Humor uit hef Buitenland.
Indrukken van de Poolsche Republiek.
M 11 FC.
Jj -^7
BQ: W.t i|]n et tooh ten mast* meisjes, die niet willes
trouwen.
21) Boe neet je dal?
Bjj: -I Ik heb M gevraagd .(Pass)Dg jhfttrj
Kleine Jongen (de oorzaak van allo ellende, a'n nlenwe horloge
legen a'n oor houdend): Gelukkig, het tikt nog goed.
•(Homorist)
fsr=
yroo)tr nemneijéf Jack, ik vind oom's hoed prettigei
'dan die v*/J«r *r Van meer water in. (PoncbJ
|J^ jyaanniai^onderneemt een eano-tochi mei a n jöeu,c
•'(Judge)
Verkwisting.
(Passing Show)
Katy: Wim beeft mo a'n hart toevertrouwd
WUly: Noo, ik zoo er maai vooraiebtig mee zfjn. Hfi ver
telde me da vorige week dat ik het gebroken had.
7 (London Mail)
IlJ.
KRAKAU.
Het bijeenvoegen van de drie stukken
PoIcd, die bij de onrechtmatige, politieke
verdcelingen van het einde der achttiende
eeuw even wederrechtelijk als onjuist zijn
uiteongescheurd, heelt de verschillen van
othnographischen en anderen aard, die zich
toch reeds in elk land voordoen, nog een
W' ...ie verscherpt. Maar men zou willen
opmerken, dafc Warschau, de hoofdstad van
Polen, die het geweest is van het begin der
zeventiende eeuw. daaraan is ontkomen.
Voornamelijk wol, omdat Warschau eigen
lijk een meer Westersche dan Oostersche
stad is. Op de grens liggend tussehen Oosten
en Westen, zijn de verschillen, die beide
regionen van Europa scheiden, er niet sterk
moer gemarkeerd. Reeds onder dRussische
overheersching was Warschau Westersche
stad, met mooie ruime straten, en groole ge
bouwen; thans i9 zij hel in nog sterker
mate, terwijl haar mondainiteit zeker niet
is verminderd. Eenmaal hoofdstad van Polen
geworden, lieten de Poolsche koningen niets
na om haar tc verfraaien. Dat is in het bij
zonder geschied door de Saksische Keur
vorsten, August de Sterke en August III.
Wanneer men nu het'koninklijk kasteel ziet
dat min of meer middenpunt vorrnt van het
oude, historische Warschau, ziet men ook
het monument, waarop deze beide Saksische
keurvorsten in het bijzonder hun stempel
hebben gedrukt, liet gebouw wordt niet ge
bruikt, dc minister-president heeft zijn wo
ning in een der velé paleizen, die oorspron
kelijk aan de groote Poolsche geslachten be
hoorden, en die zich eenigszins gelijk in
Genua in de Doria-straat hier aaneen
rijen in de Krakauerslraat, die min of meer
dc harlader van Warschau is. Daarnevens
is er dan de Maarschalkstraat, genoemd
naar den maarschalk Bilinsky, die in den
loop der achttiende eeuw zooveel voor de
verfraaiing van Warschau heeft gedaan,
maar deze is meer winkelstraat, terwijl zich
in do Krakauerstraat de groole en monu
mentale gebouwen bevinden. Daar is ook
hot standbeeld van Polcns grooten dichter
Mickiewicz. die in de jaren van verdruk
king gedurende de achttiende en de negen
tiende eeuw de Polen met zijn zangen een i
•iem onder het hart stak Daar is ook de 1
Universiteit, die vooral in de negentiende
eeuw tot stand kwam, al dateert de War-
scbauer Universiteit van veel vroeger. Toch
is die te Krakau ouder; het pleit voorde in-
tellectueele rol van Polen, dat deze laatstè
dc oudste is van geheel Noord-Europa, en,
zij het ook slecths met enkele jaren, de Uni
versiteiten van Praag cn Leipzig voorbijgaat.
