WOENSDAG 22 OCTOBER
Anno 1924
Officieele Kennisgeving.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
No. 19822.
IDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADYERTENTIEN:
30 Cts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs,
êleine Advcrtentiën, uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en
Zaterdags 50 Cts., bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
}0 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cis.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 17S en 1835 Redactie 1507.
Postchèqus- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANTt
Voor Leiden per 3 maanden 72.35, per week 70.18.
Builen Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week" 0.18.
Franco per post 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit QRIE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP
Aan den gemeentelijken vischwinkel,
Viaehmarkt 18, tel. 1225, is DONDERDAG
verkrijgbaar: SCHELVISCH k f 0.19f 0.44
SCHOL k f 0.18—f 0.42, SCHAR k f 0.16,
POON k f 0.13—f 0.18, TARBOT k f 0.68,
VERSCHE HARING k f 0.13 per pond en
NIEUWE HARING f 0.06 per stuk.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester
Leiden, 22 Octpber 1924.
Vooruitzichten op voorkoming van
wereldoorlog.
Op uitnoodiging van de Soc.-Dem. Slu-
dentenclub hield de heer F. M. Wibaut, wet-
1 houder van Amsterdam, gisteravond in het
klein-auditorium der Leidsche Universiteit
I een voordracht over bovenstaand onderwerp
Er was voor deze lezing slechts matige be
langstelling.
De vergadering werd met een inleidend
woord geopend door den club-voorzitter, den
heer Weisvisz, die den spreker en de aan
wezigen welkom heette en op de belangrijk
heid van het aangekondigde onderwerp
wees.
Hierna verkreeg de heer Wibaut het
woord, die aanving met op te merken, dat
de sociaal-democratische critiek op de wer
king van de kapitalistische productie steeds
is geweest, dat deze noodlottiglijk moest
leiden tot oorlogen. De kapitalistische pro
ductie is een bron van economische con
flicten tusschen de industrielanden. De in-
komcnsverdecling in het kapitalisme leidt
onvermijdelijk op velerlei gebied tot een
omvang der productie, waarbij slechts een
deel der producten door de producenten en
de verbruikers kan worden gekocht. Door
deze ontwikkeling ontstaat tusschen de in
dustrielanden een wedijver naar afzet-
maikten, die in nog niet geïndustrialiseerde
wereldstreken leidt tot conflicten. Er waren
voor den oorlog teekencn, die wezen op de
faogelijkheid, dat economische conflicten
van dezen aard zoi£den kunnen worden
voorkomen door overeenkomsten van orga
nisaties der industriebelangen in de ver
schillende groote landen. Met name was er
vóór den oorlog reeds enge samenwerking
tusschen de leidende Fransche Bankgroepen
en de leidende Dujtsche organisaties van
dien aard, die een groot aandeel hadden in
het opperste industriebeheer. De wereldoor
log brak uit in het midden dezer interna
tionale ontwikkeling.
Deze economische conflicten zijn echter
niet de ecnige oorlogsoorzaken. Er is ook
nog de groote macht der bewapenings
industrie, die bij den oorlog rechtstreeks be
lang hoeft, waarbij komt het belang der mi
litaire kaste, die voor haar voortbestaan
oorlogen niet kan ontberen. En dan is er
eindelijk de geheime diplomatie.
- De ontwikkeling der oorlogstechniek tij
dens den wereldoorlog 19141918 bracht de
vraag op den voorgrond of de menschheid
het kon wagen een nieuwen oorlog te onder
gaan, en de 14 punten van Wilson waren
een poging om de grondslagen voor het voor-
tomen van wereldoorlogen te vestigen. In-
tusschen had de wereldoorlog onder de ar
beidersklasse het bewustzijn versterkt,, dat
oorlog moest worden voorkomen. De tech
niek in het oorlogvoeren heeft naast het op
voeden in afkeer van den oorlog na het ein
digen van den wereldkrijg ontzaglijke vor
deringen gemaakt. Er komt vast te staan,
dat de vernieling van cultuurgoederen en
de verwoesting van het krachtigste deel van
het menschengeslacht in een nieuwen oor
log nog zeer veel noodlottiger zal zijn dan
ia den wereldoorlog van 1914 het geval i«
geweest. De toepassingen dezer nieuwe
techniek stellen de groote mogendheden
voor de noodzakelijkheid, van uilgaven
voor bewapeningskosten op de bevolking te
doen drukken in een tijd van sterk dalende
Jndustrieele conjunctuur. Dit versterkt voor
al den vredeswil en den drang tot voorko
ming van oorlog onder de arbeidersklasse.
