DE WATERSNOOD.
No. 20188.
LEÏDSCH DAGBLAD, Dinsdag 5 Januari
Derde Blad. Anne *926.
Nieuwe doorbraken. Is de Staat verantwoordelijk Maastricht niet meer geïsoleerd. Een stuk uit den
Rijndijk bij Driel geslagen. De streek bij Deventer staat blank.
Opnieuw komen er thans berichten om-
trtul eenige verbetering van den toestand;
verbetering althans in dien an, dat op tal
Tan plaatsen, zoowel in binnen- als buiten
land, het uater begint te vallen. Maar daarbij
blijti het dan ook over het algemeen tot op
heden, zoodat het einde van da periode van
verschrikking nog geenszins in zicht schijnt
te zijn. Integendeel schijnt de situatie nog
steeds ellendiger en hachelijker, en moeten
teliers meer mensehen hun woningen ver
laten om aan den dood door verdrinking
te ontkomen. Slechts hier en daar is t.og
slechts verlichting van den nood gekomen,
zooals bijvoorbeeld te Maastricht, maar daal
staat ook tegenover, dat bij Erlecom en
Eeventer weer nieuwe doorbraken vielen te
copstateeren.
Waar in een groot deel van ons ïand de
ellende zoo buitengewoon groot is valt het
te begrijpen, dat men reeds druk bez,g is
etu nationale steunverleening voor te be
reiden. Op den voorgrond daarbij treedt ce
Kon. Hat. Bond voor Kedüing en Kerste
Hulp brj ongelukken „Het Oranjekruis",
waaromtrent ae secretaris, dr. C. J. Mijn
bel ons schrijtt:
I>e taak van onzen Bond, zoo zei hij, is
vooral om desorganisatie in de hulpverleening
te voorkomen, waardoor dikwijls, Het is nog
bij den watersnood van 1916 gebleken,
pverdadig hulp geboden wordt, waar ze over
bodig is, en hulp uitblijft, daar waar de
behoefte er aan het grootst is. Alle op nét
gebied van hulpverleening werkzame orga
nisaties zijn bg ons aangesloten. De \Ya-
tersnoodcommissie en het Provinciaal Wa
tersnood-comité voor Zeeland zorgen voor de
financiën. Daarnaast maken deal van onzen
Bond uit Het Roode Kruis met zijn transpart-
oolonnes, kring-commissarissen en kring-
magazijnen; alsmede Het Groen?, Het Gele tn
Het Geel-Wit te Kruis (R.-EL), die tezamen
in meer dan 1000 gemeenten afdeelingen
bezitten, en over welker magazgnen, verple
gend personeel enz. wij dus kunnen bescnik
ken. Voorts is bij ons aangesloten het Cen-
traal-Comité voor Dadelijk Hulpbetoon de:
Nea. Diaconessenhuizen, hetwelk .ean over
eenkomst heeft met de Johanniter-Orde, waar
door wg zieken in de Diaconesseohuiz^n kun
nen doen opnemen en ook van deze zgde
verplegend personeel krggen met de be
schikking over eerste-hulp-koffers. Ook de
geneeskundige diensten der groote steden
maken deel uit van onze organisatie, en
x staan dus met hun omvangrijke hulpmiddelen
elk oogenblik gereed om bij te springen.
Met elk der organisaties, die dan het
feitelijke werk doen, hebben wij dien aangaan
de overeenkomsten, terwijl bii ons de centrale
leidiDg berust; maar bovendien hebben wij
nog afzonderlijke overeenkomsten met iiet
Roode Kruis, met de Mg. voor Geneeskunde,
met den "Ned. Bond voor Ziekenverpleging
en met Nosokómos betreffende de onver
wijlde beschikbaarstelling van geneeskundig.'
en verpdegingslralp. Aangesloten is ook bij
het Oranje-Kruis de stichting Het Smeroe-
fonds, welke op eerste telegrafische melding
dat in Nederland een nationale ramp is
voorgevallen, in Indië geld bijeen brengt
ter leniging van de daardoor entstane nooden,
wat Het Oranje-Kruis wederkeerig voor h?t
Öneroefonds doet.
