No. 19624*
DONDERDAG 28 FEBRUARI
Anno 1924
Officieele Kennisgeving.
STADSNIEUWS.
BINNENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PROS DER ADVERTENTIEN:
80 Cis. per regel. Bij regelabormement belangrijk lageren priji
Kleine Advertenticn, uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en
laterdags B0 Cis bij een maximum aantal woorden van 30.
incasso volgens postrecht. Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cis. porto te betalen. Bewijsnummer B Cts.
Bureau Noordalndspleln Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 175 Redactie 1507.
Postchëquo- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
1<
01t nummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE V1SCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken vischwinkel
Vischmarki 18, tel. 1325 is Vrijdag ver
krijgbaar SPROT a f 0.07, N. Z. BOT a 10.15
SCHKLViSCtl a f 0.30—f 0.30. SCHOL a
f 0.26-1 0.42. SCIIAR a I 0.22. KABEL-
JAUWKU1T a f O.ttf, KABELJAUW a f 0.15
f 0.50 per pond en VOLLE HARING a
f 0.05 per sluk.
N. C. DE G1JSELAAR, Burgem.
Leiden, 28 Febr. 1021.
Ricleeiing van Leiden.
Op uilnoociigiifg van het Departement
Leiden van de Maatschappij van Nijverheid
en Handel liieid i;\ F C. J. van der Steen
van Ommeren, te 's-Gravenliage. die voor
de gemeente liet riolceringsplan ontwierp,
dat voor ecinigen lijd door clcn Gemeenteraad
werd aangenomen, in liet Nütsgebouw een
lezing over bovenstaand onderwerp.
De vergadering was lamclijk goed be
zocht. Onder de aanwezigen waren ook de
wol houder van fabricage, de heer A. Mulder
en de directeur van gemeentewerken, ir. G.
L. Driessen.
De voorzit Ier. de lieer N. C. F. van Ginkel
opende dc vergadering met een kort woord
van welkom, in liet bijzonder tot don wet
houder en den directeur van gemeentewer
ken gericht, waarna hij het woord verleende
aan den spreker, die zijn lezing toelichtte
met een plattegrond van dc gemeente Lei
den en een aantal platen en teêkeningcri,
die langs een der wanden waren opge
hangen.
Na een korte bepaling le hebben gegeven
van wat men onder het doel en de bcleekc-
nis eener riolecring kan verstaan deed dc
spr^uitkomc-n.jlal dc klachten oyer nnfris-
sche graefticn reeds eeuwen owl1-zijn; te
Amsterdam ware's de „peslilencicLiz - uit
wasemingen' al voor 153G- bekend en le
Leilen waren (leze reeds minstens een
eeuw ouder (plaecalcn van 1145).
De kwaal is, volgens spr., dus gerust
chronisch le noemen. Natuurlijk heeft liet
niet ontbroken aan diverse onderzoekingen
en,plannen ter verbetering en als -zoodanig
werden door spr. gememoroerdf"a. dc Noord
Zuid-verbinding uit liet begin van 1G00,
b. het onderzoek inzake de strooniing van
het boezemwater, verricht door prof. Bak
huis Roozeboom in 3892, en c. het riolce
ringsplan van G. II. Broekman uit 1809.
Spr. ping deze drie plannen achtereenvol
gens korlciijk na. De onder a genoemde ver
binding bracht, met sladsmolens gecombi
neerd ,ecn wal rvorvcrsching lot stand van
uit het zuiden der stad naar de plaats der
tegenwoordige centrale en van daar af naar
de Slaagh. waardoor dit water zijn weinig
.welkiidenden bijnaam van Stinksloot ont-
ying. Dit plan dagteekent van het begin van
1600 cn is inderdaad uitgevoerd, zooals door
den lieer B. Krantz in hel nummer van
'16 Nov. j.l. van het „Leidsch Dagblad" uit-
yoorig is toegelicht, zeide spr.
Tot liet onderzoek van prof. Roozeboom
komende, toonde spr. aan, dat daaruit bleek,
hoe de strooniing van Rijnlands boezem in
de s!ad geselïiedl; de conclusie daarvan
was, dal er bij krachtige bemaling in Kat
wijk wel in sommige grachten betere stroo-
ïïiing le verwachten was, doch dat langs
dien weg geen afdoende 'oplossing van het
rioleeringsvraagsluk te bereiken viel, en dat
speciaal de toestand LevcndaalRapenburg
op die wijze niet te verbeteren is.
