De Kluizenaar van Far-End.
No. 19831
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 1 November
Derde Blad. Anno 1924.
De Dooden-Week in Parijs.
DANKBAARHEID
HAAGSCHE BRIEVEN.
FEUILLETON.
p BÜITENL. WEEKOVERZICHT.
De Engelsche verkiezings-
- uitslag en de gevolgen
Frankrijk erkent sovjet-
Rusland de jnre.
Midden in of beter gezegd tegen het einde
van de felle verkiezingscampagne, die in
Engeland werd gevoerd, zelfs zoo, dat men
zich afvroeg, of dan ook in Briltannië het
politiek fatsoen grootendeels tot het verleden
ging behooren, plofte een zwaar-geladen
bom neer. Een bom, waarvan thans nog niet
vaststaat, of het een echte, gevaarlijke hel-
sche machine is dan wol een stank-bom.
We meenen hiermee het gegoochel met een
brief van den Russischen volkscommissaris
en hoofdbestuurslid tegelijk van de Derde
Internationale Zinovjef. Deze brief spoorde
de Engelsche communisten aan tot onder
graving van het gansche Engelsche regeer-
systeem en tot,stichting van den heilstaat
la bolsjewisme. Plotseling werd deze brief
door het departement van buitenl. zaken of
ficieel gepubliceerd en tevens daarbij een
zeer bijtend protest van Mc Donald tegen
zoodanig optreden Russische zijde, waar
men beloofde, zich van elke inmenging in
de Engelsche binnenlandsche politiek zorg
vuldig te onthouden doch in de practijk zich
niettemin daaraan weinig stoorde, gebruik
makend van het feit, dat er zoo iels is als
de derde Internationale, met de sovjel-regee-
ring feitelijk identiek, doch naar den schijn
iets gansch anders. We zullen ons thans
niet verdiepen in de vraag of het anders
mogelijk is, zoolang lusschcn beide lieha-
men geen absolute scheiding komt en even
min in de vraag, of dat op zich zelf al niet
lot de onmogelijkheden behoort. Het geval
is n.l. al raadselachtig genoeg. Uit de publi
catie van beide documenten sprak immers
duidelijk, dat aan de echtheid van den brief
niet te twijfelen viel, anders blameerde En
geland zich hopeloos. Maar nauwelijks ge
publiceerd, kwaman van alle zijden de ver
klaringen los, dat de brief een gemeene fal
sificatie was etc. In de eerste plaats van alle
officieele sovjet-autoriteiten met Zinovjef
zelf vooraan op zich zelf weinig zeggend,
want aan den eersten leugen zijn de bolsje
wistische leiders niet gebarsten en een an
dere uitweg schijnt er voor hen niet en
in de tweede plaats uit Engeland, waar aan
de echtheid direct sterk werd getwijfeld, bij
kans door alle ministers en tenslotte zelfs
door Mc Donald in hoogst eigen persoon.
Ra-ra, wat is dall
De premier ging daarbij zoover, dat hij
de verantwoordelijkheid scheen te laden op
de ambtenaren van zijn departement, aldus
wel zeer jammerlijk in strijd komend met de
goede adat, dat een minister verantwoorde
lijk is, niet de ambtenaren.
Waarom dit alles? Blijkbaar uit vrees
voor een of andere zet van conservatieve
zijde, waar men copie had van den brief
van Zinovjef; hoe, weet niemand nog der
buitenwacht. Was op een onthulling in deze
richting vlak voor de verkiezing al niet van
conservatieve zijde gezinspeeld?
Terwijl de echtheid of niet echtheid nog
moet worden vastgesteld on dit ook wel zal
worden, mag gerust geconstateerd, dat Mc
Donald niet opgewassen is gebleken legen
de moeilijkheid van dezen brief en zoo
doende Labour heeft benadeeld.
