No. 19823.
DONDERDAG 23 OCTOBER
Anno 1924
Officieels Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws'
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEB ADVERTENXIEN:
30 Cts. per Bij regelalonnement belangrijk lageren prijs.
Kleifis Adverfentlin, uitsluitend bi) vooruitbetaling. Woensdags en
JSalerdags 50 Cts., bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzendine van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 175 en 1835 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055. Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANTi
Voor Leiden per 8 maanden ƒ2.35, per week ƒ0.18.
Builen Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18.
Franco per post 2.35 portokosten.
Bit nummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP
Aan den gemeentelijkan vischwinkel,
V'schmarkt 18, tel. 1225, is VRIJDAG ver
krijgbaar: SCHELViSCH a f 0 10—f 0.42,
SCHOL a f0 18, SCHAR a f 0.10, POON a
f 0.13—f 0.18, TARBOT a 10.08, NIEUWE
HARING a f0.00 per stuk.
N. C. DE GIJSELAAR, Eurgemeester
Leiden, 23 October 1024
Burgemeester en Wethouders' van Leiden
brengen ter dgemeene kennis, dat door hen,
_ten aanzien van een ten bate van het Wijk-
gebouw „Pniël" op 23 en 24 dezer in ge
noemd wijkgcbjuw, aan de Middelstegracht,
te houden bazaar, ontheffing is verleend
van bet sluitingsuur voor winkels welke
ontheffing geldt tot 11 i r des avonds.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
.VAN STRIJEN, Secretaris.
Lelden, 23 October 1924.
Vijf-en-twintig-jarig bestaan van het
Leidsche Volkshuis.
Het 25-jarig bestaan van hel Leidsche
Volkshui», waaraan wij reeds hebben her
innerd, werd gisternamiddag herdacht met
een druk bezochte receptie in een der zalen
van het gebouw door het bestuur. Onder de
aanwezigen waren ook tegenwoordig een
der stichters, prof. mr. W. van der Vlugt,
benevens de burgemeester, jhr. mr. dr. N. C.
de Gijselaar, de oud-direclricc mej. E. C.
Knappert, thans directrice van de School-
voor Maatschappelijk Werk, en de directrice
van „Ons Huis", mej. Van Asperen van de
Velde, beiden te Amsterdam, en een groot
aantal dames en Heeren uit Leiden en daar
buiten. De tweede stichter, die nog in het le
ven is, prof. mr. Greven, was door ongesteld
heid verhinderd. Ook de familie van wijlen
mr. Drucker kon niet aanwezig zijn.
Nadat de voorzitter van het bestuur, de
heer A. G. Wisse, met een enkel woord de
beleekenis van dezen dag voor de Stichting
had geschetst, verleende hij het woord aan
prof. mr. W. van der Vlugt, die meende, dat
het bestuur reden had om dankbaar te zijn
voor de belangstelling, die het Volkshuis
niet alleen thans geniet, maar in al de ja
ren van zijn bestaan genoot. Daarbij dacht
hij vooral aan de hoogere en diepere belang
stelling, welke zich uitte in het werk en den
lijd, die zoovelen aan de Stichting hebben
gegeven. Die talrijkheid van deze mannen
en vrouwen maakt het onmogelijk hun allen
te danken zelfs al wilde hij ze in groepen
gaan verdeelen. Hij moest zich in de keuze
beperken en dan ging zijn sympathie het'
allereerst uit tot den man, die als de eigen
lijke grondlegger van de Slichting kon wor
den beschouwd: Drucker, een man, tegen
wien hij hoog heeft opgezien. Drucker deed
niet alleen goed; hij was goed. Misschien
wist hij het zelf niet, want het was zijn na
tuur goed te zijn. Naast Drucker noemde hij
zijn tweeden vriend Greven. Het doet hem
leed, dat deze, wien den bloei van de Stich
ting zoo zeer ter harte gaal, door öngesteld-
lieid niet aanwezig kon-zijn. Hij verzocht
de eenige dochter, hier tegenwoordig, mee te
dcelen, wat hier vandaag gebeurt. Greven
was de man, die niets vergat en die ook het
Volkshuis en zijn behoeften door ep door
kende. Ook prof. Greven maakt in lengle
van dagen aanspraak op de erkentelijkheid
van allen, die hel Volkshuis liefhebben.