Het riolecringsplan dr. Broekman voldoet
inderdaad aan hooge eischen, meende spr.
(Ware het uitgevoerd, dari zou de overlast
stellig vermeden zijn geweest; doch tot uit
voering is dit plan nimmer gekomen. Thans
is hel, volgens spr., in dezen vorm niet
meer uitvoerbaar en kan er belangrijk op
bezuinigd worden.
-Achtereenvolgens behandelde spr. daarna
meer uitvoerig" de twee deelen van het door
hem ;n overleg mei den directeur der ge
meentewerken uitgewerkte plan. Tn de eer
ste plaats: de centrale verzameling van het
rioolwater en vervolgens de vraag: Wat er
verder met dit rioolwater, móet worden
gedaan?
ilet plan berust op liet scheppen van een
nieuw stelsel var. leidingen, dat geheel vrij
word genomen van de grachten en waarin
al het riool-, industrie- en regenwater wordt
cpg.wangen. Men verkrijgt in deze riolen
t n.°t°dige verhang door afmaling. Eén
dergelijk net van leidingen is vrij kostbaar,
door do diepe ligging onder bot grondwater
en hot groot aeTital'graehlkruisingcn. Nauw-
,-m 1S getracht tot een zoo goedkoop mo-
golijkcn aanleg te geraden. Deze is verkre
gen door zooveel mogelijk van bestaande
leidingen gebruik te maken, door bel aan-
la. gronddinkers lot een minimum to redu
ceer, n en door een grari.i, die overkluisd
kan worden, in hei stolsel op le nemen
afmaling geschiedt, zo:als spr. verder
ntwog!, op twee punten, door middel van
jwe. automatische elcctrische rioolgemalen,
waarvan hel eene, hel hoofdgemaal aan den
PRIJS DEZER COURANTi
Voor Leiden per 8 maanden 2.35, per week „mmmm.. lit 0.18,
Builen Leiden, waar agenten gevestigd rijn, per week *0.18,
Franc* per post 2.3ö 4-' portokosten.
Maf&tngel bij de Gasfabriek, en hel andere
bij de nieuwgebouwde Jan-van-Houlbrug is
ontworpen, het tweede gemaal is het onder-
gemaal voor het eerste en perst den riool-
inhoud van zijn gebied naar het Noorder-
gcinaal, door middel van een zoogenaamde
Zuid-Nocrd-verbinding, welke gevormd
wordt door een stelsel riolen, gelegen in de
route GeeregrachlKraaierslraatUiterste
gracht—KoestraatNoordstraatMaresingel
Nader word besproken hoe men tot een
schatting gekomen is van de hoeveelheden
menage- en industriewater, welke laatste
schatting door het groote aantal bedrijven,
naar spr. opmerkt, vrij moeilijk is, en -die
tot resultaat opleverde, dat men zonder re
gen op een maximum hoeveelheid rioolwater
van 7900 M3. moet rekenen, waarvan het
induslriewater 3600 M3. en het gewone me
nagewater -4300 M3. uitmaakt. De eleclri-
scho gemalen werken automatisch, zonder
bediening. Aan de hand der kaarten werd
nader toegelicht, hoe de aansluiting van elk
stadsgedeelte, meer gedetailleerd, gedacht is
en hoe duidelijk aangegeven is, welk per
centage water ieder stadsgedeelte aan het
geheel bijdraagt. Vergelijkt men daarbij de
kostenraming, dan kan men nagaan wat het
nuttig effect van elk onderdeel is. Men kan
rlaarbij aldus spr. met één oogopslag
nagaan wat bijv. de aansluiting aan de
riotecring kost van de omgeving van het
Ivooipark; hoe dus de zeer sterke vervuiling
j der slooten van den Sladspolder kan worden
opgeheven; welke werken noodig zijn om
den toestand van het Levendaal, Rapen
burg, dc Groenhazcngracht, de Doelen-
gracht en de slooten bij de Hecrenstraat af-
doende le verbeteren.
