AGENDA.
BUITENLAND.
Donderdag.
Academiegebouw Klokstecg 23,: Weten
schappelijke voordracht over het Katholi
cisme door prof. Verhaar,uit Warmond.
8 uur.
„Do Graanheurs": Uitvoering Rev.-Soc.
Zangkoor „Morgenrood". 8 uur.
Geref. Kerk Hooigracht: Lezing vanwege
het Chr. Comité voor Winterlezingen, door
dr A. H. de Hartog, van Amsterdam. 8 uur.
Kleine Stadszaal: Ned. Reisvereen., afd.
Leiden. Lezing met lichtbeelden van den
heer A. van Hessen. Halfnegen.
Leger des Heils (Langebrug 4)Gezins
bond Meeling, samenspraken, enz.
„Prediker"Radio-avond. 8 uur.
Katwijk-a%n-Zee: Chr. Prot. Be-
langenzaal: Jubileumavond Muziekver. „Uit
spanning na inspanning". Halfacht.
Zoeterwoude, Patronaatagebouw
(Schcnkweg): Buitengewone alg. vergade
ring leden Coöp. Boerenleenbank te Zoeter
woude. 7 uur.
Vrijdag.
Haarlemmerstraat 52: Opening van het
City-theater, 8 uur.
Nutszaal: Buitengewone ledenvergadering
Maatschappij voor Toonkunst, 4 uur.
Schouwburg: Concertdirectie Ernst Krauss
Johann Strauss-feest. 8 uur.
Stadszaal (kleine zaal)Propaganda-
avond- van de Leidsche Zwemdub, aid.
Reddingsbrigade. 8 uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag.7 tot en met
Zondag 13 December a.s. waargenomen door
de apotheken van de heeren D. J. van Drie-
sum, Mare 76, tel. 406, en W. Pelle, Kort-
Rapenburg 12. tel. 594.
De apotheek van de „Hulp der Menseli-
heid". Hooigracht 48, is altijd geopend,
doch van n.m. 8 uur tot v.m 8 uur alleen
voor spoed-reeepten. Alleen voor leden van
dat fonds.
Jubileum R. H. Th. van Leennen.
Gisteren herdacht de heer R. fl- Tk. van
Leeuwen, alhier, den dag, waarop hg voor
40 jaar als stadsklokkemst in functie trad.
Het spreekt vanzelf, dat deze dag voor den
jubilaris niet ongemerkt mocht voorbijgaan.
.Van verschillende zijden ondervond de hoer
v. Leeuwen dan ook vele blijken van be
langstelling.
lteeds vroeg in den morgen mocht de
jubilaris een schriftelijken gelukwensch m
ontvangst nemen van de zijde van het ge
meente uestuur, waarin met waardeering werd
gewezen op de trouwe plichtsvervulling
de lieer v. Leeuwen verzuimde gedurende
deze 40 jaren geen enkele maai van den
jubilaris, terwyl tevens de wensch werd
geuit, dat de heer v. Leeuwen uog lang
in staat zal zjjn zjjn functie vau klokkenist
waar te nenien-
Nadat de jubilaris gistermorgen .te cii'oa
elf uur de carillon-bespeling had verricht,
wei'Q tijj door den burgemeester ten stad
hui ze ontvaDgen en met et tl! ge hartelijke
woorden gelukgowensckt, waarna eveneens
door de heeren wethouders Itcimeringer en
Sanders.
Lenige ambtenaren van het stadhuis had
den den jubilaris in don loop van den dag
als stolfelyke huldeblijken twee fraaie ca-
dcaux toegezonden, n.l. een eikenhouten kap-
stok en een keurige en piractische eikenhouten
muziek tafel. Namens deze ambtenaren kwa
men in den loop van den middag, behalve
zeer veel andere belangstellenden, de heoreo
G. L. de Goederen, opzichter van scholen
en gebouwen, en G. de 'iVoiif, ambtenaar van
de bouwpohtie en oud-leerling van den jubi
laris als organist, hua gotukwenscheu brem
gen. Den geheeten dag had de jubilaris
tallooae blyken van belangstelling in ont
vangst te nemen van oud-leerhogen e.a,
velen vergezeld van bloemen.
