No. 20175. DONDERDAG 17 DECEMBER Anno 1925, De yogels buiten lijden ge brek, als gij bun niets geeft! Officieeie Kennisgevingen. STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DEB ADVERTENTIE»; 30 Cis. per rejeL Bij regelabonnemenl belangrijk lageren prij# Kleine Adyertentiën, uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en Zaterdags 50 Cts., bij een maximum aantal vroorden van 30. Incasso volgens postrecbt Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cis. Bureau Noordslndsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchiqus- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRUS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per week 77. 0.18, Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week7 0.18. Franco per post 2.35 portokosten. BH nummer bestaat uit TWEE Bladen EERSTE BLAD. ONTEIGENING. De Burgemeester, Hoofd van het Gemeentebestuur van Leiden; Gelet op art. 15 der Onteigeningswet; Brengt ter kennis van de ingezetenen den tekst van het Koninklijk Besluit van 9 December 1925, No. 41, luidende als volgt: t Dec. 1925 .Wij WILHELMINA, bij de gratie Gods, No. 44. Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz., enz., enz. Op de voordracht van Onzen Minister van Waterstaat van 28 November 1925, No. 343, afdeeling Waterstaat A.tot aanwijzing van het perceel in de gemeente Leiden, hetwelk ingevolge de wet van 28 Mei 1925 („Staatsblad" No. 210) moet worden onteigend voor de verbreeding van den Lagen Rijndijk in die gemeente; Gelet op de artt. 10 tot cn met 15 der Onteigeningswet; Gezien het proces-verbaal van de zitting welke do commissie uit Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland met den vanwege het Algemeen Bestuur aangewezen inge- trieur en het hoofd van het bestuur der betrokken gemeente ingevolge p-rt. io der Onteigeningswet, in die gemeente heeft gehouden, ten einde de 'bezwaren der be langhebbenden tegen het plan van het werk aan te hooren, nadat aan de bepalingen 'der artt. 11 en 12 dier wet was voldaan; 8158 Hebben goedgevonden en verstaan: te bepalen, dat voor de bovenomschreven verbreeding ton algemeencn nutte en ten name van de gemeente Leiden ter uitvoering van genoemde wet van 26 Mei 1925 i Staatsblad" No. 210), zal worden onteigend het perceel, aangeduid op de grond- teokening, welke ingevolge art. 12 der Onteigeningswet op de secretarie van genocm- de gemeente ter inzage van een ieder heeft gelegen als: Tgonl- elieoen greolte 65 Van het percael, bij het kadaster bekend Gemeente Tor grooite van Leiden 4 65 K 567 TER NAME VAN KLAAS DEN HERTOG Onze Minister van Waterstaat is belast met de uitvoering van dit besluit, het welk in de „Staatscourant" cn in het „Lcidsch Dagblad" zal worden geplaatst. Het Loo, den 3 December 1925, De Minister van Waterstaat, M. Bongaerts. Leiden, 17 December 1925. WILHELMINA De Burgemeester voornoemd, N. C. DE GIJSELAAR. -B- VERGADERING van den GEMEENTERAAD VAN LEIDEN, op MAANDAG, 21 DECEMBER 1925, des namiddags te twee uur. De vergadering zal, zoo noodig, 's avonds worden voortgezel. Te behandelen onderwerpen: lo. Benoeming van 5 leden der Commissie bedoeld in art. 2, le lid, sub 3o der veror dening, houdende Reglement voor de Com- sicn van Advies betreffende de arbeids- en d'icnstvoorwaarden van het personeel in dienst van de gemeente Leiden. (Aftredend: .de II.H. R. Zuidema, J. Wilbrink, P. Heems kerk, Dr. B. D. Eerdmans en H. J. Baart). 