Is het rioolwater eenmaal centraal ver-
I zameld, dan rijst dc vraag: Hoe moet men
dit onschadelijk maken? Hiervoor slaan
meerdere wogen open; voorgesteld is het
j water te persen naar het Oegstgeeslerkanaal
liet daar mechanisch te reinigen en het dan
op dit kanaal te loozcn.
Als sub-oplossing is voorgesteld hel wa
ter voorloopig niet verder te persen dan tot
i dc Slaaghsloot. Deze oplossing wordt door
spr. niet blijvend aanbevolen, doch tijdelijk
le kunnen nagaan, hoe de eindsamen-
slelling van het rioolvoeht zal zijn.
Eindelijk kwain spr. tol de kosten. Ilij
heeft, wat de kosten betreft, een maximum
uii een minimum-plan opgezet. Bij het ma
ximumplan wordt op 92,4 pCt van al het
vuil via dc riolcering afgevoerd, terwijl bij
i het minimum-programma G4,7 pCt. afge-
voerd zal worden. Het eerste plan is, bij de
lopprijzen uit den zomer van 1921 geraamd
op f 2.430.000, het tweede plan met tijde
lijke loozing aan de Slaagh op f 1.160.000,
en met de definitieve loozing en roinigings-
inslallatic op f 1.010.000.
Ook bij uilvoering van bei minimum-pro
gramma, zal, volgens spr.'s verklaring, aan
alle redelijke klachten tegemoet zijn geko
men, zoodat hij de uitvoering daarvan in
vol vertrouwen durft aanbevelen.
Ten slotte werd medegedeeld, dat de Ge
meenteraad in zijn vergadering van 26 No
vember jl.l. het plan in beginsel heeft goed
gekeurd en een bedrag van f 180.500 be
schikbaar stelde om te komen tot de uit
voering van het Hoofdgemaal Noord cn met
liet gedeelte persleiding lot de Slaagh. Hier
mee heeft de Raad, volgens spr., een belang
rijken slap gedaan, die ongetwijfeld zal lei
den lot een werk van grootp hygiënische
draagwijdte voor Leiden.
Spr. wilde, aan hel slot zijnor lezing ge
komen, niet nalaten te danken voor de
groote medewerking, welke hij in Leiden
van verschillende zijden ontviDg bij de be
werking van het plan; in het bijzonder van
liet gemeentebestuur cn van den heer G. L.
Driessen, directeur der Gemeentewerken,
alsmede van verschillende direclies van fa
brieken en gemeentebedrijven, die hem wel
willend steeds de vereischte gegevens ver
schaffen.
Er volgde op deze heldere uiteenzetting
een Warm applaus, waarna cenige tijd werd
gepauzeerd.
Na dc pauze werd gelegenheid gegeven
tot het stellen van vragen en het maken
van opmerkingen. Daarvan maakten ge
bruik de heeren Van Spall, Bosman, Ilenny,
KrantBarendse cn nog iemand, wiens
naam niet werd opgegeven.
Hun vragen liepen in hoofdzaak over de
detailpunten van hel besproken ontwerp,
terwijl enkele hunner trachtten ten qpzichlè
van het vraagstuk nieuwe gezichtspunten
te openen. Critiek op het door spr. ontwor
pen plan werd zoo goed als niet vernomen.
De spr. beantwoordde de vragen naar gc-
n go gem waarna de voorzitter hem dankte
voor zijn belangrijke voordracht cn zijn be-
Mvondcring uitdrukte voor zijn groote kennis
van den plattegrond van Leiden, waarmede
hij menig Leidcnaar een beschamend voor
beeld heeft gegeven.
De vergadering bevestigde hel woord van
dank van den voorzitter nogmaals met ap
plaus, waarna deze de bijzonder geslaagde
bijeenkomst sloot.
Distsch Studenten Verbond.
