No. 19584.
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 12 Januari.
Tweede Biad. Anno 1924,
GEMENGD NIEUWS.
Tionqe jf iiin piiüfeitf'
UIT ONZE STAATSMACHINE.
Op de schaats door Friesland
t
Gistermorgen reed een
autobus uit Maassl-iis op de 's-Gravenzand-
|che weg mei vo gas tegen de machine van
$e Westlandsche Stoomtram. De autobus
[werd geheet verniiid en de eenige passagier
'de beer Waardeloo> zoodanig gewond, zoo-
'dat hij per rijtuig naar zijn woning moest
yervoeid worden. De chauffeur wist nog
yan zijn wagen te spriagen.
Do reeder ij Erhardt en D e k-
kers, te Rotterdam, heeft aan de Clyde-
Riphiiildinf Company, te Glasgow, op
dracht gegeven tot den bouw van een vracht
(goot van 5600 ton. Er waren ook aanbie
dingen van Nede-rlandsche werven ge
vraagd, dooh het .prijsverschil tusschen de
'Nederlandseno inschrijvingen en die van cle
flerf, aan welko thans de opdracht g-ege-
[wen is, was niet onbelangrijk, nnar men
jMis mededeelt.
In perceel O.Z. Achterburg-
yr al 46, te Amsterdam, ia iemand berooïd
rvan 1.000.000 Oost. kronen, 300.000 Hong.
kronen en eenige mil Harden Duitsche mar
ken. In perceel O. Z. Voorburgwal 21 huis
is iemand beroofd van f 10 en 1000 Decn-
Bdho kronen. In peroeel N. Nieuwetraat 6
is iemand beroofd van f 270. In een onbe-
penjd gebleven perceel is ©en Duitsdher be
loofd van plm. f 400.
Verleden week is te Roosen-
Öaal een bejaarde arme vrouw overleden.
'.Zonder dat haar echtgenoot het wist,
het echtpaar leidde een armelijk bestaan
heeft dc vtouw oen niet onbelangrijk
bedrag aan geld weten over te sparen. Bij
onderzoek van haar oude plunje bleek n.I,
dat zij een kistje met bijna f 5000 in een
pilden rok had genaaid
In het weekblad ,,D e Loco
motief", dat het jaarverslag over 1922 van
de gemeentetram te Arnhem bevat, lezen
wij, dat cle invoering van de éénmanswa-
gen aldaar een belangrijke besparing ten
gevolge heeft gehad. Over een halfjaar
iwaren de uitgaven in totaal ongeveer
f 84.000 minder.
•Te Winterswijk werd voor
eenigo maanden eon particuliere naohtvei-
ligbeidsdicnst opgericht. De eenige be
ambte van deze instelling wordt eohter
■adert 2-2 December vermist.
'In Fcbuari a.s. zal te Deven
ter in een nieuwe arbeiderswijk, het z.g.
'Knutteldorp, een jonggezellenhuis worden
geopend, plaats biedende voor 30 imvonen-
den. dio c-r voor f 11 per weck kost, inwo
ning, gebruik van bad etc. zullen vindien.
'Het huls, een stichting van verschillende
jörganisaties als Nut, Volksbond, enz. be-
yat recreatie-, e.et-, lees- cn studiezalen.
Gistermorgen is to Veen dam
het buis van mej. J. Kuilman, een 85-ja-
rige vrouw, afgebrand. De oudo vrouw is
ïn. de vlammen omgekomen. De brandweer
vond haar verkoold voor de bede lede.
In hel raadhuis te Z u t p h e n
ia gisternacht een der zich in heb gebouw
bevindende brandkranen gesprongen, waar
door een groot deel van het gebouw is
overstroomd. Deze kraan, aangebracht, op
'den zolder, is, hoewel goed ingepakt met
het oog op de vorst, vermoedelijk bevro
ren geweest cn heeft het nu met de sterke
'docr niet. kunnen houden, liet water
stroomde door zolderingen en plafonds,
.waardoor hef, oude archief en de bureaux
van ontvanger, bevolking en militaire za
ken veel hebben geleden.
Het „Dg bi. v. N.-B r." meldt, dat
3o knecht van Naalden, den in zijn woning
te EUcn vermoorden landbouwer, op vrije
voeten is gesteld. Het is gebleken, dat
'dat. doze aan het misdrijf geheel onschul
dig is. IJ ij placht met Kaalden in é6n bed
'te slapen en het schijnt, dat- hij, toen de
misdadigers de wooing wo ren binnengeko
men, onder de dekens is weggekropen. Hij
is een lichamelijk gebrekkige jongen en
zou tegen de bandieten vermoedelijk toch
i weinig hebben kunnen doen. Dat hij eerst
ontkend heeft, den bewusten nacht in
Naalden's woning le zijn geweest, schrijft
men toe aan den angst en de verwarring
die zich van hem hadden meester gemaakt-.
