No. 20222.
ZATERDAG 13 FEBRUARI Anno 1926.
Öfftcieele Kennisgevingen^
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET IVF
BLAD
DA
PRIJS DER ADVGRTENTIEN:
30 Cis. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Rlcine Adverlenliën, uilsluilead bi) vooruitbetaling, Woensdags en
Zaterdags 50 Cis., bij een maximum aanlal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor evenlueelo opzending van brieven
10 Cts. porlo te betalen. Eesvijsnununer 5 Cis.
Bureau Noordeindspiein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2 35, per week IT.'.'.'T. 0 18.
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week ...TTI® „0.18,
Franco per post 2.35 portokosten.
Dit iiummer bestaat uit VIER Biaden
EERSTE BLAD.
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN VOOR
OPENBARE LAGERE SCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengvn ter kenui. van belanghebbenden"
lo. dal tot hel doen inschrijven van leer
Üngen voor de toelating, met Maart a.s.,
v-tot <le openbare lagere scholen op bet
Sohuttezsveld, aan de Dnivenb ode straat,
aan de Haveistraat, aan de Paul Kruger-
straat, aan den Zuidsingel, aan de Medusa-
straat on aan de Vrouwenkerketeeg, welk
laatslgenoi tndc school lijdelijk is'gevestigd
§n hel schoolgebouw aan de Mare, alsnog
gelegenheid zal worden gegeven aan di>
scholen lot en met 17 Februari e.k. dage
lijks, behalve Zondag, van des voormiddags
lialfnegen lol Regen uren en op Maandag
en Dinsdag bovendien van halltwee lol twee
r uren des namiddags;
2o. dal bij dc inschrijving lie! bewijs van
geboorte inschrijving moei worden ver
toond-,
- 3o. dal dc kinderen op 1 Maart a.s. den
h Ttijd van viji en een half jaar moeien
hebben bereikt.
N. C. DE GIJSELA AH. Burgemeester.
VAM STRIJEN, Secretaris.
Leidpnf 13 Februari 192G. 727
VISCHAKTEN.
D;i Bui &c meester brengt ter kennis vm
'hen, die zich voor het a.s. seizoen 1926
'27 in het bezit wenschen te zien van een
viscliakte, dat do aanvraagformulieren ter
'bekoming daarvan gratis verkrijgbaar zijn
ter Gemeente-Secretarie (Kamer 10)., al
waar zq behoorlijk ingevuld en onderteek-nel,
vóór den 15den Maart a.s. «moeten zijn
terugbezorgd, ten einde aan de» Commissaris
4er Koningin in deze provincie te worden
toegezonden.
Hij vestigt er dc aandacht op. dat voor
het visschen met één hengel, geen loop-
oi tdccplici.gd, en geen peur zijnde* geen
Aanvraag h-hoMt ie geschieden.
'N. C. DE GLTSELAAR, Bur gem.
Leiden, 3". Ftbr. 19213,
HINDERWET.
Luigöni§tster en Wethouders van. Leiden;
Gezien het verzoek van:
j a. dc Leidsche Coöperatieve Melkinrich
ting „De landbouw", cm vergunning tot
heL uitbreiden van de zuivel inrichting in liet
perceel Eijusburgersmgel No. 23, kadastraal
bekc-nd Sectie A. No. 1079;
b. do firma H. Ca pel Zn.. om ver
dunning tot het uitbreiden van de Azrjti-
jkbriek in liet perceel Nieuwstraat No. 13
15. kadastraal bekend Sectie I„ No. 2422;
c. do Commanditaire Vennootschap Tie-
Ifcman f: Dios, cm vergunning tot lic-t uil-
breiden van dc fabriek voor het vervaardigen
van verduurzaamde levensmiddelen in het
perceel Middelstegraohtj kadastraal bekend
Sectie I-, No. 2534 en 2591;
G. de Commanditaire Vennootschap Tie-
feman Dros, om vergunning tot hel uil-
breiden van do fabriek voor het vervaardigen
van Verduurzaamde levensmiddelen in het
pcrc-ecl Oude Rijn, kadastraal bekeml Sectie
U No. 2.301;
c. (li N. V. Sajetüabriek P. Clos
Leembruggen, om vergunning tot het uil
breiden van de fabriek van wollen gareus
in het perceel Langegracht No. 5, kadastraal
fcekena Sectie 15.. No. 2315;
Gelet op de artt. G en 7 der Hinderwet;
Govern f-ij deztn kennis aan hut publiek,
dm genoemde verzoeken qjet de bijlagen op
<te Secretarie dor gemeente ter visie ge
legd zjjti;
alsmede, dat op Zaterdag den 27cten
fcbrcan c.k, dos voermiddags te hall
11 ure n, op het Raadhuis gelegenheid
worden gogo ven om bezwaren teg-.n deze
verzoeken in te brengen, terwijl zij er de
Aandacht op vestigen, dat niet lot beroep
gerechtigd zijn zij, die niet overeenkomstig
prt. 7 der Hinderwet voor het Gemeente
bestuur of. een zijner leden zijn verschenen,
te&eindo hunne bezwaren mondeling toe te
lichten.