Door de afdeeling Leiden van dit Verbond
is gisteravond in het klein-auditorium der
Universiteit oen openbare bijeenkomst ge
houden, welke slechts door een veertigtal
personen was bezocht. Doel van dezen avond
was de leden op te wekken lot een' bezoek
aan het 9de Grool-Ncderlandsche Studen
tencongres ie Leuven, hetwelk zal plaats
vinden op 12, 13 en 14 April a s. Inmiddels
is men le dien opzichte nog al vrij beknopt
gebleven. Na een welkomstwoord schetste
de voorzitter in het kort het werkprogramma
van de afdeeling Leiden van het verbond,
waarna hij mcdedceling deed van de plan
nen die er bestaan voor het bezoek aan het
congres. De bevordering van de deelneming
aan dit congres beschouwt het Dietsch Stu
denten Verbond als haar voornaamste taak.
Al 't werk der afdeelingen kan min of meer
als een aanloop daartoe worden opgevat.
Op deze congressen, vooral die in een
Vlaamsche stad plaats vinden, wordt op
wonderlijke wijze bezieling en inzicht ver
kregen, aanraking mei Jiet wezen van dc lc-
wensbelangen van den Dielschcn stam cn
worden lauwe* en onverschillige Noord-Ne
derlanders gemaakt tot zendelingen van de
Dietsche gedachte met' een warm hart voor
de nooden en behoeften van onze Vlaamsche
en Zuid-Afrikaansche stamgenooten, die een
pijnlijken en moeilijken voorpostenslrijd
strijden voor het behoud van hunne, maar
evenzeer ook van onze culturcele zelfstan
digheid en de ongereptheid van onze Diet
sche volksziel met de schatten en eigen
schappen. die daarin lol heil van de mensch
heid verborgen liggen. Dietsch besef is we
reldroeping. Het Dietsch Studenten Verbond
is in het leven geroepen, om dit besef, uit
gaande van het studenten-milieu, naar de
mate der mogelijkheid te wekken.
De voorzitter verleende na deze uiteen
zetting het woord aan mr. A. Kamp, die tal
van voordrachten ten beste gaf en daarmede
den avond geheel vulde. Zoowel het ernstige
als liét komische gedeelte van zijn program
vond bijzondere aandacht en na elk num
mer was een warm applaus zijn deel. Mr.
Kamp's kunst van „zeggen" is wel buiten
gewoon groot en komt in alle nummers, van
welken aard dan ook, volkomen tot uiting.
In zijn komische causerieën deed hij den
ken aan den „onsterfclijken" Tiet Paalljes
en bijkans onnoodig is het dus te zeggen, dat
de aanwezigen voortdurend hebben gescha
terd van het' lachen. Achtereenvolgens wer
den voorgedragen: „De verloofden", van
Staring; het 5e bedrijf uit Vondel's „Luci
fer", en verder van mr. Kamp zelf: „Kop-
pelstok en Charon"; „Gespreeks-onderwer
pen", „Behoort dc man tot het huishouden"
en „De Schoolopziener en de rups", bene
vens nog „De koekbaas", een typisch IIol-
Jandsch gedichtje dat keurig werd vertolkt,
't Is als geheel een zeer goed geslaagde bij
eenkomst geweest, waartoe n»r. Kamp onge
twijfeld niet weinig heeft bijgedragen.
Verainen Groningen.
Voor 'i eerst wapperde gisteren fier en
statig van de Harmonie, in de Brecslraat,
de grocn-wilte vlag, de kleuren van Gro
ningen. Dit nieuwe symbool van 't Gronin
gerland deed het wat best!
Wapperen deed dc vlag, omdat er weer
een groote samenkomst was, die geleid werd
door den voorzitter, den heer Vriend. Deze
heette de vrij talrijke aanwezigen er
waren er wel eens meer welkom, hul
digde nog in 't kort liet muziekgezelschap
Sappho, dat wederom zijn zoozeer gewaar
deerde modewerking verleende en verwel
komde speciaal den spreker „oet stad", den
heer J. Uietema, controleur der grondlasten,
aldaar, een van de steunpilaren der nog
jonge Groningsche beweging.