Men meldt ons uit Nieuwe-
schans (Gr.), dat de jonge veehandelaar
L., die veol geld bij zioh placht te dragen
voor zijn handel bij de landbouwers, sedert
eenige da-gen wordt vermist.
Yoorhetstroven van ,,A v o n d-
vrede", de nieuwe vereeniging tot stich
ting en instajulhending van tehuizen voor
Protestantsche ouden van dagen en nieu
we armen in Limburg, bestaat veel belang
stelling. Tientallen personen in die provin
cie zijn reeds lid geworden van do veree-
niging. Dagelijks komen giften in, ender
welke van f 200 en f 100. Op 21 dezer worut
te- Maastricht, in de Saringarschool, een
feestavond met bazaar gehouden, waaraan
.velen medewerken en waarvan al het
■voordeel aan „Avondvrede" ten goede
komt.
In verband met de hooge vraoht
prijzen op de Ihiit&obe Rijkspoorwegen,
zal van 15 Jan. af, naar „Het Huisgecin"
meldt-, heb kolenvervoer via ZovenaaT naar
Holland worden stilgezet en zal dit vervoer
geleid worden over de regiespoorwegen
via Nijmegen en Vcnlo.
Te Wintersla g-G enck (B e i -
gisoh Limburg) hadden Hoüandsohe mijn
werkers talrijke drankgelegenhcden be
zocht-, tot zij handgemeen werden. Weldra
nam het gevecht een tragische wending en
werd met messen gestoken, met het gevolg,
dat een der vechters, J. Janssens, door
drie messteken getroffen, op den grond
viel Het in zeer zorgwekikenden toestand
verkeevende slachtoffer werd naar een hos
pitaal overgebracht. De vermoedelijke da
der, een Nederlander, is door de gendar
merie gearresteerd.
Volgens mededeeling van
het Handelsinformatiebureau van Van der
Graaf Co.'s Bureaux voor den Handel,
zijn over do afgeloopen week, eindigende
11 Januari, in Nederland uitgesproken 69
faillissementen, tegen 94 faillissementen
in dezelfde week van het vorige jaar. Van
1 Januari tot en met 11 Januari 1924 133
faillissementen tegenover 144 over hetseilf-
<Je tijdperk van bet vorige jaar.
Een heer, die geregeld iede-
ren dag in een restaurant kwam eten,
gaf lederen dag een fooi. Dit begon hij las
tig te vinden en hij zei daarom tegen den
kellner, dat hij iedere maand aooi afreke
nen.
„Dat is bost, meneer," zei de man,
„maar zou u niet vooruit kunnen geven?"
„Och jawel," zei de klant, en hij gaf den
kellner vijf pop.
„Je zit zeker zonder?"
„Dat niet meneer, maar ik ga morgen
hier weg, ziet u."
E
BUITENLANDSCH GEMENGD.
Men heeft nog slechts zeer zwakke hoop,
dat dc officieren en manschappen van de
duikboot L 24, die bij Portland is gezonken
levend gered zullen worden. De Engelsche
admiraliteit deelt mede, dat een wrak, wat
naar men aanneemt de duikboot is, gevonden
is op 10 mijlen ten Zuidwesten van Portland
op een diepte van 60 M. en dat duikers en
reddingsloeslellcn gereed staan om het werk
le beginnen zoodra het weer dit toestaat. On-
gelukkig staat er een hevige bries en de
ruwe zee maakt bet voor de duikers onmoge-
l lijk om tot een diepte van 00 M. te dalen,
wat ongeveer de grens is waarop zij zelfs in
i de meest gunstige omstandigheden kunnen
werken. De laatste berichten melden dat
j vrijwilligers moedige pogingen in het werk
i hebben gesteld om naar beneden te gaan
echter zonder succes. De havenautoriteiten
te Portland hebben aan een vertegenwoordi
ger van de pers gezegd, dat, indien dc diepte
te machtig voor de duikers blijkt le zijn, een
poging gedaan zal worden, de duikboot met
grijpers, die bij het mijnvegen worden ge
bruikt, op ondicperen grond te brengen,
waardoor het reddingswerk vergemakkelijkt
zal worden. Het lot der bemanning zal voor
een groot deel afhangen van de schade, die
de duikboot heeft opgeloopen. Duikers die
het oorlogsschip „Resolution" onderzochten,
dat met de duikboot in aanvaring is gewce
vonden sporen van een lichten deuk aan
bakboordzijde. Men wijst er op, dat, indien
de duikboot slechts getroffen is, de beman
ning nog steeds in leven kan zijn. Zij heeft
voor ten minste vier dagen lucht, zuurstof cn
voedsel, indien de waterdichte afdeelingen
slechts onbeschadigd zijn. Indien de duik
boot échter open gereten of in twee stukken
gesneden is, Beslaat er geen hoop meer. De
afwezigheid van olie aan de oppervlakte
van de zee, die gewoonlijk verschijnt als een
duikboot opengereten is, wordt als een hoop
vol teeken opgevat, doch aan den anderen
kant wijst men er op. dat het mogelijk is,
dat de olie, die aan de oppervlakte kwam,
door de stormachtige zeeën weggespoeld is.
