WATERSNOOD.
No. 20190.
LEIDSCH OAGBLAD, Donderdag 7 Januari
Derde Blad.
Anno 1926.
Het overstroominrfsgeluecl breidt zich uit De IJsel wast nog Zwolle ernstig in gevaar De spoordijk Groningen-Zwolle bedreigd
Vreeselijke toestanden te Pannerden en Dreumel De groote rivieren blijven vallen.
^r droocT eU 'm LUtt6 ^£n
RECHTZAKEN.
il^
- ->•
ii
v
-
Foto gemaakt in de buurt van Leeuwen-Beneden.
Men brengt het vee soms zwemmende over n.l. dan. als het water te hoog in
den stal staat. Een zwemmend kalf.
Het gebied van den watersnood wordt
ihan meer en meer naar het Oosteo en
Noorden van ons land uitgebreid. De be
richten in ons land van gisteren wezen reeds
uit, dat ook Zwolle langzamerhand in de
knel begint de komen en de nadere tijdingen
W. te dien aanzien nog niets gunstiger.
Ito IJsel is opnieuw gewassen on de dijk
bij het Kleine Veer Lr) Zwolle vertoonde
reeds gisteravond een kwel, waardoor een
decJ van den dijk al begon te verzakken.
Ernstige gebeurtenissen zijn hier daarom
elk oogenbhk te verwachten. Voorbij Zwolle
stroomt het water al over den spoordijk
via Meppol en Assen naar Groningen en
er zouden reeds plannen in voorbereiding
zijn om het spoorwegverkeer Groningen
Zwolle te leiden langs Gasselternijeveen
Ctoevorden en Ommen naar Zwolle.
Ook Kampen komt natuurlijk in de knel.
Tusschen de dijkkruinen door schieten en
kolken de geweldige vuilgele watermassa's
Baar altijd in angstwekkende vaart voorbij
de pjjlers der trillende brug, waarvan het
dek nog slechts even boven het watervlak
ligt. De dijken houden totnntoe stand, uitgil
zonderd aan de Zande onder Kamperveen,
waai' ia den Zalkerdijk enkele zwakke plek
ken ontdekt zjjn en nu onder leiding? van den
.Waterstaat en met militairen bgstand dag
en nacht gewerkt wordt, om het gevaar te
keeren. In de stad staan de kaden blank
an begint het water ook reeds door te
dringen in de laaggelegen straten. De Burgel
loopt over en in een spoedvergadering be
sloot daarom de gemeenteraad tot liet on
verwijld tot stand brengen van een verbin
ding tusschen Bajrgel en Singelgracht
Oostelijk van Zwolle strekt zich, met
Dallsen als centrum, een eihdelooae water
vlakte uit. Het don1 zeil ligt geheel ge
ïsoleerd.
Slechts de lange, smalle brug, waaronder-
deor het water Druist onderhoudt de ver
binding met het achter den dijk gelogen
Jtation en verdere omgeving.
In de plaats zelf heerscht een groats
bedrijvigheid. Men is er in geslaagd, het
dat zich bevindt bjj de kom van de
gemeente en in een bocht van de oude Vecht,
door een nooddam in te sluiten. De huizsn
aan de Wilhclminastraat en Koostesg dienen
als waterkeeiing. De openingen tusschen de
woningen zijn gevuld met barricades van
Zandzakken.
Achter de plaats van de doorbraak is
het bouwland veranderd in een groote kolk.
kan de vlak voor het gat gelegen woning,
bewoond door de families Van der Vecht
en Weeseling, die hedennacht is afgebroken,
am te trachten het gat te stoppen, staat
sheen nog de steenen schuur. Door de 80
militairen van den opleidingscursus te Kam
pen is onder leiding van kapitein Haan en
ecr=le luitenant Mallinckrodt prachti^' werk
gedaan.
Het kostte de uiterste inspanning het vee
van de boerderijen uit de buur; van de
Leomculc te halen. Met booten kon men
slechts op eenigen afstand de boerderijen
naderen en men moest verder door het
water wandelen om het vee uit de stallen
en dan weer naar de booten te kunnen
drijven. Een groot deel van de menschen,
vee en inboedels is naar het hooger gelegen
Oud-Leusen gebracht, terwijl ook in enkele
hoogev gelegen woningen in het dorp zelf een
veilige toevlucht is gevonden. In de Her-
forrnde Kerk, die zeer hoog gelegen is,
staat liet voorportaal vol koeien eu paarden.
Gelukkig begint, evenals op de meeste
Moalsen elders, ook hier het water te zakken.
Gisteravond was het 10 chl. gedaald.
r n me™ ,v^ ~01'dt gemeld oit Losser,
rif Hinkel 7o cM. zou zijn gezakt.