2o. Benoeming van 5 plaatsvervangende loden dier Commissie. (Aftredend: de H-H. B. J. Huurman, J. Splinter Gzn.. Th. M. W. Bergers, K. SijUma en F. Kooistra). So. Prae-advies op het ver^oc-k van Mcj. L. M. Kievit, om eervol ontslag als onder wijzeres aan de school Langcbrug A. (291) 4o. Voorstel tot overplaatsing van Mej. J. B. van Ileuven, onderwijzeres aan de school Duivenbodestraat A. naar de school Lange- bnig A. (295) 5o. Voorstel in zake het sluiten van kas- Ccldlceningen, gedurende het 1ste kwartaal 1926. (287) 6o. Verordening, tot wijziging van de "er- ordening van 2 Augustus 1920 (Gem. blad No. 35), betreffende het verleenen van een bijslag op de pensioenen aan Gemeente ambtenaren en hunne weduwen en weezen, toegekend krachtens de verordening, rege lende het verleenen van pensioen en wacht geld aan gemeente-ambtenaren en verorde ning, regelende bet verleenen van pensioen aan weduwen en kinderen van Gemeente ambtenaren, zooals deze luiden na de wij ziging van 26 Maart 191 f (286) 7o. Voorstel om Burgemeester en Wethou- ders te machtigen de verschillende lokalen j der Slads-Gehoorzaal legen verminderd tarief af te staan aan de Leidsche Pluimvee- I Vereeniging ten. behoeve van hare in Ja- nuari a.s te houden tentoonstelling. (288» 8o. Voorstel lot ingebruikgeving van eeni- ^e localileiten van het perceel Pieterskerk- tracht No. 11, resp. aan de vereeniging ..Ar- j nenzorg" en aan de vereeniging ,;Schoolkin lervoe&ing en -kleeding" en lot vaststelling '-an den desbetreffer.den begróotingsslaat. (289) 0o. Voorstel, lot verhuring van verschillen- c perceelen wei- en teelland. (2P0) 1 10o. Voorstel inzaken de opdracht van de j Tering van de Ingekomen Stukken en van een gedrukt steno-analytisch verslag van de Handelingen van den Gemeenteraad, aan de N.V. Boek-,Courant- en Handelsdrukkerij v.h. J. J. Groen en Zoon. (291) llo. Voorstel orp Burgemeester en Wet houders le machtigen ten aanzien van een 6-tal premiebouwplannen, over het tijdvak van 1 Januari 1926 tot en met 30 Juni 1926 genoegen te nemen met de ontvangst van een annuïteit, berekend naar een rente van 5 1/2 pot. tevens prae-advies op het door de Federatie van le Leiden en Omslr. geves tigde Woningbouwverenigingen Ier zake in gediend adres. (292 en 293) GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP. Aan den gemeentelijken vischwinkcl, Vischmarkt 18, tel. 1225, is VRIJDAG ver krijgbaar: SCHELVISCII a f 0.22—f 040. GROOTE SCHOL a f 0.54, GEIL KABEL JAUW a f 0.40 cn TARBOT a f 0.70 p. pond. Leiden, 17 December 1925. 8157 N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester, i Onderscheiding. De hceren A. (Jouvee P.Jzn. en B. F. Kranlz, leden van de commissie van toe zicht op het beheer van liet Academisch Zie kenhuis- alhier, zijn wegens hun verdiensten tijdens de tijdelijke waarneming van het di rectoraat van het Academisch Ziekenhuis gedurende de ziekte van den vorigen direc teur, benoemd tot officier in de orde van Oranje-Nassau cn niet, zooals wij gisteren abusievelijk meldden tot ridder in genoemde orde. Mr. Marchant over de kabinets-crisis. Op uilnoodiging van de Leidsche afdeeling van den V D. B. hield rnr. H. P. Marchant in een zeer druk bezochte vergadering in de grootc zaal van liet Leidsche Volkshuis gisteravond een rede over de aanleiding en het verloop van do huidige regeeringscrisis, waaruit hij ecnige conclusies trok met be trekking tot hel landsbelang en zijn partij. De vergadering werd geleid door den af- dc-elingsvoorzitter, prof. mr. F. G. Schel tema, die met een welkom tot de talrijke aanwe zigen en don spreker opende, waarna hij hem het woord gaf. Mr. Marchant werd door de volle zaal bij het opkomen met hartelijk applaus begroet. Spr. gin? ter inleiding lot zijn eigenlijk betoog het vraagstuk, dat thans aanleiding heeft gegeven tot de.crisis: het