In dezen tijd komen de leiders der Re
geering, in Engeland en Frankrijk, Mac Do
nald en Herriot, aan het bewind in een
atmosfeer, die naar voorkoming van oorlog
snakt. Zij verstaan het werk van den Vol
kenbond in Genève in nieuwe banen te lei
den. Eu dit vredeswerk kon eerst tot ont
wikkeling komen, wanneer beide regeerin
gen die ontwikkeling gingen bevorderen.
Spr. schetst in nadere bijzonderheden wat
er in Genève is geschied en constateert, dat,
wat rnen daar wil, nog wel geen ontwape
ning is; maar de weermacht, die krachtens
de daar besproken bepalingen nog zou blij
ven, verliest haar nationale basis. De taak
der weermacht wordt waarborg voor de
uitvoering van scheidsrechterlijke beslis
sing in den dienst van het internationale
recht ter bevestiging van den vrede.
Het was, volgens spr., niet denkbaar, dat
do wereld zonder overgang kon stappen uit
den dollen^ bewapeningswedstrijd tusschen
f* natiën in heit plotseling ter-zijde-stellen
van alle bewapening. Het waarborgconlract
in den geest van het Geneefsche ontwerp
vormt den overgang. Bovendien is te reke
nen met de mogelijkheid, dat in den eerst
komenden strijd georganiseerde, internatio
nale weermacht noodzakelijk kan ziju.
Duitschland zal nu zonder twijfel tot den
Volkenhond toetreden, nu het er naar uit
ziet, dat het als gelijkberechtigde toetreden
kan. Maar Sovjet-Rusland zegt bij monde
van Tsjilserin, dat van de mogelijkheid
van Ruslands toetreden tot den Volkenbond
geen sprake is, daar een land, dat tot den
Bond toetreedt, zijn onafhankelijke politiek
moet prijsgeven en zich aan een politiek
van overleg moet onderwerpen. De lijd kan,
naar spr. meent, niet ver meer zijn, dat ook
Rusland deze aan redelijk wereldbestuur
vijandige politiek zal moeten opgeven. De
houding van alle andere landen, in den Vol
kenbond aaneengesloten, dus straks ook van
Duitschland, moet er op gericht zijn Rus
land op dezen weg te leiden.
Na den oorlog is het nationaal overleg
tusschen de organisaties der groote indus
trieën in deze industrielanden krachtig her
vat. Dat wettigt, volgens spr., de verwach
ting, dat het, voortgaande langs de lijnen
reeds vóór den oorlog getrokken, economi
sche conflicten tusschen de wederzijdsche
kapitalistengroepen zal kunnen worden voor
komen. Zoo was reeds lang vóór er sprake
wa9 van het plan-Dawes, een overeenkomst
tot stand gekomen tusschen de organisatie
der Duitsche economische industrie en der
Fr an sche.
Zoo wijzen, naar spr.'s oordeel, alle tee
kenen er op, dat reeds in het kapitalisme
wereldoorlogen zullen kunnen worden voor
komen. Het moet noodzakelijk gepaard gaan
met de voorkoming van economische con
flicten, door het aangaan van internationale,
overeenkomsten ten opzichte yan toeganke
lijkheid van grondstoffen voor de indus-
Iriëen van landen, die er niet over beschik
ken, overeenkomsten ten opzichte van ver
deeling van afzetgebieden, enz., enz.
Deze regeling, in het kapitalisme ont
staan als noodzakelijkheid voor het nog
voortbestaan van het stelsel, gaat in de
richting der socialistische ontwikkeling, die
immers op internationale regeling van pro
ductie en verdeeling moet worden gebouwd.
