MAANDAG 7 DECEMBER Anno 1925. Officieele Kennisnevintj. STAOSNIEIIWS. Het nieuws van heden. Wo. 20166. LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIEN 30 Cts per regel Bij regelabonneinent belangrijk lageren prijs. Kleine Advertentiën uitsluitend bij vooruitbetaling. Woensdags en Zaterdags 60 Cts bij -en maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht Voor eventueple opzending van brieven 10 Cts porto te betaleD Bewijsnummer 6 Cts Bureau Noordelndsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden 2 36 pet week 0 13. Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week0.18. Franco per post 2.35 4" portokosten: Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen EERSTE BLAD. GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP. Aan den gemeentelijken vischwinket, Vischmarkt 18. tel. 1225 is DINSDAG ver krijgbaar: SCHELVIS6H a 10.13—10.25, SCHOL a 10.15—r 0.43 en GEIL KABEL JAUW a I0 20 per pond N C DE GIJSELAAR, Burgemeester Leiden. 7 December 1925. 7729 ProL Lorentz. Dc Senaat der Leidsche Universiteit heeft, ia zijn vergadering van 3 December, beslo ten aan prof. dr H A. Lorentz het eere-doc- toraat in de geneeskunde te verleencn. Prof. .dr. W. Einthoven. Prof. Einthoven is in verband met den hem" onlangs toegekenden Nobelprijs naar Stockholm vertrokken, ten einde daar een lezing te houden over het onderwerp, waar voor heiu de Nobelprijs is toegekend, en tevens tot het deelnemen aan de daaraan verbonden feestelijkheden en plechtigheden. Het houden eerst nu van deze lezing, voor den Nobelspnjswinner verplichtend, komt omdat ten tijde, dat hij verplicht was deze voordracht te houden, hij zich in Amerika bevond tot het houden van een reek9 le zingen. De Leidsche kunstschilder Adolf van Dijk heeft een portret vervaardigd van den hoog leeraar, dat bestemd is om later in de Se naatskamer der Universiteit tc wordeij op gehangen R. H. Th. van Leeuwen. Den 9den December a.s. hoopt onze stad genoot. de heer R. H. Th. van Leeuwen, zijn veertigjarige loopbaan als stadsbeiaardier tc herdenken. In 1885 aangesteld, heeft hij zijn functie met voorbeeldige trouw en toewijding waar genomen en den ingezeTenen eiken "Woens- iag- on Zaterdagmorgen en .bij feestelijke gelegenheden vergast op zijn schöone klok- kenklanken. Een guitig Leidenaar zou met het oog op onze toren bedekking kunnen zeggen, dat alles toch wel van een leien dakje ging, maar in werkelijkheid*is dit niet zoo. Met krachtige vuisten moeten de toetsen, welke door metalen draden aan de klokken ver bonden zijn. worden geslagen en de zeer groote klokken moeten met de voeten, die de podaaJtoetsen met zekerheid treffen, in be weging worden gebracht. Reeds geruimen tijd vóór zijn aanstelling had de heer Van Leeuwen, tijdens de ziekte van zijn leer meester. den heer Van Hartrop. zoowel in Leiden als in Den Haag het carillon be speeld. Dat zijn spel gewaardeerd werd, bleek, toen in Juli 1908 de heer Van Leeu wen werd uitgenoodigd tijdens de Lustrum feesten te Delft mede te werken in combi natie met het Toonkunslkoor en een orkest. Voegen wij hier ook nog bij de vele extra- bespelingen. tijdens de in T-eiden plaats ge had hebbende congressen, etc. Dat genoemde heer ook naast zijn talen ten als beiaardier con eoed theoreticus is, bewijzen wel de verschillende liederen, bij heel- en halfslag, daar toch deze liederen gearrangeerd moeten worden mot het oog op het aantal aanwezige klokken. Dat ook dit werk zeer op prijs wordt gestold bewijzen zeker wel de aanvragen van vooraanstaande mannen in de muziek om hun composities le arrangeeren voor carillon. Moge de dag van 9 December voor den beer Van Leeuwen een ware jubeldag zijn, en hij nog langen tijd de klokken van onzen Stadhuistnron doen zingen.