Blijkt de niet-echlheid en i3 het een ver-
kiezingsmanoeuvre, dan behoeft de kwali
ficatie zeker niet te worden aangeduidI
En inmiddels heeft de stembus in Enge
land gesproken en, zooals zoo dikwijls totaal
verrassend. Algemeen was voorspeld een
vooruitgang der conservatieven, heel zwak
was zelfs de mogelijkheid onder de oogen
gezien van een meerderheid voor Baldwin,
maar dat de tories over de 400 zetel3 zou
den halen van de 615, zie, dat is een onge
dacht iets. De overwinning van de conser
vatieven is wel zeer eclatant. Ook was voor
speld een kleine vooruitgang voor Labour
liet is anders uitgevallen, n.l. geworden een
achteruitgang van zoo'n 40 zetels. Het kind
van de rekening zijn de liberalen geworden.
Ook zij zelf waren op een terugvallen voor
bereid, maar op zoo'n catastrophe, een ver
lies van 120 zetels, zoodot er slechts een
heel klein overschotje is,, geenszins. Is de
tijd voor het liberalisme voprbij? Zal het
voorlaan altijd gaan lusschcn de uitersten?
We zouden het nog niet gaarne willen be
weren, gelet op diverse redenen, die zijn op
te sommen voor dit stemmingsbeeld. De con
servatieven, die Baldwin destijds in den
steek lieten toen het ging om protectie, zijn
natuurlijk teruggevallen. Voorts hebben heel
wat liberalen conservatief gestemd om La
bour alle kans te ontnemen en tenslotte zijn
er altijd velen, die uit ontevredenheid (b.v.
over de werkloosheidsbestrijding, de wo
ningbouwplannen en ook het Volkenbonds-
streven van het Labour-kabinel) stemmen
tegen de zittende regeering. Afgezien- van
het Engelsche verkiezingssysteem van de
meeste stemmen, niet de absolute meerder
heid, waarvan iedere partij om beurten
voordeel schijnt te hebben.
Opmerkenswaardig is ongetwijfeld, hoe
trols den achteruitgang in zetels en trots de
felle bestrijding, Labour niettemin ruim een
millioen stemmen wonl Samen hebben La
bour en liberalen trouwens meer stemmen
dan de conservatieven en toch is hun de
meerderheid <?h welk ccn meerderheid.
Doch, hoe men het ook beziet, Mc Donald
is gevallen, 't zij hij direct aftreedt of Bald
win's gelaakt voorbeeld volgt eerst een La-
gerhuis-votum af te wachten. Het woord is
weer aan de conservatieven.
D.w.z., dat liet Russisch verdrag absoluut
dood is. En het treft wel bijzonder, dat juist
aan den vooravond van Mc Donald's neder
laag Frankrijk is overgegaan lot de erken
ning de jure van sovjet-Rusland. Wat op
zichzelf nog rtiels zegt, want Frankrijk
heeft zich voorts alle oude rechten etc. uit
drukkelijk voorbehouden. Doch er zal nu
ongetwijfeld worden onderhandeld over een
Fransch-llussiseh verdrag
Herriot's positie schijnt overigens door het
gebeuren in Engeland niet gestevigd en dat
lijkt ons wel de fatale, zijde van den Engel-
schen verkiezingsuitslag. Een ondermijnen
van Herriot's macht is niet zonder gevaar
voor Europa Het ging toch zoo goed met
het nader-brengen lot elkaar van Frankrijk
en Duilschland en elke schommeling in
Frankrijk wat zou neerkomen op een
schommeling naar rechts bergt te dezen
aanzien gevaar in zich.
Het is ondoenlijk reeds nu de uilwerking
van Baldwin's terugkeer op de Duitsche ver
kiezingen te berekenen. Voor zoover thans
eenig oordeel mogelijk is lijkt het ons, dal
deze de Duitsche conservatieven een steun
zal zijn, ook al neemt men aan, dat de En
gelsche politiek tegenover Duilschland wat
Dawcs-rapporlen etc. betreft, niet zal ver
anderen.
Evenmin als de Engelsche politiek tegen
over Egyple, Irak enz. zich zal wijzigen. Of
dit evenwel ook voor Ierland zal gelden,
lijkt ons nog de vraag.