Nadat Sappho zich had laten hooren. gaf
de heer Rietema, na een kort inleidend
woord, waarin hij verzekerde, dat het Gro-
ningsch dialect er thans mag zijn, dal daar
in nu aan andere dialecten en landstaal lit
terair evenwaardige gedichten en proza wor
den geschreven, een reeks voordrachten in
proza en poëzie. Ernst cn luim wisselden
elkaar daarbij af. Gedichten kregen we te
hooren van Geert Teis Pza (Spitzen) en van
J. Dijkstra, waarvan die van den eerst ge
noemde, trouwens de grootmeester van liet
Groninger dialect, zich weer deden kennen
als stoer en „bonkig" doch levens vol fris-
schen durf en hier en daar fijn gevoel ge
paard aan den forschen bouw. Van Dijkstra
waren hel een paar stemmingsbeelden.
Het voorgedragen proza was van den
spreker zelf. Eerst twee tafereelen uit „Op
pensioen", „oet 't leven van 't klonioal" en
daarna nog „Vlas-waiden". Vooral de eerste
twee, frisrli en levendig gesteld, vielen in
den smaak.
De heer Rietema deed zich, na eenige
aarzeling kennen als een aangenaam voor
drager en hartelijk applaus was zijn loon
benevens een woord van dank namens de
aanwezigen van den heer vriend, die een
„tot weerziens" tot den spreker richtte.
En toc-n bleef men gezellig nog wat onder
elkaar. Een dansje wat gekeuvel, enz.
Weer een welgeslaagde avond voor de Lmd-
sche Groningers.
De ler-aarde-beslelling van het stoffe
lijk overschot van mevrouw J. E. de Stop
pelaarZeeman zal plaats hebben morgen,
Vrijdag, 's middags 12 uur, op de Hervormde
begraafplaats aan het Groene Kerkje tc
Oegstgeesl.
Na haar succes in Antwerpen, Brussel
en Parijs met Hcijermans „Op Hoop van Ze
gen" in haar lijfrol „Kniertje" heeft Esther
de Boervan Rijk met haar gezelschap hier
in een goed gevulden schouwburg nogmaals
van haar groote creatie doen genieten.
Welk een leven zit er toch in dit toonoel-
werk!
Het bestuur der Vereeniging van Vrou
welijke Studenten alhier is voor 1924'25
als volgt samengesteld: L. C. Dufour, prae-
ses; J. G. Blculand van Oordt, ab aclis I;
J. J. Tb. ten Broecke Hoekstra, quaestrix; J.
T. M. Bosch, ab-aclis II en W. Sonneveld,
assessor.
Gisteren had aan de school Duiven-
bodeslraat alhier een heel gezellige feest
avond plaats voor de leerlingen der beide
hoogste klassen van de beneden- en boven
school. Ook de ouders van deze kinderen
waren uilgcnoodigd. De opkomst was zeer
groot cn de stemming zeer goed.
Op zulke avonden wordt het verband lus-
schen school en huis wat aangehaald. Me»
bemerkt direct, dat dc ouders de school zoo
heel anders leeren zien, als gewoonlijk. Op
alle gezichten van kinderen en ouders was
to lezen. Wat aardig, wat gczclligl
Het zingen der schoolversjes werd zeer
toegejuicht, evenals de gymnastiek der jon
gens en meisjes.
Zeer duidelijk werd aangetoond hol nut
en hel genoegen, dat toesleloefeningen ge
ven aan oudere leerlingen.
Sommige staaltjes van durf, door deze
oefeningen bevorderd, wekten aller bewon
dering.
In dc pauze was er gelegenheid hol school
"gebouw lezien. Hier werd een zeer druk
gebruik van gemaakt, 't Was aardig te zien,
hoe verschillende kinderen hun ouders mee
namen, om hun werk in dc klasse te toonen
Ook voor het enthusiasme der onderwijzers
verwarmend.
liet slot vormde een aardige lichlbeel-
donverlooning met plaatjes van een reisje
langs den Rijn uil het Heilige Land.
Een inzameling voor de Evangelisatie
„Jcruël" (Middelstegracht), die zich beijvert
zeer armen kinderen 's morgens een boter
ham le verschaffen, bracht pl.m. f 8.00 op.
Met een kleine versnapering gingen de
kinderen verheugd naar huis.
De oniwikkeüngs- en onlspannings-
vereeniging der Stedelijke Lichtfabrieken
„De Ley.de-Spelers" gaf een ontspannings
avond in café-restaurant „Suisse".
