander mensch zou nu en dan
handelen onder invloed van haat of woede,
zou nu en dan wellicht medelijden voor een
zwakke kunnen opvattenzou terugdeinzen
voor do zee van bloed, die op zijn bevel
vergoten werd en daardoor zou de mecha
nische regelmatigheid van de werkzaam
heden van de Tsjeka verloren kunnen gaan
en zou de angst in hel land verminderen.
Want het Russische volk was als gehypno
tiseerd door het automatische, het volkomen
on-mcnschelijke in dc houding van den lei
der van de Tsjeka. Het waren niet zoo zeer
de bergen lijken, die het volk deed gehoor
zamen, maar het mochanische in het moor
den, het machinale in den arbeid van de
Tsjeka, geleid door een vreeselijke auto
maat.
Deze eigenschappen van Dzerzynski
maakten hem onmisbaar; zij leidden er
tevens toe, dat zijn macht met den dag toe
nam. Hij bemoeide zich niet met de twisten
om principieele vraagstukken; hij bleef bui
ten al het gekonkel, de intriges van de ove
rige bolsjewistische leiders; hij behoorde tot
geen der groepen, die om de macht streden
en elkaar bekamplcn. Daar iedereen wist,
dat Dzerzynski op het crilicke oogenblik
met behulp van zijn schitterend georgani
seerde Tsjeka-troepen elke overwinning le
niet kon doen, dongen alle groepen om zijn
gunst, wilden alle leiders hem voor zich
winnen, zijn vriendschap verkrijgen. Dzer
zynski maakte hiervan gebruik om zijn
macht uit lo breiden en langzamerhand
werd hij de machtigste man van Rusland.
Om zijn gunst tc winnen vleiden de overige
leiders hem, schreven zij hem dingen toe,
die eigenlijk hel werk van anderen waren.
Hij werd gehuldigd en geprezen als de
stichter van de Tsjeka, hoewel Oeritsky de
geestelijke vader van deze vreeselijkc in
stelling was; hij werd bewierookt als de
organisator van het transportwezen, terwijl
iedereen in Rusland wist, dat Trolsky de
gene was, die den chaos op de spoorwegen
wist le overwinnen en er eenige orde te
scheppen.
Den laatsten lijd heeft DzerzyDski pro
paganda gevoerd voor het „regime van eco
nomie" en iedereen haastte zich hem te
bcwicrooken als den redder van het vader
land, hoewel het algemeen bekend was. dat
deze geheele propaganda humbug was.
Sterker, menschcn die met cijfers aantoon
den dat hel „regime van economie" een
dwaasheid was, deden tevens al hel moge
lijke om bij Dzerzynski den indruk te wek
ken, dat ook rij dat „regime" in hun depar
tementen doorvoerden. Zoo groot was de
macht van dezen man.
Het is moeilijk 1e zeggen waarheen deze
groeiende macht van Dzerzynski zou heb
ben geleid indien hij niet door den dood
was neergeveld. Zijn plotselinge dood heeft
een einde gemaakt aan zijn loopbaan. En
deze dood was zoo onverwacht dat bij
velen zoowel in Rusland als in het buiten
land de overtuiging ontstond, dat hij door
zijn tegenstanders, die beangst waren voor
de gevolgen van rijn steeds groeiende
macht, uil den weg werd geruimd. Het is
moeilijk met zekerheid te zeggen of deze
veronderstelling juist is dan niet Het is
een feit, dat de dood van Dzerzynski plaats
heeft gevonden onder zeer verdachte om
standigheden na een hefligen aanval op de
oppositie; dat zijn dood de leiders in verle
genheid bracht, dal de regeerders niet wis
ten welke houding zij moesten aannemen,
dat na den dood een hevige worsteling ont
brandde tusschen den Georgiër Stalin en de
oppositie, die eindigde met een overwinning
van Stalin. Bit alles maakt de veronder-
Stelling, dat de oppositie (nu bekend als
N. O. P.. niet le verwarren met N. E. P., do
nieuwe economische politiek!) Dzerzynski
hoeft vergiftigd, begrijpelijk. Zekerheid zul
len wij echter alleen dan hebben, wanneer
er moer licht zal vallen op de gebeurtenis
sen te Moskou vóór en dadelijk nA den dood
van Dzerzynski.