Het is daarom, aldus besloot spr. zijn be
toog dat de sociaal-democraten de ont
wikkeling van den Volkenbond op den thans
ingeslagen weg zullen bevorderen, met ai
hun kracht. Slechts zij, die óp het stand
punt staan, dat de overgang van kapita
lisme tot socialisme een plotselinge zal zijn,
kunnen over deze ontwikkeling met min1
achting spaeken. Voor ons, sociaal-djemocra-
ten, echter zeide spr. is het aangewe
zen om deze ontwikkeling: voorkoming van
oorlog op den grondslag van voorkoming
van economische conflicten door voorberei
ding van productieregeling, te bevorderen
met ahde kracht, die in ons is.
Na deze toegejuichte rede volgde oenige
gedachtenwisseling.
Nadat de secretaris der club' dien spr. een
vraag had gesteld, die door hem werd be-
ahtwoord, trad de heer Voogt, student al
hier, in een vrij uitvoerige bestrijding van
spr.'s betoog. Wat in Engeland door de La-
bour-regeering wordt gedaan, wijst volstrekt
niet in de richting der ontwapening, wat hij
met tal van feiten uit de politiek van Mac
Donald trachtte aan te toonen. De heer
Voogt 'vertrouwde de sociaal-democraten op
dit punt allerminst.
Na vrij uitvoerige beantwoording door
den spr,, die den evolutionairen weg ver
koos boven den wilden sprong van den
ouden naar den nieuworen toestand, in
Rusland door Lenin beproefd, stelde prof.
dr. Heering den spr. nog eenigd vragen.
..Als Genève zooveel waarborgen eischt,
dat men en de aangesloten landen oen aan
deel in het internationaal leger moet bijdra
gen, is het dan noodig, dat men streeft naar
ontwapening, kan men dan niet evengoed
zijn nationaal leger behouden."
Gelooft gij, zoo vroeg prof. II. verder, dal
liet internationaal recht gediend kaai wor
den met een internationaal leger? Kan men
op deze wijze niet evengoed den Duivel uit
drijven met Beëlzebub?
De heer Wibaut. die met het oog op het
vergevorderd uur den laatsten debater
slechts kort kon beantwoorden, deed uitko
men, dat juist omdat er een internationaal
leger naast staat, het vertrouwen in de ar
bitrage zal toenemen totdat tenslotte de
ontwapening het winnen zal en men het in
ternationaal leger niet meer noodig heeft.
Een Toevlucht voor minderjarige meisjes en
kinderen.
jaren lang heeft in Leiden bestaan eev
t)oorgang3huis voor ongehuwde moeders en
voor meisjes, waarvoor gevaar bestond, dat
zij in de omgeving, waarin zij verkeerden,
zouden schipbreuk l$den. Dit Huis heeft
goed werk gedaan, doch is, zooals het
meer met goede dingen gaat, .ten slotte
achteruit gegaan en opgeheven. Wellicht
hebben daartoe medegewerkt de invoering
der kinderwetten, waarvan men indertijd
nogal veel verwachtte. Intusschen bleek
aan hen, "die zich op dit terrein bewegen,
dat daar nosf heel wat te doen valt, en
dat vooral door preventief en tgdig In
grijpen veel kwaad kan worden voorkomen
en jeugdige dwalend en weder op "Bet goede
spoor gebracht kunnen worden. Bijl de po-
litie werd een begin gemaakt, met de ves
tiging van een afzonderlijke afdeeling kin
derpolitie en deze bracht op het gebied,
dat hier is bedoeld, heel wat aan het licht,
dat aan de dames, die zich het lot wensch-
ten aan te trekken van deze meisjes, nog
meer aanleiding gaf zich er voor te in
teresseeren.
Zoo werd opgericht de Vereeniging voor
Cbr. Jeugdhulp, waarvan wjj hier presi
dente, secretaresse en vooral de penning-
meesteres, de dames mej. H. EÜgeman,
mevr. Boeschoten, Cobetstraat 12, en mevr.
