Ho. 19642. DONDERDAG 20 MAART Anno 1924 nou DB ADTXBXKHXEEKi ST^SNIEUWS, Het voornaamste nieuws j Z van heden. LEIDSCH DAGBLAD SS Cl*, per t*f«L BI) regalahoiuumuad belangrijk tagaren prij». Heine AdvwtenÜ&n, uitsluitend Ui vooruitbetaling, Wscssdto en Xhisrdags SO Cis., bij een rnsrimutn aantal woerden soa SO. Ineseao volgen* poslrechi. Voor swntueels opzending ra brieves CU. porto to ba Uien. Eetrijamimnier t Cis. Bursas Noerdeindsplsla «- Telsfoonnoramtra voor Direct!* en Administratie 175 - Redactie 1507, Pcstchèqcs- en Girodienst No. 57055 Postbus Mc. 84 PBB8 DEZER COUBAHTt Yoor Leiden f« S moomisn 7 SAS. per week t <LMk' Balies Lelden, waar agentes gorasttgd stjn, per weeg .uncstJli Franco por post 7*86 4" portotnsteo Bit nummer bestaat uit TWEE Bladen s EERSTE BLAD. i Off!n'f?s!e Keipfc|"w'n"fin. GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP. Aan den gemeentelijken vischwinkel i'ischmarkt 18, tel. 1225, is VRIJDAG ver krijgbaar SCHELVISCH a f 0.20—f0 92, SCHOL a f 0.23i 0.42, SCHAR a f 0.19, KABELJAUW n 10.47—f 0.52, TARBOT a f0.80iO.90 en TONG a f 1.10 per pond. j Pi. C. DE GIJSELAAR, Burgem. I Leiden, 20 Maart 1924. P BUITENGEWONE SCHOOL VOOR F LAGER ONDERWIJS, tijdelijk gevestigd in het schoolgebouw aan I de Mnrc. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter algemeeue kennis:* dat gelegenheid zal worden gegeven tot ■hei aangeven van leerlingen voor plaatsing op de Buitengewone School voor L. O. op eiken werkdag van 20 t/m. 29 Maart e.k., des voormiddags van 81/» tot 9 uur en op Maandag, Dinsdag, Donderdag en Vrijdag bovendien des namiddags van l'/« tot 2 uur, bij het Hoofd dier school in het schoolge bouw aan de Mare; dat voor kinderen, die thans een open bare lagere school bezoeken, de inschrijving op de genoc-mde tijden ook kan plan! heb ben bij het Hoofd der school, waar kind thans geplaatst is; dat kinderen, die voor plaatsing op deze school in aanmerking kunnen komen, gedu rende ten minsle óén jaar een gewone school voor lager onderwijs moeten bezocht hebben, tenzij hun College van deze bepaling ontheffing verleen!; dat het Hoofd der Buitengewone School Voor Lager Onderwijs op de tijden, waarop de inschrijving gehouden woidt, alle ge- venschte inlichtingen zal verstrekken. N. G. DE GIJSELAAR. Burgem. VAN STRfJEN, Secretaris. Leiden, 20 Maart 1924 Steunt onze veiiageai^oordigino op de Olympiade. In een der bovenzalen van café ,,In den Vergulden Turk" vergaderde gisteravond het plaatselijk cumifé voor de inzameling van gelden voor de vertegenwoordiging van Ne derland op de Olympiade te Parijs. Besloten werd epn manege-feest te houden in de ma nege aan de Kaiserstraat op 2, 3 en 4 April a.s., met iederen avond zoo ongeveer het zelfde programma. De paardennummers worden gegeven door eenigc dames en hec- ren uit dp burgerij, benevens door onderoffi cieren van de veld-artillerie. Ter afwisseling Zullen er verschillende demonstraties en oefeningpn op ander gebied worden gegeven. In de pprste plaats is cr schermen, waaraan medewerken de dames mevr. Stokhuvzen en mevr. Admiraal (Haarlem) en de heeren A. E. W. de Jong (amaleur-karnpioen van Europa op sabel), Fraterman, Colenbrander, Hennv en Bruins. Behalve de lwx?e laatstge noemden zijn al deze schermers(sters) in training voor de Olympiade. Verder is er gymnastiek v3.n „Concordia" en „Brunhilde"; worstelen door iëA* v dor Leidsche Sportvereenïging; boksen,/0 ctJ\- V den der Leidsche Studenten Spo:r" ging „Arena"; touwtrekken doc v 1 van n. B. S-, Gymnasium, Mylo (sftttTo r hid-~" ma) en Ambachtsschool Na afloop is er iederen avond bal met Jasz-band. Tijdens het. feest zorgt „Sappho" voor de muziek. Vastgesteld werd. dat aanstaanden Zon dag op hel A. S C.