Reeds ccn week voor Allerzielen, dc
eigenlijke „Jour des Morts", beginnen de
Parijzenaars met hun dooden-vereering,
hun dooden-herdenking, en wel speciaal op
den Zondag, voorafgaande aan dien grooten
Trcur-Dag. Gewoonte ia, dat dien Zondag
familie en vrienden zich begeven naar de
Parijsche kerkhoven, en daar de graven
gaan sieren van de gestorvenen, die hun
lief waren. Armen vol bloemen dragen ze
naar do dooden-akkers heen, chrysanten
vooral, en asters en bonte herfstbloemen.
Er zijn zooveel kerkhoven in Parijs, alle
maal grootc, uitgestrekte dooden-tuinener
is het kerkhof van Pantin, dat van Tvry,
dat van Bagnena, van SainLOuen; en dan
zijn er alle kerkhoven nog van de wijken,
het kerkhof van Montmartre, dat van Mont-
parnasse, en Père Lachaise
Dien Zondag vóór Allerheiligen is heel
Parijs in donkere rouwkleeren gehuld; nooit
ziet men zooveel rouwsluiers en rouwbanden
op straat, in de métro, in de autobussen
en in de trams. En nooit ook ziet men
zooveel bloemen dragen door de straten,
nooit vervoeren métro, autobussen en
trams zóóveel kleuren. Het is een
speciale, een beetje scherpe geur, de
geur, die dien Zondag over Parijs hangt,
de geur van chrysanten ca van asters en
van late bladeren; een geur van herfst,
van vergankelijkheid, de ware geur, die
hoort bij die Dooden-Dagcn.
Op dc hoeken der straten, op de „car-
refours", op alle pleinen en pleintjes staan
nu bloemcnstalletjes en bloemententjes.
Niet te vergeten op de bloemenmarkt zelf,
de officieele bloemenmarkt in do Citó, voor
het Centrale Politio-bureau, vlak bij het
Palais de Justice, daar waar op andere da
gen tusschen de bloemen ook vogeltjes te
koop worden aangeboden, en hondjes en
raspoesen. Maar daar is nu alle plaats in
genomen door bloemen, bloemen, bloemen...
En de menschen verdringen zich er elkaar.
Geen enkele andere dag in het jaar maken
de marchands de flours zulke goede zaken
als in die dagen.
En de tram en de autobussen, die naar
de buitenkerkhoven rijden, die worden be
stormd. Bestormd door donkere, in rouw
gekleede menschen, vrouwen meest, die
dikke bossen herfstbloemen met zich dragen,
die ze boven hun hoofd heffen, om er geen
kopjes af te knakken, geen steeltjes te
breken, in het gedrang/ Als ik schilderen kon
zou ik zoo'n buitentram schilderen willen,
die vooruitdringende massa donkere men
schen met omhoog^eheven gele en roode
en paarse bloemen.
Aan den ingang van de kerkhoven ook is
het een gedrang. Ieder schijnt haast te heb
ben, om zijn doode te bereiken; ze liggen
daar zoo lang al, die dooden, sora3 maanden
en maanden lang al zonder bloemen, maar
dien dag, die week moet alle veronachtza
ming goed gemaakt worden, héast ieder zich
zijn eigen veronachtzaming goed te gaan
maken, vergeving daarvoor te erlangen
cn zoo verdringt men elkaar naar de kerk
hof-hekken om toch maar vlug naar binnen
te mogen. Zóó hevig is het gedrang daar,
dat aan alle kerkhof-hekken van Parijs dien
dag een speciale „service d'ordre" ingesteld
wordtpolitie agenten die de bloemendraag
sters en -dragers dwingen zich aan te sluiten
aan een geregeld voortsclniivende file.