N. G DE GIJSÈLAAR, Burgemeester.
VAN" STRIJEN, Secretaris./
Leiden, 33 Febr. 1926.
Oe lieer Snceck Henkemans over „Politieke
moeilijkheden".
Op Uitnodiging van <lc afd. Leiden van
3 tF'11" Idi storischc Unie liield do heer
V. '..rB0.?ek Ilenkcmans in liet gebouw
o-pr ifV a,!Uicr eisternvond een Iczina
■X °'ltleke moeilijkheden."
|eil|C(i?"'lgjbe?ocllto vergadering werd ge-
Sfl'iBen «otï vooriitlcr, den lieer J. B.
Kadat dr n 0 rnn ouderwijs alhier.
nwcz'gen rsalm 25 had-
4en gezongen las dc voorzitter een' ge
«leelie van dezen Psalir, „„A.
Voorging in gebed, waarin hii i^n'Tr"? i
«et het vorstelijk jubileum ook het KorinV
lijk Huis gedacht en daarvoor Gods zegen
afsmeekte.
Hierna hield hij een korte inleidende
toespraak waarin hij de aanwezigen harte
lijk welkom heette, in het bijzonder ecu
welkomstwoord richtte tot den spreker van
dezen avond, den heer Snoeck Henkemans.
Meer en meer openbaarde zich onder dc
leden en geestverwanten het verlangen <im
van dc crisisaangelegenheden en de daar
uit gevloeide moeilijkheden iets meer te
weten, dan wat de dagbladen daarover ple
gen mee te deelen.
En daavom heeft het bestuur zich gewend
tot den lieer S. U., die in de Tweede Ka
mer, nadat Monseigneur Nolens zijn op
zienbarende verklaring had laten hoorei),
namens rle Chr.-Hist. zijn veelgeprezen cn
eek veelgesmade verklaring aflegde.
Hierna verkreeg dc heer S. H. zelf het
woord, die aanving met aan de aanleiding
van dc door spr. te behandelen politieke
moeilijkheden te herinneren, waarbij Jlij
kortelijk het gebeurde op 11 November in
dc Tweede Kamer memoreerde.
Daarop schetste hij de beteekenis van
liet Pausdom, dal niet alleen de middel
eeuwen, maar ook de latere tijden heeft
bcheciseht en strijd heeft verwekt, juist,
-omdat in dat woord de machtsgedachte der
kerk werd uitgedrukt. Spr. deed daarbij
uitkomen dat juist dc wereldlijke macht
van den paus de kerk als geestelijk insti
tuut heeft verzwakt. In den grond der zaak-
is de strijd, die thans m Nederland wordt
gevoerd, dezelfde als die welke door de
vcorloopcrs der hervorming on door dc her
vormers zelf in dc 16e eeuw werd gestreden.
Groen van Prinsterer teckende reeds den
slrija van Willem van Oranje, als een strijd
tegen het Pausdom, zoowel als tegen
Spanje. Dit moet- men weten, wil men goed
begrijpen wat op 11 November in oe
Tweede Ivamer lieéft plaats gehad. Vooral
van Chr.-Hist. standpunt zegt dit veel.