-veld een voetbalwedstrijd A. S. C.A D O. (kampioen 2de klasse A) zal worden gespeeld. Deze kamp vangt aan te halfdrie In de pauze zijn er athletiek- demonsir&ties door eenige bekende alhleten, terwijl tijdens den wedstrijd door ons Blad een verslag van den internationalen wed strijd NeerlandBelgië op het veld zal worden gppublieeerd. De entrée-prijzen zijn bepaaid op f 3, 1 0.60 en I 0.25. Getracht zal wordnn in het begin van Mei hier de zoo geroemde sportrevne van Jan Feith en Pi- suisse opgevoerd te krijgen Deze revue, welke elders e^n buitengewoon succes bleek te zijn, zal behalve vermoedelijk te Leiden, alleen nog maar eenmaal in Den Haag en Amsterdam worden opgevoerd. Ten slotte hoopt men hier nog de sportfilm van Dirk Laan te krijgen, waaraan dan het optreden van het Adriani-ensemble uit Den Haag zou worden vastgekoppeld. Plannen tot het organiseeren van een sportdag zijn alsnog in overweging, doch haag-a af v«n het meer ol mindere succes van ruiterfeest en voetbalwedstrijd. Archaeologische lezingen. Mej.^.loh Braots sprak over „Grieksche ILuast In een korte inleiding vertelde ©l-icekster, hoe groot de invloed der Griek 67-he kunst geweest is door alle eeuwen heen. Kar.r eerste renajsrAnee beleeft de klassieke Gri^ksrhe kunst in het Rome van Augustus. Latex na de barbaarsche middeleeuwen ziea w* ze. weer in bet Italië der 14e en 15e eeuw ontwaken en rieu we, hoe kunstenaars als - errochio, Donatetlo, Michel Angelo, door dez© kunst beïnvloed worden. Tenslotte komt de invloed dior kunst ook naar het Noorden. We zien dan in het begin der 19© eeuw op tal van plaatsen in N.-Europa bouwwerken ontstaan, dio ons min of meer aan Grieksche tempels doen denken. Een bekend beeldhouwer uil dien tijd is de Deen ThorwaJdsen, dio de Giieken zoo grondig bestudeerd heeft, dat volo zijner werken voor gladde, Bomein^chc copieën naar Grieksche werken zouden kunnen gehouden worden. En ook in onze dogen is in do wer ken van velen onzer moderne beeldhouwers als Bcdin, Meumer, Klinger, e.a Qriek- schea invloed te zien. De Grickscho kunst in ongeveer 1000 jaar voor Clir. ontstaan, als, na een tijdperk van onrust en verwarring, veroorzaakt door een, uit het Noorden komende opschuiving van Indo-Germaansche stammen tenslotte een tijdperk van rust intreedt. Yan bouw- noch beeldhouwkunst kan in deze eerste eeuwen gesproken wordon, van ceramiek des to meer. Deze staat onder invloed van de Do- riërs, die een vast systeem van decoratie gebruiken, uitsluitend bestaande uit geome- tischo ornamenten, zoodat we nu spreken van het geomotriseho tijdperk. In de 8ste eeuw zien we nu uit het Oosten een anderen invloed komen, den Jonischen, die veel ha- rer motieven aan het Oosten, aan do kunst dor Hittiteo, Assyriërs en aan Egypte ont leend hoeft. Deze motieven, op Grieksche manier gewijzigd, zien we nu over de eilan den der Grieksche Archipel naar 't vaste land van Griekenland komen en vooral in ceramiek en kleinkunst optreden. In de 7de eeuw worden in verscheidene centra, zoowel in Griekenland als iu de ko- lonieën Dorische tempels gebouwd en ont- wnakt ook de beeldhouwkunst. De eerste steenen beelden staan nog sterk onder den invloed van de houtsculptuur, want de godenbeelden, de z.g.c. co mma" waren van hout. De techniek dor houtbewerking heeft ook zijn invloed doen geiden op do eerste