Natuurlijk zijn er in die file ook menschen
zónder bloemen, nieuwsgierigen, belang
stellenden, want het schouwspel van zoo'n
kerkhof dat door treurende zwarte gestalten
langzamerhand in een bloementuin veran
derd wordt, dat is wel een van de meest ont
roerende „attracties" die Parijs te bieden
heeft; en dus ziet men op de paden tusschen
do graven met hun nederknielende of bloe
mcnschikkende donkere figuren, ook langza
me slenteraars wandelen, die daar hun
nieuwsgierigheid komen bevredigen, of daar
een emotie komen zoeken. Op de bekende
kerkhoven, zooals Père Lachaise ziet men
zelfs Engelsche en Amerikaansche toeristen
in hun roode Baedekers snuffelend, en con-
statceren dat werkelijk zooals hun Baedeker
aangeeft, in dc middel-allee Musset begra
ven ligt, en daór La Fontaine, en daar Cor-
neille
Eerst tegen zonsondergang begint de
drukte te verminderen, maar dan zijn ook
weldra de paden weer geheel leeg,
de graven weer verlaten, en alleen
dc bloemfen, de chrysanten, en de
asters en de bon to herfstbladeren blijven cr
over als getuigenis van do vercering en de
bcdroefenis van dien dag.
En de hcclc verdero week blijft het daarna
betrekkelijk rustig op do kerkhoven. Tot op
allerzielen zelf, de eigenlijke „Jour des
Morts", de grootc toestrooming opnieuw
begint
M. DE ROVANNO.
Parijs, 27 Oct. 1924.
Door AMY VORSTMAN—TEN HAVE.
Dankbaarheid is een pleizierig iets.
Dat wil zeggen, wanneer wij haar van
anderen verwachten.
Maar wanneer andoren niccnen het recht
te hebben dankbaarheid van ons te mogen
verwachtenzie, dan wordt het al dade
lijk veel minder plesant.
Wanneer wij vinden, dat anderen ons
dankbaarheid verschuldigd zijn, dan is dit
slreelend voor ons zelfbewustzijnhet
is ais een soort openslaande rekening, die
ons een moreel crediet geeftHet doet
ons in eigen aanzien stijgen.
„De dankbaarheid is de wereld uit
zuchten de ouden van dagen en vergeten
hierbij.... dat zij, die in hun jeugd de
ouden van dagen waren, dit ook al zeiden.
Wanneer wij onbevooroordeeld in de he-
dendaagsche oproerige wereld rondzien, dan
heeft 't er soms wel veel van alsof de dank
baarheid een artikel is, dal geen opgeld
meer doet. Men verlangt.... men verboekt,
men eischt.... in alle lagen en in alle
standen van de maatschappij om de meest
uiteenloopende zaken.
Wanneer niet „verkregen wordt hetgeen
geëischt wordt, vindt de vrager hierin su
biet aanleiding om in opstand te-komen en...
wanneer het gevraagde wel verkregen
wordt? Welnu...dat is gewóóndat
behóórt zoonietwaar? Men behoeft im
mers niet dankbaar te zijn voor een ver
vulden wensch, want ware -die wensch niet
vervuld dan. en de requirant ontziet
zich niet ecnige dreigementen aan te voeren.
Deze je-geld-of-je-leven-houding is, helaas
in brecde kringen de meest natuurlijke le
vensopvatting heden ten dage.
De jeugd „moet" ontspanning, spelen, af
leiding, vacantie en nog een lieeleboei meer
tegenwoordig. Dat is 'n „levensvoorwaarde".
Dankbaarheid voor onderdak, kleeding,
voeding? „We hebben er niet om gevraagd
fim geboren te worden," zeggen de lieve klei
nen heden ten dage. Al wat ondergeschikt
is, geniet zwijgend met gepaste onverschil
ligheid die voordeelen, welke er tc genie
ten zijn.
Dankbaarheid?
„Waarvoor?" We werken er immers
voor!" Klinkt het als uit één mond.
Als wij ouder worden, komen zoo onge
merkt de kwaaltjes.Wij zien niet meer
zóó scherp—., wij zijn spoedig vermoeid.,
de beenen willen niet meer zóó....
Dankbaar? Ook wat mooisl Zeker voor
de ongenoeglijk lieden des oudon dags?l
Weineen! Wij staren ons blind op de on
aangename dingen en vergelen voor hel ge
mak maar heelemaal het vele goede, dat
toch ook ons deel was.... de liefde, de
vriendschap, de waardeering.wij zijn
niet dankbaar voor onzen werkzamen
geest.... noch voor onzen! onvermoeiden
studiezin of voor onzen werklust....