Spr. ging vervolgens dc geschiedenis van
het Gezantschap bij den Paus hier te lande
na en stipte aan dat wij tot 1S71 een gezant
bij den Paus bezaten. Toen werd op voor
stel van den liberalen mr. Dauban besloten
den Ncderl. Gezant terug te roepen als ge
volg hiervan dat dc Kerkelijke Staat bij
Italië was gevoegd.
Groen van 'Prinstefer keurde ook toon de
afschaffing van dc missie van Rome goed,
a-1 vond hij de Statenvoof van koning Em
manuel niet te verdedigen.
Het is onmogelijk om bij Groen van Prin
sterer noch bij dr. Kuypcr en jlrr De Sa?
vornin Lohman één zinsnede le vinden,
waarin het gezantschap bij den Paus wordt
verdedigd. En dat- kan ook'wel niet anders
Het Gezantschap bij den Paus is de eerste
stap, die moet leiden lot een concordaat.
En dit kan ecu protestant toch nooit wen
schen.
Men speelt nu tegen de Chr.-Hist. Partij
uit dat in 1915 ook Dc Savoinin Lobman
vóór liet gezantschap heeft gestemd. Zeer
ten onrechte, meende spr. Het was toen te
doen om den vrede tc bevorderen en daar
door kreeg dit institifut een beslist tijde
lijk kayaktcr. Het ging toen om een keuze
van verplichtingen bij de stemming er over
en dat de heer Lohman het gezantschap
koos, mag men zijn nagedachtenis niet kwa
lijk nomen, zelfs al ziet men cr een poli
tieke fout in.
Steeds is door spr.'s partij bij besprekin
gen over dc coalitie tot dc Katholieken ge
zegd: wij willen met u samenwerken, maar
niet inzake het gezantschap van den Paus.
Dat wisten dc Katholieken dus.
Inu 1920 heeft jhr. De Savornin Lohman
zich dan ook met klem verzet om het tijde
lijk gezantschap een blijvend karakter te
geven. En aan dat beginsel zijn dc C'.-H.
steeds getrouw goblcvcn.
Maar wat is er dan in 1925 gebeurd 1 Spr.
constateert uitdrukkelijk dat mr. Schokking
eerst mondeling cn later schriftelijk aan
Oolijn heeft verklaard: „Wij willen in alles
met u samenwerken, doeh u ij zullen vóór
een voorstel stemmen tot afschaffing van
het bedoelde gezantschap."
En toen, noch later is van deze zaak oen
kwestie gemaakt die leiden kon tot aftre
den van den Minister van Oorlog, veel
minder van dc gehecle Hcgcerïng.
Men heeft der Chr.-Hist."fractie het ver
wijt gemaakt, dat zij op 11 Nov. geen be
leidvolle houding heeft aangenomen. Spr.
ontkent dit. Gesteld echter, zei de hij, wij
hadden tegen het ameridement-Kerslen ge
stemd, wat zou men dan gczegcl hebben
En wat zou daarvan het gevolg zijn ge
weest? Dan zou dc Chr.-Hist. partij ver
loren zijn gegaan en daarmede de beste
draagster van rle ProtcstantSehe beginse
len in ons land.
Onder applaus verklaarde spr. met na
druk „wij konden niet ander3 hebben ge
handeld, dan wij gedaan hefcben cfl wij
schamen ons daarvoor niet.".
Eenigszins scherp hekelde hij bij zijn
verdere beschouwingen over de crisis dc
houding van mr. Marchant, die volgens
hem toch had moeten inzien dat- de Katho
lieken noojt met hejn konden meegaaD, die
nog zoo kort geleden tot de aanneming van
het amendement-Korsten had meegewerkt.
Het compromis dat later dr. De Visser
wilde tol stand brengen was voor de Chr.
H'storischon absoluut onaanvaardbaar en
eigenlijk konden de Katholieken dit ook
niet aanvaarden, meende spr. Hij keurde in
dat opzicht heb streven van zijn vriend niet
goed, wat hij hem mondeling en schriftelijk
zelf heeft gezegd.