Van de werk?rs noemde de hoogleeraar
de twee elkaar opvolgende directrices, mej
Knappert en mej. Funke. De opvolging had
niet gelukkiger kunnen zijn. Mej. Knappert
met haar buitengewoon initiatief en haar
geniale stuwkracht, met haar scherpe cri-
tiek, prikkelend lot krachtdadig werken, was
aangewezen het" werlc aan te vatten, te or-
ganiseeren, orn bet daarna over te geven
aan mej. Funke, die met tact en zacht beleid
de werkers en werksters aan zich verbond,
voor zich innam en het werk zette in de
sfeer van onderlinge waardeering cn ver
trouwen. Hij sprak ten slotte den wensch
uit, dat het de tegenwoordige directrice ge
geven mocht zijn, voortbouwende op de
grondslagen, door mej. Knappert gelegd, het
^Ikshuis nog lot grooteren bloei te bren
gen.
Mej. Knappert bood vervolgens een ge
schenk aan, bestaande in een gedenkplaat
van koper of marmer, in een der gangen
te plaatsen, waarop ie namen der Stichters,
Drucker, Greven en.lfan der Vlugt, zullen
prijken, om aan het nageslacht te toonen,
dat het de Slichting te danken heeft aan
deze drie leden van de medische faculteit
der Leidsche Universiteit. Het gedenkteeken
zal in strengen eenvoud worden uitgevoerd.
Verder bood zij, mede namens dezelfde
vrienden, een niet onbelangrijke som gelds
aan het bestuur aan, met den bepaalden
wensch van de schenkers, dat daaruit een
fonds zal worden geslicht, waaruit de kosten
VRn reisclubs zullen worden bestreden met
het speciale doel bij de jongelui, die er van
zullen profileeren, de kennis van eigen land
te verrijken.
Ten slotte bracht zij de gelukwenschen
van het bestuur der School voor Maatschap
pelijk Werk te Amsterdam aan het bestuur
over.
Nadat de voorzitter met harlelijken dank
de aangeboden geschenken had aanvaard,
verkreeg mej. Van Asperen van de Velde,
directrice van de stichting „Ons Huis", te
Amsterdam, nog het woord, die namens deze
Stichting de jongere zuster hartelijk met dit
jubileum feliciteerde.
Nadat vriendelijke jonge dames thee had
den rondgediend, hield mr. dr. A. M. Jackes,
van 's Gravenhage, een rede over: Volkshuis
en sociale ontwikkeling.
Bij gelegenheid van het tienjarig beslaan
van het Leidsche Volkshuis aldus ving spr.
aan heeft prof. Van der Vlugt in den hem
eigen keurigen vorm een overzicht gegeven
van het in de eerste tien jaren in en door
het Volkshuis vèrrichte werk, de bedoelin
gen er van, de ervaringen er mede opge
daan en de met dat werk bereikte resulta
ten: een beschouwing van het Volkshuis
werk naar binnen. In tegenstelling daar
mede zal spreker in korte trekken trachten
te schetsen den loop der sociale ontwikke
ling in de kwart-eeuw, die aan de oprich
ting van het Leidsche Volkshuis is vooraf
gegaan, en in die, welke sinds de oprichting
is verloopen: een beschouwing van de om
standigheden naar builen.
In het jaar, waarin het Leidsche Volks
huis, dank zij vooral de toewijding en be
langstelling van den heer en mevrouw
Drucker, lot stand kwam, 1899, was het
juist een kwart-eeuw geleden, dat in Neder
land de eerste wettelijke maatregel op so
ciaal gebied lot stand kwam, de kinderwet-
Van Houten, waarbij de arbeid van kinde
ren van twaalf jaar cn jonger, behalve voor
huiselijke diensten en voor veldarbeid, ver
boden werd.-"Men kan niet zonder huive
ring denken aan de toestanden, die loen op
het gebied van den kinderarbeid beston
den: kinderen van zes jaar en jonger, die
Van 5 uur 's morgens lof 8 uur 's avonds
aan het werk gezet werden. Het kwam voor,
daf kinderen 's morgens slapend naar het
werk werden gebracht.