Overigens werd het jubileum in intiemen
kring gevierd.
Motie Theologische Faculteit van Leidsche
Studenten.
Met aigemecne stemmen is de volgende
jnotio aangenomen:
De Theologische Faculteit van Leidsche
Studenten, bijeen in haar vergadering van
9 December i92ö; in het besef van hel
zware verlies, dal zij geleden heelt door het
overlijden van haar hoogleeraar dr. K. H.
Roegsingh, dankbaar erkennende de groote
beteekenis van zijn arbeid onder en invloed
op «te theologische studenten;
spreekt den wensch uit, dat bij de ver
vuiling der vacature een opvolger aange
wezen worde, die het door prof. Uoessingti
begonnen werk in zijn lijn zal voortzetten,
daarbij geleid door dien breeden Christetij-
ken geeat, die den arbeid van prof. Roes-
auigb beheerscht beeft;
besluit deze motie ter kennis te brengen
van Zijne Excellentie den Minister* van On
derwijs. Kunsten en Wetenschappen, Cura
toren van de Leidsche Universiteit en de
Theologische Faculteit te Leiden,
en gaat over tot de orde van den dag.
Een indrnk nil Amerika betreffende het
overlijden van pioL dr. K. H. Roessingh.
De heer W. J. Huizinga, theol. student te
Chicago schrijft ons d.d 24 November:
Hedenmorgen werd het overlijden van
professor Hoessingb in het „Meadville
House" bekend gemaakt. Niet alleen op mij,
als Nederlander en Groninger, maar op vele
professoren en studenten, die van alle hoe
ken der wereld id de Universiteit te Chicago
samenkomen, maakte het heengaan van de
zen nog jeugdigen geleerde een diepen in
druk.
In 1923 maakte prof. Roessingb een tour
door de Ver. Staten en gaf een aantal lezin
gen in de vooraanstaande Ann-nkaansche
Universiteiten. Mede hierdoor beeft de pro
fessor aan deze zijde van den Atlantischen
Oceaan een reputatie verworven, waarop etk
Nederlander trotsch kan zijn. In zijne rede
voeringen heeft hij een Engelsch gesproken,
dat vele Amerikanen hem niet zouden kun
nen verbeteren. liet is steeds met respect en
waardcering, wanneer ik hier van prof. Roes
singh hoor spreken en er is niet de minste
twijfel, dat in de Amerikaansehe weten
schappelijke kringen de herinnering aan hem
zal blijven voortbestaan.
Vorig jaar is in do Ver. Staten een waarde
vol boek verschenen. Het is „Protestant Mo
dernism in Holland" door dr. E. C. van der
Laan. Dit werk geelt een beeld van de ont
wikkeling der moderne richtingen in Neder
land en beschrijft hoe in het begin van de
negentiende eeuw, in hoofdzaak door de
Duitsehe „Vermitllungstheologie" beïnfluen-
ceerd, in de Universiteit te Groningen (prof.
Roessingh was geboren in Groningen) een
kiem werd gelegd voor de modern godsdien
stige stroomingen in Nederland, die zich
trachtten los te rukken van de bekrompen
dogma's, die meer en meer tol liet verleden
zullen gaan behooren.
In dit boek worden Nederlandsche ge
leerden naar voren gebracht als v. Heusde,
Pareau, Hofstede de Groot, C. W. Opzoomer
en „last but not least" J. H. Seholten, man
nen, die hun leven hebben gegeven voor een
oprechte en daadwerkelijke vertolking van
de Christelijke leer. Met een gerust hart kun
nen we Prof. Roessingh in de gelederen scha
ren van deze groote mannen.
Een groot geleerde, een voorvechler van
den modernen godsdienst is heengegaan,
maar zijn naam en werken zullen door het
nageslacht in ecre worden gehouden.
Reqiyescat in pace.
De H.B.S. met 5 jarigen cursus te Leiden.
Door den directeur van den Gemeente
lijken If.B.S. met 5-jarigon cursus dr. J.