Zoo kwam spr. tot het laatste stadium
van. de crisis. Als mr. Limburg slaagt zul
len de Chr.-Historischen tegenover zijn ka
binet een zelfde houding aannemen als zij
gedaan hebben tegenover het kabinet-Cort
van der Linden. Zij zullen zooveel moge-*
lijk medewerken. Alleen wanneer op eeni-
gerlei wijze een poging zou worden gedaan
het gezantschap te Rome te herstellen, zaï
dit kabinet door'de Chr.-Hist. bestreden
worden, (Warm applaus).
Spr. besloot zijn met aandacht gevolgde
rede met ccn uiteenzetting van de Chr.-
Historïsohc beginselen en stelt doze met
name tegenover het anti-revolutionair be
ginsel, in hun program neergelegd. De anti
revolutionairen verklaren zich tegen de re
volutie; dat. doen de Chr.-Hist. ook, maar
zij bepalen zich niet enkel tot het nega
tieve. Zij stellen tc gelijk liet positieve bc-
ginsol voor de reformatie op den voor
grond.
Terugblikkend op dc crisisgebeurtenis-
j sen cn tegelijk vooruitziende getuigt spr.:
wij komen op voor onze beginselen cn laten
i aan God de toekomst met vertrouwen over.
j Er volgde op de toegejuichte rede eenig
I debat waaraan werd deelgenomen door de
heeren Minderhoud, Verhoog en Brak uit
Leiden c-n Broers uit Voorschoten; dc
eerste drie naar hun uitlatingen anti-revo
lutionair, de laatste ook Chr.-Historisch.
Deze herinnerde er nog eens aan, hoe de
Chr.-Hist. in 1915 vergaderingen hebben
gehouden, waarin wel degelijk op het be-
zwaar dat uit samenwerking met de Ka-
Iholieken in één regeering zou kunnen
I voortvloeien, is gewezen. Ook spr. had toen
die bezwaren gevoeld. De heer Minderhoud
i wilde gaarne welen hoe en wanneer dr.
I Kuyper zich tegen het gezantschap bij den
Paus had verklaard, terwijl, nadat de heer
Verhoog ook nog cenige opmerkingen in
dien geest had gemaakt, dc heer Brak uit
spr.'s rede dc conclusie trok dat de heer
Dc' Visser onverantwoordelijk heeft gehan
deld. Met oen verwijzing naar de bonding
van dc anti-rcvolutianairon bij do Olym
piade-kwestie meende hij dot het behoud
der coalitie bij hot punt. betreffende het
gezantschap zwaarder had moeten wegen
als gedaan is zoowel in het algemeen lands
belang als in het belang der coalitie.
Nadat dc lieer S. H. de debaters kortelijk
had beantwoord, dankte dc voorzitter den
spreker voor .zijn leerzaam principieel be
toog en vcrzoclif- hem de bijeenkomst met-
dankgebed te sluiten, waaraan deze gaarne
gevolg gaf.
Lustium-concerl „Per Aspera ad Astra".
Ter gelegenheid van hel eerste lustrum
van bovengenoemde orebestvereeniging. had
gisteravond in de Foyer - van de Stacfo-
Gchoorzaal ccn luslrum-concert plaats, dat
ongetwijfeld in de annalen der vereeniging
als uitstekend geslaagd kan worden geboek-
slaafd en waarmede „Per Aspera" getoond
heeft haar plaats in dc rij der vooraan
staande muziekvereenigingen hier ter stede
volkomen waard le zijn.
Zoo langzamerhand schijnt „Per Aspera"
dc periode van de „.oneffenheden" achter
zich te hebban en al zijn dan ook dc „ster
ren" nog niet bereikt. „Per Aspera" nadert
ze met rass ebt schreden. Nemen wij het
poneert van gisteravond als maatstaf van
haar kunnen aan, dan durven wij mei een
gerust harl beweren, dat zij de algchcelè
Wiiardeeiing van muziekminnend Leiden
ten volle verdient. De avond werd geopend
door* den cere-vooTzillcr, den lieer A. Ver
hoog, die in grove 1 rekken schelste, hoe 13
jaar geleden ccn aanlal jongelui in zich de
behoefte voelden om een muziekvereniging
op le richten, hoe deze vereeniging spoedig
in groei en bloei toenam en hoe. onderlinge
onceniglieid ontijdig een einde maakle aan
het"bestaan dor jonge vereeniging. Het ge
volg was, dat een aanlal leden inclusief den
heer J. Noordanus Sr. destijds reeds dirigenl,
zich afscheidden, waaruit na heel veel
moeile het tegenwoordige „Per Aspera"
weid geboren. En thans na 5 jaar past het
ons, aldus de lieer Verhoog, een woord van
wanne hulde le brengen aan hen, die in dit
tijdvak de vereeniging steunden en weer
groot maakten, te welen in de eerste plaats
aan den voorzitter, den heer J. van Leeu
wen. die ten alle tijde bereid was zijn beste
krachten aan de vereeniging te geven, maar
ook aan den secretaris, den heer F. II.