Het strekt een 32-tal Leidschen fabrikan
ten lot oer, dat zij gevraagd hebben orn door
wettelijke maatregelen aan deze toeslanden
een einde te maken. Hot adres heeft den
stoot gegeven lot oen onderzoek, waarvan
de uitkomsten wederom de aanleiding zijn
geweest voor het initiatief van den heer
Van Houten.
Nadat de wet van '74 nagenoeg twaalf
jaar van krachf was geweest, stelde de
Tweede Kamer een onderzoek in naar de
werking van de wet en in liet algemeen
naar den toestand in de fabrieken en werk
plaatsen ,,met het oog op de veiligheid, de
gezondheid en het welzijn der werklieden."
De resultaten van dit onderzoek schud
de nogmaals het geweten van het Ne-
derlandsche volk wakker. Tal van misstan
den kwamen aan het licht; er waren fabrie
ken met conlinu-arbeid, waarin de werklie
den slechts 4 dagen in het geheele jaar, en
enkelen zelfs geen dag vrij hadden; jongens
van 13 jaar, die C nachten in de week
nacht-arbeid hadden; een fabrikant ver
klaarde voor de enquête-commissie dat de
arbeid van 12 uur per etmaal door de jon
gens „spelenderwijs" verricht werd.
De Arbeidswet van 1889 maakte aan de
ergste misbruiken een einde door den ar
beidstijd voor vrouwen en jeugdige perso
nen beneden IC jaar lot 11 uur per dag te
beperken, en in het algemeen nacht-arbeid
en Zondagsarbeid voor hen te verbieden.
Een wet tot bescherming van de zwakken
in het productie-proces.
Een nieuw element in de geschiedenis
der sociale ontwikkeling bracht de wet op
de Kamers van Arbeid van '98, die ten doet
had door samenwerking van vertegenwoor
digers van arbeiders cn van werkgevers ar
beidsgeschillen te doen beslechten. De Ka-
•mers van Arbeid hebben weinig succes ge
had en zijn twee jaar goleden haast onge
merkt ten grave gedaald in verband met de
lot-stand-koming van de nieuwe arbeids-
geschillenwet. Hel geringe succes der Ka
mers van Arbeid is daaraan toe te schrij
ven, dat zij te plaatselijk georganiseerd wa
ren en niet berustten op de eigen organisa
ties, van arbeiders en werkgevers.
Het is in dit stadium van groeiend besef,
dat de misstanden in de menschelijke sa
menleving om verbetering riepen, dat de
besten onder de intellectueelen zich zetten
aan de taak om hen, die aan de schaduw
zijde van het leven wonen iels mede te
geven van het zonnige, dat de wereld heeft.
Zij stichten het Volkshuis om, onder het
bereik: van oen ieder tc brengen de ontwik
keling, die lectuur kan geven, de huiselijke
vaardigheden, gezelligheid en levensvreug
de voor de jeugd Een werk, dal staat in het
teeken van de mildheid.
De kwart-eeuw, die sinds de oprichting
van het Volkshuis verloopen is, wordt door
drie nieuwe faclorcn gekenmerkt.
In de eerste plaats kwam, dank zij het
werk van den zelfden man, die het Volks
huis gesticht heeft, proT. Drucker, in 1907
tot stand cecn wettelijke regeling, waarbij
de individueeie verhouding tusschen werk
gever en arbeider gemaakt werd tot die van
gelijkwaardige partijen, misbruiken als die
van gedwongen winkelnering werden uit
gebannen, de rechten van den arbeider wer
den omlijnd.
In de Iweode plaats ontwikkelde zich in
deze kwart-eeuw de vakbeweging in vijf na
tionale vakbonden, wier gezamenlijk leden-
lal in de honderd duizenden loopt, en die,
door middel ook van het collectief contract,
een beslissen den invloed oefenen op de rege
ling der arbeidsvoorwaarden.