G. Schalkwijk is een geschriftje verschenen
over deze inrichting van haar 50-jarig tot
haar GO-jarig bestaan, (19141924) waarin
voor belangslellenden heel wat materiaal is
te vinden. Wij ontleenen er aan dat voor
zoover bekend vaa de oprichting af tot aan
het einde van den cursus 1923'24 er in
het geheel 1083 voor liet eindexamen slaag
den. Het getal zal wel grooter zijn. zooals
schrijver zegt, omdat al de geslaagden niet
meer te vinden waren.
De schrijver besluit zijn werkje als volgt:
„Het 60-jarig Bestaan werd op 17 en 18
Oct. 1924 onder greote belangstelling der
oud-leerlingen feestelijk herdacht' 17 Oct.
was 't feest voor de leerlingen en dit omvatte
schaken,'teekenen, voordrachten, wedloo-
pen, langzaam fietsen, ringsteken op de
fiets, estafetteloop enz., alles opgeluisterd
met muziek van de leerlingen zelt, terwijl
er ververscliingen werden aangeboden. Des
avonds feestelijke prijsuitreiking in ds
„Graanbeurs". 't Fei st van 18 Oct. was voor
de oud-leerlingen, 's Middags feestvergade-
ring in de gymnastiekzaal, waar 't woord
werd gevoerd door ir G. L. Driessen, direc
teur van Gemeentewerken, voorzitter van de
feestcommissie door den Directeur der
school, den Wethouder van Onderwijs, den
Voorzitter van de Commissie van Toezicht,
den Rector van 't Gymnasium en een leer
ling. Aan den Directeur der 9choo! werd een
met zilver beslagen voorzittershamer aange
boden, terwijl aan ieder der aanwezige oud
leerlingen en aan dc leerlingen een herinnc-
ringsmedaille werd aangeboden. Om half ze
ven was er een feestmaal in den Foyer der
Stadsgehoorzaal, o.a. een Revue „De Leid
sche H.B.S." werd opgevoerd. Een •geani
meerd bal besloot het feest.
Op het einde van den cursus 1923'24
werd er door den Raad der gemeentP Leiden
tot mijne groote voldoening besloten aan de
Iloogere Burgerschool eene Oeconomische
Afdeeling toe te voegen. Naar het zich op dit
oogenblik Iaat aanzien zal deze jongere zus
ter zich haar 60 jarén oudere zuster ten vol
le waardig loonen. De geschiedenis dezer af
deeling te besohrijven zal echter de taak
worden van den Directeur, die na het 75-
jarig bestaan der school hare lotgevallen zal
vermelden."
Dr. J. C. Schalkwijk, dire<^eur der
Hoogere Burgerschool met 5-jarigen cursus
alhier, zal 21 Januari a.s. 25 jaar aan deze
school verbonden zijn. Hij heeft echter den
uitdrukkelijken wensch te kennen gegeven
dien dag onopgemerkt voorbij te laten gaan.
Dr. Murk Jansen alhier is door de
Science Extension incorporated Intern.
Exchange of Scientific authorities uitgenoo-
digd in verschillende steden, van Amerika
lezingen te houden en zal dezer dagen voor
6 A 8 weken daarheen vertrekken.
Naar wij vernemen, zullen hier ern
stige pogingen worden gedaan, om te komen
tot de oprichting van een afdeeling Leiden
van het Nederl. Toon eel verbond In een
voorloopig comité hebben reeds zitting geno
men: mevr. de Gijselaar, mevr. v. Itallie,
mevr. de Vries. mevr. v. Aken en de heeren
prof. Byvanck, A. de Koster. Bosman. Goé-
koop, Nclck. Bloemink en een vertegenwoor
diger van het L. S. C. Dit comité zal nog
verdere aanvulling ondergaan.
Volgende weck zal een vergadering wor
den gehouden om de nooddge praeliminairen
te treffen.
Officier van gezondheid 1ste kl. A. Kits
van Heijningen, van het O.-I. leger, thans
met verlof hier te lande, is dezer dagen be
vorderd tot doctor in de geneeskunde bij
'sRii. s Universiteit alhier.