Kriek Jr. voor zijn waarlijk keurige admini
stratie en aan den penningmeester, den lieer
J. G. de Goederen, aan wiens voortreffelijk
beheer hel voornamelijk te danken js, dat
de vereeniging momenteel de gelukkige be
zitster is van studiemateriaal als muziek en
lessenaars en zelfs van een piano.
Van harle hoopte spr. dat dit drietal nog
lal van jaren hun bestuursfuncties zou blij
ven vervullen (applaus). Tenslotte richtte
spr. zich tot den dirigent, den heer J. Noor
danus Sr., de man, zooals spr. dit karak
teristiek zeide, die steeeds in den dagelijk-
sclien omgang de vriendelijkheid in eigen
persoon is, maar tevens de man met een
ijzeren knoet, wanneer hij den dirigeerstok
hanteert. „Per Aspera" is U, aldus spr., veel
dank verschuldigd, maar wij willen het
niet bij woorden alleen laten. Aanvaardt
derhalve deze krans als een bewijs van onze
innige dankbaarheid en hooggestemde sym
pathie (daverend applaus).
Alsnu werd een aanvang gemaakt met de
afwerking van het programma, hetwelk
werd geopend met de „Suite Oriëntale" van
Fr. Popy. Reeds eerder hoorden wij dit werk
door „Per Aspera" ten gchoore brengen en
wij konden dus reeds direct conslaleeren, dat
het spol sindsdien er ontegenzeggelijk op
vooruitgegaan is. Als volgend nummer ver
meldde hét programma de „Loreley-para-
phrasc" van Jos. Nesvadba. Uitgenomen dal
de inzet ons niet erg zuiver leek, genoot ook
j dit stuk een goede vertolking. Het culmi
natiepunt van dezen avond vormde evenwel
de uitvoering van Schubert's Symphonie in
II moll, waarin veel goeds tc beluisteren
viel.
Een woord van bijzondercn lof aan den
heer Noordanus met de zijnen primo voor
den moed om dit work in studie tc nemen cn
secundo voor de zeer verdienstelijke uitvoe
ring. die zij aan Schubert's „Un vollendete"
hebben welen le geven. Vooral het „Allegro
moderato" was van een fijne muzikale
distinctie!
Dc overige nummers, het overbekende
Mènuelt van Padcrewski en Gounod's-,
Marche des marionettes" (vooral de laatste)
konden ons heel wat minder bekoren, doch
vermochte/i toch niet don goeden indruk van
het geheel uit te wisschén.
Ter afwisseling van hel instrumentale ge
deelte zong inej. Lonny Cicremans, uit Bus-
sum, leerlinge van het Kon. Conservatorium
te Amsterdam, cenige liederen. Haar slem
was nog te weinig ontwikkeld om daar nu
reeds een oordeel over te vellen; wat zij
evenwel zong. zong zij zuiver, met gevoel
cn met een alleraardigst-eenvoudigc voor
dracht.
Vooral in adenihalingslechniek schoot zij
nog jukken te kort; dc bloemen, die haar
werden aangeboden, waren nochtans wel
verdiend.
De begeleiding aan den Ibach-vleugel
(uit het magazijn van de firma C. G. Ren
der, Iloogewoerd) was bij onzen stadgenoot,
den heer Jac. Smittenaar in goede handen.
Dc uitstekende bezette zaal juichte zoo*
wel orkest en leider als ook dc zangeres
hartelijk cn langdurig toe.
3e Lusttuin van den B. v. L. S.