gezantschap bij den paus, na en zette de historische wording daarvan uiteen. In 1915 -was het gezantschap dat voordien reeds lang was af geschaft, inderdaad voor Nederland van bc- leekenis geacht. De mogelijkheid was niet denkbeeldig, dat daardoor de vredesonder handelingen in Nederland zouden kunnen worden gevoerd. Was het eerst een lijdelijk gezantschap met beperkte opdracht, in 1920 werd de lijdelijke aanstelling veranderd in een vast gezantschap mei een onbeperkte vrijheid van handelen. In 1915 kon de leider der Chr. Histori- schen, jhr. mr. de Savornin Lohman, zich bij de lijdelijke aanstelling neerleggen. In 1920 toen men het gezantschap een besten dig karakter wilde geven, heeft hij zich op op grond van het protestantsch karakter der natie cr tegen verzet. Het daartoe strekkend amendement werd echter met groote meer derheid verworpen. De vrijz. democraten her.ben ook tegen dit amendement gestemd, omdat zij van oordeel waren dat, wanneer de regeering zulk een gezantschap noodig oordeelde, de kamer daarin moest meegaan. Van overwegend belang achtten zij dc zaak evenwel niet. Inlusschcn is. zooals bekend, telken jarc een amendement tot afschaffing ii gediend en steeds verworpen. De tegenstelling tusschen dc Christelijk- flislorLchen en Katholieken op dit punt is voortdurend blijven bestaan. Feitelijk geldt dit ook voor de anli-revolulionnaircn, ge tuige nog de deputatcn-rcde van den mi nister-president Colijn. Deze partijen moesten wel anti-Roomsch uitkomen, om hun kiezers te behouden, vooral nu, als het geweten dier partijen, de hoeren Lingbeek en Kcrslen in de Kamer zijn gekomen. En zoo kwam de coalitie er steeds zwakker voor le slaan, al verkreeg men nog een kleine meerderheid cn kwam liet ministerie Colijn tot stand. Met het programma en het optreden van dit ministerie kon sprekers partij zich niet vereenigen. In de eerste plaats niet, omdat dit ministerie niet staat op den bodem van het recht (intrekking van art. 40 van het bezoldigingsbesluit enz.) Ten tweede niet, omdat de belastingpoliliek dezer regeering lijnrecht ingaat lc-gen een belasting naar draagkracht. Eindelijk veroordeclen dc Vrij zinnig Democraten de rcgeeringspoliliek om dat deze de economische machten in be scherming nam tegenover de ecor.cmisch zwakkeren in Indie zoowel als hier. Op ver schillende gronden werd dit aangetoond. Met' name herinnerde hij er in Leiden aan, hoe den Indischen Ondememersraad de ge legenheid is geboden om een Indische facul teit te Utrecht te stichten. Mannen als Vollenhoven, Snouck Hurgronje, Hazue en anderen, mannen met een Europecschen naam, die de Regecring steeds trouw advi seerden, werden daarmee gedisqualificeerd. Het doel, met deze faculteit beoogd, werd scherp door spr. veroordeeld. Hij toonde ver volgons uitvoerig cn onder instemming der vergadering aan, dat de Regeering-Colijn z.i. niet is in overeenstemming met de uitspraak der kiezers. En daarom stond het bij spr.'s partij vast: zij achtte zich niet meer geroe pen den vrede, onder de coalitie genooten, te bewaren. Nolens was zoo slim om voor de Vrijz. Democraten een kier open te houden van de deur, waarachter hij een groot licht plaatste voor een toekomstig samengaan met de Katholieken en democraten. Maar de kier werd nocit grooter. En de democraten zei den ten -slottedoet u de deur maar voor goed loc. Wij vertrouwen niet meer op Katholieke samenwerking in democratischen zin. Spr. heeft liet den heeren in het' openbaar cn persoonlijk gezegd, dat zij er niet meer op moesten rekenen, dat de Vrijz. dom de coalitie zouden steunen. Men heeft spr en zijn partij daarover hard gevallen