In de derde plaats richt het streven van
den Staat zich in deze periode niet meer
uitsluitend op de bestrijding van misbrui
ken. het richt zich op maatschappelijke or
ganisatie door de zorg voor de volkshuisves
ting, dc inrichting der sociale verzekerin
gen. de werkloosheid-bestrijding, de invoe
ring van dan acht-urendag. In dez* organi
satie, evenals bij de samenstelling van ad
vies-colleges, vervullen de vak-bonden een
belangrijke rol, zijn zij tot medewerking ge
roepen.
Meer dan eenige andere maatregel heeft
de acht-urendag bijgedragen tot vrijmaking
van de arbeiders uit den greep van het pro
ductie-proces, waarin hun geheele bestaan
opging en is voor hen de gelegenheid ge
schapen voor gezinsleven, voor ontspan
ning en ontwikkeling, niet in mildheid toe
bedeeld aan enkelen onder hen, maar als
levensrecht.
Heeft onder deze omstandigheden het
Volkshuis nog een taak te vervullen? De
zelf gestelde taak omvat, naast de opening
van de gelegenheid lot ontwikkeling, het
verschaffen van levens-veredeling een ware
levens-vreugde, die binnen ieders bereik
ligt, om, naar de woorden van de onvolpre
zen eerste leidster van het Volkshuis, „in
het dagelijksch beslaan berglucht te doen
inademen". In een tijd, waarin Jazz-band
en boks-wedslrijden zien deroogen veld win
nen, is die laak meer noodig dan ooit.
Voor het welslagen ook in de toekomst
j zal noodig zijn, dat met de veranderde om
standigheden rekening wordt gehouden dat
actieve medewerking wordt gevraagd van
de kringen, die liet volkshuiswerk betreft.
De boom, vóór 25 jaar geplant, zal zijn wor
tels moeten schieten door al de lagen van de
maatschappij, wil hij ook in de toekomst
krachtig staan en rijke vruchten afwerpen.
Indien dit geschiedt, en indien het werk
wordt voortgezat in den geest van rustige
opgewektheid, die het geheele Volkshuis
kenmerkt, dan zal ook hiervan gelden, wat
mej. Knappert getuigde van het eerste
Volkshuis" in Londen, de Toynbee-Hall*
,,dat deze arbeid niet kan mislukken, want
nimmer werd de werkelijkheid en nimmer
het ideaal uit het oog verloren".
Moge de toekomst dit bevestigen, aldus
besloot 6pr. zijn toegejuichte rede.
Nadat de voorzitter de heer Joekes voor
zijn voordracht had bedankt, werd de mid
dag bijeenkomst gesloten.
De herdenking werd gisteravond besloten
met een feestelijke bijeenkomst in de grootc
met groen en bloemen rijk versierde zaal
van het gebouw. Doordat prof. dr. K. H.