Ydo, alleen noemen.
Het gelukte deze Vereeniging de hand
te leggen op een ruim en doelmatig pand
met grooten tuin, op het Zuiden, rustig
geiegen aan het Utrechtsch Jaagpad 20.
Daarin is gistermiddag het „Toevlucht voor
minderjarige meisjes en kinderen" geopend.
Daarvoor kwamen, met het bestuur en
de leden, eenige genoodigden bgeen.
Ds. Locher vertegenwoordigde het mode-
ramen van den Kcrkeraad van de Ned-Herv.
Gemeente en ds. Kouwenhoven met den
ouderling den heer Blommendaal de Ge
meente der Geref. Kerken, terwijl ook de
inspecteur van de recherche, de heer
Weijers, vanwege de afdeeling „Kinder
politie" aanwezig was.
In de benedenlokalen, twee kamers en
suite, had de plechtigheid plaats.
Prof. dr. H. M. van Nes, wiens echt-
genoote mede zitting in het bestuur heeft
en op dit terrein reeds veel deed, hield ter
opening een korte rede, waarin hij putte
uit de notulenboeken van de oude veree
niging „Het Doorgangshuis", waarvan deze
Vereeniging een gedeeltelijke voortzetting
is, al beoogt zij ook nog iets meer en
iets anders.
I De oude vereeniging werd opgericht 9
i October 1883 onder voorzitterschap van ds.
£1 O. Segers; zij kocht voor een bedrag
van f6500 een huis op de Pieterskerkgracht,
waarin het Doorgangshuis werd geopend
en onder goed en kwaad gerucht jaren
goed werk neeft gedaan tot 1912, toen het
huis werd verkocht voor f5041. De laatste
directrice was mej. Hoekstra; iemand, die
piet zeldzame toewijding zich aan het werk
gal Deze, thans nog in het midden der
samenkomst, werd door den hoogleeraar
dank gezegd, voor ,wat zij voor do goede
zaak deed. De Vereeniging bleef bestaan
tot 1920. Van na dien tijd werden er geen
notulen meer gevonden.
.Waren er na de opheffing van het Door
gangshuis meisjes, voor wie moest worden
fezorgd, dan werden zij uitbesteed. Ook
at systeem had groote- bezwaren. Er werd
gevoeld, 3at er iets anders en iets meer
gedaan moest worden, en zoo kwam, op
initiatief van de Vrouwen vereeniging tot
verhooging van het Zedelgk Bewustzijn, de
nieuwe vereeniging tot stand, die dit moei
lijke werk heeft aanvaard. Dankbaar voor
den reeds genoten steun en medewerking,
beval spr. deze Vereeniging verder in de
belangstelling van de Leidsche burgerij aan,
waarna hg tegelijk de directrice, mej. Hom
mes, en de adjunct-directrice, mej. Bekers,
installeerde, waarna de hoogleeraaf voor
ging in gebed en den zegen des Aller-
hoogsten voor het Huis en zijn werksters
vroeg.
De oud-dir6Ctrice van het vorig Door
gangshuis, mej. Hoekstra, sprak vervólgens
nog eenige woorden en getuigde van het
mooie werk, dat den arbeidsters in dit
Huis wacht. Als zg nog wat jonger was,
zou zij er jaloersch op zijn.
Ds. Locher wenschte namens den Kerke-
raad der Ned.-Herv. Gemeente de st chtstar
geluk met dit nieuwe werk, waarin hij
eigenlijk een aanklacht zag tegen de Kerk,
die dezen arbeid reeds lang had moeten
aanvatten.
Ds. Kouwenhoven sprak nam.ns zijn Ge
meente de beste wenschen voor dit Werk
uit en hoopte, dat Gods zegen er steeds
op mocht rusten.