In het Centraal Bureau van het Oranje-
Kruis, gevestigd ten huize van den directc-u-,
dr. C. J. Mijnlieff, Keizersgracht 134, Am
sterdam, zijn alle gegevens verwerkt en
xeer overzichtelgk gerangschikt omtrent de
in de verschillende plaatsen van hit land
bg rampen aanwez:ge en comiddellgk be
schikbare hulpmiddelen. Deze gegevens zijn
in een lijvig boekdeel verwerkt, en worden
steeds bijgehouden. Op drielandkaarten staan
met vlaggetjes aangegeven de pliatsen waar
aangesloten'organisaties gevestigd zijn, welk?
transportmiddelen, en of er verbaodmate-
riaal en verplegende hulp voorhanden zijn
en of .er.over ziekenhuisruimte beschikking
is. Op deze wijze weet men op het Centraal
Bureau onmiddellijk, bg het eerste bericht
van een ramp, welke hulpmiddelen t?r plaatse
aanwezig zijn. Voorts is er een lijst van
adressen van leveranciers, met wie over
eenkomsten gesloten zjn, om onmiddellijk de
op te geven hoeveelheden brandstoffen, kke-
ding, bedden enz. te zenden waar een en
ander noodig is. Bij den watersnood van-
1916 had het Oranje-Kruis een centraal
magazijn met goederen voor een badrag v n
'I 100.000 verzekerd; toen bleken echter vele
uÜj üP6?slagen goederen door verligging
bedorven of nauwelgks bruikbaar te zijn.
Daarom is thans dit stelsel gekozen, om
onmiddellijk de beschikking te hebben over
onbegrensde hoeveelheden goederen. De pro
vinciale vertegenwoordigers krijgen machii
ging om het noodige in te koopen, waar
zulks zoo dicht mogelgk bij de getroffen
strec-k kan geschieden, waardoor het ook
spoediger ter plaatse waar de behoefte be
staat aanwezig is.
Met het Groote VVatersnood-Com'.té be
staai een overeenkomst, waarin staat. nat
alle aanvragen om materieels, behalve C-
nancieele, hulp gericht moeten worden aan
het Centraal Bureau of de provinciale ver-
tegenweordigers van den Bond. Het ver
strekte wordt, dan met het Watersnood-co
mité verrekend. Dit comité stuurt aanvragen
om geldelijke hulp door naar de pro
vinciale vertegenwoordigers van Het Or oj>-
Kruis, met mededeeling, dat het i:r
beschikking gestelde bedrag over welks
besteding dezen dan kunnen oordeelcn.
Zoolang een ramp een betrekkelijk m'nl-r
grooten omvang heeft, werkt Het Oranej-
Aruis zelfstandig. Zoodra echter de Com-
mis.-ans dei Koningin in de provincie,
waarvan h t getroffen gebied de?l uitmaakt,
van oordeel is, dat lietP een groote, al^e-
meene ramp is, krijgt het Provinciaal Co
Ter verduidelijking onzer berichten geven wij Jiierbij een overzichtelijk kaartje van liet overstroomde gebied.
mité do leiding, waarvan genoemde autoriteit
ambtshalve voorzitter is. In de provinciale
comité's hebben echter reglementair twee
vertegenwoordigers van het Oranje-Kruis
zitting.
Ten slotte herinnerde dr. Mijnlieff nog
aan het Prins-Hendrikfonds van Het Oranje-
Kruis, waarvan het doel is de bestrijding
van uitgaven van de allereerst bij rarapm
noodige hulp; helaas echter is dit fonds
nog te kléin om er hulp van be teekenis uit
te putten.