Itoessingb, die als feestredenaar was aan
gekondigd, door huiselijke omstandigheden
was verhinderd, sprak de voorzitter de heer
A. G. Wisse, en kort inleidend woord.
't Is ons bestuur een groote vreugde, zeide
spr., dezen dag te vieren. En dan gaat onze
dankbaarheid het eerst naar den stichter,
naar wijlen prof. Drucker uit, die, na een
avond besteed te hebben aan het Leidsche
woningvraagstuk een speciaal werkmans
woningen, zóó onder den indruk was ge
komen van dc absolute onmogelijkheid om
uit de enge, benauwende, neerdrukkende
atmosfeer, die meestal daar te vinden was,
zich omhoog te heffen, dat hij spontaan op
den weg naar eigen woning zijn plan mee
deelde om te Leiden een Volkshuis te stich
ten; een huis, dat gelegenheid zou bieden
om althans iets van hefr geestelijke deelach
tig te worden, dat bestemd zou zijn voor die
kinderen en volwassenen uit de arbeidende
klasse, die in zich een drang gevoelden om
te streven naar iets meer dan het stoffelijke
En het plan, met enthusiasm© opgewor
pen, werd even geestdriftig ontvangen door
de beide ambtgenooten van mr. Drucher,
n.1. mr. Greven on mr. Van der Vlugt,
onze beide oud-voorzitters. En de stichting
werd een koninklijke gift; w&&r in ons
land is zulk 'n gebouw door een warm
medegevoel voor anderen in 't leven ge
roepen? En niet alleen in 't leven ge
roepen, doch met zorgen omringd- na de
stichting. Wij verwijlen eenige oogenblikken
in gedachten b-ijl hen, die zich ten volle
gaven aan dit huis, onzen onvergeteljjken
voorzitter Kuenen en den bouwmeester, wien
geen moeite te groot was en die eveneens
tot in zijn laatste dagen zijn zorgen en
gedachten aan dit huis wijdda, JTnzen bouw
meester: Mulder. Zij hebben zich een blij
vende herinnering gesticht in onze harten.
Ik zal over de stichting zelf niet verder
spreken, zal geen verdere namen noemen
var. allen, die zich vóór en na hebben ver
dienstelijk gemaakt, in meer of mindere
mate verdienstelijk, neen, méér d3n dat;
want wr) weten het allen: de werkzaam
heden in dit schoone gebouw worden geheel
uit liefde gedaan, uit de mooiste en hoogste
liefde: die voor zgn naasten.
En dan nog voor zijn minder bedeel
de naasten. Zit hier niet een kern van een
beter en mooier leven in dezen door
en door materialistische® tijd? Alles zon
der betaling? Hier spreekt men niet
van naastenliefde^ men betracht ze. Kun
nen niet velen, die zoo vaak schrijven,
groote artikele® en dikke boeken, over
liefde tot 't kind, maar zelf thuis blijven,
hier een beschamend voorbeeld nemen?
Ik wenschte geen namen te noemen;
echter, ik moet een paar uitzonderingen
maken, zeide spr., en wei" voor cfe beide
directrices, mej. Knappert en mej. Funke,
en voor iemand, die hier mede jubileert,
mej. Kuenen, die met een nooit verflauw
den ijver en onnavolgbare toewijding haar
taak hebben verricht, aan wie een moei
lijkheid slechts een reden te mzer was
en is om zich in te spannen en voor wie
naar het schijnt vermoeidheid of moede
loosheid onbekende woorden zijn. Een hulde,
een woord van hartelijken, van diepge-
voelden dank aan haar, de onvermoeide en
onvermoeibare werksters.
En mej. Funke, onze tegenwoordige di
rectrice, wij moeten als bestuur ruiterlijk
erkennen, dat zonder u, het Volkshuis
zonder dat mooie leven zou zij®, wat er
nu gevonden wordt!
Maar tevens een woord van even hartelijk
geineenden dank aan alle medewerkers en
medewerksters
Zonder een onverwoestbaar optimisme en
idealisme hieldt ook u het niet zoo onver
moeid vol, want hefc Leidsche Volkshuis
mag nu geen clubhuis ,,de Arend" zijnf er
komen ook hier wel eens minder prettige
momenten voor. En ten slottedank aan
allen, die meewerken aan dezen arbeid, niet
meer een pioniersarbeid, maar toch éón, die
geduld en liefde vergt.
25 jaarl Een zilveren jubileum! Maar he
laas, 't is niet alles zilver wat klinktik
zou kunnen spreken van den zilveren, schijn
van het water in een lekkende® kelder, een
schijn, die een anderen schoonen schijn doet
vervliegen, n.I. van een onmiddellijk aan
brekende® tijd zonder financieele zorgen,
na de meer dan schitterende praestaties
van ons dames-comitó op den zomerbazaar.
Maar geen wanklanken op dezen dag en
geon treurige gedachtenWij zullen in den
gevel laten zetten het mooie Zeeuwsche de
vies: Luctor et Emergo 1
Boven drijven en boven blijven, zónder
steun van Rijk, Provincie en Gemeente,
zijn we niet óénig in dit opzicht in deze®
tijd van subsidies? Worstelen en overwin
nen, wM met moeite, maar eindelijk staan
op eigen droog gehouden grond onder
den uitroep van „Leve Ons Volkshuisal
dus eindigde spr.
