v.
IN DEN UITHOEK.
De beginselen van het Schaken.
In dit mijn slotartikel over het onder
werp „Schaken", zal ik trachten, waarde
lezer, U nog eenige goeden raad op Uw
weg over de 64 velden mee te geven. Het
is mijn plan niet een uitgebreide besoliou-
wing te houden over openingen en derzelver
theorie, noch mij te verdiepen in futiele
berekeningen, die bij het eindspel schering
en inslag zjjn. Ik zou een verkleinde Bilguer
(een bekend handboek over het spel) moeten
gaan schreven, wilde ik dit alles doen en dat
is met de bedoeling' van deze opstelletjes.
U tracht dus, zoodra als U bestudeerd
hobt, wat ik u hier vertelde, een partner
te vinden en begint het geleerde toe te
passen. In het eerst kijkt u misschien wat
vreemd op, een gemakkelijk spel zal het
U niet blijken te zijn. Maar de aanhouder
wint en aï spoedig zult u met eenig ge
noegen het springen uwer rossinanten of het
moedig oprukken van uwe koningin mee
leven. Kunt u geen partner vinden, wendt
u zich dan tot een schaakclub. In Leiden
bestaan die voor alle klassen der maatschap
pij het Leidsch Schaakgenootschap, dat zijn
'vergaderzaal heeft in „de Turk" en de
Leidsche Volksschaakclnb, die in het „Volks
huis" vergadert.
Weest niet bang, dat u er niet welkom
znlt zjjn, bet tegendeel is waar. Ieder, die
belang stelt in hot edele spel, zal daar met
gejuich begroet worden.
U zult in 't begin vele en stomme fouten
mnken. Laat u dit niet afschrikken. Geen
enkel Schaker is groot geworden zonder deze
misstappen gemaakt te hebben. Maar speelt
u als 't kan met iemand, die zooveel
meer van het spel weet, dat hij u op die
fouten wijzen kan, daarvan leert u het
meest En dan zult u ook leeren waar-
dcoren de opvoedende kant van het spel.
U zult leeren (als u 't nog niet kent) u
zelf te beheersehen; bij tegenslagen opge
wekt te blg'ven; n in te spannen als uw
tegenstander dreigend optreedt, en geduld
te oefenen als hij over z$n verdere plannen
denkt Werkelijk, het is een complex van
sehoone deugden, die in de stille schaak
partij besloten liggen. Toon nooit uw mis
noegen, als u mocht verliezen; bedenk noe
kinderachtig dat staat. Irriteer nooit nw
tegenstander door teokenen van ongeduld,
als hg denkt. Dat kan rechtuit onbeleefd
genoemd worden. Maar geniet met liem,
als hij een mooie combinatie heeft gemaakt
en begin nw volgende partij met hel vaste
voornemen, hem te overwinnen.
Een enkele practdsche wenk wil ik hieraan
nog toevoegen. Gewen u van het begin af
uw partijen op te schrijven. In de wekeüjk-
sche schaakrubriek kunt u zien. hoe men dat
doet, terwijl ik u over de notatie der velden
heb ingelicht. U kant dan later altijd een partij
nog eens naspelen en napeinzen over Uw
mooie en nw zwakke zetten. Als u de ge
woonte hebt vlug te zetten, went u dat
dan af. Uit overhaasting komt niets goeds
voort. Maar is u aan den langzamen kant,
speelt n dan, als het kan, met een klok.
Er bestaan speciale schaakklokjes, met twee
uurwerken, die om de beurt loopen en dus
den bedenktijd van de aan dc-n zet zjjnüen
speler meten. Gewoonlijk speelt men 15 tot
20 zetten per uur.
Al gauw zult u misschien behoefte ge
voelen aan een theorieboek. Begint u dan
met een klein boekje te koopen. Reeds velen
zijn gestrand in de dikke boeken, die over
het edele spel besiaan en hopeloos vast
geraakt in het warnet van varianten, die
deze opgeven. Spiegel u aau hen! U hebt
niets aan om met een dik boek ie
beginnen, (nonr als u een klein boekje neealt
(bijv. Lehrbuch ües Schachspiels van Du-
fresne, uitgave Reclam of Neumannden
Hertog, Het Sobaakspel. uitgave v. Goor
zonen), bestudeert u dan ook en vooral
hetgeen daar over bet eindspel gezeg»' wordt.