Wie hel met zou weten, zou zich in War
schau niet, althans niet dadelijk, in een
Poolsche stad wanen.' Warschau heeft dac
eigenaardig gemengde, dat nu eenmaal
eigen is aan steden, groote steden vooral,
die op dc grenzen van het Oosten en het
Westen liggen. Warschau was, reeds onder J
dc voormalige Russische overheersching,
eigenlijk meer Westersche dan Oostersche
stad. Zij gelijkt wat op Praag, maar ia
mondainer; sij gelijkt wat op Boedapest,
maar is ..iet zoo vastueus cn gedeeltelijk
leegl Warschau heeft prachtige paleizen,
mooie kerken, goede theaters, uitstekende
hotels en restaurants. Heb grootste deel
van hot jaar is Warschau de zetel van het
hoofd dor republiek, den president-, die op
het Belvedère-slot, even buiten de stad,
woont. Hij heeft daar de voormalige Rue-
«ischo gouverneur generaal vervangen. Hier
woonde in 1830 de broeder van den Czaar,
die er namens dezen het bewind voerde.
Hier ook hebben toen de eerste vijandelijk
heden tegen het Russisch gezag plaats ge
had; hier ia de opstand uitgebarsten, die
voor Polen zoo noodlottig zou eindigen. Ja,
eigenlijk waar men gaat, zet men in Polen
den voet op historischen bodem, en wat
altijd zoo Bterk spreekt, op historisch-ro-
mantischen bodem. Maar, laten wij ons
vooral niet overgeven aan de fout om de
Polen slechts te zien als een romantisch
volk zonder meer; als roman- of operette
helden, maar laat ons ze zien, staande mid
den in het dagcKjksch nuchtere leven, ge
lijk ze voor een groot deel zijn.
Maar Warschau is niet de Koningsstad
van Polen, en zeker niet de kroningsstad.
Dat is Krakau, hetwelk in de geschiede
nis althans alweer wordt voorafgegaan
door Thorn, sedert het opnieuw ontstaan
der Poolsche republiek weer met den ouden
Poolschen naam Torum genoemd, waar de
eerste Poolsche koningen begraven liggen.
Krakau biedt een geheel ander aspect dan
Warschau bicden ban. Dit is de echte oude
stad, met den ouden Wawel-burcht vol his
torische herinneringenmet de kerk, waar
in achtereenvolgens de Poolsche koningen
zijn gekroond. Krakau is in vele opzichten
een heerlijke oude stad, de achtereenvol
gende regimes, die er na Polen's val hebben
geheerBcht, hebben daaraan gelukkig wei
nig kunnen ofwillen veranderen. Kra
kau kwam oorspronkelijk, na de betreflen
de deelingen, onder Oostenrijkhet Wce-
ner Congres maakte er een afzonderlijk re-
publiekje van, dat echter maar een dertig
jaren bleef bestaan. Daarna is'Krakau op
nieuw onder Oostenrijksch bewind gekomen
maar de Oostenrijkera hebben den Wawel,
den koninklijken burcht, veel meer ge
spaard dan de Russen het in Warschau het
koninklijk kasteel deden.
Krakau is'ook-de zetel van de oudste uni
versiteit -van het Noorden van Europa, en
een middenpunt gelijk overigens ook War-
scbau is van intellectueel leven. Dicht daar
bij zijn de beroemde zootinijnen van Wilicza
ook van Bochnia, zonder welke gezien te
hebben men nauwelijks kan beweren in Po
len te z»jn gcwecstl Van Krakau uit gaan bo
vendien dc tochten naar hel meest wilde ge
deelte van de Karpathcn, die op Poolsch
grondgebied liggen; voor hel overige loopt dc
Zuidgrens van Polen zoodanig, dat de lagere
Noordelijke gedeelten van het Karpathen-ge-
bergte tot Polen en de wilde Zuidelijke top
pen tot Tsjecho Slowakije of Rocmenié be-
hooren. Op den weg van Warschau naar
Krakau gaat men langs Gzestoehowa ook wel
het Poolsche taurdes genoemd, waar men
het prachtige klooster van Yasna Gora, zui
ver vertaald: de lichtende berg, aantreft Dit
is een pelgrimsoord van den eersten rang;
daarheen gaan velen om in den vroegen
ochtend, ie 6 uur, onder muziek, het aBer-
kostbaarsle, het beeld van dc ^Heilige Maagd,
schitterend rijkbeladen met edelgesteenten, te
zien voorbrengen. Zelfs onder diegenen, die
hier komen uit nieuwsgierigheid en niet uit
geloovighcid, is de indruk zoo groot, dat zij,
wellicht zonder het te willen en te weten,
zich ter aarde werpen gelijk de overigen.