Hierna sprak mej. Funke nog een enicr
woord en dankte dc medewerkers cn -werk
sters, die haar steeds trouw ter zijde staan.
Trotsch is zij ook op de kunst- en natuur-
schatten, die in den loop der jaren in het
bezit van het Volkshuis zijn gekomen.
Kennende de mentaliteit van de tegen
woordige jeugd, zal ieder toostemmen, dat
het niet zoo gemakkelijk is deze te vormen
cn het zedelijk peil te verheffen. Doch waar
dit gelukt, daar wordt ook de heerlijkste
voldoening gesmaakt.
Ook herinnerde spr. nog aan het gast
vrije Hoorneboeg" cn aan den ouden tuin
aan het Rapenburg, waar de knapen en
meisjes naar hartelust kunnen genieten.
Ten slotte richtte de directrice zich tot
rcej. Kuenen, .die van den aanvang af aan
het Volkshuis is verbonden geweest en hon
derden jongen menschen de beginselen der
Nederlandschc taal heeft onderwezen.
'Onder warm applaus der aanwezigen,
bood zij haar namen* het bestuur als blijk
van hooge waardecring een fraai gebonden
boekwerk aan, dat door haar met erkente
lijkheid werd aanvaard.
Hierna werd met dc uitvoering van het
feestprogramma aangevangen. Het eerst
voerde een clubje kleine meisjes alleraar
digste dansen op keurige wijze uit, waarop
gymnastische oefeningen van jongens volg
den, die niet minder goed in den smaak
vielen, waarna tot slot door de meisjes-
tooneelclub een too teelstukje in vier bedrij
ven,, getiteld ,,Van hut tot troon", werd
opgevoerd, dat bijzonder goed werd ge
speeld cn van begin tot eind met belang
stelling werd gevolgd.
De komst van een Wereld verlosser.
Voor de bijna geheel gevulde Nulszaal
sprak gisteravond namens de „Orde van de
Ster in het Oosten" de heer Kengen, uit
Utrecht, over bovengenoemd onderwerp
In den laalslen tijd, aldus ving. spreker
zijn rede aan, dringt in dc wereld het besef
meer en meer door, dat achter de wereld der
verschijnselen een groote Macht slaat; een
Macht, die Goddelijke leiding geeft in ae
wereld. De lijd van het materialisme, die
niet alleen den strijd legen de Kerk voerde,
maar door een scherpe critiek alle religie
trachtte te verslikken, ligt achter ons. Ten
slotte heeft echter die critiek overgelaten het
eene groote besef van.het woord religie. Dit
woord, dat beteekent de verbinding van God,
schepping en mensch, hel verband dus tus
schen God, in Wien, door Wien en tot Wien
alle dingen zijn, en den mensch, en dus
ook tusschen mensch en mensch.
Wij blijven niet staan bij die primitieve
opvatting van de eerste godsdiensten, maar
zien in de godheid de kracht, die het gan-
sche heelal doortrilt.' Zoo deze kracht één
moment ophield te werken, zou het gansche
heelal in puin uiteen vallen. Wij kunnen
ons denken, als wij schouwen in de natuur
en het heelal, in het atelier van een God
delijk kunstenaar. Wanneer wij ora ons zien,
bespeuren wij tallooze wegen, sommigen van
BINNENLAND.
Viering van het zilveren jnbilenm van
het Leidsche Volkshnis.
Uitspraken van de Haagsche rechtbank
inzake de malversaties bij den Zieken-
hnisbonw te Leiden.
Minister Colijn heeft in de Tweede Kamer
mededeelingen gedaan omtrent de nieuwe
salarisregeling van het Rijkspersoneel.
In de afdaiVn .j. der Tweede Kamer ts
het beleid van minister Van Swaay aan
scherpe critiek onderworpen.
De zetel der Alg. Vereeztiging voor Bloem
bollencultuur.