Terugkomende op de ramp zelf meenen wij
hier de aandacht te moeten vestigen op een
onderhoud tusschen* den Utrechtschen be
richtgever van het Handelsblad cn een in
genieur-Kamerlid. Laatstgenoemde deelde
mede dat bij hem vast staat, dat op den Staat
voor deze ramp een zware verantwoordelijk
heid rust Immers de Maasdijken en vooral
het gedeelte dat Zaterdag doorbrak, zijn be
zweken doordat deze dijken niet sterk genoeg
zijn. Waren deze zoo sterk als de Lekdijk bij
Utrecht, dan zou van een doorbraak geen
sprake zijn geweest. Waar deze dijken res-
sorleeren onder Rijkswaterstaat, cn blijkbaar
bij herhaling niet sterk genoeg geconstrueerd
bleken te zijn, moet de feitelijke schuld van
de doorbraak aan het Rijk worden geweten.
Van een bepaalde, extra-ordinaire natuur
ramp, zooals b.v. een cycloon die eens in de
1000 jaar voorkomt en waartegen geen tech
nische middelen bestand zijn, is hier toch
geen sprake. Bovendien wees bedoeld Ka
merlid er op dat de doorbraken van de Maas
dijken, o.a. die bij Grave, voor een niet ge
ring deel zijn le wijlen aan de verhooging
van de Beersche overlaat. Hij herinnerde
aan de Kamerdebatten over deze kwestie,
waarbij zeer stellig was gewezen op de ver-
grootiDg van het gevaar van doorbraken, dat
door die verhooging zou ontslaan.
Indien mocht blijken dat het bekende
Watersnood-comité niet over voldoende geld
middelen beschikt om dezen nood le lenigen,
zaj door de regeering aan de volksvertegen
woordiging ten spoedigste een voorstel moe
ten worden gedaan om gelden to barer be
schikking te stellen.
Op de opmerking dat de dijken loch in on
derhoud zijn bij de aanliggende waterschap
pen cn de betrokken besturen dus feitelijk
nalatig zijn geweest, antwoordde spr., dat de
Slaat wel degelijk volgens de waterstaats-
wetgeving toezicht heeft op de sterkte der
(lijken, met veel dwingend rechl
Op de vraag of de Maasdijken inderdaad
zóó sterk gemaakt kunnen worden, dat der
gelijke rampen in het vervolg kunnen voor
komen worden, antwoordde hij dat dit zeer
zeker kan. Thans lijken ze op vele plaatsen
meer op speelgoed dan op ernstig ingenieurs
werk. Hij voor zich had een calculatie op
gemaakt van de directe en indirecte nadee-
lige gevolgen van doorbraken van dijken aan
de Maas gedurende de laatste 150 jaren, en
was tot de overtuiging gekomen, dat liet in
jverkel ijk beid veel voordeel iger is om de dij-
Jcen aanmerkelijk tc versterken. De uilgaven
daarvoor benoodigd. beteekenen inderdaad
een besparing.
Trouwens, merkte bij op, waarom zijn de
Zuiderzee-binnendijken ontworpen op dus
danige wijze dat zij in sterkte alle Maasdij
ken zullen overtreffenV Worden de gelden
daartoe dan niet opgebracht door het Neder-
landsche volk langs den weg van do»slaals-
kas?
Op welken grond kan men dan goedkeu
ren dat de eeuwenoude vette klei-landen
langs dc Maas niet technisch zeker worden
beschermd, terwijl de in te dijken Zuider-
zeelanden, waarvan niemand met zekerheid
kan zeggen dat die gronden in waarde met
die van de prachtige Maaslanden zullen
kunnen wedijveren, wel volkomen verzekerd
zullen zijn volgens de wet 1919?
Laat liet Rijk, zoo zeide hij, niet steeds
op zijde gaan voor allerlei waterschapsbe-
zwaren en plaatselijke autoriteitjes, doch de
Maasdijken voor zoover mogelijk en noodig,
in behoorlijken staat brengen, want als het
ongeluk er eenmaal is, moet de Staat toch
bijspringen.