Leden, donateurs en inlroducé's lieten
geen plaatsje onbezet, zoodat reeds to acht
uur de geheel e zaal bezet was. Na ccn kort
inleidend woord van den voorzitter, den
beer Uitenhout. werd dc zaal in duister go-
huid en het filmapparaat ontwikkelde zijn
trilplaten op het witte doek.
De film van dc Staatsmijnen in Limburg
was superieur boven de nog vele vertoonde
lichteffect verwekkende volprenlen.
Te ruim elf uur sloot de voorzitter deze
zeer goed geslaagde bijeenkomst, waarna
men onder nufziek cn dans nog langen lijd
gezeljig bijeen bleef. „De Ley de-Spelers"
kunnen mot genoegen op dezen avond
Ic-rug zien.
De opschorting van het zevende leerjaar.
Blijkens 't Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer over het wetsontwerp lot wijziging
van de Leerplichtwet en van dc Lager-
Onderwijs-wet 1920 is men algemeen van
oordeel, dal dit wetsontwerp lot tijdelijke be
perking van den leerplicht tot zes jaren en
lot opschorting der verplichte invoering van
hot zevende leerjaar bij de gewone lagere
scholen, moet worden beschouwd in ver
band inel het K. JB. van 19 Jan 1924, dal den
leeftijd voor toelating der kinderen tot de
scholen voor gewoon lager onderwijs met t
jaar opschuift en op gemiddeld 7 jaar brengt.
Het heeft daarom algemeen bevreemding ge
wekt, dat in de Memorie van Toelichting dit
j K. B. niet nader is toegelicht, evenals dat
van de overige maatregelen, die de Regec -
ring voornemens is tor bezuiniging op het
lager onderwijs door tc voeren, geen melding
is gemaakt.
Zijn over die maalregelen de inspecteurs
L. O. en de Onderwijsraad gehoord en hoe
tuiden hun adviezen Is de Regeering be
reid deze over te leggen
De wijze, waarop de Regcering de uil ga
ven voor het onderwijs wil terugdringen,
geeft in hel algemeen aanleiding lot ernstige
critiek. Men meent, dat in de bezuinigings
plannen weinig systeem is en klaagt, dal de
gevolgen daarvan voor het Staatsbudget
zelfs niet bij benadering worden opgegeven.
Men verzocht alsnog een opgave le mogen
ontvangen van de becijferde bezuiniging.
Betwijfeld is of de maalregelen voldoende
zijn doordacht.
Vele leden, die bereid zijn krachtig mede
te werken aan maatregelen Ier bezuiniging
op onderwijsgebied, geven met nadruk in
overweging op andere, uit een financieel
oogpunt meer doeltreffende en voor de orga
nisatie en het peil van hel onderwijs minder
tchadelijke wijze op de onderwijsuitgaven te
bezuinigen.
Verscheiden leden achten de verschillen
de maatregelen, door de Regeering ter br
zuiniginop het lager onderwijs aangekon
digd of reeds genomen, zoo noodlotlig voor
dit onderwijs, dat zij onder geen voorwaar
de daartoe hun medewerking kunnen geven.
Verscheiden leden betreurden, dat de on
rust bij het lager onderwijs maar niet schijnt
te kunnen wijken.
Hoewel de Commissie van Rapporteurs
kennis heeft genomen van de mededeeüng
van den Minister van Binnenl. Zaken in de
BINNENLAND.
Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
over het wetsontwerp tot wijziging van
Leerplichtwet en van de Lager-Onderwijs*
wet 1930.
Ingesteld is een commissie van onderzoek
inzake financieering van Staatsinstellingen*
Na verwerping van de directie-voorstellen
door de Ned. Ver. van Spoorwegpersoneel is
de directie van plan een geheel nieuwe loon*
regeling aanhangig te maken.
BUITENLAND.
Hoor verwerping der Kamer van hef
Fransch-Belgisch handelsverdrag treedt dé
Belgische regeering af.
De militaire controle in Dnitschland in
het Engelsche memorandum.
De autonome regeering in de Palts is
ontbonden.
Debat in het Engelsche Lagerhuis over
de rede van Henderson.