Maandagavond a.s. zal in^ het Leidsch
Volkshuis. Apothekersdijk. spreken mevr.
G. A. Kiuyver. secr. van den Volkenbond,
over ..De Voikenbondswereld van Genève en
Locarno". Voor velen zal dit ongetwijfeld
een zeer wolkome gelegenheid zijn. om zijn
inzicht in de zoo belangrijke kwesties ten
opzichte van het wereldgebeuren te verrui
men -. te meer. daar er na de voordrarhf ge
legenheid zal worden gegeven tot grdach-
tcnwisseling. Voor nadere bijzonderheden
zie men de desbetreffende advertentie.
Naar wij vernemen zal de verbindings
weg LangegrachtMaresingel morgen voor
het verkeer worden opengesteld.
In verband met het tweehonderd-vijf
tig-jarig bestaan van het Korps Mariniers te
Rotterdam wapperde heden van de gebou
wen der Marine Kustwacht alhier de natio
nale driekleur.
Het Rijks Elhnographisch Museum al
hier heeft van den heer A. J. Ensink, gep.
luitenant-kolonel der infanterie O.-I. leger,
aldaar, ten geschenke ontvangen: 1 koperen
muurlamp en 1 beker uit Bangkalan (West-
Ma doera). 1 zijden sarong uit Pègatan (Boe-
gineesch rijkje aan de Z.O. kust van Borneo),
1 zijden tafelkleedje uit Siloenkang (West
kust Sumatra), 1 mannensarong uit Soemè-
dang (Westkust Sumatra), 1 mannensarong
uit Soemèdang (Preanger), 1 tafelkleedje uit
Blera en een weefsel der Toendjoeng Da-
jaks (Centraal Borneo), Geïnventariseerd
als serie 207G.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen heeft aan den schenker zijn
dank betuigd voor dit blijk van belangstel
ling in 's Rijks verzamelingen.
De winkelweekcommissie Breestraat
.iMuarsmanssteeg is er thans in geslaagd uit
de zeer vele ingekomen oplossingen van den
Raadwedstrijd, aan deze winkelweek ver
bonden, de gelukkige prijswinners vast te
stellen, welke in volgorde der beste oplos
sing uit een veertigtal prijzen hun keuze
zullen kunnen doen. De prijsuitreiking zal
plaats hebben a.s. Maandagavond „In den
Vergulden Turk".
Gistermorgen circa kwart voor negen
geraakte op het stationsemplacement een
tramwagen van de N. Z. H. buiten de rails,
waardoor het tramverkeer Daar Den Haag
ongeveer een halfuur vertraging ondervond.
Gistermiddag was de gasfitter J. v. d.
B. in de Diefbteeg bezig werkzaamheden te
verrichten aan de gasleiding. Door een gat
in de leiding stroomde het gas naar buiten,
waardoor v. d. B bedwelmd raakte en bin
nengedragen werd in de slagerij van den
heer G., waar dr. Horst er spoedig in slaag
de den man weer tot bewustzijn te brengen.
Tengevolge van de gladheid is gister
avond de 19-jarige Jac. de V. in de Sint-
Jorisslceg met zijn rijwiel geslipt en met
zijn hand door een ruit van de woning van
mcj. B. gevallen.
Zooals wij reeds gisteren meldden is
de 17-jarige J. V. gistermorgen op de Ned.
Rotogravure-Mij. met zijn hand bekneld ge
raakt tusschon een koperen cylinder en een
tegendrukcylinder van een drukpersmachine
Na voorloopig in het Acad. Ziekenhuis ver
bonden te zijn werd hij ter verdere behan
deling per auto naar het Diaconcssenhui9
overgebracht. Naar wij vernemen is zijn
toestand momentee4 vrij ernstig.
Ten nadeele van P. G. is gisteravond
een rijwiel ontvreemd, dat hij een oogenblik
onbeheerd voor een huis op het Rapenburg
had achtergelaten.
MUZIEK.
J ohannes-Passion.
Mij. tol Bev. der Toonkunst.