Bij Deventer is de toestand nog ernstig.
iS E saude sekeele stad vrijwel in
dnisterius gehuld wegens de stopzetting v n
gasfabriek. Intusschen wordt van offi-
cieele zijd© medegedeeld, dat het defect is
hersteld en de gasfabriek weer gaat fabri-
ceeren.
Een verschikkelijke toestand heerscht te
Pannerden, waar het water liier en daar
meer dan 10 Meter diep is. In het land
steken eigenljjk alleen nog de drie kerktorens
omhoog. Van een groot deel der arbeiders
woningen is alleen nog maar het dak te
zien, terwijl een aantal huizen absoluut in
het water verdwenen is.
Over de paniek, welke direct op de door
braak volgde, gaven wij reeds meerdere bij
zonderheden. Wij meenen er hier echter nog
eenige. te moeien laten volgen. Wellicht is
het voor den lezer een nieuwe aansporing
om eens extra diep in de beurs- le tasten en
ons zoo spoedig mogelijk zijn gave te doen
toekomen.
De doorbraak had 's morgens le halfzes
plaats bij de Bergsche Heuf, den weg van
Pannerden naar Zevenaar. Er is geen enkele
waarschuwing van le voren geweest. Plotse
ling kwamen arbeiders in doodsangst den
dijk in de richting Pannerden oprennen, roe
pend: „Help, het water komtl"
In enkele minuten lijds was er een klein
gat in don dijk gescheurd over een breedte
van 70 meter, en met groot geweld sloeg toen
de loeiende watermassa zich in het land,
boomen ontwortelend, en de muren der wo
ningen krakend. De groote boerderij tegen
over het gat in den dijk werd grootendeels
aan stukken geslagen. Het vee in de stallen
kwam jammerlijk om en de bewoners ont
snapten nauwelijks aan den dood. Onmid
dellijk zette het water zijn weg voort naar
het laagste deel van deze landstreek, de kom,
waarin Pannerden ligt, een plaats van on
geveer 1500 zielen.
Er was niet de minste lijd meer om have
en goed te bergen. De bevolking sneed de
touwen door waafaan het vee was gebonden
en dit moest zichzelf maar in veiligheid
brengen.
Binnen een uur stond het water in Pan
nerden meters hoog. Toen deze kom volge-
loopen was, rees het water door, in de rich
ting Lobïlh en Herwen en Aerdt kwamen
blank te staan. Er ontstond een vreeselijke
paniek. Do daken werden opengebroken om
degene, die op de zolders hun toevlucht had
den gezocht te redden, want op vele plaatsen
had de stroom reeds den dakrand bereikt.
Tegen den middag zaten Herwen en Aerdt,
plaatsen eveneens mpt een zielenaantal van
ongeveer 1000, geheel in het water.
Het vee is eerst den dijk opgejaagd. Later
is het voor een deel naar Lobith en met de
pont over den Rijn naar Doornenburg ge
bracht.
Ook vluchtelingen gingen dien weg op.
Toch is het niet gelukt om alle vee te red
den en ongeveer 100 runderen zijn een prooi
van den watergolf geworden. Een groot aan
tal dieren is op den dijk gestald, waar in
alle haast eenige beschuttingen, bestaande
uit rieten matten en planken is opgeslagen.
In het land van Maas en Waal heerscht
eveneens overal nog ernstig gevaar, alhoe
wel de treinverbinding van Cuyck met
Nijmegen weer is hersteld.
Te Maasbommel en omgeving zijn vele
huizen ingevallen. Het aantal vluchtelingen
vermeerdert. Leur is onc'ergeloopen. De
dorpelingen zijn met grocte moeite gered.
Te Niftrik is alles overstroomd. In den
omtrek is voor tienduizenden aan tabak
veiioren gegaan.
Bij Dreumel is de toestand allertreurigst.
Het ziekenhuis van de zusters, waarin zie
ken ondergebracht zijn, moest ontruimd
worden, daar men vreesde, dat het zou in
storten. Vele huizen dreigen in te storten
of deden het reeds.
De ramp neemt steeds omvangrijker vor
men aan. Voortdurend vervult 't gedonder
van dynamiet de lucht: men is bezig den
overlaat bij Dreumel nog verder te laten
springen, zoodat er nu reeds een gat van
40 meter is Het water, dat hier binnen
dijks hooger staat dan het peil der rivier,
zoekt zich met donderend geweld een weg
daar doorheen.
Men heeft alle da.gb.egnp verloren. Het
is een eindelooze dag van ellende......
Eenige Leidsche studenten werken vrij
willig met de maréchaussées mee en zorgen
met een Fordje zooveel mogelijk voor com
municatie met andere plaatsen op den dijk
of voor het vervoer van vluchtelingen.