De staking in de Engelsche havens is ge<
heel geëindigd.
f
vergadering van 22 dezer, dat de in-wcr-.
king-treding van het K. B. tot verhooging
Van den toelalingriceftijd nader zal worden
opgeschort lot 1 Sept. heeft zij in het ver*
slag opgenomen de opmerkingen, welke be«
trekking hebben op een onmiddellijke in-
werking-treding van dit K. B. Daartegen be
staat bij nagenoeg allo leden ernstige bedeiin
Icing. Men meende, dat de Regeering een
zóó ingrijpenden maatregel niet had mogen
treffen, alvorens de Kamer in de gelegenheid
tc hebben gesteld van haar zienswijze t0
doen blijken. Daar de Regeering niets doet
voor het voorbereidend onderwijs, heeft zif
het vervolgonderwijs laten verloopèn en alé
zii thans ook het zevende leerjaar opheft,
achten deze leden hel K. B. zóó desorgani*
seerend voor het onderwijs, dat alle beroep;
op pa cd agogische gronden beter achterwege!
kan blijven. Beschouwt men den maatregel
derhalve uitsluitend uil ccn oogpunt van be-i
zuiniging dan is men van oordeel, dat over
hel jaar 1924 van bezuiniging door het Rijk
nauwelijks sprake zal zijn, terwijl de bezuU
niging ook over 1925 door de kostbare wacht-,
gc-ldregeling weinig zal beduiden. We zullen
daarentegen deze maatregelen leiden lol een
ernstige desorganisatie van het lager onder»
wijs. De gewone lagere scholen zullen van
1923 lot 1929 als regel slechts worden be
zocht door kinderen van gemiddeld 712
jaar zij zullen hoewel in naam uit G klas*
een beslaande, inderdaad slechts 5 klassen
tellen in 1924 zal in normale gevallen de»
Ie klasse ontbreken in 1925 de 2de klasse
tot eindelijk in 1929 de 6de klasse ontbreekt.
Daarna zal de voorgestelde wetswijziging
automatisch vervallen, zoodal in 1930 de
dan voor het eerst wederom slaande zesde
klasse op school zal moeten blijven en ook
in 1931 met het oog op de herleefde zeven
jarige leerverplichting niet van de school zal
mogen, doch tot 1932 op school moet blijven.
Tn 1930 en 1931 zal daarover de te voren uit
vijf klassen beslaande lagere school weder
in eens uitgroeien tot een zevenjarig insli<
tuut. in die beide jaren zullen een zeer groot
aantal nieuwe leerkrachten moeten woidc-n
aangesteld. Heeft de Regeering zich reken-»
schap gegeven hoe deze leerkrachten /.uilen
zijn le vinden en welke hooge kosten van
opleiding dit zal mede brengen
In dit verband is gevraagd of de verlioo-
ging van den toelatingsleeftijd gedacht is alf
een duurzamen maatregel, dan wel als een
tijdelijke, evenzeer slechts tot 1930 zal geU
den.
Wat zal in de ecrslvolgende G jaren moe
ten gebeuren met de kinderen van G7 jaar?,
Stellig zal op ruiine schaal lot uitbreiding
van het voorbereidend onderwijs moeten
worden overgegaan. Voor zoover dit ge
schiedt, is echter de door de Regeering be
oogde hoewel niet bereikte bezuiniging
slechts een verplaatsing van uitgaven.
Vele leden vreezen, dal de financieele ge*
lijkstolling van openbaar cn bijzonder orn
dcrwijs door den maatregel in hel gedrang
zal komen. In verband met het feil, dat alé
regel ingevolge het K. B. dit jaar een eer-»
ste klasse aan de lagere scholen zal wor-i
den gevormd, vroeg men hoe het zal moetr a
gaan met de kinderen, die niet naar de
tweede mede kunnen. Betreurd is, dal het
volkskind door den maatregel zal worden
gedupeerd het K. B. geldt immers niet voor.
dc oude U. L. O. en M. U. L. O. scholen. Ook
loopt de eenheid der klassen gevaar te wor
den verbroken. Gewezen werd op het be
zwaar, dat de verhooging van den toelatings
leeftijd voor de religieuze opvoeding aan
R.-K. kinderen zal opleveren. De kinderen
worden als regel op 7-jarigen leeftijd tot dq