De vraag is vernomeu, waarom toch het
bestuur het vijftigjarig bestaan der afdee
ling Leiden nu juist ging vieren met een
van de Passionsmusiken van Bach. De sfeer
van heiligheid, die de „Fassionsmusik nach
dem Evangelisten Johannes" schept, ver
biedt klinkende bijvalsbetuigingen van de
zijde van het publiek, sluit zelfs de ge
bruikelijke pauze uit. Alles wat -meer ge
beurt dan Bach en Ëach alléén, is ontwij
ding. Men hoort het werk aan, geroerd tot
in zijn ziel, de laatste woorden van het
aandoenlijke slotkoraal hebben uitgeklon
ken, ,,Je8U Christ, ich will dich preiae*
ewiglich", even een stilte waarin we ons
voelen beter mensch te zijn geworden
en we gaan naar buis. Kan daarmee nu
het halve-eeuwfeest wordeD gevierd van
onze voortreffelijke zangveroemgmg, die,
gelijk we hebben kunnen lezen in het ge
schiedkundig overzicht van Mj. Fockema
Andreae, zooveel groote daden in haar
annalen heeft geboekt? De vrager meende
van niét eo hij had gelijk. Ticrie en oe
zangvereeniguig meenden van wèl en zij
hadden ook gelijk.
Onze Toonkunst-zang^ ereeniging neemt
in ouze gemeente een zeer bijzondcie
plaats in. Zij toch is het, die het grou u
oratorium, het groote koorwerk, in grooten
stijl uitvoert, zóó dat haar roem ovei wet
gansche land verbreid is en in het buiten
land met lof over haar wordt gesproken.
Zij bereidt een Chant de la Cloche, een
Croisade des Enfant© voor m een zelfvei-
trouwen, dat haaT den moed geeft Vincent
d'indy en Gabriël Piërné uit te noodigen
om hun werk hier te komen dirigeeren,
om de uitvoering daarmee te plaatsen in
het centrum der nationale belangstelling.
Zou ons Leidsch pubhek, dat dit toch ook
wel weet te waardeeren, nu niet de sterke
neiging hebben om, na een roemruchtig be
staan van een halve eeuw, aan zijn gevoe
lens van dank en bewondering jegens de
zangvereemging op eemgszins andere wijze
dan door diep stilzwijgen uiting te geven 1
Is het dan niet natuurlijk, dat het publiek
zich lichtelijk teleurgesteld gevoelt als op
zoo merkwaardigen herdenkingsavond elke
manifestatie zijnerzijds achterwege moet
blijven 1
Tiene ie zijnen hebben gemeend op'
dezen grouicn dag het schoonste te moeten
geven dat de oratorium-literatuur biedt en
ze grepen, natuurlijk, naar Bach, zij het
ook dat ze daarmee moesten afzien van net
in-ontvangst-nemeu van huldebetuigingen
van het publiek En m zoover hieruit blijkt
dat ze eeD veel voorkomende en tot op
zekere hoogte verschoonbare menschelijke
zwakheid hebben teruggedrongen door in
zicht van hooger orde, dwingt hun opvat*
ting respect ai Ook hierdoor heeft Toon
kunst getoond eeD kunstvereemging te zijn»
vaD liedertafelsmetten vrij.
Nu moet ons publiek maar op andere
wijze dao door het gebruikelijk huldebe
toon lucht geven aaD zïjd gevoelens van
waardeermg: meehelpen aan uitbreiding
van het ledental om de financiën op peil
te houden, toetreding als werkend lid
(vooral door tenorzangers) zijn huldebe
tuigingen van zeer bijzondere welsprekend
heid.