Na eenig spelen kunnen de meesten &i
aardig wat van de gebruikelijke openings
zetten, maar ik zag nog onlangs een eerste
klasse speler een eenvoudig eindspel verlie
zen van koning en pion tegen koning, om
dat hij daarvan de theorie niet kende.
En als u eenmaal zoo ver is, dat u
zich voor de theoretischen kant gaat inte-
resseeren, kijkt u dan mijn schaakrobriek
eens in (oratio pro domo, nietwaar?) en
leest n eens het tijdschrift van den N&-
derlandschen Schaakbond (redactie Regen-
tesselaan 39, Den Haag).
Ziedaar, hetgeen ik u tenslotte nog zeg
gen wou. In de hoop, dat u van deze
en mijn voorgaande lessen iets znlt pro-
fiteeren en dat u niet te gauw den moed
znlt opgeven, wensch ik u het beste op
uw schaakloopbaan I
P. FEHN8TRA KUIPER.
Engelsch biljarten.
Het zal den lezer ongetwijfeld bekend
zijn, dat het Engelsche biljartspel in tal
van opzichten verschilt van het z.g. Fran-
scbe biljarten, welk laatste op het vaste
land van Europa algemeen beoefend wordt
en bovendien in Amerika het gangbare spel
is. De verschillen zijn zoo belangrijk, dat
een kampioen op het Engelsch biljart vrij
wel niets zou presteeën tegen een middel
matig beoefenaar van het Fransche spel en
dat de wereldkampioen in het laatste spel
op zijn beurt geen schijn van kans zon
hebben tegen een bescheiden speler op het
Engelsch biljart. Het Fransch biljarten ia
uitsluitend een carambole-spel. Men kan
het moeilijker maken, door kaderverdeeling
van het groene laken, maar het blijft in
wezen hetzelfde. Ieder carambole telt voor
een punt. De tafel is veel kleiner dan bij
het Engelsche spel en de ballen zijn aan
merkelijk grooter.
Maar het kardinale punt is, dat de En
gelsche tafel zes zakken heeft, een in elke
hoek en een in het midden van elke lang©
zijde. De puntentelling is oorzaak, dat er
hoofdzakelijk gespeeld wordt op het spelen
van den eigenbal of den rooden in een der
zakken, hetwelk altijd via een der ander©
ballen moet gebeuren. Caramboles, die na
tuurlijk op deze zooveel gTootere tafel en
door de kleinere ballen, waarbij nog de
kans op fnuikende richting-verandering op
de hoek van een der zakken komt, veel
moeilijker zijn, worden slechts gebruikt in
opgelegde gevallen, of om de ballen in be
tere positie ten opzichte van de zakken te
brengen. Een carambole telt twee punten,
het spelen van den eigen bal ia een zak
via den bal van de tegenpartij ook twee
en via den rooden drie punten. Het in een
zak stooten van den rooden bal met den
speelbal, levert eveneens drie punten op.
Hoewel het geoorloofd is, den bal van den
tegenstander in een 2ak te stooten en hier
voor twee punten worden opgeschreven,
beschouwdt men dit in een vriendschappe
lijk partijtje gemeenlijk als minder fair
spel. Bovendien is het in zooverre onvoor-
deelig dat deze bal in de zak blijft liggen
tot de tegenpartij aan den stoot komt. Er
moet dus dan met twee ballen worden door-
gespeeld en de tegenpartij speelt na afloop
der serie van acquit. Een geliefkoosde ma
nier om den tegenstander dwars te zitten,
wanneer men zelf door de ligging der ballen
geen raad meer weet, is te trachten, den
eigen bal en den rooden achter de afstoot-
lijn te brengen en den tegenstander te
dwingen vaD acquit te spelen. Dezo mag
dan slechts „naar beneden" spelen en
moet dus over den lossen band stooten.
Een geheel gemiste bal levert een punt
boete op.