Hoe het ook zij Rusland is nu bevrijd
van een der allerergste en misdadigste ver
tegenwoordigers van het sovjet-stelsel. En
een tweeden Dzerzynski hebben de bolsje-
wiki gelukkig niet.
Dr. BORIS RAPTSCHINSKY.
XXi.
In de warme Juli-dagen ondergaat de
schooljeugd eene extra temperaiuurs-ver-
hooging door de examens. Van Eskimos of
Laplanders zou men de keuze van deze
maand voor hel oproepen van zuik een
'kunstmatige warmle-golf begrijpen; zij heb
ben seizoenen waarin oen schriftelijk exa
men zou stranden op hel bevriezen van de
inkt. In de gematigde luchtstreken zou men
de kinderen en jongelieden liever in een
koeler milieu aan de jaarlijksche bepess-
ving onderworpen zien.
Gele1 dit al voor ons vaderland, h,.(
kteml des te meer voor Zuid-Europa, 's \Vjn.
tors en in de overlangs-seizoenen wordt da
zon daar geprezen als de weldadige die de
lelie koude doet v,'ijken; maar als de zome
aanbreekt, doen hare meedogenlooze stra
len baar dikwijls verwenschen. En in plaats
van de verkwikkende vacantie, komen juist
in den loop van Juli dc examens; de mooie
lange avonden, hoezeer ook kennelijk be
stemd lot afkoeling, moeten dan worden op
geofferd aan pogingen om het geheugen op
1e vullen. De geijkte term „opfrisschc-n van
het geheugen" zou hier misplaatst zijn;
ieder denkbeeld van frischheid is in dit ge
val verre!
De leerlingen van Pau en omstreken,
welke dezer dagen, hier gepoogd hebben
hun baccalauréal te veroveren, waren
blijkbaar sterk onder den invloed geraakt
van dc warme voorbereiding voor di'
waagstuk. Het ontbrak aan geen der uitin
gen welke hier 1e lande mei den algemee-
nen term „chahul" worden aangeduid. De
voorlezing van de slraf-bepalingen waar
mee wanordelijkheden, smokkelen, voorzeg
gen en afkijken werden bedreigd, gaven
aanleiding tot een uilbarsling van luide
kreten, tot een vrij eenstemmig koor van
o e, o e, waarvan zich echter de vrouwe
lijke candidaten onthielden, althans vol
gens baar zeggen.
Bij hel verlaten van de exameniokalen
werd de muziek-kiosk op de Place Royaie
bestormd, van waar de hoop van het Bear-
neesche vaderland niet onverdienstelijk dc
Marseillaise uitgalmde.
De eenling, door de gemeente bij deze ge
legenheid bestemd om de orde in de nabij
heid ven de „zweetkamers' te bewaren,
werd al spoedig van het offensief in het de
fensief teruggedrongen. Zijn krijgshaftig
uiterlijk maakte niet den minsten indruk,
zijn bedreigingen werden gesmoord in hoon
gelachhet was of de joelende bende zicK
gerugsteund voelde door de onmiddellijke
nabijheid van het standbeeld van Hendrik
IV, met wiens guiligen aard zij zich één
voelde.
Misschien heeft het heete seizoen waarin
men de examens doet afleggen, ook eenige
schuld aan het allerzonderlingste karakter
van vele der gegeven antwoorden der i andi-
daten. Eenige er van zijn historisch gewor
den; andere zijn uil den laatsten lijd. De
volgenden zijn vermoedelijk in ons land
niet bekend.