Ten onrechte. Een leider, die een troef in zijn handen heeft en deze niet gebruikt, is een ezel. (Luid applaus). Wanneer de fractie tegen het amende ment-Kersten had gestemd, zou er in de partij wat te doen zijn geweest. Men zou de .fractie naar huis hebben gestuurd en te recht. Want dan zou gebeurd zijn, wat de partij allerminst begeerenswaardig acht- de heeren zouden rustig zijn blijven zitten. Men heeft de houding van de vrijzinnig- democraten in dezen gewraakt. Heele def tige groote bladen hebben op spr. en zijn fractie gescholden. De reden, waarom zij dat gedaan hebben, zou spr. straks nader aangeven. Thans is er echter al een kente ring gekomen. Verschillende tegenstanders erkennen het nu reeds dat de vrijz.-demo- cratcn correct hebben gehandeld. Spr. haalde daarvoor verschillende citaten aan. De coalitieregeering zat op een mijn, en dat was niet erg, wanneer de mijn maar niet i sprong. Doch spr. kreeg nu de lont ia han den en, waar hij do coalitie niet in het landsbelang achtte, moest hij wel de lont ontsteken. Een handbeweging en: Poef, de coalitie ging de lucht in. (Luid gelach en applaus). Spr. ging nu in korte trekken na dc op dracht aan hem door de Koningin ver leend, om een parlementair kabinet to vor men cn wraakte daaibij scherp de houding der Roomsch Katholieke fractie. Spr. weet dat democratische katholieken de handen op elkaar hebben geklemd om zich niet te verzetten tegen het nietszeggend antwoord van de fractie aan spreker Men heeft spr. het kwalijk genomen dat nij, waar hij zijn program zelf zoo mooi vond, dat hij niet geprobeerd heeft een vrijzinnig- en sociaal-democratisch kabinet te vormen, en er desnoods een Artz of Hee- res bij te betrekken. Spr. is overdtuigd dat zoo'n kabinet geen twee weken leven ware gegimd. Do drang zou van twee kanten zijn gekomen. In de Kamer van de tegenpartijen, buiten de Kamer van sociaal-democratische vak- vereenigingen, die geen vrede konden heb ben met het bescheiden program, als er alleen democraten regeerden. Van Kamerontbinding, kon -daarna ook geen sprake zijn geweest zooals spr. daaT- op aantoonde. Men heeft ook het program van spr. aan gevallen, vergetende dat het een compro mis-program was. in dat verband viel hij de droombeelden van den leider der kleine democratische partij aan. Diens vereeni ging van alle democraten in een partij is een droombeeld, en houdt geen rekening met de werkelijkheid. Spr. is zeker overtuigd dat alle demo craten behoorden samen te werken om zich schrap te zetten tegen reactionaire en conservatieve machten, die het parlcmen- i tarisme gaarne ruilden voor heb facisme. i Het moet er toe komen, dat de R.-Katho lieke Staatspartij in zijn geheel naar lmks wordt georiënteerd. En dat zal gebeuren daarvan is spr. overtuigd. Dit kan wel eens eerder het geval zijn, als men denkt, wil de R.-Kath. Staatspartij zijn invloed op dc arbeiders niet verspelen. 1 Ilij haalde daarvoor uitspraken van Ka tholieken zelf aan. Spr. behandelde ten slotte de gevolgen van dc crisis. Men heeft beweerd, dat spr. en zijn partij dom hebben gedaan met dc crisis te verwekken. Spr. i3 het daarmee volstrekt niet eens. Vrij stellig is bereikt, dat de coalitie verbroken blijft. Nu het den oud-minister Dc Visser ook niet gelukt is een parlementair kabinet le vormen, zal hij trachten een extra-parlementair kabinet in hot leven te roepen en gaat hij op bezoek bij de demissionaire ministers. Zieken troos ten ligt op den weg van ecu oud-dominee. (Gelach.) I Colijn zou liet mooi vinden terug le ko- j men, maar daarom zal hèt nog niet geluk ken. Bij de Katholieken zal men geen succes i hebben. Is door