Het zal den lezer duidelijk zijn, dat met
dit spel veel sneller gescoord wordt dan
op ons carambole biljart. Een serie van 20
punten is bij ons fraai, in Engeland echter
zeer gewoon. De beste amateurs spelen in
den regel mét gemiddelden van ongeveer
50 punten, de bekende beroepsspelers gaan
voor een gemiddelde van 150 of meer niet
uit den weg. Het geluk speelt iTi het Enge'
sche spel een belangrijk grooter rol dan bij
liet carambole-biljart. Het komt af en too
voor, dat een speler den rooden bal in een
zak stopt, waarop de speelbal caramboleert
met den anderen witten en zelf doorrolt
naar een zak. Deze stoot levert dan 3 cn
9 en 3 punten op. Als dan de bal van de
tegenpartij ook nog in een zak verdwijnt,
is een serie van 10 het resultaat van ee*i
enkele stoot. Maar op een dergelijken ge
lukkigen loop kan natuurlijk niet gerekend
worden. Vier en vijfstooten zijn echter «eer
gewoon. i
Wanneer wij volledigheidshalve nog ver
meld hebben, dat de kleine ballen buiten
gewoon snel loopen, dat de bok zeer dik-j
wijls te hulp moet worden geroepen en de,
spelers nu en dan in hun volle lengte plat
op het biljart moeten gaan liggen, om htiDj
bal te spelen, kunnen wij nog eenige Bij
zonderheden vermelden over beroemde En
gelsche biljarters van heden en verleden.
p,
De twee sterkste beroepsspelers van bet
oogenblik zijn in Engeland Smith en New
man. Bedden zijn een klasse sterker dan
hun concurrenten, maar onderling zijn rij
merkwaardig gelijk in kracht. De wedstrij
den tusschen deze beide spelers, die altijd
twee weken duren gaan over een totaal van
16.000 punten. In 1923 en 1924 speelden deze
matadors tot nog toe zeven wedstrijden,
die het volgende resultaat hadden.
Smith
Newman
Manchester
16.000
16.542
Leeds
15.502
16.000
Bristol
15.554
16.000
Londen
16.000
15.385
Londen
15.345
16.000
Newcastle
16.000
16.369
Londen
16.000
16.646
110.411
109.941
Een verschil van £70 punten op een der
gelijk reusachtig totaal, verdeeld over 14;
wedstrijd weken bewijst wel, dat hier twee}
felle, volkomen gelijkwaardige tegenstan
ders aan den slag zijn geweest.
Ook in de geschiedenis van het Engelsche
biljartspel is het noodig gebleken om re
stricties te stellen op het scoren. De be
roepsspelers kregen langzamerhand zulk een
bedrevenheid in bepaalde stooten. dat de
series in het belachelijke werden opgedre
ven. Een vroegere kampioen Tom Reece,
maakte eens een serie van 499.135 (biina
een half millioen) met z.g. anker-caram
boles. Onmiddellijk werd natuurlijk een re
strictie hierop gesteld. Geen series van meer
dan 25 caramboles achtereen zijn thans ver
oorloofd, aldus „Haarl. Dagbl."
Het scoren op het Engelsche biljart gaal
zooals vanzelf spreekt, ook veel sneller. De
prof. Falkiner maakte in November 1918 in
25 minuten tijd een serie van 626. wat eer.
wonderbaarlijk wereldrecord is. Newman
sDeelde onlangs in een partii van 8000. die
een week duurde, met een algemeen gemid
delde van 104, ook een wereldrecord.
In het seizoen 19211922 werden niet
minder dan 66 series boven de 500 ge
maakt, Hier had Newman er 26 van ge
maakt. Smith 17 en Falkiner 8.
In het seizoen 19081909 vesöede de
I oenmali ge kampioen Stevenson een record
door ruim 300.000 punten te maken.
In November 1918 scoorden Stevenson
(678) en Falkiner (585), tegen elkaar spe
lende in 70 minuten tijd samen 1263 punten.
En ten slotte maakte Newman in 1922 een
wereldrecordserie, waarbij alle restricties
van de Laatste jaren werden toegepast van
1274 punten.
Men ziet dus, dat er nogal eenig verschil
tusschen de beide systemen is aan te wijzen,
wat zeer jammer is, want beide spelen heb
ben hun speciale attractie en het zou onge
twijfeld interessant zijn, wanneer de Engel-
schen hun eigen spel met het carambole-
spel zouden kunnen afwisselen en wanneer
wij ons teyetts konden toeleggen op het zak
ken spek
a