- De tentoonstelling van reclamekunst in het Leidsche, Volkshuis. De heer Otto van Tusschenbroek, oud- directeur van het Museum van Kunstnijver heid te Haarlem schrijft: De reclame neemt in het moderne gemeen schapsleven ongetwijfeld een plaats in wel ke niet altijd bescheiden kan worden ge noemd en zeer zeker niet daar waar zij aan leiding heeft gegeven fot allerlei uitwassen en allerhande misbruiken .Er is daarenbo ven over het algemeen voel te weinig ge dacht aan het onmiskenbaar feit dat inder daad reclamekunst kan worden opgevoerd lot zeer hoog aeslbetiscb peil. Wat ten on zent kunstenaren van groote gaven als Toorop, van Konijnenburg, Lion Cach"et, Ro land Holst en vele jongeren op dit gebied keb geboden, behoort tot het beste wat de Kun^t in Holland heelt voort gebracht en doet in geen enkel opzicht onder voor welke Uihng oolr. Want ..-wenzeer als een mooi lied e<m goed boek. een verheven beeldwerk of schilderij kan in een simpel aanplakbiljet ds kunstenaar den beschouwer meevoeren üaar honger en het kan zijn dat te midden Van velerlei onschoor.e en onsmakelijke Voorstellingen op recjameborden en zuilen Seplakl plotseling, als'een blanke bloem op achtejoos weggeworpen hoop afval iels fijns, teêrs en zuivers opbloeit waarbij vpor een kort ooqenbhk het stadstu- ult vergeet en wordt' opgenomen in de wonderlijke gedachten wereld van één. in wien alles hart is en alles ziel... En nu kan men erover van meening ver schillen of het affiche moet zijn een felle, do aandacht opeischende kreet of wel een stille, beschaafde cn bescheiden mededee- ling, dit staat onom9tootelijk vast, dat re clamekunst in haar besten vorm een vrucht baar terrein van werkzaamheden biedt in verband met de volksontwikkeling eD in dit licht beschouwd, strekt het de afd Lei den der Vereeniging ..Schoonheid in Opvoe ding en Onderwijs" en de Vereeniging ..Het Leidsche Volkshuis" tot eer. dat zij het initiatief hebben genomen om van 8 tot 11 December in het Leidsche Volkshuis een tentoonstelling in te richten van reclame platen, omdat dit immers in geen geringe mate mede kan werken en bevorderlijk kan zijn voor het wekken van "belangstelling voor een tak van kunst, welke wellicht meer dan eenige andere midden in het huidige gemeenschapsleven wortelt. I De kunstenaren geven hun werk uit han den met het doel bij te dragen tot meerdere I bekendhéid van een of ander product of om op te wekken tot een in ruimer mate verhandelen daarvan, of ook van de een of andere onderneming of gebeurtenis alge- moene kondschap te doen en zoo is er in elk biljet een zekere publicatie te zien, welke voor een ieder bestemd is en dit nu is oorzaak, dat de kunstenaar, die zich op dit gebied# begeeft, voor het moeilijk feit komt te staan, dat hij tweeërlei belang moet dienen, dat van den opdrachtgever en dat van de schoonheid, aan welke hij naar har\ en ziel is verknocht I Dat het hem aldus lichter zal vallen voor Vondel's „Lucifer" tot een verheven voor stelling te komen, dan voor het een of andere merk kunstboter, ligt voor de hand, doch principieel moet cr voor hem moge lijkheid bestaan om in beide gevallen de schoonheid op te roepen in volle heerlijk- hcid. Daar waar kunstenaren van den aller- eersten rang als Toorop, Nieuwenhuis en Cachet voor een dood-gewoon gebruiksarti kel als de Delflsche slaolie de schitterendste slalen van reclamekunst gaven, terwijl het den zoozeer betreurden van Hoytema niet te gering was om*zelfs voor de verpakking in kisten een vriendelijk stempel te