Aan boord van het oorlogsschip Resolution
werd met het onderzoek naar do ramp be
gonnen. Niet-officieele berichten zeggen dat
de duikbootflottilje naar zee .ging om een
aanval op de vloot van oorlogsschepen te
doen, zoodra deze Portland verliet. Dat was
een onderdeel van liet programma der voor
jaarsmanoeuvres. De L 24 werd Bij het licht
schip Shambles vier mijl van Portland -ge
zien, toen zij op de gewone wijze onderdook
klaarblijkelijk om het offensief te beginnen.
De duikboot-flottilje kwam eerst tegen het
einde van den schijnaanval weer aan de op
pervlakte en toen de L 24 niet verscheen,
vreesde men dat een ongeluk had plaats ge
had. Aan boord van het oorlogsschip „Reso
lution" was wel een schok gevoeld, maar
deze was zoo licht dat men er niet aan ge
dacht had, dat het schip in aanvaring was
geweest met een duikboot en het spiegelge
vecht werd daarom nog eenigen tijd voort
gezet. Dit feit heeft die moeilijkheid om vast
te stellen waar het schip gezonken was, nog
vergroot.
Bij kaap San Marco op Sicilië zijn drie
aluminium banden, een telefoondraad, stuk
ken vleesch en een mcnschelijk hoofd ge
vonden. Men veronderstelt, dat een en ander
van de Dixmude afkomstig is.
In de Middellandsche Zee staal het stoom
schip Lapland van de Red Star Line in
brand.
Wegens den ongunstigen toestand der ar
beidsmarkt in Pruisen zijn alle vergunnin
gen aan werkgevers om buitenlandsche ar
beidskrachten in dienst te nemen ingetrok
ken. Werkgevers, die in 1924 buitenlandsche
arbeiders willen gebruiken, raceten vooraf
vergunning aanvragen aan het arbeidsbu
reau, dat zal onderzoeken of het aannemen
van buitenlandsche arbeiders noodig cn ge-
wenscht is.
De Engelsche regeering heeft een inge
nieur belast met het maken van een raming
en het ontwerpen van plannon voor een
tunnel van voertuigen onder de Theems tus
schen Gravesend en Tilbury. Deze tunnel
zal een verbinding moeten vormen tusschen
nieuwe heirwegen ten Noorden en ten Zui
den van de rivier zonder dat het verkeer
daarvoor den omweg over Londen behoeft
te nemen.
Bij de vloedgolf bij Finisterc zijn 80 vis-
schersschepen vernield.
Volgens een telegram uil Vigo is in die
haven binnengekomen de Britsche vracht
boot „Arncliffe", die met 'n lading steenkool
op weg naar Argentinië was. liet schip heeft
met ontzettend weer te kampen gehad, het
geen aan verscheidene leden der bemanning
het leven heeft gekost, zegt de „Times". Te
genover Kaap Finistère werd dc stoomer
door een vervaarlijke golf getroffen, waar
door een der stokers legen den wand werd
geslingerd en gedood. Toen even later de ka-
pitc-in, de eerslestuurmac, een timmerman
I en eenige matrozen op liet dek waren,Sloeg
wederom een groote golf over bat dek, waar-
j door de stuurman en cle timmerman over
boord sloegen, terwijl de kapitein tegen de
reeling werd geworpen en twee ribben brak.
j Een tweetal anderen werd eveneens omver-
geworpen en gewond. Vier der reddingsboo-
J ten werden weggeslagen,
i liet schip slaagde er in de haven var.