Wij vinden veeleer, dat dit eigenschap
pen zijn, waarvoor anderen ons dankbaar
behoorden te wezen. Het zijn toch louter
goede eigenschappen
En die bezitten wij.wijl
Maar wij zien over liet hoofd, dal deze
eigenschappen ons in wezenlijk aangeboren
zijn, dat ons ego, aldus loegerust, zich
manifesteerden buiten onzen wil en dat het
ontwikkelen van deze eigenschappen plicht
is en geen verdienste.
Er zijn lieden, die noch don geringslen
dienst, noch het kleinste geschenk willen
aanvaarden, omdat zij de dankbaarheid
vreezen, die van hen verwacht zal wor
den. Dat zijn tic trotschc harten, die in
iedere dankbaarlieidsbetuiging eeff verne
dering zien. Waren de menschen vroeger
heuseh zooveel dankbaarder dan tegen
woordig
•Welneenl ITet was waarschijnlijk pre
cies zooals nu.De. mensch is een zeer
ingewikkeld samenslel van gewaarwordin
gen en gevoelens.zoo ingewikkeld, dal
hij er nvceslenlijd zélf geen weg in weel te
vinden (daarom bemoeien de mee9ten zich
bij voorkeur mot de gevoelens de gewaar
wordingen van anderen dat is gemak-
kol ijker I)
De moderne hedendaagsche mensch heeft
een duidelijk zichtbaar Stempel op zijn
persoonlijkheid, waatop terecht of ten
onrechte te lezen slaat „Bewustwording".
Dit is een uilvinding van de laatste kwart
eeuw, waarmede druk gevyerkl wordt.
Waarvan wij ons dan wel zoo klaarblij
kelijk bewust zijn?
In de eerste plaats van onszelf d.w.z.
van onze on-onlgonnen -persoonlijkheid.
Wij zijn druk aan het bewust-worden
d.w.z. aan het ontdekken van onszelf (waar
bij velen het, helaas, niet verder brengen
dan hun lijfelijk spiegelbeeld!) Terwijl
wij bezig waren met ontdekken, hebben wij
o.a. pok uilgevonden, dat dankbaarheid ver
nederend is.
Deze ontdekking is een reflex-beweging
van de tegenpartij.
Het klinkt een beetje ingewikkeld en loc-h
is hel o zoo eenvoudigl
De spontane, hartelijk gemeende dank
baarheid zou ons niet tot last worden
zou ons niet bij voorbaat reeds drukken,
wanneer wij dit gevoel niet ondervonden
als iets plichtmatigs, iels, dat van ons ver
wacht, ja geëischt wordt. Stel, dat gij uw
buurvrouw uw puthaak leent of uw
schuimspaan of het dekseltje van u*
suiKerpot, is dat dan een reden, om bij
iedere gelegenheid uw hulpvaardigheid uil
de kast te halen?
Neen immers.
Als gij iels wegschenkt, dat gij toch niel
meer gebruiken kunt, verwacht dan niet,
dat hij, die liet ontving, u ten eeuwigen
dage zal beschouwen als zijn weldoener.
Nou ja, maar die andere wéét toch niet.
hm dat wij dat klecdingsluk of dat
boek of dat vrijkaartje niet alleen best
missen konden, maar bovendien wel graag
kwijt wilden
Wij zijn achteraf blij, het kwijt le zijn
en verwachten dankbaarheid bovendien.
Dat noem je tegenwoordig twee-vliegen^
in-één-klap-slaan. Men gnuift slilleljes over
zoo'n slimmigheidje, maar van een
zuiver moreel standpunt gezien, is dit on
waardig.
Dankbaarheid openbaart zich op drie wij
zen: door een gevoel in liet hart, door uit
drukking in woorden en door een wodc/i
keerig geven.
Laten wij dit l^ch vooral niet vergeten
en laten wij niet steeds verwachten, dal de
dankbaarheid, waarop wij meenen recht te
hebben, ons op alle drie manieren tegelijk
wordt betoond.