maken, daar behoeft het geen nader betoog dat de hiervoren aangeduide mogelijkheid altijd daar is en hoeveel levensvermooiing gaat er niet in zulke zaken schuil? Aldu9 is het reclamebiljet in besten zin kunst van de straat en het ware te wen- schen dat men meer algemeen lot het in zicht kwam hoeveel er in dit licht be- j schouwd goed te maken valtl i Hot streven der Nederlandsche Vereeni ging „Schoonheid in Opvoeding en Onder wijs" gaat in deze richting en zij is behulp zaam de erkenning der geestelijke waarden, volgens dr. Berlagede eenig wprkelijke waarden"!I Op te eischen zonder welke het I leven toch heel dor en arm zou zijn en op den duur bloedeloos ten onder gaat Moge de tentoonstelling in het Leidsche Volkshuis de belangstelling vinden welke zij in ruime mate verdient. Zij kan immers bevorderlijk zijn tot het aankweeken of aanmoedigen van de liefde voor mooie dingen en wellicht ook de oogen openen van hen. die als industrieel te wei nig doordrongen zijn van het feit. dat het geen zij doen produceeren het recht heeft I op beschaafde aankondiging. Het is ohbe- twi9t ons aller dure plicht alles aan te wenden hetgeen in onzen algemeen erken den onschoonen tijd kan medewerken om te geraken tot beter en kennis te nemen van ie verschijnselen en verschiinigen. welke ten doel hebben meer karakter en meer een heid op te roepen in de samenleving, waar van wij allen deel uitmaken. Naar wij vernemen, zijn ten bdhoeve van de in Januari 1926 to -houdeii tentoon stelling van de „Leidsche Pluimvee-Veree niging" beschikbaar gesteld door H M de Koningin een groote zilveren medaille, door Z.K.H. Prins Hendrik eveneens een zilveren medaille, door den burgemeester een groote verguld-zilveren medaille en door dc Direc tie van het „Leidsch Dagblad" eer. groote bronzen ecrepenning. Mej. S. heeft bij de politic een valsche zilverbon van f2.50 gedeponeerd. J. M. B., wonende in de Lange Zand straat beeft aangifte .gedaan van vermissing van zijn* kat. Men houde „poes" maar liever binnen met deze koude dagen, niet zoozeer voor haar gezondheid als wel voor haar vei ligheid. Gistermiddag omstreeks halfvier had tengevolge van het uitglijden van een auto op den Haagwcg een botsing plaats lussc.hen twee luxe-auto's, respectievelijk bestuurd door II. B. alhier en M. J. M uit Maastricht. Beide voertuigen bekwamen schade. Gisteravond circa 10 uur is de 7-jarige P M. in de ouderlijke woning in de Lage v d. Werffslraat tegen de theekast gevallen, waardoor hij een pot met kokende thee over zijn beenen kreeg. De vrij ernstige brand wonden werden door den E. H. D. verbon den. In de Stedelijke Werkinrichting zijn opgenomen 239 volwassen personen, 6 kin deren. Totaal 245. BIMTPNUND. DE ALGF*"FENF TO^^AMD Heden .komt de Volkenbonds raad bijeen Duitschland en de geallieerden. Heden komt te Geneve de Volkeobonds- raad Weer bijeen, o.a. ter behandeling van het ontwapeningsvraagstuk, gelijk bekend. Of Rusland toch deel zal nemen Het beeft tenminste wel deelgenomen aan een Vol kenbondsconferentie te Parijs inzake ijk- brieven in de binnenl scheepvaart. De rati ficatie zal te 6eneve plaats vinden voor leden van den Volkenbond, te Parijs voor niet-leden. Briand zou zich bereid hebben verklaard lusschen Engeland en Rusland bemiddelend op te treden Wanneer deze onderhande lingen een gunstig verloop mochten hebben, zou Chamberlain met Tsjitsjerin tusschen Kerstmis en Nieuwjaar te Venetië bijeen komen. De „Dresdener Neuesie Nachrichten" heeft een onderhond gehad met minister Stresemann, die zich zeer optimistisch uit liet omlrent het verdere overleg tusschen Duitschland en de geallieerden De berich