Niets is er, dat in deze rustige, maar tege
lijk indrukwekkende omgeving de stilte en de
aandacht verstoort, niets is er wat afleidt van
dezen voorpost van het Katholiek geloof,
reeds in de moeilijke jaren van het veldwin
nend begin.
Polen is een land ymi een omvang van
386.000 K.M.2, een oppervlakte dus, die om
trent negenmaal Nederland omvat, maar
met een aantal inwoners van ruim 27 mil-
lioen, dos met een heel wat minder dichte
bevolking dan Nederland kent. De afstan
den, die men dan ook in Polen per, in het
algemeen goed geregeld, spoorwegwezen
volbrengt, zijn niet gering. Degenen, die Po
len bezoeken, zullen in het algemeen niet
nalaten om, zij bet ook geheel in het Noord-
Oosten, naar Wilna te trekken; Wilna, dat
oen punt van strijd tussehen Polen en Li-
fhaucn was, maar dat bovendien karakte
ristiek is, de overeenkomst uiterlijk ad thans
met het Russisch karakter vertoont en de
nabijheid van Rusland dukteHjk demon
streert. Zij zijn daar in een gedeelte van '1
Poolsche land, waar groote bosscben nog
merkbaar zijn, zij het ook, dat de oorlog er
geweldig veel schade hoek gedaan. Dat is
in niet mindere male het geval in het pala-
tinaal van Nowogrodek, en wei het aller
sterkst in BialyslOk, Grodno aan de Nje-
men gctegeD, vroeger de tweede hoofdstad
van Lithauen, lag te midden van geweldige
maagdelijke bosscben het nabijgelegen Bia-
lowicza vormde voor den oorlog het „natio
nale park" van Poten, hetwelk echter door
Duitscbe on Russische troepen is verwoest,
terwijl de boïsjewiki er blijkbaar prijs op
gestold hebben datgene wat nog overbleef
geheel te vernielen.
ÏÏior is mort in de nabijheid van Brest Li-
tovsk, vroeger eon vrij bloeiende etad, waar-
boen de Poolsche fabrikanten zich begaven,
toen de Russen Lod» door tarieven trachtten
te treffen. Brcst-Litovsk herinnert ons aan
hot sluiten van den vrede tuseohen Rusland
en Duitschland in 1918, aan den vuist op
de- tafel van generaal Hoffmann. Brest-Li-
tovsk is gelijk het toen was; het is ©een
stad moer, maar eigenlijk een ruïne.
Polen is voor oen reet gering gedeelte een
Landbouwend, maar eveneens eoo industrie-
rirlk land. Naar bet Westen en dat kan
niet verwonderen worden vooral de m-
I dustrierrjke gebieden gevonden. Lodz op den
weg van Warschau naar Breslau, is het
i Poolsche Manchester Kaliach, in dezelfde
omgeving gelegen, komt het in belangrijk
heid nog geenszins nabij, maar is vooral een
gewichtig handelscentrum. In Lodz met een
bevolking van 450.000 zielen, rijen zich
de fabrieken aaneen. Vooral de textiel
industrie is er ontwikkeld. Anders weer in
Kielce, waar de metaalindustrie en het mar
mer hoogtyi vieren. Weer anders in Posen
en in Süerië, zyndo dit laatste het go-
deelte van het voormalig Pruisische gebied
van dien naam, dat bjj de bekende volks
stemmingen aan Polen is toegekend ge
worden. Kier is aan een bopaafd gedeelte
van Polen zoodanige autonomie gegeven, dat,
nevens de afgevaardigden van den Poolschen
Rijksdag, or gekozen worden afgevaardig
den voor don eigen Sileaschen Rijksdag.
Kattowitz, Königshutte, Toschen en taf vat.
andere* plaatsen» wier vroeger zoo welbe
kend klinkende Duitecho namen verpookcht
zijn eD nog wat vreemd aandoen, zrjn hiel
de centra van verkeer cn van mijnbouw
Een gebied van groote betoekcoïs voor de
Poolsche nyverheid en de verdere Poolsche
ontwikkeling.'