porossculpturcn. Uit dit materiaal, zachte kalksteen, zien we op 't oind der 7de eeuw kleine tempels verrijzen met beeldhouwwerk versierd. Fragmenten van bouw- en sculptuur werken hiervaö uiv dezen tijd zijn gevonden op den Acropolis van Athene, op het eiland Corfou in Kiein- Aziê en op Sicilië. Op de eilanden der Cycladen (De.os, Paros, Chios) wordt ree>d3 vroeg in mar mer gewerkt cn in den tijd van Pisistrates zien wo nu ook t© Athene verscheidene bouw- en beeldwerken in marmer verrijzen, waarvan vele door Jonisohe beeldhouwers vervaardigd zijn, zoerdat we nu hij verscheidene, op den Acropolis van Athene gevonden vrouwenbeelden de Jonisohe kloa- derdraoht en de Jonische voorliefde voot bontheid en versierselen aantreffen. In dep tijd van Pisistrates zien we ook de vazem-childorkunat een hooge vlucht ne men. Prachtige, door kunstenaars gesig neerde vazen aoowel in den zwartfigurl- gen als in den lateren, roodfigurigen stijl zijn om uit de 2e helft der 0e eeuw be kend. Doch tenslotte eiem we do weelderige, ietwat germaniereerde kunst uit den tijd dor Pisi strati den, plaats maken voor een meer sobere, ernstige kunstrichting. Id do kl ceding gaat men tot 't oude terug en verschijnt bet Dorisoho gewaad weer *n plaats van de Jonisch© chiton. Want de tij den in Athene wordon ernstig, men leeft steeds onder bedreiging van het groote le ger der Perzen, die Kl. Azië reeds bezet, -de hoofdstad Milete verwoest hebben, do ernst doet qu ook zijn intrede ui en bij verschillende werken, ont- bl'ÏSij'W do laatste jaren vóór 4B0 (cte ia- name eu verwoesting von Athene door de Perzen), kunnen we reed3 een ernstige ge moedsstemming waarnemen, kunnen we rec-ds van „ethos" spreken. De luchthartige, welwillende vrolijkheid heeft plaats gemaakt voor ©en hibui ka raktervolle eenvoud. Na de verdrijving oei Perzen verrijzen alom in Griekenland oiea we tempels. De om hun govelsculpturen meest bekende tempels, gebouwd tusscheo 480 en 460, rijn d© tempels van Aegmia, van Olympia en van Sclimunt. Die van Aegma rijn nog gebonden, doen ons aan het archaïsme donken. Doch een geheel andere, een nieuwe geost spreekt uit de gevelgroepen van Olympia. Hiermed© doet de realiteit en daarmede de romantiek haar intrede in de kunst. In dez6t de vroeg-klaesieke kunst, die wij ook d© kunst van het overgangstijdperk noe men, breekt men met de strakke, gedwon gen, nog wat onbeholpen houdingen van het archaïsme. Het hoekige, archaïsch© profiel maakt plaats voor het reohte. streng klassieke, de drukke kleedondraohten ver dwijnen en moken plaats voor de eenvou dige, Dorische dracht. En alom riet men. hoc in dezen tijd de Grieksche kunstenaar zich beijvert In het uitbeelden van nieuwe motieven, nieuwe houdingen, nieuw© gemofdsaandoen'ngeo De voordracht werd door verschillende lichtbeelden geïllustreerd. Suggestibiliteit Gisteravond hield dr. A. II. Oorl zijn derde voordracht, handelende over suggesti biliteit. Zich aansluitend bij de vorige over het geheugen, begon deze veordractit met een plaatproef over de betrouwbaarheid van de herinnering. De bespreking hiervan voeid* tot het eigenlijke onderwerp. Men verslaat onder suggestibiliteit de vatbaarheid om suggesties te ondergaan, dus om zich te onderwerpen aan een" vreemden Invloed, die een mc-nseh, buiten zijn rede of critiek om, noopt om een of anderen bewustzijnstoe stand aan te nemen. Aan zichzelf overgela ten zou de betreffende op een andere wijze waargenomen, gedachi, gevoeld of gehan deld hebben, dan hij nu doet, daartoe ge drongen door ee^ (LT'^en invloed. Op deze wijze gezegd, f^' et nogal geheimzinnig en wij denkc^ ^ïllekeurig dadelijk aan den gebypnotii J die op bevel van den hypnotiseur wa^r-voor wijn aonziel, door de voorstelling te veel wijn te drinken, on samenhangend gaat pralen, de sentimen taliteit van den beschonkeao gaat verloo- nen en cp bevel een onschuldig toeschou wer, als bij een dronken mansruzie te lijf gaat. Vroeger, vóór men iets van het wezen van de suggestibiliteit begreep, werden deze zoo zonderling scJiljncndc verschijnselen zelfs samengebracht met spiritisme, helder ziendheid en andere fccculte verschijnselen. Bij een goed deel trü het volk leven der gelijke voorstellingen nog voort; maar wij I weten nu, dat de hypnose niets anders is dan een gesuggereerde slaap, welke slaap op zijn beurt de vatbaarheid voor andere sug gesties sterk verhoogt. Het bleek, dat daar voor vatbare mensdfifcn ook in wakenden toestand op deze wijze beïnvloed konden worden. Wanneer men met nadruk verze kerde, dat hij zijn axm niet meer bewegen kon of dat een blauw voorwerp bij goed be kijken rood was, dan kunnen zulke sug gesties aangenomen worden, en voor die personen is de arm dan ook werkelijk ver lamd en is blauw rood geworden Zulke ver schijnselen kan men echter slechts opwek ken' bij menschen, die ze^r sterk, men mag wel zeggen ziekelijk suggestiebei zjjn, maar een zekere mate van suggestibiliteit hebben wij allen en over deze gewone, normale vat baarheid voor suggesties willen wij hier spreken, omdat zij zoowel in het gewone leven als in de school van veel belang is. Om een suggestie tot stand te laten komen, zijn er twee dingen noodig: een persoon of voorwerp, waarvan d- suggestie uitgaat, en een persoon, waardoor da suggestie aange nomen kan worden, een actief en paslef element. Hoe meer kracht er van het actieve uit gaat, des te kleiner behoeft de suggestié van het passieve te zijn, en omgekeerd: een zwakke suggestie sleept een zeer suggestie- ven persoon mede, waartegen een ander standvastig zal blijven. De suggestie noemt men sterk, wanneer er iets wordt aangeno men, wat geheel omgaat buiten of zelfs tegen het gezonde verstand, terwijl men bijv. van een zwakke suggestie 9preekt, wanneer er bij den gesuggereerde een onzekerheid be staat Hoe grooter die onzekerheid, des te gemakkelijker men iemand de een of andere voorstelling kan doen aannemen. Wanneer men bijv. een kind, dat de kleuren wel kent, een reek9 van tien kleuren achter elkaar vertoont en hem de getoonde kleur doet noemen en daarna opschrijven en men tracht nu door suggestie door het noemen van een andere dan de getoonde kleur, hem i van inzicht te doen veranderen, dan is het I veel moeilijker om hem rood voor blauw te laten aanzien dan groen voor blauw en nog gemakkelijker zal het zijn een blauw groene kleur blauw te laten noemen. Daarbij speelt de grammaticale vorm van de suggestie ook een groote rol. Vertoon ge durende een korten lijd een plaatje van een man zonder hoed en vraag daarna* had die man een hoed op? Dit is nauwelijks een suggestie te noemen en de Franschen spre ken in zulk geval van mémoire forcée. Vraagt men echter: Had die man geen hoed op? dan is de suggestie duidelijk, terwijl deze nog veel sterker wordt, wanneer rnen vraagt: De hoed, dien de man op had, wras die zwart of bruin? Juist door de geringe afleiding van onze gedachten naar de kleur, verzuimen wij er over te denken of er wel heelemaal een hoed was en de suggestie wordt eerder aangenomen, vooral wanneer men den ondervrager vertrouwt. Zoo