Een jong meisje gaf als verklaring van
hel gelijktijdig voorkomen van de tegenover
gestelde seizoenen in hel noordelijk en zui
delijk halfrond, dat die beide halfronden in
tegenovergeslclden zin om de as der aarde
wentelen. Zelfs de vraag hoe hel dan moesl
gaan met de bewoners van de landen aan
den equator als zij toevallig een voet ten N>
en een ten Z. v de lijn zetten, bracht haar
niet van haar stuk, al erkende zij zich daar
van geene luidelijke voorstelling le kunnen
maken.
Van twee jongelieden, die kennelijk ge
voelden dat zij toch mei de minste kans tot
slagen hadden, zijn een allerdwaast ant
woord en dito tegenvraag bekend:
V.: Wat is het bijzondere van do rivieren
in Siberië?
A.: Dat zij naar hunne bronnen terug
vloeien.
V.: Hoe hoog doet dc vlood de rivier voor
Bordeaux stijgen?
Tegenvraag: Onder welke brug?
De eischen voor het baccalauréal zijn lie
best te vergelijken met die van de eind
examens onzer Gymnasia en H. B. schoten,
met dien verstande dat ieder volk zijn eigen
onderwijsstelsel heelt dal. van alle andere
afwijkt, waardoor ook de examens zich van
elkaar onderscheiden.
Bij het kennisnemen van hel programma
en van de verzamelingen der opgaven bij
vroegere gelegenheden is de eerste indruk
dat alles veel te moeilijk is. Maai dan volgt
al spoedig de herinnering uil lang vervlogen
dagen aan een soortgelijke schrik bij hel
lezen van mijn eigen school- en examen
programma's en tevens de geruststellende
zekerheid dal reeds toen de soep niet zoo
heet werd gegeten als zij gekookt was. Zoo
zat het ook hier wel gaan, al blijven er toch
velen beneden de min of meer getemperde
eischen. Wij weten aUen uit ondervinding
dat zelfs de knapslen in een of ander vak
moeilijkheden hadden; en zonder rekening
le houden met de zwakken, moei men de
groote meerderheid, wier kennis het gemid
delde peil bepaalt, toch maar „gemiddeld''
of middelmatig knap achten. De vraag is
maar of men niet juist iels beneden dat ge
middelde blijft.
Dal het onderwijs in Frankrijk sterke
verschillen aanwijst met het onze, springt
b.v, in het oog bij het vak geschiedenis.
Terwijl in Nederland, naar ik meen le
weten, op de lagere en middelbare scholen
minder dan vroeger wordt gehecht aan jaar
tallen, vergt men van Fransche kinderen
voor sommige tijdvakken het onthouden niet
slechts van hel jaar, maar zelfs van den
datum. Zoo wist tot mijn verwondering een
meisje van dertien jaar, op welke 'dagen
eenige der belangrijkste gebeurtenissen in
Napoleon's tijd hadden plaats gevonden.
Trafalgar, Austerlitz, Jena, Friedland, de
vrede van Tilsit, ziedaar eenige voorbeelden.
En nog sterker trof mij, dat zij drie jaar
later van de veldtochten een beknopt, maar
zeer duidelijk overzicht wist te geven.
Maar, hoe centraliseerend Frankrijk ook
moge zijn, zoo schijnt toch veel van het
persoonlijk inzicht van de leeraren af le
hangen. Mij kwam ter ooren, dat op een
school het daareven vermelde lijdvak zcfr
vluchtig werd behandeld, als zijnde weinig
belangrijk. Dit doet denken aan Rostand 0
„L'Aigïon", waarin de leeraar vaD den
Koning van Rome in zijn geschiedenis-les
dc jaren van Austerlitz en Jena tracht weg
te moffelen.
Hierboven sprak ik slechts over de warmte
in verband met het onderwijs, ik wil er nog
even op terugkomen, Zij heeft ons hier as