de crisis dus waarschijnlijk de coalitie gebroken, ook heeft men daardoor eens een kijk gekregen op de wijze, waarop in de laatste jaren de zaken door de coalitie zijn bekonkeld. En dat heeft ook zijn waard?. En verder dringt door het publicecren van spr.'s programma ook onder de democratisch gezinden in alle partijen het besef door, dal' er anders geregeerd kan worden, wat zeker zijn nawerking niet zal missen. Zoo is uit deze crisis reëele winst te boeken. Wij zijn slechts een kleine partij, aldus- spr., maar hebben getoond, wat deze ver mag als zij open en klaar voor haar begin selen uitkomt. Voor ons zelf is er ook winst le boeken. De harmonie is grooter dan ooit en het onderling vertrouwen is versterkt, hetgeen strekken zal tot versterking naar binnen en een groei naar buiten uit. (Luid cn aanhoudend applaus). Van de gelegenheid tot gedachlenwisseling maakten twee tegenstanders gebruik: de heeren Limburg en Brak. De eerste vond hel vreemd, dat vooraanstaanden in de Christelijke partijen hier niet op hef appèl waren. Ook hij achtte de houding der V. D. correct, maar vond het vreemd, dat de heer M., die het zoo voor het parlementarisme opneemt, met de S.D.A.P. wil samenwerken, welke toch op revolutie aanstuurt. Verder betoogde hij dal er nog wel andere punten zijn die alle geloovigen tol de coali tie drongen, bijv. de huwelijkswetgeving. Spreker besloot inel het stellen van ccnige vragen aan den heer Marchant. De heer Brak betoogde onder meer, dat het geen mannenwerk is een regeering in elkaar te trappen als men onmachtig is wat anders op le bouwen. Als het zoo doorgaal gaan wij juist naar het fascisme toe, omdat het parlement tot onmacht wordt gedoemd. Deze debater kreeg het nogal eens met de aanwezige sociaal-democraten te kwaad. De heer Marchant, de debaters beant woordende. deed daarbij uitkomen dat zij hun pijlen op de heeren Colijn c.s. zelf moe ten richten. Door hem worden de Christe lijke grondslagen belaagd, èn door zijn ver trapping van het recht, èn door zijn belas tingsysteem builen de draagkracht om èn door zijn partijkiezen voor do economische grootmachten tegenover de belangen der kleine luiden. Laat hij zich verootmoedigen voor voor gangers als Keuchenius, Schaepmann en Kuyper in dien goeden tijd. Wat men in vroeger jaren en met recht den liberalen verweet: het elkander steunen en baantjes geven om de macht te behouden geldt thans in nog grooter mate voor de coalitie-partij. Laten de heeren lezen de brochure-Diemer en de meening van Wier- dels in het R.-K. kamp en naar het woord van Groen van Prinsterer in hun isolement terugkeeren. Misschien werkt dit louterend. Spr. besloot met op le merken dat het builen sluiten van de verantwoordelijkheid van een steeds groeiende arbeiderspartij juist de kans op revolutie zal vergroolen. Aid. Leiden Ned. Tooneelverbond. Konden wij vorige week mededeelen, dat hier pogingen werden gedaan om ie komen tot oprichting van een afdeeling Leiden van BINNENLAND. Mr. Marchant over den politieken toe* sland. Het Beursgebouw voor Bloembollencul* tuur. Fabrieksbrand te Helmond. BUITENLAND. De zitting van den Volkenbondsraad ge« sloten na „afdoening" der Mosoel-kwestie, De pogingen van Koch in Dnitschland, cle groote coalitie te herstellen, zijn mislnkt. Een moordaanslag op Slresemann ontdekt. Doumer volgt in Frankrijk Loncheur op als minister van financiën. het Nederl. Tooneelverbond, thans zij mede* gedeeld, dal deze pogingen, waarloc zich een comité had gevormd, met succes zijn be kroond. Dc afdeeling Leiden is gisteren op gericht met vooreerst een 30-tal leden. Een voorloopig bestuur is