Zoo vierden we dan het vijftigj'arig jubi
leum met do Johannes-Passion. Er zijn er
die haar in religieus-muzikale werking mee-
nen te moeten achterstellen bij de Mat-
thens-Passion. Anderen geven aan de Jo
hannes de voorkeur. Van Schumann is het
bekend dat hij de laatste meening was toe
gedaan. Dat daarvoor ook goede redenen
bestaan zal ieder toegeven die zich het
inleidingskoor ,,HeiT, unser Herrseher", de
bas-solo ,,Mein teurer Heiland" met de
koraal-melodie van het koor op den ach
tergrond, de aria voor alt ,,Es isb voll-
brachfc" met viola da gamba nog eens voor
den geest roept. En wat te zeggen van de
prachtige schildering van het Jezus-vijan-
digc volk in zijn spot en in zijn woede,
culmineerend in het bijna naturalistische
koor „Krouzige, kreuzige." Dat ia muzies,
die in kracht van uitdrukking, in diepte van
gevoel baars gelijke niet kent. Ze is de
zielesmart zelf van een innig religieus ge
moed.
Bij een werk als dit-, dat zoo verheven
en aangrijpend schoon het goddelijke pro
bleem, Jezus' lijden en sterven, schildert
moest de recensent zich eigenlijk bepalen
tot het onderzoek naar de vraag of de
uitvoering aan de grootsche idee recht heeft
doen wedervaren, of alle elementen van
het samengestelde geheel, koor, orkest en
solisten, zich hebben opgelost in de éénheid
van het volmaakte kunstwerk. En op die
vraag zou zonder reserve een bevestigend
antwoord kunnen worden gegeven. Want
we zijn allen gegrepen geworden door
Bach's aanschouwing van een goddelijk ge
beuren in de menschelijke ziel. En daar
kan niets bovenuit gaan. Maar helaas, Beck-
messer heeft nog niet afgedaan. Ein saures
Amt, und heut zumal! Zoo treden we dan
nog kort in enkele bijzonderheden.
De koreD, die zoo'n gewichtige functie
vervullen, waren prachtig verzorgd: de
dramatische sterk doorgloeid van gepas-
sioneerden wil de koralen vol van teedere
overgave. Koortechniseh uitmuntend.
Dc altzangcres heeft on3 zeer voldaan.
We noemen in 't bijzonder dc prachtige
aria „Es ist vollbracht", die zij met haar
fluweelig donker geluid, zoo innig mogelijk,
heeft gezongen. Van Istordael heeft daar de
do verrukkelijke obligate viola da gamba
partij tegen gespeeld of liever tegen gezon
gen met alle tooncharme, "die zijn spel in
zoo bijzondere mate kenmerkt.
Mia Peltenburg, de voortreffelijke so-
praanzangeres, heeft on9 veel te genieten
gegeven. Moeten we een enkele opmerking
maken, het zou deze zijn. Haar stem stond
niet geheel vast, wat te wijten zou kunnen
zijn aan onvoldoende adembebeersching.
Zijn daar geen toevallige oorzaken werken
de, minder gedisponeerdheid om welke re
den dan ook, dan is de zangeres o.i. aan
haar mooie stem en haar groote muzikali
teit verplicht het euvel ernstig onder het
oog te zien.
Van Tulder heeft op niet genoeg te loven
wijze de reciteerende partij, jle Evange
list-, gezongen, do partij, die do dramati
sche handeling voortstuwt: prachtig van
klank en fijn van teekening (bijv. No. 30
,,und gei8selte ïhn", No. 13 „und weinto
bitteriich"). Ei# alles wat hij deed was vol
maakt in den rustig-ernstigen toon, dien
Bach eischt: het geheel een monumentale
prestatie.
Kloos, de Bachzanger bij uitnemendheid,
heeft zijn gansche ziel in zijn zang gelegd.
Over de voortreffelijke materiëele hoeda
nigheid van zijn stem behoeven we niet
meer te spreken. Zijn oreatie was van op
perste schoonheid. In No. 31 „Betrachte,
meine Seel", werd bij prachtig gesecun-
deerd door mej. Heuckeroth, de harpiste van
het Residentie-orkest en door concertmeee-
ter Poth, die de vioolsolo met schoonen toon
voordroeg.
In de kleinere partijen heeft de baszan
ger Mulder zich onderscheiden door zjjn
paraten toon, onmiddellijk aansprekend;
zoo'n kleine partij, die geen gelegenüeia
biedt tot inzingen, heeft juist daardoor zijn
eigenaardige moeilijkheid.