Alvbrens nu bijzonderheden te geven om
trent de situatie in het overstroomde gebied,
zij hier nog vermeld dat H. M. de Koningin,
na eenige dagen in de bedreigde streken le
hebben vertoefd, gisteravond in de Residen
tie is teruggekeerd. Veel hulp heeft natuurlijk
ook zij niet kunnen brengen, doch haar
woorden van warme deelneming en sympa
thie hebben de bevolking weer doen opleven
en vertroosting en nieuwe lèvenskracht be
zorgd. Haar tocht is daarom zeer .zeker niet
voor niets geweest, hetgeen hier met voldoe
ning mag worden geconstateerd
Te Maastricht is, zooals wij al zeiden, wer
kelijk eenige verbetering ingetreden. Het
water is er vele centimeters gezakt, waar
door de meeste straten weer droog zijn. Een
Maastrichtenaar zeide: „Het is nu nog.slechls
wat wij een fatsoenlijke overstrooming noe
men." Dit wil niet zeggen, dat Maastricht
reeds geheel watervrij is, maar tal van stra
len zijn toch leeggeloopen. Evenwel, op plaat
sen, waar het water volgens den stand van
thans reeds weg moest zijn, is het nog aan
wezig, omdat de hooger gelegen stralen het
.wegvloeien tegenhouden. De drooggeloopen
straten maken een erbarmelijken indruk.
Het station is watervrij en gistermorgen is
reeds weer een trein in de richting Luik ge
reden, wel niet voor het geregeld verkeer,
maar alleen om den toestand van de lijnen
te onderzoeken. Hoewel echter het slations-
emplacement vrij is, staat op verschillende
lagere gedeelten in het station nog water.
dat kleine vijvers vormt. Zij worden leegge
pompt. De lijn" na ar Holland is weer berijd
baar en reeds zijn treinen in Noordelijke
richting vertrokken.
Maastricht is dus uit hel isolement ver
lost. Wijk is weer watervrijonder de Maas
brug vloeit nog wel zeer veel water door,
maar het maakt niet meer den indruk van
een fantastisch woesten stroom.
Het bruggetje over de Jêker, dat geheel
door het water aan hel oog was onttrokken,
is weer net even zichtbaar.
Hoe hoog het water buiten Maastricht ech
ter nog staal, moge blijken uit bet volgende:
Een auto, die op weg was van Heerlen
naar Maastricht, kon niet over Araby en
nam den Scharncsweg.-De wielen reden tot
de assen in het water; de weg was niet meer
zichtbaar. Plotseling geraakte de aiito bij
Scbam in een gedeelte waar ongeveer drie
meter water stond Het voertuig schoot weg
in de diepte. Mareehnussées slaagden er
evénwel spoedig .in de inzittenden te redden.
De auto was echter verdwenen.
Uit Luik was te Maastricht bericht ont
vangen. dat dc Maas en de Ourtlie langzaam
blijven' zakken
Hoe buitengewoon veel erger is de situatie
te Beugen, waar hel viaduct is ingestort De
onderchef van- het station aldaar, die met
zijn gezin naar Boxmeer is gevlucht, vertel
de dal hij op order van de directie der spoor
wegen zijn woning op het kruispunt had
moeien verlaten, wegens de instorting van
het spoorviaduct en de dreigende verzakking
van het beneden stat ion. Hij zeide hoe reeds
Zondagavond door een nieuwe dijkbreuk bij
Beugen h -l Maaswater met ontzaggelijk ge
weld zich een doortocht zocht langs de
spoorbaan. Gennep-Boxtel, waaroverheen
het viaduct van de spoorlijn Nijmegen-
Venlo loopt. In het benedenstation Beugen
stond het water weldra een meter hoog. Het
gezin van den onderchef bleef, daar men
nog geen gevaar zag in hel boven het station
gelegen woonhuis. De sterke stroom schuur
de het zand om het viaduct spoedig weg en
het duurde niet lang. of de pijlers, die het
viaduct schragen, waarover de lijn Venlo-
Nijmegen loopt, begonnen weg te zakken,
waarna de geheele rechterzijde van het via
duct wegzakte. De linkerkant bleef het ech
ter houden.