samengesteld, bestaan- I dc uit mevr. v. ltalücv. Embdcn cn de heeren. A. Goekoop cn ir. A. G. Bosman, waaraan nog een zestal leden zullen worden toegevoegd. Dit bestuur zal statuien elc. ont werpen en plannen voorbereiden, wat de af deeling zal kunnen doen enz. Wat zal afhan gen van het aantal leden. Wanneer nu alle het loonecl een warm hert loedragcnden eens lid werden? Dcjaar- lijksche contributie bedraagt slechts f 5, de leden zullen reductie genieten op de toe gangsprijzen bij enkele gezelschappen en krijgen een abonnement op „Het Tooncel" voor den halven prijs. Daarnevens zal nog komen, wat de afdeeling zelf zal kunnen aanbieden, daar de afdeeling f 4 behoudt, f 1 afdraagt aan het Verbond, dat op het ter rein van Plankcnland zoo veel goeds doet. Wijzcn'wc op de Tooncelschool, liet Tooneel- museum, het mee helpen inrichten van ccn pensioenfonds voor looncelistcn elc. Laat de jonge afdeeling een getrouwe af spiegeling worden van het tooneclminnend Leiden uit alle geledingen. Het Tooneel heeft thans meeleven en steun zeker noodig! Derde Volksbijeenkomst. Zelden is er zooveel belangstelling ge weest voor een Volksbijeenkomst als gis teravond. Men kwam tal van plaatsen te kort en zag zich genoodzaakt meerdere rijen stoelen bij te plaatsen, zoodat vooral do populaire secretaris der commissie, de heer Harmscn, tot na achten druk in de weer was om voor een behoorlijke regeling zorg te dragen. Intusschen viel cr weer zeer weinig op aan te merken, terwijl er bovendien al heel gauw een genoegelijke stemming hcerschte, dank zij de goede mu ziek van het „Groene Zoodje", dat zoo welwillend was dezen avond z'n medewer king te verleenen en dank zij het ver dienstelijke werlc van „Nut en Vermaak", dat het publiek op uitstekende wijze heeft beziggehouden. Ln den aanvang van den avond sprak de heer Harmsen, bij ontsten tenis van den voorzitter ,in z'n openinge woord, de hoop uit dat deze eerste kennis making met „Nut en Vermaak" üiet de laatste zou zijn, en wij gelooven dat het tot eer der vereeniging strekt dat de toe schouwers na afloop der voorstelling zeer zeker in verhoogde mate nog dezelfde hoop hebben gekoesterd, evenals trouwens, naar wij vertrouwen, de commissie zelf. Immers, „Nut en Vermaak" heeft zich van een goede zijde doen kennen en voor een pret- tigen en vroolijken avor.d gezorgd, gelijk uit de vele lachsalvo's en het telkens her haalde applaus is gebleken. Vt Was ccn cabaret-voorstelling, waarop stellig aan merkingen vielen te maken, maar die toch volkomen aan haar doel heeft beantwoord. Mej. Mary Kessel begon met het zingen van 'n tweetal liederen, te weten. „Zigen- nerlied" en „De Dief," terwijl dezelfde, na de pauze, nog op verdienstelijke wijze „Dirnenlied" en „Schooiertje" ten gshoorc bracht. Vervolgens bracht de heer J. I. B. van Sevenster een aantal voordrachten, waarvan vooral de „Geschiedenis van de hoed", het publiek van de eene lachbui in 4 de andere deed Vallen. En de man, die hem daarna opvolgde als piston-speler had met zijn „Lentezangen" zeker niet minder suc ces. Voor de pauze werden verder nog ge geven de parodie „Het mooiste meisje" cn het zangspel „Romeo en Julia." Het tweede deel van den avond bracht Gns de klucht „Nummer Dertien", welke, naar ons werd medegedeeld, geschreven is door den, aan de bezoekers van gisteravond welbekenden, gezant van Oeimanië, en ten slotte de operette in één bedrijf „Naar het Tooncel". En ook hiervan mocht de vertol king worden gezien en gehoord, mede doordat de rollen zeer behoorlijk bleken te zijn ingestudeerd. Het was losjes en

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1925 | | pagina 1