ten in enkele bladen, dat de entente de ver korting der bezettingsiermijnen voor da bruggehoolden van Koblenz en Mainz zou hebben geweigerd noemt hij volstrekt on juist. Nadere besprekingen daaromtrent zul len beginnen als Duitschland lot den Vol kenbond is toegetreden Naar mijn oordeel aldus de minister zal Duitschland in Maart 1926 in den Vol kenbond worden opgenomen Het i9 niet mogelijk het verzoek om toelating zoo tij dig in te dienen, dal de Volken bondsraad het nog in de Decemberzitting z<iu kunnen behandelen Daarvoor is ook de ingetreden regeeringscrisis oen beletsel Vóór de vol gende zitting, in Maart 1926 is derhalve deze aangelegenheid niet te regelen De ontruiming van Keulen gaat lang zaam verder Een moeilijkheid levert het feit op. dat pl.m. 10 pCt der Engelschen zich met Duitse he meisjes in den echt heb ben laten verbinden Het vraagstuk is nog moeilijker geworden, doordat een vrij aanzienlijk aantal Engel- 9che oudgedienden, die met hun Duitsche vrouwen naar hun tand waren terugge keerd, zich weer in Keulen hebben geves tigd, omdat hun vrouwen zich niet gelukkig gevoelden in Engeland en er de voorkeur aan gaven naar huis terug te keeren. Nu bestaat er op de Duitsche arbeidsmarkt op dit oogenblik een scherpe concurrentie, j vooral juist te Keulen en het ia zeer on- waarschijnlijk daf de Engelschen. die zich' le Keulen gevestigd heben. de voorkeur zul- ïen genieten boven de Duitschere. De legerleidere hebben alles gedaan wat zij konden om huwelijken tusschen soldaten en Duitsche vrouwen af te raden Doch de inflatie-periode heeft vele huwelijken be vorderd. In het Lagerhuis is de vraag reeds ter sprake gebracht en het departement van Buitenlandsche zaken heeft reeds een on derzoek laten instellen Dit is reeds drie maanden geleden. Doch er is niets gedaan en het probleem is nu acuut geworden. DUITSCHLAND. Officieele regeeringscrisis Groeiende werkloosheid. Zaterdagmorgen heeft de regeering Luther vergaderd cn besloten af te treden, zulks met algemecne stemmen. Daarop heeft de rijkskanselier om 6 uur het ontslag aan den Rijkspresident aangeboden. De rijkspresident aanvaardde het ontslag en verzocht den kanselier en de ministers zich met de be handeling der zaken te belasten tot de re geering opnieuw gevormd is. Daarmee is de crisis officieel geboren. Naar verluidt, heeft rijkspresident von Hindenburg zich tijdens zijn onderhoud met Luther, ten gunste van de groote coalitie uit gesproken en zal hij zich heden in dien geest uitlaten bij het ontvangen der partij leiders. Loebe, de soc.-dem. Rijksdag-voor zitter is reeds bij hem geweest Allerlei namen worden reeds weer ge noemd. doch daarop zullen we nog niet in gaan, daar er niet de minste zekerheid daar omtrent bestaat. Heel spoedig zaJ denkelijk de crisis niet zijn opgelost, want zoo gemakkelijk zal het niet zijn. overeenstemming te verkrijgen, waar b.v. de Beiersche Volkspartij zich uit sprak voor een burger-blok, steunend op de socialisten, doch zonder hun deelnemen in de rëgecring. In de zitting van het congres der demo cratische partij heeft de partijvoorzitter, de voormalige Rijksminister Koch. gezegd: Wij wilden den tegenwoordigen Rijkspre sident niet. omdat wij meenden, dat hij, als candidaat der rechtsche partijen, in een onmogelijke positie zou komen en de ban den niet zou kunnen doorknippen, die hem met de politiek der rechterzijde verbonden, doch wij aarzelen niet te verklaren, dat de Rijkspresident tot nog toe de waardigheid van zijn ambt zóó heeft opgehouden, dat ieder Duitscher zich er over verheugen kan. Een onrustbarend verschijnsel is de stij ging der werkloosheid. In