Van 3 tot cn met .6 Maart hóópt de Bond
van- Loidsche Studenten „Tugantur Gaudia
Musis" zijn 3e Lustrum feestelijk te her
denken.
Tot de festiviteiten behoort b. a. een
Schouwburgavond .gevolgd door een souper
dansant te geven op l Maart, terwijl de ver
schillende feestelijkheden besloten worden
met èen groot bat-masqué costume te 's-Gra-
vonhage in Hotel „De Tv.r-e Steden" op den
Gden Maart.
Foor inlichtingen wende men zich lot den
ab-actis der Lustrum-Commissie, dón lieer
J. A. Dekker, van Beverninckslraat 1G8 le
VGravcnhnge of tol den quaestor dier Com
missie, den lieer J. van As. TConingïnnelaan
38. alhier.
Jcngeien-Y redes-Actie.
Foor de J. V. A. droeg gisteravond Paul
Heer zijn drama „A" voor in hel Nulsge
bouw, terwijl eon talrijk gehoor den decla
mator niet gespannen aandacht volgde. Op
meesterlijke wijze wist Deer do verschillen
de stemmen en stemmingen door bewon
derenswaardige klank variations zijner stom
weer te geven.
liet gehecle werk behelst de gruwelijke
waarheid, dat de nieuschlieid, ondanks dat
gene wat de oorlog moest geleerd hebben,
ondanks de mi l boenen dooden,. die een
vreesdijk verwijt tot de wereld en zichzelf
al'amelen, toch doorgaat tol den volgenden
massamoord op 1e voeden. Maar thans moet
het keerpunt komen, niet meer tot den oor
log maar in en tot den vrede moet ónzo op
voeding leiden. Op ieder mcnsch rust de
schuld van deze en een volgende oorlog,
zoolang hij een passieve houding ten op
zichte van hel oorlogsvraagstuk aanneemt.
En daarom: een fanalioke vredesadie. rael
als hoofddoel liefde in plaats van haat. Een
oorlog wordt nooit gewonnen, altijd verlo
ren is de biltere waarheid, die wij le aan
vaarden hebben. Wij hebben slechts iets uit
dc gedachtenwereld van het drama kunnen j
geven, dat met ieder woord cn zin de men-
schen wakker schudt cn meevoert in ccn
nieuwen kijk op de wereld: dat oorlog en
oorlogsvoorbereiding, naasteliefde tot een
sarcasme maakt. Wij mogen geloven, dat
de meesten, die dit hoorden meer zullen
meenemen dan enkel de gedachte aan een
inleressanten avond, dal zij ook in liet dage-
Iijksch leven van het gehoorde zullen getui
gen cn bezield zullén blijven met de ge
dachte: dat oorlog nooit, ^nooit goed te pra
len is en dc wereld uit móet.
Lezing over het heelal.
Gisteravond hield drs. J. H. ^OoH zijn
tweede voordracht voor de leden van der.
Bond van Hoogcronderwijs-personeel en
genoodigden iü dc Collegezaal van het Na
tuurkundig laboratorium alhier.
De voorzitter, de lieer Van der Meer
opende deze bijeenkomst en heette allen
welkom; hij deed uitkomen dat dc eerste
lezing door allen mot grootc belangstel
ling was gevolgd en men zich eenigszins
een idee kon vormen van het heelal en
hoopte dat deze tweede lezing niet minder
belangrijk zal zijn. Spreker deeldë verder
mede, dat cr voor dc leden cn gen nodigen
BINNENLAND.
De heer Limburg is hedep naar het Lot
om H. M. in te lichten over den toestand.
De meening van den heer Dresselhnyt
over de crisis.
BUITENLAND.
De bijeenkomst van den VolkenbGndsraad.
Spionnage te Klee! ontdekt?
Briand stelt de kwestie van vertronwefl
en wint.
Het mijnconflict iu Amerika is als ge*
eindigd te beschouwen.
RECLAME.
Hecrcn9lngcl 31/33. Tel. No. 1523.
PRIMA KWALITEIT. - VERZEGELDE ZAKKEN*.
4 Or li
kans is tot bezichtiging der Lcidsche Stcr-
rewaclit op een avond wanneer het helder
is, zoodat dan tevens eens kan worden aan
getoond de wijze van observceren enz.