Vigo te bereiken en deelde mede. van twee
ahdere booten seinen te hebben ontvangen,
die in nood verkeerden de „Arncliffe" kon
hen echter onmogelijk te hulp komen Haar
gewonden werden le Vigo naar het zieken
huis overgebracht.
RECLAME.
„■'AR, ncjr.e*'1 jL
6172
Bestuur van NeiL-Imlië.
(Nadruk verboden).
Indië is altijd belangrijk voor ons, Neder
landers, geweest, aanvankelijk als winge
west en leverancier van handelsartikelen;
later als opbrenger van batige saldo's,
waarop het moederland teerde; tegenwoor
dig om de voortdurend veranderende ver
houdingen tusschen ons land en Insulinde,
de verhoudingen, die wel vaak bezorgdheid
wekken, maar die ook leiden tot maatregelen
die wellicht vroeger genomen hadden moe
ten worden. Indié wordt met andere oogen
aangezien dan voor een dertig jaar. De ont
wikkeling van gansch andere toestanden is
bezig zich daar te voltrekken.
Maar niettegenstaande de belangrijkheid
van „Onze Oost" en ondanks de vermeer
derde zorg, die aan Indië wordt gewijd, blijft
voor de meeste Nederlanders Indië een ver
afgelegen land, waar deze of gene heentrekt
in de hoop van er na eenige jaren rijk uit
terug te keeren; voor weer anderen is Indië
nog altijd het apenland", waarvan „men
niets moet hebben."
De onbekendheid mei Indië is groot en
nu komt het ons voor, dat de Kabinetscrisis
gedurende welke geen wetsontwerpen wor
den ingediend en waardoor de geheele
Staatsmachine, voor zoover het wetgeven-
den arbeid betreft, stilstaat, een geschikte
gelegenheid is om eens een blik le doen
slaan op Indië.
Zelfs van de grootte van Indië hebben
vele Nederlanders weinig begrip. Op school
hebben zij er wel wat van geleerd; maar
die kennis is denzelfden weg gegaan als
zooveel, dat in de schooljaren geleerd is.
Laat ons aannemen, dat een der. langste
lijnen, die wij op de kaart over ons land
kunnen trekken, 200 K.M. voorstelt, dan
dwingt hel_ al eenigen eerbied af, als wij
weten, dat'een lijn van de Noordpunt van
Sumatra tot Merauke op Nieuw-Guinea 8000
j zeemijlen (1 zeemijl is 1,852 K.M.) d.i. meer
j dan de afstand tusschen Engeland en Ame-
rika. De gezamenlijke oppervlakte 13 55-
l maal die van ons land en dc bevolking is
7-maal die van Nederland. Alleen hel Ne-
j derlandsche gedeelte van Borneo is zoo groot
als Frankrijk en de geheele oppervlakte van
„Onze Oost" is zoo groot als de helft van
j Europa zonder het oude Rusland.
Wij zullen ons verder in de afmetingen
I van Insulinde niet verdiepen; het was ons
alleen te doen om cerrig begrip van die nf-
melingen bij te brengen en om aan te too-
nen van hoeveel onwetendheid iemand be
wijs levert, die aan een ander, die „naaf
de Oost" gaat, de groeten meogcelt voor een
kennis als hij dezen eens „tegen bet lijl
loopi.'
Wij wilden het hebben over liet bestuur
en ook daarbij zullen wij ons §tcrk moeten
beperken.
Het opperbestuur over „hel Rijk buiten
Europa" berust bij de Koningin, en in Haat
naam bij den Minister van Koloniën. 'I Is
echter duidelijk, dat noch de Koningin,
noch de Minister van Koloniën dat opper
bestuur kunnen uitoefenen op zoo groolen
afstand. Wel stuit de Koningin verdragen
niet buitenlandsche mogendheden en be
krachtigt die; zij stelt gouverneursplaatsen
in on verdeelt de gouvernementen in ge
westen; zij heelt het recht van de munt cn
heeft andere prerogatieven al3 in ons land
zelf; maar liet bewind wordt gevoerd door
ten Gouverneur-Generaal, die door haar be
noemd en beëdigd wordt en het bestuur
leidt in overeenstemming met liet Regec-
rings-rcglemcnl, dat men dq Indische Grond
wet zou kunnen noemen; terwijl de invloed
van de Staten-Generaal op het bestuur van
Indië wordt omschreven in de Grondwet
Daarom ook wordt elk jaar 'n zeer uitvoerig
verslag omtrent alles, wat Indië betreft, aan
de Stalen-Generaal aangeboden en moet de
Indische begrooting door de beide Kamers
worden goedgekeurd.