Zij vertelden, dat zij maréchaussées ge
zien'hadden die verplicht waren de men
schen met de blanke sabel te dreigen, om
ze er toe te brengeD hun huizen te ver
iater Vele huizen scheuren en waggelen.
Op plekken waar men koeien bijeen
bracht, begint soms de grond ineens te
schuiven; de bodem verspoelt, de koeien
zakken in het water weg en verdrinken
in enkele minuten.' Alle levensmiddelen,
door boeren zelf medegebracht, worden in
beslag genomen, onder het gelamenteer
der boeren. Hier en daar zijn reeds dief
stallen gerapporteerd. 1)6 maréchaussées
zien streng toe
De groote rivieren gaan intusschen steeds
meer vallen.
Bij Maastricht bedroeg de val van de
Maas hedenmorgen over het laatste etmaal
27 c.M.; de stand is nu 3.91 Meter aan de
Maasbrug of 45.92 M. boven A.P.
Bij Zevenaar is de val ook goed waar
neembaar. de Rijn is ongeveer één Meter ge
vallen.
Ook het Waalwaler valt.
.Bij Lexmond was hedenmorgen de stand
van het water 4.77 M.; val 24.16 Meter.
De minister van Oorlog bracht gisteren
een bezoek aan Maastricht en bezocht met
de-n burgemeester de plaats nabij Pelit-La-
nage, waar de militairen een afdamming in
het kanaal hebben gelegd, die Maastricht bij
een doorbraak van den Maaskanaaldijk voor
nog grooler onheil heeft behoed.
De minister was zeer tevreden over het
werk van militairen en matrozen; autoritei
ten en bevolking zijn één en al k>f over hel
werk door die mannen in moeilijken omstan
digheden verricht. De minister deelde mede,
dat te Nijmegen een reserve van pontons en
hulpmiddelen wordt gevormd.
Burgemeesters kunnen zich door bemidde
ling van den Commissaris lot het reservema
gazijn te Nijmegen wenden.
Uit Druten wordt gemeld, dat het water
in Maas en Waal vallende is. De inwoners
zijn hoopvol. De stoompont werkt onafgebro
ken om de keuken van de kloosterlingen,
waarin voor 300 vluchtelingen gekookt wordt,
watervrij te houden.
Uit de omliggende plaatsen komen zieken
naar de ziekeninrichting. De hulp van het
Roodc Kruis is ingeroepen.
Ook brj Wychen valt het water. Bootjes
zor.der bewgs" of begeleiding van politie of
militairen worden aangehouden. De voedsel
voorziening en post gaan geregeld.
Mond- en klauwzeer is in een stal, waar
vee is ondergebracht, uitgebroken.
Hedenmorgen wordt ons uit Maastricht ge
meld dat België thans algemeene val van
Maas en zijrivieren seint. De Maas is hierin
't geheel een Meter gevallen.
De val gaal langzaam door den regen.
Uit Zwolle seint men ons:
Sedert gisteravond i9 het water in de
Vecht tot staan gebracht. Den geheelen
nacht hebben militairen gewerkt aan den
ringdijk.
Vanmorgen is begonnen met het inheien
van palen van de R.K. kefk naar den dijk.
De booten, waarin de militairen werken.
worden met een staaldraad vastgehouden,
Het overstroomde kerkhof te Wamel bij Tiel.
v- 'v
''V
C
'V.
«wfsiskSksai
Ouden en zieken worden per boot van Leeuwen naar Tiel en
verder gebracht.
doch de sterke stroom dreigt ieder oogenblik
de booten te zullen losslaan Hel gat in den
dijk is lhan9 20 Meter. Hel huis, dat juist
onder den weggeslagen dijk lag, is thans ge
heel weggespoeld.
Nog steeds komen vluchtelingen binnen
en worden ondergebracht. In den loop van
den dag wordt een nieuw detachement uit
Kampen verwacht om de thans werkende
militairen af te lossen. Hel autoverkeer op
den dijk is gestremd om een regelmatige
zandtoevoer mogelijk te maken. liet gevaar,
dat ook de Zuider-Vechtdijk bij Vechler-
weerd zal doorbreken, wordt met het uur
grooter. Met man en macht wordt gewerkt
om den dijk staande te houden, doch men
vreest het ergste.
De stand bij het Katerveer van den IJsel
bedroeg vanmorgen om 8 uur 4,16 11. dus
in 12 uur een was van 8 c.M.
Uit Boxmeer wordt hedenmorgen geseind*
Vannacht is het water flink gevallen.
Verschillende huizen riin vrij eekomen.
HAAGSCH GERECHTSHOF.