Mevrouw Boeschoten h'.eld vervolgens nog
een toespraak, waarin zij uit haar rijke
ervaring, in Den Haag opgedaan, eenige
mededeelingen over uit werk deoï en het
hartelijk aanbeval, ook in den financieelen
steun der stadgenooten. Zij was het niet
I eens met dr. Locher, dat de Kerk hier
i eigenlijk had moeten optreden. Zij meendev
dat dit werk, hoewel een Protestantsch
j karakter dragend, niet bepaald kerkelijk
moet zgn. Meisjes en kinderen van alle
gezindten kunnen hier een tehuis vinden.
Zeer veel verwaehtte mevrouw Boescho-
ten van de samenwerking der kinderpolitie
en z$ verheugde zich over de aanwezig
heid van den inspecteur, den heer .Weijters.
De heer Zuijdema sprak ten slotte nog
enkele vriendelijke woorden uit naam van
„Patrimonium" en van de Chr. Vakorga«-
nisaties, waarna prol Van Nes de ver
schillende sprekers dankte voor de goede
wenschen, ten opzichte van dit Huis uit
gesproken.
Hierna werd thee geschonken en de
verschillende locaüteiten bezichtigd.
Deelen w$ hier alleen mede, dat ar,
behalve een slaapkamer voor de directrices
een slaapkamer is met verscheidene ledi
kanten voor de op te nemen meisjes en
een oven ruime kamer voor de kinderen,
waarbij een afgeschoten slaapvertrek voor
de onder-directrice. Deze vertrekken zijn
eenvoudig!, maar degelijk gemeubileerd. Veel
ontving het bestuur gratis, waarvoor het
den schenkers erkentelijk is.
Verder is er neg een ruim* badkamer»
eveneens eenvoudig, doch naar de eischen
der hygiëne ingericht.
Reeds staan eenige meisjes gereed om
opgenomen te worden.
De dames, die zich voor dit werk hebben
gespannen, hebben goeden moed; met liefde
en met fust hebben zij dezen arbeid van
barmhartigheid aangevat.
Het woord is thans aan de burgerij van
Leiden om het werk te steunen, moreel,
maar ook daadwerkelijk.
De penningmeesteres, mevr. Ydo, Hoog-
landsche kerkgracht, neemt gaarne groote
en kleine bijdragen fn ontvangst.
Plaatselijke Keuze.
Id den matig bezetten foyer der Slads-
zaal sprak ds Westmijze gisteravond op
uitnoodiging van de afdeeling Leiden der
Ned. Yer. lot afschaffing van alc. Dranken
over ..Plaatselijke Keuze". Na een openings
woord van den afdelingsvoorzitter, den
heer J. J. Eilders, waarin gewezen werd op
het feit, dat deze vergadering was belegd
naar aanleiding van het onlangs door den
heer Manassen alhier gehouden beloog tegen
plaatselijke keuze, was het woord aan den
spreker, van dezen avond, d3. Westmijze,
die er op wees dat de geschiedenis aan
toont dat iedere tijd z'n brandende vraag
stukken heeft gehad. Zoo heeft het hóden
die van de ontwapening en die van de be
strijding der alcohol als volkskanker. Over
de laatste wenscht spr. thans het een en
ander te zeggen, om aldus mede te strijden
met al die anderen die zich inspannen om
de alcohol buiten de samenleving te bren
gen. Vraagt men spr.: „Is het drankmis
bruik verderfelijk", dan luidt het antwoord,
bevestigend. En hij is er van overtuigd dat
de heer Manassen, indien op den man afge
vraagd, het daarmee geheel eens zou zijn.
Doch daarna loopen de wegen van den heer
Manassen en van spr. uiteen.
Niet alleen het drankmisbruik doch ook
het drankgebruik is een kanker, welke uit
de samenleving moet worden gebannen. Het
besle middel daartoe is gebruik te maken
van de openbare meening. Vandaar dat zoo
9lerk geijverd wordt voor plaatselijke keuze.
Helaas niet in de eerste plaats met succes
in Leiden. Want hoe is, gezien de opkomst
ter dezer vergadering, in een tien-tal jaren
de belangstelling voor de drankbestrijding
verminderd hier-ter stede. Evenwel, al is
het bezoek nu dan ook biet groot, het ge
halte is van uitstekende kwaliteit. Hoevele
jonge menschen zijn er n-iet aanwezig, die
bereid zulten zijn mee te vechten om het
spook dier alcohol te verdrijven. Daartoe nog
meerderen aan te sporen is spr. doel en
wanneer hij hier in slaagt kan dieze avond
toch nog als geslaagd worden beschouwd.