komen wij, zeide spr., tot een anderen belangrijken factor in het tol-stand-komen van sugges- ie3: de affectieve. Bij hypnose spreekt men van rapport, maar ook bij de normale sug gestie spelen gevoelselementen een groot© rol. In vele gevallen is het de autoriteit van het actieve deel, in andere gevallen een vrees of liefde voor of een vertrouwen in den persoon, van wien men de suggestie aanneemt. Tegenover de autoriteit van den vader, den onderwijzer, den zeekapitein, enz. slaat de zachte, door liefde-gevoelens bijna niet bemerkte suggestieve invloed, die van de moeder, de vtouw, van de verpleegster, enz. uitgaat. Wat de gesuggereerde betreft, alles, wat het koel berekenend verstand uit schakelt, zal de kans tot het aannemen van eeD suggestie vermeerderen. Meerdere verstandelijke ontwikkeling, minder naïef vertrouwen, meer levenswijs heid, een minder spoedig uit het veld ge slagen zijn bij een onverwachte gebeurtc-nts, zulen hem minder vatbaar maken voor het aannemen van suggestie. Ook de herhaling van een suggestie heeft groote beleekenis, bijv. in reclames, rede voeringen, verkiezingsleuzen, Coué zijn ge neesmethode. In iedc-re verhouding lusschen menschen is de een actieve of sugg-?3- lieve, de ander de passieve of suggesiiebele partij, wat niet altijd bewust behoeft te zijn; maar dezelfde persoon, die duidelijk onder den invloed van zijn vriend staat, treedt wellicht als invloed- en gezaghebbend man op tegenover een andere groep van men schen. Een groot staatsman kan een pantof felheld, een heel gedwee ambtenaartje een tiran thuis zijn. Hoe kan men nu die suggestibiliteit on derzoeken? Dit ij nog een betrekkelijk jonge loot van de psychologie, die nog lang niet klaar is met zijn werk. Binet, die aan dit soort proeven het eerst den stoot gaf, onder scheidde verschillende vormen, waaronder die Euggestia zich aan ons voordoet, waar van spr. de voornaamste noemde: 1. het vervolgen van een leidende gedachte; 2. het zich overgeven aan een moreelen invloed, en 3. navolging, zooals die in de verhoogde suggestie van de menigte zich duidelijk maakt; 4. onderbewuste bewegingen, bijv. het schrijven van een medium; ad 1, het wekken van een verwachting, proeven met lijnen, gewichten, geluiden; ad 2, proeven met lijnen en kleuren, waarbij men de eerst gevormde meening tracht te verande ren in een andere. Dezo twee, zeide spr., zullen wij hier uitvoeriger behandelen Naast de buitenlanders Binet, Henri, Seashore, Stern, Giroud, enz., mag, volgens $pr„ ook een goede plaats gegund worden aan de alleraardigste dissertatie van onzen landgenoot dr. Beek en de onderzoekingen van dr. Breukinlc, to Utrecht. Met de be sprekingen van deze en nog andere onder zoekingen besloot dr. Oort ditmaal zijn hoogst belangrijke voordracht. Dr. Beek onderzocht manlijke en vrouw- lijke verplegenden en bepaalde verschillen de vormen van suggestie; hij vroeg daarbij ook naar de karakter-eigenschappen van zijn proefpersonen. In zijn gevolgtrekkingen is liij zeer voorzichtig: een belangrijke uil komst was, dat iemand, die bijv. voor den invloed van een leidende gedachte sterk sug- gestiebei is, dit niet behoeft te ziju ten op zichte van een gezagssuggestic. Deze laatste kwam beter tol stand bij vrouwen en zou samen kangen met haar grootere emotionaliteit. Het blijkt hieruit, dat men dus hiet met één wijze van onder zoek de aigemeene vatbaarheid voor sug gestie kan vaststellen Breukink deed o. a. de plaatproef met ontwikkelde personen en minder ontwikkelde en vond de suggestibili teit