Alt. 49 Bezoldigingsbesluit
Voor het Gerechtshof te G-Gravenhage
zijn gisteren de pleidooien gehouden in de
zaak-Van der Wielen tegen den Staat.
Mr. Mafchant, voor da ambtenaren optre
dend, merkte op, dat de grondslag voor de
ingestelde vordering is art. 40 van het
Bezoldigingsbesluit.
In Mei 1924 zijn de salarissen der ambte
naren verminderd, hetgscn volgens de amb
tenaren niet geoorloold was, aangezien het
vroegere art. 40 de salarissen, die op dat
oogenblik werden genoten, waarborgde.
.Volgens spiekers meening wordt voorts
deze kwestie zeer overdreven voorgeslelJ.
Immers, wat zal er gebeuren wanneer v.
d. Wielen zijn vordering zal zien toege
wezen?
Niets anders dan dat de regeering zal
doem wat zij reeds voor de uitreiking van
art. 40 had moeten doen, ml. meer contact
zoeken met de vertjgenwoordigers der amb-
tenarenerganisaties in het grorganiserrd over
leg. De positie van de ambtenaren zou dus
sterker worden.
Het gaat hier niet in de eerste plaats
om het geld, neen, de ambtenaren vragen
herstel van het geschokt vertrouwen en
rechtsgevoel en steun tegen de ondermijning
van de christelijke grondslagen der maat.
schappij.
Al zou de Staat vrij zijn om eenmaal
vastgestelde salarissen te verminderen, dan
zou dit echter alleen het geval kunnen zijn,
ten aanzien van de salarissen, waarbij de
Staal eventueels vermindering niet uitdruk
kelijk heelt uitgesloten. En een dergelijke
uitsluiting van elke vermindering geschiedde
door art. 40, walk artikel pleiter een unicum
in de Ned. wetgeving noemde.
Vervolgens ging pleiter uitvoerig de go
schiedenis van de totstandkoming van dit
artikel na.
De ambtenaren wensebten destijds niet
een herziening, welke verband zou houden
met het op en neer gaan van den levens
standaard, maar zij wilden een vast salaris,
om meer zekerheid te bobben.
Toen kwam in 1920 art. 40, waarbij da
Kroon zich het recht voorbehield bjj wijzi
ging van de toen geldende duurteperiode
de salarissen van de ambtenaren te ver
minderen, behoudens ten aanzien van de
reeds toegekende salarissen.
Ook minister De Geer was in 1922 van
oordeel, dat door deze bepaling de amb
tenaren een recht hadden verkrijgen, waaraan
niet' mocht worden getornd. AHtwn wensciite
de minister de garantie niet ts behouden voor
nieuw aan te stellen ambtenaren.
De minister bracht toon eea wijziging aam
zoodat het artikel aan de op 1 Juli 1922
in dienst zijde ambtenaren een waarborg
gal voor hun salarissen.
Bü deze wijziging werd derhalvo de reeds
bestaande garantie zelfs nog toegespitst,
aangezien niet geschreven werd: „Je sala
rissen worden gewaarborgd", maar: „da
salarissen blijven gewaarborgd", tiet is voortij
van groot belang, het bestaande verbond
tusschen art. 40 van 1920 en de wijziging
van 1922 goed in het oog te houden.
De regeering verbond zich bij het geven
der garantie met een goede en een kwade
kans. Want, wanneer de leven som 5 tan d 1 g-
heden duurder zouden zijn geworden, hadden
de ambtenaren ook niet direct aanspraak
op ver be (ging mogen maken. Nu is het toe
val, dat de levensomstandigheden goedkooper
zijn geworden en aangez en dit in het na-
deel van den Slaat «as, heelt de Regeering
de bestaarde garant'e eenvoudig maar inge
trokken. In die handeling nu ziet pleiter
het element van kwade trouw. De poging
van de regeering om het gedane onrecht
iri de Wet vast te leggen, heelt echter
gelkkig schipbreuk geleden.
Van de zijde van den Staat wordt voorla
opgemerkt, dat de verhouding tusschen don
Staat en den ambtenaar staat onder hel
objectiel recht.
Volgens do tegenpartij kan de IJtaat aan
de ambtenaren niets onherroepelijks waar
borgen. Zulks kan alleen in het privaatrecht
Pleiter acht deze stelling echter absoluut
ongegrond. Er ontstaat vel degelijk een
rechtsbetrekking, wanneer de Staat met eeo
ambtenaar een overeenkomst aangaat. Vocrta
heelt de Staat wel meer persoonlijke garantie»
verstrekt, bijv. aan leden van de Verzeke
ringskamer en aan den directeur van den
Post-chèqne- en girodienst. Ja, zegt de legen-
partij, dat is wei mogelijk, maar dan is men
daaxbj ten onrechte ojj privaatrechtelijk