Thans komende tot zijn eigenlijk onder
werp, zeide spr. zich, evenals zoovele ande
ren, dikwijls af te vragen waarom toch
eigenlijk een gevaarlijke slof als de drank
in de samenleving is gebracht. En levens,
hoe die stof wordt getolereerd, terwijl men
er in ziekenhuizen, krankzinnigengestich
ten. enz. toch de vreeselijke gevolgen van
ziel. Het kan er immers zoo gemakkelijk
buiten, zooals blijkt in Japan en in al die
landen waar de Boeddhistische godsdienst^
wordt beleden en waar de bevolking geen
druppel sterken drank gebruikt. Konden wij
ongerept opgroeien als een kind dan zouden
wij zien hoe dwaas, hoe absurd het is dat
door de Overheid zoo nauwlettend wordt
toegezien op de keuring van levensmidde
len, enz., terwijl zij kaAm toelaat dat de
alcohol, die vreeselijke volkskanker, voor
alle personen, boven een bepaalden leeftijd,
vrijelijk verkrijgbaar is. Werkelijk, dit is
een dwaasheid, welke, waar 9pr. hoopt, wel
dra door het volk zal worden ingezien, op
dat dan en spr. zit daarmede midden in
zijn onderwerp door plaatselijke keuze
het vraagstuk van het alcoholisme kan wor
den opgelost
Er zijn vele tegenstanders der drank
bestrijders, die beweren dat deze bestrijding
betrekkelijk nog heel jong is, doch spr. kan
dit ten sterkste tegenspreken. Is de drank
wet niet reeds een bewijs dat ook al vele
jaren geleden over het groote vraagstuk
werd gedacht en gesproken?
Uitvoerig gaat spr. na wat in den loop der
jaren is gedaan om de idee van plaatselijke
keuze populair te maken, om vervolgens te
consla teeren dat de drankbestrijders nim
mer bang zijn voor critiek en debat, omdat
zij voor ioder gaatje een step weten te vin
den, en omdat hun strijd wortelt in het wel
begrepen begrip der menschen liefde. Laten
de tegenstanders naar voren komen, aldus
spr. Wij zullen hen antwoorden, teneinde
de waarheid openbaar te maken en om al
dus door het winnen der volksopinie te ko
men tot een drankvrij Nederland.
Steeds en steeds weer komen de tegen
standers met het too verwoord „Amerika",
doch komen, zij ooit met cijfers, weten zij
antwoord te gevon op de feiten, welke ver
zameld zijn door de heeren De Vries en
Van der Meulen, die daartoe een studiereis
hebben gemaakt door het drooggelegde
land? Blijkt er niet telkens weer uit brie
ven enz., welk een zegen de drankwet is
voor het Amerikaansche volk?
Geef ons, zeide spr., 25 jaren en wij zul
len aan/toonen, de enorme voordeelen der
drooglegging ook in ons land. Het is* toch
logisch dat de welstand van het volk met
sprongen zal stijgen indien de 400 millioen
gulden, welke thans voor alcohol wordt uit
gegeven per jaar, op andere, op nuttige
wijze wordt besleed. De tegenstanders zul-
BINNENLAND.
Opening van een Toevlucht voor minder
jarige meisjes en kinderen.
Vergadering van den Ned. Protestanten
bond.
De Minister van Oorlog wenscht ingelicht
te worden over de jongste herhalingsoefe
ningen.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de wet op de Rijksverzekerings
bank.
Besluiten van het Ned. Verbond van Vak-
vereeniglngen.
Mededeelingen betreffende de salarissen
van het Rijkspersoneel.
BUITENLAND.
Ontruiming van bezet gebied.
De verkiezingen in Duitschland. De au»l6
voor de stembus reeds begonnen.