Berlijn bedraagt het aantal werkloozen al 101.758 en tegen eind December zijn nog tal van massa-ont slagen aangekondigd aan fabrieken, etc. De .Bheinisch Westfalische Zeitung" meldt uit Dusseldorp. dat volgens officieele gegevens het aantal werkloozen in de Rijn provincie ook dc honderdduizend overschre den heeft dit cijfer is 20 percent van het totaal aantal werkloozen in het Duitsche rijk D« stad Essen heeft met 16.000 steun trekkende werkloozen en 12.000 uitkeerin- gen uit hoofde van ziektekaasen het abso luut en relatief hoogste cijfer van alle groote steden behalve Berlijn. FRANKRIJK Succes voor Loucheur Syrië. Gelijk de telegrammen Zaterdag nog meld den heeft de Senaat ook de finantieele voor stellen van Loucheur aanvaard. Aan hem dus met Briand de eer van het succes. LOUCHEUR. Zij nog vermeld, dat zich onder de Senato ren, die vóór het ontwerp stemden, de oud- minislera Barlhou, Gaillaux. Chercn, Klolz en Strauss bevonden. Millerand en Poincarë de oud-presidenten der rupubliek stemden tegen Of men er cohler met deze finanlicelp voorstellen is, dat is een lwoede: - In Syrië is lievig gevoehten bij Hasbaga. De stad is blijkbaar door de Franschen bP- zet. Overigens is ccn nieuwe verordening door de Fransche regeering ten aanzien van Syrië vastgesteld. Ziehier de voornaamste bepalin gen: De hooge commissaris van Frankrijk in Syrië is verantwoordelijk voor de binnin- landsche en buitenlandsche verdediging van het mandaatgebied Hij beschikt over dc troepen, die zich in dit gebied bevinden. Een hoogere officier zal onder de opperste leiding van den commissaris het bevel voeren over alle troepen van het mandaalsgebied. Dezn officier wordt benoemd door een decreet van den president der republiek op aanbeveling van den minister van oorlog en zal den titel voeren van opperbevelhebber der Syrische troepen. Hij ontvang! van den hoogen com missaris algemeens instructies voor het be leid der operatics, doch is verantwoordelijk voor dc voorbereiding, de leiding cn de uit voering der operaties Generaal Gamclin is benoemd tot opperbevelhebber der troepen in Syrië. ENGELAND. Ontevredenheid op Ierland Tegen de communisten- veroordeeling. In Ierland is in vele kringen verzet tegen de jongste regeling. Prof. Maginnis, die tot de regeerings- meerderheid behoorde, zeide tot een jour nalist. dat de regeering dc eenc blunder na de andere begaat. De leider der arbeiderspartij verklaarde, dat Cosgrave thans de laatste mogelijkheid om een vercenigd Ierland te krijgen, ver zaakt had. De republikeinsche leider De Valera heelt een boodschap uitgevaardigd, waarin hij de lersche grensregeling volkomen afkeurt. Hij zegt, dat de nationalisten in Noord- Ierland als heloten aan hun vijanden over geleverd zijn. Naar de correspondent van de „Times" te Belfast verneemt, sluit de getroffen over eenkomst niet de mogelijkheid uit van \ve- derzijdsche overdracht van grondgebied in dien de regeering van Noord- cn Zuid-Ier land later tot de conclusie mochten komen, dat dit wenschelijk is, doch vaststaat, dat er dan van dwang, of zelfs verplichting, aan geen van beide zijden sprake kan zijn Voorts verneemt de correspondent van zeer gezaghebbende zijd, dat de jongste be-- sprekingen te Londen gevoerd, ook partij is getrokken om onderhandelingen, die reeds sedert lang tusschen de regeeringen van Groot-Britannië en Noord-Ierland over be paalde financieele aangelegenheden werden gevoerd, ten einde te brengen op een naar verluidt voor Noord-Ierland bevredigend* wijze. Over een paar dagen zullen daaromtrent mededeelingen worden gedaan. De Vrijstaat krijgt wel een financieel voordeel van