XI.
Dikwijls wordt twijfel uitgesproken aan
dc uitgestrektheid van liet gebied der zoo
vaak geroemde Nederlandsclie zindelijk
heid. Uiterlijk is zij ongetwijfeld zeer waar
neembaar. In ons land is veel water be
schikbaar en het wordt dan ook over
vloedig gebruikt. Maar misschien meer
hoe zullen we het zoggen? in dc breedte
dan in de diepte. Vraag eens, voor welke
verschrikkingen medici op hun spreekuren
komen te staan, wanneer hun onderzoek
zekere onthullingen veroischt. Het meisje,
dat informeerde, of zij zich voor een lage
of een gesloten japon had tc wasschen, toen
er een avondpartijtje in het verschiet kwam,
is in onze samenleving klassiek geworden
en onder de smeuïge anekdoten, die de
oude beroepsmilitairen wisten le vertellen,
was liet verhaal van den boercn-milicien,
wiens lichaam, op gezicht cn handen n«,
nooit met water in aanraking gekomen
was, het soliedst door dc werkelijkheid ge
slaafd.
Wie veel gereisd heeft, zal' zonder voor
behoud toestemmen, dat' de Hollandsclie
reinheid, wat gehouwen, straten, bedden,
Wasclitafels en inrichtingen van nog intio-
meren aaid betreft, nergens wordt over
troffen, zelfs nauwelijks evenaard. Maar hoe
zou het er uitzien, wanneer eens een groot
gezelschap, al ware het zelfs van illusleien
aard, plotseling in de noodzakelijkheid ge
bracht werd zich van kousen en schoenen
te ontdoen?
In hot algemeen vindt men, bij mindere
uiterlijke zindelijkheid, dc groote buitenland-
sclic steden beter dan de onze uitgerust op
het stuk van hulpmiddelen lot althans op
pervlakkige reiniging van lichamelijke on-
dcrdeelen. Hoe lustig ziet men in Duitsche,
Engelsche of Amerikaansche hotels, restau
rants en clubs den zakenman, eer hij een
maal lijd gaat gebruiken, hel kantoorslof van
zich plassen; hoe wóloverdacht zijn in zulke
spoorwegstations, op voorname trajecten,
toiletkamers, barbiers- en kapperswinkels en
zelfs badhuizen ingericht, waar de onfrisch
geworden reiziger zijn eigen cn anderer
respect herwinnen kan! Vóór hij zich in
«leden, waar zijn kort oponthoud niet het
verblijf in een hotel omvat, lot de sooib
gcr.oolen wendt, op wie hij, ook uit over
wegingen van materieel belang, een goe
den verschijnings-indruk wenscht te maken,
loutert hij zich aan deze zoo welkome
bronnen.-
Binnen onze grenzen weinig of niets van
dit alles. De kleinere afstanden mogen de
wenschelijkhcid van zulke hulpmiddelen
minder sterk doen gevoelen, het is toch
een telkens voorkomend verschijnsel, dat
men aan het eind van een drukken dag vol
conferenties, bezoeken en andere beslomme
ringen, de behoefte, neen, den plicht gevoelt,
zich een eenigszins schooner en sierlijker
door MARGARET PEDLEK.
Geautoriseerde vertaling van W. E. TONT.
69)
Zij had gedacht, dal hot bij de uitkomst
alleen ging tusschen hem en haar zoon en,
aiet al haar gedachten op dit eene punt ge
richt, had zij de mogelijkheid van een an
dere uitkomst over hel hoofd gezien. Maar
flu had zij dit totaal onverwachte gevolg
moeien aanvaarden SaTa zou nooit trou
wen! Elisabeth moest erkennen, dat al haar
Pogingen sch'pbreok hadden geleden.
En het ergste van alles, waarvoor al wat
eerlijk en oprecht in haar was, vol schaam-
nen wa^ing terugdeinsde, hel ergste van
alles was nog. 'dat zij aan Garth Trent do
Gelofte van stilzwijgen over hel verleden
ad opgelegd; een gelofte, die hij van haar
levergeefs gevraagd had.