De heer Oort verkreeg nu het woord cii
begon: dc vorige maal hebben wc in hoofd
zaak besproken dc zon, maan cn sterren,
hoc allen in hun vaste banen gaan, hoe men
bij benadering weet vast tc stellen waav-
liit dc meeste hemellichamen bestaan
(spectvaalanalysc),thans willen wij eens
nagaan hoe dc afstanden van al deze hemel
lichamen bij benadering worden bepaald.
Dat men echter met geweldig gvoote af
standen te maken heeft blijkt wei daaruit
dat de afstand van ons tot de zon 30 dui
zend maai dc afstand is van hier naar New.
Yovk. Om nog even een begrip te krijgen
van afstanden gaf spreker als voorbeeld:
neemt men twee bollen, voorstellende do
zon en dc narde cn plaatst men deze op
cea halvcn meter afstand van elkaar en
men wil evenredig hieraan do ster Syriu<
plaatsen, dan zou deze ergons in Italië
moeten worden geplaatst.
Vele sterren aan den hemel zijn ook zon
nen en vele even groot als de zou doch dooi*
hun geweldigen afstand tooncn deze zoo
klein. Dc verschillen in helderheid of kleur
zijn oorzaak van temperatuurverschillen
der sterren. Ook de grootte van verschil
lende sterren kan worden gemeten; zoo
blijkt, dat Myraseti C0-maal in diameter,
grooter is dan dc zon. Meerdere voorbed*
den werden hiervan nog gegeven.
Het aantal stenen dat men naar bereke
ning mag aannemen bedraagt 1000 millioen
waarvan vele millioenen niet met het bloote
oog zichtbaar zijn, doeh slechts door
kijkers.
Ann den hemel zijn vete lichtgevende
nevelvlekken te zien Beziel inen deze vlek
ken door den kijker dan blijken deze nevel
vlekken niets anders dan een groot aanlal
sterren te zijn, die gezien don ontzettend
grootcn afstand, met elkaar voor ons oog
slechts nevelachtig licht toeschijnen. Vele
vatt- deze nevelvlokken hebben den vorm
van èen spiraal, vandaar ook spiraalnevels
genaamd. Naar schatting zijn er óngcvcef
een millioen van deze spiraalnevels
Dopr een groot aantal prachtige Jantaaiii-
platen, alle foto's van spiraalnevels en ver
dere sterren-complexenwerd dc rede van
den lieer Oorl verduidelijk!.
Spreker gaf ten slotte ecne uileenzoltinjS
van dc grootte van hel heelal, zooals men
zich dat in vroeger eeuwen voorstelde, ook
tijdens de 17e eeuw en thans, nu nu n In
schikt over zooveel belere hulpmiddelen als
fotografie en instrumenten.
Veelal worden de afstanden van de I hk I-
lïchamen uitgedrukt in zoogenaamde' licht
jaren, dal is de tijd dte het licht van die
sterren noodig heelt om voor ons zichtbaar
te worden. Zoo is de afstand van bet sten - n-
beeld de .Melkweg 30 duizend lichtjaren, die
van vele spiraalnevels .3 milliorn lichtjaren.
Spreker eindigde hiermede zijn zeer inte
ressante redr- en gaf daarna, gelegenheid lot
het stellen van vragen waarvan druk ge
bruik werd gemaakt.
Dc heer van der Meer bedankte dr?. Oort
nanions allen voor zijn leerrijk botoor
De Speelzaal van het Leidsche Volkshuis.
Men heelt ons gevraagd of bet Lejdsche
Volkshuis nu ook een speelzaal heeft voor
kinderen cn na onderzoek ter plaatse luidt
ons antwoord
Noen, nog niet. Maar die moet of
komen, en dat kan. als go allen ecu
beetje meehelpt, zeide ons de directrice.
Op de inschrijvingsaVonden komen o .zoo
veel kleine kleuters de groplc trappen van
hc gebouw opgeklauterd om zich op t' ge
ven voor „de club". Iedere week o roc Ide
lijst aan: tientallen en nog eens tientallen
staan op plaatsing te wachten.
En toch zou het Volkshuis zp allen zoo
graag een prettig uurtje bezorgen, een ivaj*