Ook' de heer Brouwer heeft zich met een
paar solotrekjea verdienstelijk gemaakt.
De heeren Poolman (fluit) en Stotijn
(Engelsch hoorn) hebben in de sopraanaria
No. 63 „zerfliesBC, mem Herze" ons doen
genieten van hun zangrijken toon.
Mej. de Haas bespeelde het voor deze
gelegenheid geplaatste zeer fraaie pijpor
gel en mej. Gleuns fungeerde als maëstro
di cembalo. We weteD einde jaar en dag
hoe voortreffelijk beide dames dat doen.
Het groote ensemble was bij den heer
Tierie in vaste hand en zijn muzikale geest
is vaardig geworden over allen.
Toonkunst heeft zijn vijftigjarig bestaan
sohoon gevierd, ernstig en voornaam.
Na afloop vereenigden zich de leden der
zangvereeniging met do besturen en enkele
gasten aaD eon souper waar een opgewekte
toon heerschte en menig hartelijk woord
werd gesproken.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Oe Volkenbondsraad over
ontwapening Svrifi en
Oostenrijk.
De Volkenbondsraad heeft zich gisteren
in een vertrouwelijke zitting beziggehou
den met de kwestie van het arbeidsprogram
der voorbereidende commissie Voor de In
ternationale Ontwapeningsconferentie.
De raad keurde de punten goed waar
over reeds tusschen Frankrijk en Groot-
Britannië overeenstemming is bereikt.
Hierna kwamen de verschillen, die tus
schen Frankrijk en België eenerzijds en
Groot-Britanniè anderzijds bestaan, ter
sprake. Paul Boncourt verklaarde namens
Frankrijk dat zijü regeeruig een pnnci-
pieeie eD alzijdige bestudeering van het ge-
heeie probleem wen6chte. Het onderzoek
betreffende de oorlogsmacht van eeD land
moet zich ook uitstrekken tot den militai
ren en economiachen steun welke het op
grond van artikel 16 van het Volkenbonds-
pacfc in geval van een aanval töegestasj
wordt.
Sir Austen Chamberlain waarschuwde
namens Engeland voor een te groote bels*
ting van de ontwapeningscommissie, dast
anders aan de voorgestelde algemeene out
wapeniDgsconferentie op onnoodige wijat
het werk uit handen wordt genomen.
Hijmans steunde namens België den Frafr
sclien gedelegeerde en trachtte toenad$»
riDg tusschen beide standpunten te verkrij»
gen.
De Tsjechische minister van buitenland*
sche zaken Ëencs kreeg ten slotte opdracht
voor de volgende zitting van den raad een
eenheidsfoimule uit te werken.
Maav iu een particulier onderhoud tut*
schen Chamberlain en Boncour, werd over*
eenstemmirg bereikt. Naar mén verneemt^
betreft de overeenkomst twee hoofdpunten,,
Het eerste is, dat de commissie de wijzt
zal bestudeeren, waarop art. 16 van d«
conventie van den bond aangaande de cco-
nomische blokkade nauwkeurig zal worden
vastgesteld. Het tweede is, dat bij het be<
palen van den grondslag der bijdrage, die
elk lid van den bond zal verschaffen tot
wedevzijdsehen bijstand ingevolge art. 18.
het punt, hetwelk in aanmerking moet
worden genomen, is de onzichtbare bewa
peningen of de industrieele mobiliratiemo*
gelijkheden van elk land in het bijzonderj
opdat de natiën, die grootere krachten be
zitten, naties met kleinere en zwakkere in*
dustrieele organisatie kunnen helpen.
De EDgelsch-Fransche overeenkomst bo*
paalt ook, dat -bij de toepassing van art,,
16 speciale aandacht zal worden gewijd
aan de veiligheid, waaromtrent reeds rege
lingen zijn getroffen in het Locamo-verdra-g
en andere dergelijke verdragen, die vroe
ger zijn gesloten.
De Vólkenbondsraad heeft goedgekeurd
het advies der mandaatcommissie, die naat
de buitengewone zitting in Februari het
Fransche rapport verwezen heeft over Sy
rië voor 1924, evenals het aanvullend rap
port dat de Fransche vertegenwoordig©*
beloofd heeft.