Scheuring in de democratische partij in
Duitschland.
len spr. nog tegenwerpen dat een der
gelijke wet hun vrijheid beknot, maar, zegt
spr., zijn er in ons land niet tientallen wet
ten waaraan men zich heeft te houden en
die onze vrijheid in ru:me mate dikwijls,
aan banden leggen. Wil men geheel vrij
zijn dan dient men als een Robinson Crusoë
te gaan leven op een onbewoond eiland.
Anders behoort zulks ten eenen male tot
een onmogelijkheid.
Weer anderen zijn er, die het noodig vin
den den spot te drijven met die bestrijders
van het alcoholisme. Dezulken moeten op
slagvaardige wijze worden beantwoord. Met
dien geest dienen zij te worden verslagen.
Spr. duidt dit nader aan door een vergelij
king te trekken tusschen een gans en een
dronkaard, die beide waggelen, beide hak
kelen en beide een rooden neus hebben,
doch in één opzicht verschillen, namelijk in
dit, dat de gans slechts eenmaal, en wel
met Kerstmis, doch de dronkaard het geheele
jaar door wordt geplukt. Dat voorbeeld naar
aanleiding van het bekende gezegde, „dat
de drank toch niet voor de ganzen is ge
brouwen."
Nadat thans eenige oogenblikken was ge
pauzeerd vervolgde ds. Westmijze zijn be
toog, waarbij hij het standpunt naar voren
bracht der gedeeltelijke medestanders, die
het werk der bestrijders van het drankmis
bruik waardeeron, doch het onnoodig vin
den tegen die matige drinkers, welke toch
de groote meerderheid vormen, op te tre
den. Wij, zeide spr., zijn het daarmede niet
eens. Wij vinden de drank slecht en kun
nen "dus ook niet een beetje van het slechte
dulden. Want hot begrip matig is, toch
eigenlijk zeer betrekkelijk. Zou er één
dronkaard zijn, die toen hij het eerste glas
dronk, gezegd heeft: ik wil een dronkaard
worden? Neen, immers. Alle dronkaards
komen uit de rijen der gematigden, terwijl
bovendien kinderen van dronkaards ge
woonlijk op lateren leeftijd met nog veel
meer gretigheid naar den drank grijpen dan
andere kinderen. Is het daarom niet veel
mooier, niet veel breeder en niet veel gezon
der om ook die matigheid te verdrijven en
kortaf met het drankgebruik te breken?
Weer andere tegenstanders der algeheele
afschaffing zeggen dat hel kwaad van het
drankmisbruik geleidelijk aan vermindert
en men het maar rustig moet laten uitzie
ken. Bovendien zeggen zij: is de sport niet
een krachtige bondgenoot ter bevordering
van de volksgezondheid, evenals de fiets?
Spr. erkent dit ten deete, doch weet toch ook
heel goed dat na afloop der sportbeoefening,
na wedstrijden, enz., de drank rijkelijk
vloeitje
liet ecnige doeltreffende middel is het
werk der geheel-onthouders, de rechlstreck-
sche bestrijding der drank in z'n luguber
werk. Het is het naar voren brengen van het
rrfcooie blauwe ideaal, de prediking van het
evangelie der nuchterheid ?n der liefde.
Daarbij moet het niet bij woorden blijven,
doch men moet ook „doen". Door uzelf moe
ten ook anderen worden aangehaakt, zoo
eindigde spr., aan onzen grooten niooien
strijd. Er zijn daden noodig om ons ideaal
te doen triomfeeren en den duivel der drank
te bannen buiten onze landspalen. De plaat
selijke keuze is daartoe het aangewezen
middel I
Na afloop der rede, bracht de voorzitter
hartelijk dank aan ds. Westmijze, daarbij
de aanwezigen nog eens opwekkende met
nieuwen moed en nieuwe lust te helpen in
den strijd.
Indische lezingen aan de Leidsche
Universiteit
In plaats van een volledige „Indische
Week" zullen op 3, 4 en 5 November a e.
drie lezingen worden gehouden als volgt:
Maandag 3 November in het Academie-