van de laatste groop grooter, terwijl in de groep der minder ontwikkelden ook een samenhang lusschen verstandelijke ontwik keling en minder suggestibiliteit aangeno men moest worden. Binet, Henri en Giroud toonden duidelijk aan, dat bij schoolkinde ren de suggestie afneemt van klasse tot klasse. Al deze uitkomsten zijn zeer begrij pelijk, omdat bij ernolioneelen, bij minder ontwikkelden, bij het nog niet rijpe oordeel der kinderen verstandelijke overweging of criliek een geringer rol spelen en die perso nen dus gemakkelijker aannemen wat hun gesuggereerd wordt. De onderwijzer vermin dert dus door zijn onderwijs de sugg. der leerlingen. Dat is goed op zichzelf, maar hij mag v/el bedenken, dat bij velen, zoo niet bij allen, bij de opvoeding meer te bereiken is langs suggeslieven dan langs verstande lijken weg. Hij moet zorgen, dot wat hij ver standelijk wint geen verlies blijkt te worden in moreel opzicht, want moreel opvoeden doet men voornamelijk langs suggestieven weg. Wij worden in ons leven veel meer ge holpen door den suggeslieven invloed, die van hoogstaand^ personen in onze omgeving op ons uitgaat, dan dour de knapheid van onze vroegere onderwijzers. Deze moeien er dus voor zorgen, dat zij bij hun onderwijs langzamerhand van de lageren vorm van suggestie: de autoriteit (de meester zegt het en dus is het zoo), welke suggestie zij door hun eigen onderwijs vernietigen, overgaan tot een hoogeri- vorm, waarbij zij door hun gehcele persoonlijkheid hun leerlingen sug- gerecren aan te nemen al datgene, wat voor hun vorming als mensch noodig is. Van Basch fot Morgenstern. (Duifsche humoristen.) Op lulnoodiging van de Leidsche Kunst- vereeniging en de afdceüng Leiden der Ne- derl.-Duitsche Vereeniging hield gisteravond in het klein-auditorium der Academie prof. dr André JolIe3 con voordracht over boven staand onderwerp. De voorzitter der Leidsche Kunstvcreeni- ging, dr. Beversen, leidde den spr. rnet een kort woord bij de aanwezigen in, waarna de spreker aanving met den titel van zijn onderwerp te verklaren. Men zou er uit kunnen afleiden, dat hij alle Duilsche hu moristen, van Busch tot Morgenstern, zou willen behandelen Dit i3 echter niet zijn voornemen. Zijn doel is het op zekere hoogte de tegenstelling te schetsen tusschen den tijd, waarvan deze beide mannen als hel ware het middelpunt vormen. Spr. wilde vooraf een korte levensgeschie denis van beide mannen geven. Hoewel Busch een veelzijdig kunstenaar was, wilde spr. in de voornaamste plaats hem als dich ter beschouwen. Aanvankelijk werd hij in Hannover aan een technische* hoogeschool opgeleid. Later ging hij naar Antwerpen en kwam onder de bekorig der Vlaamsche Schilderschool, in het bijzonder voelde hij zich aangetrokken tot Itubens. Een schilder werd hij echter niet, wel een teekenaar, Later ging hij weder BINNENLAND. Da zonnetijd in da bollenstreek. Kon, besluit betreffende de positie van vrouwelijke Rijksambtenaren, die in hel huwelijk treden. Conferentie inzake hel conilicl in de tex« Helnifverheld. r BUITENLAND. 