Motie van den Chr.-Nat. Werkmansbond*
Het Kon. besluit bevattende de salaris-
regeling der Rijksambienaren is tot stand
gekomen.
BUITENLAND.
De verkiezingsactie in Engeland en
Duitschland.
De Grieksche regeering doet een beroep
op den Volkenbondsraad inzake de arres
tatie van Grieken te Konstantinopel.
Nog geen erkenning de jnre van sovjet-
Rnsland door Frankrijk.
wie bij een volmaakten vorm een volmaak
ten geest bezitten; anderen, die de volmaakt
heid nabij komen en tallooze gewone men
schen, met velerlei schakeering.
God schept aldoor, niet alleen uit- maar
ook inwendig. God is de gever, niet de
schepper, van den Geest. In den mensch
geeft God zichzelf en daarom is in iederen
mensch de drang naar het goede, de Gee'k
of zooals Goelhe zegt:
Der gule Mensch in seinera dunklen Drange
1st sich des rechten Weges wohl bewuszt.
Eén groot principe heerscht in de wereld
n.I. evolutie, groei. Omdat God zichzelf
geeft in den mensch, heeft er telkens een
herhaalde zending plaats van Groote Afge
zanten en deze Afgezanten worden geboren
te midden van ons.
Alle lijden krislalliseeren zich in figuren,
kleinere en groolere, vaak zeer groote, de
grootste in lijden van verslapping en ver
val. In die figuren kunnen wij twee scherp
onderscheiden lijnen bespeuren en wel een
politiek-economische en een religieus-wijs-
geerige. Als voorbeelden van de eerste noem
de spreker Alexander den Groolen, Karei
den Groolen, Floris V, Napoleon, als voor
beeld van de tweede Lulhcr.
ln de allergrootste crises, waarin als het
ware een geheele beschaving moet worden
opgebouwd of vernieuwd, komen de Groot-
slen, want in alles is de Geest primair, in
dc schepping en in den mensch. Zoo noemde
spreker Vyasa, die staat aan den wortel van
de Hindoe-beschaving; Boeddha, die den
godsdienst van wijsheid en mededoogen pr.^
dikte; den Christus, die de goddelijke Bood
schap bracht, toen de oude beschaving op
het punt stond onder te gaan en een nieuwe
beschaving begon op te komen. Dit zijn
Verlossers der wereld, die 1 o s maken van
oude vormen en vooroordeelen; die den
mensch innerlijk trachten los te maken van
het lage en kleine, opdat hij het groolere,
mcnschwaardige verwerve.
Heeft de wereld ook thans geen Verlosser
noodig? aldus vroeg spreker. Thans meer
dan vroeger, en wel op politiek, economisch
eri godsdienstig gebied. Doch gelukkig, over
al zien wij de nieuwe lijnen zich aftcekene.i.
De wereld ziet ze, doch aarzelt nog, durft
het oude nog niet loslaten, mi9t de inner
lijke kracht ter verlossing en heeft eeir~
kracht van Bov^i noodig; een kracht, die
stimuleert in wereld en in mensch.
De lijd is rijp: Hij zal komen, de Verlos
ser, de kracht, die Geest is. Zoo gelooven
de leden van de „Orde van do Ster in htri
Oosten", wier aantal in tien jaren lijds aan
groeide tot 70.000, dat spoedig de Leeraar
komen zal, die de wereld en de® innerlijken
mensch verlossen zal van hel bekrompene
cn lage, van al het egoïsme, dat den mensch
ten vetöervc leidt. Wie die innerlijke ver
lossing hebben doorgemaakt, zijn waardig
Zijn medewerkers te worden om de werekl
te helpen, cn de raensehheid te maken tot
één groote Broederschap.
Het Leidsche Grachtwater.
Wij behoeven zeker niemand mede te
dcelen, dat het grachtwater de kleur van
inkt heeft aangenomen deze dagen en dat
de slank weder als vanouds is. Wij zeggen
als vanouds, daar wij langen tijd daarvan,
zoo niet geheel, dan toch grootendeels be
vrijd zijn geweest. Ter vergelijking met den