Hot oude Galicië ,dat voor den oorlog
een vrij onafhankelijk deel van óm fede
ratieven Oostenrijk-Bcngaancben Staal
vormde, is in een aantal palatinaten ver
deeld, waarvan dat van Leopol, naar de
hoofdstad Leopol of Lomberg genoemd, wei
het voornaamste is. Leopol zelf, in he*
Poolsch Lwow, met oen 219.900 inwoners,
heeft een groot verleden, gelijk trouwens ook
Lublin, mede in het Gadicische gedeelte ge
legen. Beide beschikken over mooie histori
sche momenten; Leopol over een Universi
teit, die reeds in de zeventiende eeuw werd
gesticht. De bekende Oostersche jaarmark-
ton van Leopol geven een duidelijk bewijs,
dat hier Oosten en Westen samenkomen; dat
bovendien hier de handel van Kieff aan den
eenen kant en Boekarest aan den anderen
kant zich vereenigL Het gebied van Leopol
evenals het meer Zuidelijk gelegen van Tar-
nopol, is dat gedeelte van Polen, zich bevin
dend in het Karpathen-slagveld van den
grooten oorlog. Vreeselijk is hier gevochten;
evenals in de Dolomieten en in het Vlaam-
sche land zijn nog de sporen van den krijg
overal en duidelijk merkbaar. Hier is ook
bet betrekkelijk kleine Przemys), een stadje
van een 60.000 inwoners, liefelijk gelegen
aan de San, waarom tussehen de Russen en
de Oostenrijkers zoo fel is gestreden. De oor
log heeft hier heel wat vertrapt en vernield...
en waarvoor^
Wanneer Polen zijn land verdeelt in zoo
genaamde palatinateD, telt men er 16, maar
een met een appendix. Dat is het Poolachs
Pommcren, waarbij Danzig geteld wordt
Een detail, maar een detail, dat niét van
belang ontbloot is. Toch is» Danzig wie
de stad bezoekt, bemerkt het direct een
typisch voorbeeld van Duitsch Hanzeati-
ftchen stedenbouw. Het Duitsch karakter in
den bouw en ook in de bevolking der stad
is niet te ontkennen. De aanspraken van
Polen zijn dan ook niet ethnograpbheh,
maar politiek en economisch en ze zijn er
daarom niet minder sterk om, gesteld al
thans, dat zij eens kans bobben om verwe
zenlijkt te worden.
Danzig heeft ruime havens, die wel het
hoofddeel der stad vormen. Hot moge dan
zijn, dat Danzig, na in 1792 aan Pruisen te
zijn afaeslaaD, meer lot den rang een ei
groote provinciestad is gedaald, de Duit-
schors hebben in elk geval niets nagelaten
om de stad in dien tijd te verfraaien en te
verbeteren. Danzig brengt ons onmiddellijk
„Madame SAns Géne", de bekende MarechaU
Lefebvre le binnen, een van de maarschal
ken van Napoleon, die zich omhoog werkte
en, na de inneming van Danzig, kort
voor den vrede van Tilsit, met den titel van
Hertog van Danzig werd begiftigd, ilei moei
in Danzig zeli geweest zi>b, dat'hij den
spotter uit dé oude Fransehe aristocratie, die
wat neerzag op hem en zijn strijdmakkers,
toevoegdie: „Gij, mijne Jïeeren, tolt uw voor
vaderen tot eeuwen terug; ik; ik ben zeil
voorvader I
Danzig zal toen wel heel anders-geweest
zijn dan tegenwoordig, veel ineer vesting.
De ligging van Danzig aan de OoeUee is
uitnemend; oen natuurlijke haven zooals
er aan die zee niet zoo heel vele worden
gevonden. Vlak nabij Danzig, per tram te
bereiken, is het bekoorlijke Oliva, en het
niet minder bekoorlijke Zoppot, badplaat
sen, waarheen de gemiddelde Danziger óch
gaarne begeeft. Daar, en trouwens in net
levendig verkeer in geheel de stad zelve,
bemerkt ïen niets of weinig van de poli
tieke moeilijkheden, die er zich voordoen.