HOOFDSTUK XXXI.
De smeltoven.
\r5?ei?' Sara plaats nam in den trein naar
lonkshaven, had zij dat eigenaardige ge-
oei dat zoowel de ontdekkingsreiziger als
et kostschoolmeisje kennen; de gewaarwor
dt» van de oude, bekende plekjes weer te
'on, die zij zoo lar.g hebben moeten
missen.
kon nauwelijks gelooven, dat er
echts een jaar vorloopen was sedert zij
pvta aven k&d verlaten. Er was zooveel
Gebeurd; er hadden zooveel veranderingen
plaats gehad. Andrey was nu mevrouw Der
rick gewordenTim had zijn officiersaan-
slclling gekregen, en Moliy, de zorglooze
vlinder van vroeger, was nu een nijvere bij,
zij was lid van het Roode Kruis en werkte
dagelijks in hot hospitaal van Oldhampton.
Sara kon zich die metamorfose nauwelijks
voorstellen I
De naarste lijding was geweest, dat ma
joor Durward gesneuveld was; hij was ge
dood, terwijl hij dappec zijn manschappen
aanvoerde, in het begin van het jaar. Elisa
beth had toen aan Sara geschreven; een
buitengewoon dappere, eenvoudige brief,
waaruit bleek, dal zij haar verlies met een
kracht droeg, die Sara, als zij er'aan dacht,
hoe Elisabeth haar man aanbad en welk
oen vreemden afkeer zij altijd had gehad
van het beroep van officier, niet voor mo
gelijk had gehouden. Er was iets heldhaf
tigs in haar rustig aannemen van haar be
proeving. Hel was Elisabeth op haar best,
gewond en gebroken, maar bijna heldhaftig
in haar dulden, nu die slag eenmaal geval
len was.
En Sara bad, dat niet nog meer offers van
haar gevraagd zouden worden; bad, dal Tim
behouden zou blijven. Zij zelve betreurde
Geoffrey Durward zcoals goede kameraden
elkander betreuren. Zij wist, dat zijn dood
een groote leegte zou laten in do groep men
schen, die zij tot haar vrienden rekende.
liet was een mooi jaar geweest dat
jaar in Frankrijk mooi in al de blijken
van zelfopoffering, mooi in al zijn tragiek,
wonderlijk in de openbaring beide van-de
ruwheid en de oneindige fijnheid der mensch-
heid. Wéinigen zouden zulk een tijd hebben
meegemaakt en onveranderd zijn gebleven;
zeker niet een zoo fijngevoelig en ontvanke
lijk gemoed als Sara.
Zij had liet gevoel alsof zij in een reus-
achtigen smeltkroes geweest was, waarin de
ijzerharde meeningen en overleveringen, die
de meeste menschen cr op na houden, buig
zaam cn vloeibaar waren geworden door de
groote hitte van het" vuur, terwijl zooveel
andere beslanddeelcn in dieri smeltkroes
hun inwerking luidden doen gelden, dat de
oorspronkelijke hardheid nooit weer bereikt
kon worden.
En nu was dat jaar van druk werk cn in
gespannen dienst voorbij, en zij had voor
onbeperkten lijd verlof op advies van den
dokter.
„Ga terug naar Engeland," had deze haar
gez>eg3, „naar het meest rustige hoekje., dat
u vindien kunt, en probeer daar le vergelen,
dat er een oorlog bestaat!"
Deze (engere vrouw, met haar hartstoch
telijk gelaat, over wie iodereen in het hos
pitaal in gloeiende bewoordingen sprak,
boezemdie hem groot belang in. Ilij zag wel,
dat dit oene jaar werken dubbel zooveel van
haar had gevergd als het van ieder ander,
minder gevoelig gemoed zou gedaan heb
ben, en zijn scherpzinnige blik deed hem
vermoeden, dat nog iels anders, iets meer
dan liet harde werk, hier de oorzaak was
van dien lijdenden, afgematten trek om haar
mond.
Tijdens een haastigen maaltijd, voordat
oen nieuw transport gewonden -verwacht
werd, had hij lady Arronby eens gepolst
over het geval. Deze schudde het hoofd.