beteekenis. Een kapitaal- schuld van minstens 60 millioen pond is geschrapt en de financieele verplichtingen van den Vrijstaat tegenover Briltanniö zijn teruggebracht tot een onbeduidende som. BINNENLAND. I De Senaat der Leidsche Universiteit heeft prof. Lorentz het eere-doctoraat in de ge- neesknnde verleend. De Raad van Leiden is begonnen met de behandeling der begrooting voor 1926. Brand te Noordwijkerhont. Tegen de twee beklaagden in de Brussel* sché. Bankzaak is viel jaar gevangenisstraf geëischt Huizen te Rotterdam ingestort. Stoomschip op de Schelde gezonken; vief personen verdronken. BUITENLAND. De Duitsche regeering-Luther thans offi cieel demissionair. Verzet op Ierland tegen de jongste over eenstemming. De Poolsche litterator en Nobelprijswinner Reymont is overleden. De arbeidersafgevaardigde Bromleydie algemeen secretaris is van het verbond van machinisten en stokers, is voornemens een actie te beginnen voor de vrijlating van do 12 veroordeelde communisten of althans voor vermindering der straffen Men ver wacht, dat deze beweging door de gehcele arbeiderspartij en door alle vakvereenigin- .gen zal worden gesteund. ITALIË. Volpi terng De Italiaan- sche macht. Volpi, de leider der Italiaansche missie naar Amerika, die met zoo'n fraai resultaat terugkeerde, is ten zeerste gehuldigd, zoo wel door het publiek als officieel in de Kamer door Mussolini. Aan het adres van Amerika werden eveneens zeer hartelijke woorden gesproken. Onlangs hebben wij gemeld, dat Zwit serland had gewezen op de gevaren van een fascistische catechismus, de „cathechismo del Balila", die in duizenden exemplaren is verspreid. Door het Vaticaan is deze reeds op den index geplaatst. In welken geest daarin geschreven wordt blijkt aller duidelijkst uit volgende vraag en antwoord. Is het hcele Italiaansche gebied in ons bezit? Neen. Wij moeten nog krijgen: van Frankrijk, Korsica cn Nizza; van Enge land, Malta; van Zwitserland, Tessino en con stuk van Graubundcn. Onlangs is cr een ander vlugschriflje ver schenen, waarin het heette: „De Brenner is geen doel maar een uitgangspunt." Er is reden tot ongerustheid. wegen9 dt stemming, die aldus wordt geschapen. TSJECHO-SLOWAKIJE. De crisis President Masaryk heeft tlian9 de vor ming van dc regeering opgedragen aan den soc.-leider Bechync. Of deze slagen zal. is nog twijfelachtig. Svehla blijft feitelijk de aangewezen man. GRIEKENLAND. Demonstratie tegen de regeering. De Weensche „Reichspost" verneemt uit Belgrado, dat in Griekenland de Volken- bondsuitspraak inzake het Grieksch Bul- gaarsche incident een beweging tegen de regeering heeft ontketend. Demonstraties tegen de regeering te Athene cn te Saloniki zijn onderdrukt. CHINA. Onzekere toestanden. Volgens do laatste berichten uit China, keeren veel der onlangs van Tsjang tso-lin afgevallen troepen thans lot hem terug. Weer wijziging in de situatie dus? Tsjang-tso-lin zou een prijs van'een mil lioen dollar hebben gesteld op het hoofd van generaal Kwo-Socng-Ling, een van zijn afvallige ondergeschikten. BUITENLANDSCH GEMENGD. Een bóeren-generaal begenadigd. Reuter meldt dat de boeren-gcneraal J. Visser heeft aangekondigd dat hij door de Engelsche regeering begenadigd is en naar Z.-Afrika zai temgkceren in het voorjaar om het beheer over te nemen van zijn eigendom, C500 acres groot, dat in den boe renoorlog in beslag genomen was. De mijnwerkers te Bonider gered. Een telegram uit Denver meldt, dat de 40 mijnwerkers uit de Fairvierd-mijn te Boulder, nadat alle reddingspogingen te vergeefs schenen geweest te zijn, op het

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1925 | | pagina 1