Daar gaat het leven ongestoord zijn gang,
al zal do latere geschiedschrijver, gelijk die
van de middeneeuwen cn den tegenwoordi-
gen tijd ook doen, onwillekeurig den indruk
wekken als was er niets dan politiek gebar-
war en verwarring
Ca mannen zien er gek uit van 't jaar.
Een poosje geleden heb ik de beroemde
Revue van Henri Ter Hall: 't Kan verkeeren,
gezien. Erj reisde er zoo wat het heele
land mee door. Er zullen dus niet veel
Hollanders niet z^o, die dat aardige stuk
en vooral den clown Buziau, om wien allo
grapjes eigenlijk draaien, niet kennen.
Id één der scènes krijgen wij moderne
jeugd te zien.
Bunion is een jongmenech van een jaar
o! 20: slank, bleek, wat lijdend m zijn
uiterljjk, met lange, blonde baren, die hij
steeds met een nerveus gebaar naar achteren
Fchodt, is h jj gekleed in lila gestreepte
kanariegele jumper van fijne gebreide wol.
Ik heb dat allee als grap opgevat, als
een overdrijving van het ai te verwijlde
typ© van den modernen jongen man.
Doch tot mjjn groote verbazing zag ik
dezer dagen op een van onze bekende bad
plaatsen een groepje jongelui voor een
barbiemaak staan praten, waarvan alle
jongens ook gekleurde jumpers en mutsjes
droegen bjj bun witten pantalon, terwijl de
meisjes in hoogst eenvoudige, witte toiletjes
stonden!
Gaan we dan nu tboh de vogels nadoen,
waarvan ook het pluimage der hoeren kleu-
riger en mooier dan dat van de dantee in?
Pet krjjgt er allen schijn van!
Vronwen kleeden zich tegenwoordig bij
voorkeur in wit of wit-on-zwart on dan hoogst
sober en streng, met oen vestje, een boord,
©verftemdsmonwen, ja er worden zel&
wol bretels door dames gedragen:
Ik ben een warm voorstandster van
oenvondig kleeden, maar het moet niet in
mannenmode ontaarden; net behoort steeda
bekoorlijk en getuigend van smaak te zijn.
Al die extra fratsen van heeretKlopjes;
boord; vest en manchetten en ander on
vrouwelijk gedoe zijn zeer antipathiek, want
onaestbetisch pnj moeten maar even gauw
weer verdwijnen als de gekleurde, gebreide
jumpers en de fantasiemutscn op de lange
naren der manlijke leden der maatschappij.
Will u een paar vrouwelijke ideeën voor
uw toilet?
Draag Aan in bet dageljjkscn leven tot
de knie reikende casaques op een recht
neerhangende rok. Ik hoorde laatst van een
dame, die veel last had van haar rokken.
Als zij er van boven oen elastiek in zette,
dan gingen zij spoedig leeljjk hangen; want
't elastiek rekte, de rok kreeg neiging tot
draaien en de coupe ging cr uit Maar ais
zj) er een stijve ceintuurband in naaide
roet kleine baleintjes rondom, dan hinderde
de rok haai' bij het bewegen; hij knelde
om baar middel eD, wat bet ergste viae,
al baar jumpers hingen er looi ijk over, om
dat do rok bij de band nauwer werd en
een „middeltje" maakte.
De beste oplossing is om uw rok aan
een dun zijdtn, crêpe of batisten lijfje vast
te makon, er dus een onderjurk van te
naaien. Dan steunt uw rok op uw schou
ders en valt om heupen en middel even
recht en gladl als uw jumper. Dat lijfje mag
vooral niet te dik of. gecompliceerd zijn-
een gewone rechte lap rondom, waaraan
twee schouderbandjoe zijn bevestigd, is het
allerbeste. Dat staat ook onder dunne jump
pers het netste.
Het is zoo grappig dit idéé: oen onder
jurk met blouso is precies de aelfdo ge
dachte, die ook de reformkloeding ten grond
slag lag. Ik herinner me oog precies, he*
wij allen om die vormlooae „hobbezakken!*
laohtea Wij droegen toto stijve corsetten,
waardoor er een gedwongen houding aatt
ons lichaam gegeven werd.
Daar kwamen dei propagandisten der vrije
kleeding. Zjj lieten pardoes haar careettea
nil en trokken kleereo aan zonder bandjes