„Ik kan u heel weinig vertellen. Ik geloof,
dat er oen ongelukkige liefdesgeschiedenis
is geweest juist voordat de oorlog uitbrak.
AI wat ik weet, is, dat zij verloofd was en
dat het engagement plotseling afgebroken
werd."
„Hm! En nu hoeft zij na dien lijd op tfaar
oude kracht voortgeleefd. Zend u haar naar
Engeland, zoo gauw mogelijk."
Dus was Sara in October weer in Enge
land terug en loen de trein het station van
Monkshaven binncnsloomdc en haar ver
langende blik dw kleine groep gewaarwerd,
die daar stond le wachten op hel perron om
haar te verwelkomen, 9chotcn haar de tra
nen in de oogen.
Zij pinkbe ze weg en leunde uit het
raampje. Daar waren zij allen: de groote
Dick Selwyn en Molly, die er uit zag als
een verkleedc Venus in haar uniform van
Roode-Kru is-verpleegster, en de Lavendel-
tante en Miles en, stralend en elegant als
altijd, Miles' vrouw.
Het huwelijk van Derrick en Andrey had
in alle stilte plaats gehad. Ongeveer een
maand na Sara's vertrek naar Frankrijk
waren Miles en Andrey op een morgen om
negen uur kalm naar de kerk gewandeld en
hadden hun huwelijk laten inzegenen.
Monkshaven was geweldig teleurgesteld
geweest. De babbelaars, die zoo dikwqls van
Andrey'3 gaat vrijheid hadden gebruik ge
maakt en haar daarna scherp hadden bc-
critiseerd, hadden gerekend op een reusach
tig festijn, waarmee, zelfs in oorlogstijd, de
bruiloft van oein millionnairs-wcduwe ver
wacht werd gevierd te zullen worden.
In plaats daarvan was er niols geweest
dan een soort van „achter de schermen"-*
bruiloft, zooals de teleurgestelde vrouwelijke
helft van Monkshaven 't verkoos te noemen
en na een zeer korte huwelijksreis waren
Miles en Andrey teruggekeerd en hadden
zich met hart en ziel geworpen op het orga-
niseeren en gereed maken van een hospi
taal voor herstellende officieren, waarvan
Andrey de geheele bekostiging op zich had
genomen.
Van toen af waren de kwaadsprekende
monden gesloten. Zij was niet langer „die
aanstellerige kleine weduwe met dat ge
verfde haar"; rnaar een vrouw, die door
haar huwelijk lot eon vhn de oudste fami
lies in hel land behoorde en wier reusach
tig eigen fortuin haar in staat had gesteld
hot land in zijn -ontzaglijke nooden van
grooten dienst te zijn.
„Ik vind liet gewoon prachtig van je
AiKkey," _,zei Sara op warmen loon, loen
allen aan de thee bijeen waren op Grec-
nacros, waarheen de auto van Audrey hen
van het station had gebracht.
Andrey lachte.
„Maar, kind, wat kon ik nu anders doen
mot mijn geld? Ik heb zoo afschuwelijk veeil
gold, zie je! Bovendien," zei ze met een
plagenden blik naar haar man „ik geloof,
dal het alleen maar het vooruitzicht was,
van zich hier in het hospitaal nuttig te kun
nen maloen, dat Miles er toe bracht met mij
te trouwen. Ilij is nu mijn particulier secre
taris, zie je, en baas van het commis
sariaat."
Miles salueerde.
„Kwartiermeester, om u te dienen, juf
frouw," zei hij vroolijk en met een grinni
kend lachje. „Ik zag de kans schoon een
baantje te krijgen, wanneer ik met Andrey
trouwde, en die heb ik natuurlijk waargeno
men."
Ilij zag er buitengewoon goed uit. Hel
feit dat hij zich nuttig kon maken in de
wereld, was een prikkel voor hem geweest
en de blik van geluk en volkomen begrijpen
tusschen hem en zijn vrouw was niét te
miskennen.
(Wordt vervolgd.)