Toen in. den nanacht omstreeks half drie
ook de fundeering van hot benedenstation
door de aanhoudende zuiging van het water
begon los te laten en scheuren zich gingen
vertoonen op tal van plaatsen, moest het ge
zin van den onderchef vluchten.
Zelfs moest men met levensgevaar tot het
middel door liet water waden, voor men zich
in veiligheid op den hoogon dijk kon bren
gen.
Doch ook hier was men niet veilig, daar
het woedende beukende Maaswater snel be
gon le rijzen, om weldra de kruin van den
dijk 1c bereiken.
Na voorloopig in een hooggelegen seinhuis
te hebben vertoefd met nog vele andere le
den van hel spoorwegpersoneel, ging men in
den morgen met een spoorweglorrie naar
Boxmeer.
In het land van Maas. en Waal is het ge
vaar niets minder. Ook de dorpen Hernen,
Leur en Berg haren zijn ondergeloopen. De
Waaldijk bij Erlecom is doorgebroken. Op
dén dijk daar stonden des nachts een 150
menschen, onder wie vele kinderen, die toen
met een boot uit Nijmegen zijn afgehaald en
thans met autobussen worden gebracht naar
Ubbergen, in welke gemeente Erlecom ligt.
Opnieuw is een boot naar Erlecom om men
schen in veiligheid te brengen.
Alle steenfabrieken zijn ondergeloopen.
Uit de Ooy zijn de bewoners met hun
vee gevlucht; zij zijn ondergebracht in hel
hoogere gedeelte van Beek en te Nijmegen.
Laag Beek. aan de Noordzijde van den
Beekschen weg. staal onder water bij de
Waterstaat en de Paddepoel; alle woningen
zijn daar ontruimd. Hel gemeentehuis van
Ubbergen te Beek staat aan de achterzijde
blank.
Een gedeelte van de gemeente Nijmegen,
n.l. hel aan Wychen grenzende dee! van
Neerbosch, staat tot de Nieuwstad onder wa
ter; een weg, waarachter de weesinrichting
ligt. is ondergeloopen. De weesinrichling is
nog watervrij.
Uit Arnhem werd gisteravond te 11 uui
geseind dat bij Driel een stuk uit den Rijn
dijk is geslagen In allerijl werden maat
regelen genomen om het gat te stoppen
Uifc Eist en omgeving zijn 2000 zakken zand
aangevoeld om zoo goed mogelijk den dijk
te versterken. Als voorzorgsmaatregel is
het vee uit de naaste omgeving op de dij
ken geborgen. Men hoopte crhtei den Rijn
dijk te kunnen behouden.
Te Arnhem zelf is het water 5 c.M. ge
zakt
De bekende paardenfokker baron "van
Voorst tot Voorst te Elden zal heden zijn
!:oftb;ire stoeterij naar Arnhem overbren-
Uni Almelo is het water ook gisteren weer
gestegen. Over den kunstweg Almelo—Vrie-
zenveen, zuidelijk van het klooster „Dc
Goede Herder", golft het water over een
breedte van een paar honderd metei met
luaeht westwaarts In de buurtschap Vis-
schedijk staat in de boerderijen het water
een halven meter hoog. De gemeente ver
schaft met vrachtauto's hulp en materialen
om de geïsoleerde boerderijen af te dam
men tot gisteravond was nog het verkeer
per auto met Vriezenveen mogelijk, doch'
de hevige stroom dreigt gaten in den weg
te spoelen. Van den Bolkshoek uit Bbroomt
het water van Loobeek en Weezebeek over
Broeklanden noordwaarts in de richting
van de stad. Westelijk wordt het water ge
keerd door den Bornschen straatweg. De
gedeeltelijk opgehoogde Windshoek en het
Paradijs zijn ondergeloopen. De Weezebeet
is westelijk van den Bornschen straatweg
ook buiten haar oevers getreden, zoodat
het water ook uit het Z.W. de stad nadert.