1 Oiiicieele tegenspraak der onUinllingea van hel „Berl. Tageblatt", die ze echtst handhaRft, j Rijludagverkiezlngen in het bezette ga ined toegestaan. De Roer-kwestie in het Engetschs La- garhnlz. Ontslag van den Ierschen minister van verdediging. China weigert het verdrag met Rnsland. naar Duitsrhtand en werkte dnar op allerlei gebied Hij schreef cn leekendc in de „Ftic- geDde Blatter", dichtte operettes, werkte met dc poppenkast, enz. Spr. verdeelde zijn kun stenaarsleven in vier perioden. In de derde en vierde periode, welke valt lusschen 1870 en 1895, treedt vooral de dichter op den voorgrond. In de cersta jaren na 1870 ging de teekenaar meestal gepaard met den dich ter; van '91 lot '95 is het vooral de dichter alleen, dio op den voorgrond treedt. Uit elk dezer periodes gaf de spr. eenigo eenige voorbeelden, waarna hij iels van Mor genstern vertelde, van wien niet zooveel ge- zegt kan worden. Hij was een min of meer verlegen man, die allerminst op den voor grond trad. Lyrisch van aanleg, kwam bij, die jong aan de tering is gestorven, onder den invloed van de geestelijke strooming, waarvan Rudoiff Sleiner een der voornaam ste vertegenwoordigers was. Het belangrijkste tijdperk van Morgen stern valt tusschen 1900 en 1910. Uit dien tijd noemde spr. eenige voorbeelden van de dichtkunst van dezo humoristen, waarbij op; de tegenstelling tusschen beide schrijvers werd gewezen. Beiden waren echter humoristen en het gemeenschappelijke in beider dichtkunst ii tevens de trek naar het mystieke. Spr. gat vervolgens een uitvoerige, min of meer theoretische beschrijving van het hu morisme en behandelde achtereenvolgens de eenvoudige grap, (back, zooals zij thanz heet), de humor, de spot, de 9atyre en de lronio en deed uitkomen, hoe in deze lite raire vormen enkele gelijksoortige factoren ten grondslag liggen, welke nader werden aangeduid, orn daarna het verschil aan te toonen van beiderlei gedaclitenuiting. Hierna droeg dr. Jolles een aantal klei nere en grootere gedichten van beide man nen voor, stelde ze tegenover elkaar, wees op de punten van overeenkomst en verschil in deze proeven van beider dichtkunst en demonstreerde hiermede hei verschillend ka rakter van hun humor, waarvan het met aandacht luisterend gehoor oprecht genoot, Na zoo den hoorders een denkbeeld te heb ben gegeven van beider talent, deed spr. uit komen hoe deze mannen vertolkers zijn ge weest van twee verschillende tijdperken van denken en voelen. De periode, waaruit de gedichten van Busch voortkwamen, hebben niets van het gcvoPiige en wceke, maar ook niets van het naar ontevredenheid zwemende, te speuren in den gee3t, welke zich weerspiegelt in Mor gensterns humor, 't Is de geest van Ibsen en Strindherg. in welk verband spr. er aan herinnerde, dat Morgenstern een goed ibsen- verlaler is geweest Wat den vorm der gedichten betreft, ook iiienn bestaat bij beide dichters groot ver schil. De vormen van Busch getuigen van een schitterende woordkunst. Bij Morgenstern zijn het beweeglijke vormen, openbaart zich een streven, naar vorandering in den vorm, zooals men in dien tijd ook in andere lan den waarnemen kon, ook in ons land. Busch vertegenwoordigt het gezonde op timisme, heeft iets van het klassieke, zoover daarvan bij het humorisme sprake kan zijn. Maar toch zien wij hij hem iets van een verdwijnenden tijd. waar hij een uitnemen de vertegenwoordiger is, terwijl in het werk van Morgenstern de geboorte van een nieuwen tijd nu en dan valt te speuren. Er volgde op deze voordracht een warm applaus. Dr. Beversen sprak daarna nog een kort slotwoord, in het bijzonder gericht tot den spreker, van wien hij getuigde, dat deze on danks zijn veelvuldig verblijf in Gcrmania, oprecht Nederlander is gebleven, en wiens groote kennis hij bewonderde, terwijl hij hem ten slotte dankte voor de van groote kennis cn belezenheid getuigende voor dracht, waarvan de aanwezigen daarvan was hij overtuigd zeer hadden genoten,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1924 | | pagina 1