Do raad keurde met algemeeno stemmen
en zonder debat een motie goed, waarin
hij zich aansluit bij den vurigen wensch
der commissie om in Syrië de rust spoedig
en op bevredigende wijze hersteld te zien.-
Hij keurde ook de bijeenroeping goed vaa
een buitengewone vergadering der commia-
sie in Febr. te Rome.
Oostenrijk is door den Volkenbondsraad
financieel vrijwel losgelaten. De financieel*
opbouw heet voltooid.
Er blijft in Oostenrijk nog een adviseur*
De commissie heeft de volgende adviezen
opgesteld
Het beheer der verpande inkomsten zal
geschieden door trustees. Na het beëindigen
van het ambt van den commissaris-generaal
kunnen deze trustces de vergaderingen van
de controle-commissie bijwonen. De com
missaris-generaal zal in overleg treden mei
de regeering over do regeling tot het vol
gend jaar. Voorschotten kunnen «teedS
door de vertegenwoordigers tot een bedrag
van tien millioen goudkroncn toegestaan
worden.
Oostenrijk schijnt hiertegen nog beden
kingen te hebben ingebracht, waarop hef
een soort ultimatum is gesteld om de ad
viezen te accepteeren. Wat wel geschie
den zal
BELGIE.
Duurt eb ij slaft.
De Kamer heeft gisteren het wetsontwerp
aangenomen tot toekenning van een duurtoi
bijslag aan de gepensioneerden van 25 pCt,
van het pensioen en van 500 fr. per drie
maanden bovendien.
Voorts heeft de Kamer de wettelijke inta
rest bepaald op 6pCt. in civiele- en 6
pCt. in handelszaken.
DUITSCHLAND.
De crisis. Vonnis in hef
dolkstootproces.
Op uitnoodiging van Fehrenbach en Koch
ZQn gisteren de andere partijleiders, die voor
de vorming dor groote coalitie in aanmerking
komen, in het gebouw van den Rijksdag
bijeengekomen. Scholz (D. v.pt), Müller Fran
ker ts.d.), Leicht (Beiersche v.p.) en Dre-
vritz (eco-n. ver.) waren aanwezig. Na een
inleiding van Fehrenbach eo Koch, werd het
voor en tegen van de groote coalitie op
ongedwongen wjjze besproken.
De leiders gaven namens hun Rijksdag-
groepen den wensch te kennen, dat presi
dent Hindenburg zou beginnen met-de be
noeming van een kabinetsformateur, die dan
als bemiddelaar tusschen de pnrtjjen zou
kunnen optreden. De benoeming werd in
elk gevai gewenscht geacht* hoe ook de be
sprekingen der groepen verder mochten uil-
vallen.
Gisteren is te MüDchen vonnis in het
doikstootproces geveld. BekL Gruber is we
gens befeediging en smaad tot 3000 ML
boete of 30 dagen hechtenis en tot de ge-
heele proceskosten veroordeeld.
De rechtbank heeft den klager bevoegd
verklaard het vonnis in de „Münchener Post*
ec de „Vorwarts" te publiceeren.
Bovendien heeft de veroordeefde cfen kfa-
ger zöE kosten te vergoeden.
De veroordeelde zal hooger beroep a&i*
teekeoen.
FRANKRIJK.
Verhooging spoortarieven
Uit het Saargebied.
De opperste spoorwegraad stelt den mi
nister van openbare werken voor van 1
Jan af de reizigerstarieven met resp. 20. 30
en 40 pCt. te verhoogen voor 1ste, 2de en
3de klasse.
De loonsonderhandelingen tusschen de
vertegenwoordigers der Fransche mijndirec-
tie en de vertegenwoordigers der mijnwer
kers in het Saargebied zijn mislukt. De iaat-
sten hebbeD minister De Monzie op de hoog
te gebracht, die oaaT men weet zijn bemid
deling heeft aangeboden voor het geval dal
de onderhandelingen niet zouden slagen.