Tegen den avond moesten enkele wonin
gen reeds ontruimd worden; de noordelijke
dijk van Hollandergraven houdt het nog al
tijd uit, dank zij de waakzaamheid der
Vriezenveners; het. water staat ongeveer
ee:i meter boven dc z.g. Veenlanden, zoo
dat de breuk in dezen dijk voor de ge
meente Vriezenveen noodlottig zou worden.
Het water blijft wassen
Bij Deventer is gistermiddag de dijk,
welke aan den kant van den Wilperkieipol-
der de buurtschappen De Hoven en De
Sbeenenkamer moet beschermen, voor den
ÖTang van het wassende water bezweken.
De honderden werklieden die op de
kruin van den dijk werkten, konden zich
nog intijds redden op den Wilpcrdijk bij
het buitengoed „Het Schol". Even te vo-
ïen was de bedreigde plaats nog bezocht
door den Commissaris der Koningin ia
Overijssel, baron v. Voorst tot Voorst, die
hier kwam op Geldersch gebied in gezel
schap van den burgemeester van Deventer,
jhr. mr. Humalda van Eysinga, den inge
nieur-directeur van gemeentewerken Van
Gendt en wethouder Krooshof.
Het eerst stroomde de buurtschap Bteo-
nenkamer vol; toen ging het in vollen
stroom over den rijksweg Twello naar De
venter. De nieuwe huizen aan dezen weg
kregeu het zwaar te verduren: in korten
tijd stond de gcheele buurt De Hoven otf-
dcr water. Angstig zagen de honderden be
woners toe hoe het vp :r hun vele straten
v .Toverde. Het werd ten slotte een alge-
mecnc vlucht naar de bovenverdiepingen.
Van dc stad uit snelt men dc noodlijdenden
te hulp met roeibooten eD reddingsmate-'
rialen. De gemeentelijke autoriteiten, po
litie en personeel van gemeente werken sa
men om redding te brengen Alle vluchte
lingen worden tijdelijk ondergebracht in
gemeentegebouwen cn een groote school
waar men ook voedsel voor hen laat berei-
d?n door de vereeniging „Kindervoeding".
Men weet nog van geen verlies aan men-
Bchenlevens. De politie stelt een controle
dienst in, om alles in de Horen na te gaan.
Aller oogen zijn nu gericht op het behoud
v het z.g. Knutteldorp ten Zuiden van
de stad van den Bergwcidepoldcr. Ook hier
i* de toestand hachelijk. In dezen polder
staan ook de meelfabriek van Vnn der
Land.j en de gasfabriek De laatste is ook
even te voren bezocht door den Commis
saris der Koningin, wien men de bekistin
gen toonde. Voor de fabriekstoegangen in
uc stpkerij staat ecfcter het water al. De
fabriek kan nog werken De Commissaris
bezqcht eveneens de plaatsen waar vluch
telingen worden verzorgd. Hij uitte zijn
leviedenheid over de wijze waarop hulp is
geboden. Aan het Knutteldorp houdt men
het water nog tegen door middel van be
kistingen op de dijken In de nieuwe haven
heeft men weinig hoop het water tegen tc
kunnen houden, gezien het feit dat de
stand hier te vier u ir al 6.91 M. 4- N.A.t'.
wc en van Zutphen nog 36 centimeter wn»
is gemeld.
(Zie vervolg Hoofdblad.)