De' Gouverneur-Generaal (thans mr. D.
Fock) oefent namens de Koningin de regee-
ring uiL
Natuurlijk moet hij Nederlander zijn; hij
moet ten minste 30 jaar zijn en niet in fami
liebetrekking slaan tot de leden van dft
hooge regecringscolleges. Ook mag hij geen
deelhebber of borg zijn in ondernemingen,
die met de Indische regeering handelsover
eenkomsten aangaan of in gevestigde han
dels- en scheepvaarlondernemingen. In 't al
gemeen moet hij tegenover alles, wat Indië
raakt, vrij staan.
De G.-G. stelt algemeene verordeningen
vast voor zoover niet do wet of een Ko
ninklijk besluit in de behoefte voorziet. In
dringende gevallen mag hij echter op wet
of K. B. vooruit loopen of deze tijdelijk
opschorten.
Verder benoemt hij ambtenaren cn offi
cieren en bevordert ze; hij laat vreemde
lingen toe en kan personen, die gevaarlijk
zijn voor de openbare orde en de rust, ia-
terneerea of verbannen. Hij kan gratio ver-
ieenen; is opperbevelhebber van land- en
zeemacht; heeft het oppei toezicht over het
algemeen bestuur; in cén woord: hij is on
derkoning van Indië.
Behalve, dat hij zich strikt to houden
heeft aan dc uitvoering en naleving van het
boven reeds genoemde Regeeringsroglemerit
heeft hij de z.g. „geheime instructie" te
volgen; voorschriften, die hem bij de aan
vaarding van zijn ambt gegeven worden
namens de Kouingin door den Minister van
Koloniën en die soms tot wrijving tusschen
hem en den Minister aanleiding kan geven.
Wat hier te lande het Kabinet der Ko
ningin is, is in Indië de Algcmecno Secre
tarie die de brug is tusschen den G.-G.
cn den Raad van Indië en de departementen
van Algemeen Bestuur.
De Raad van Ipdië bestaat uit een vico-
president en vier leden. De G.-G. is voor
zitter met een raadgevende slem. Dio Raad
vergadert éénmaal per week io het paleis
te Weltevreden. De G.-G. kan ambtenaren
cn officieren aanwijzen om de vergaderin
gen bij te wonen ten einde mondelinge in
lichtingen te verstrekken.
De Raad van Indië moet gekend worden
in alle belangrijke bestuursaangelegenhe
den: ontwerpen van reglementen, regelin
gen met inlandsche vorsten, de begrooting
maatregelen bij oorlog of oproer, benoeming
van hooge functionarissen, en alle gevallen,
waarbij groote belangen betrokken zijn.
Onder zekere voorwaarden mag echter de
G.-G. op eigen gezag handelen, wanneer
hij dat voor de veiligheid en de goede orde
noodig acht.
Om ook Nederlanders en inlanders e/i
vreemde Oosterlingen gelegenheid te geven
Laai de uicl u niet misleiden door bij u
de verwachting te wekken, elft wij u hier de
elfsteden tocht zullen beschrijven. Neen,
slechts een tocht, die wij gepasseerden Zon
dag doo; onze Noordelijke provincie maak
ten.
Wordt er hier in Holland nog ecrsl ge
sproken over schaatsenrijden, dan lezen wij,
dat in Friesland reeds gereden wordt, ter
wijl ons van jongs af is verteld, dat de Frie
zen de schaatsenrijders bij uitnemendheid
zijn. Dit deed ons cr toe besluiten j.l. Zater-
ttriddag op den trein te slappen, die ons goed
en wol om ongeveer, half elf 's avonds in
Leeuwarden bracht, van waaruit wij den
Éolgenden morgen een tocht zouden lijden.
Zondagmorgen om half 10 stonden wij
aan de S- henfeerschans vo! goeden moed op
't ijs cn hadden lot eerste doel Sneek- Daar
men ons gezegd had, dat de weg zich zelf
wees, reden wij recht toe recht aan en hoe
wel wij hel eerst later elkaar bekenden, liep
onze goede meed gevaar verdreven te wor
den, door dc teleurstelling, die de eerste ken
nismaking niet hel Friesclie ijs ons bracht.
Van cle ccne pokdadigc er hols op de andere
hobbelden wij voort over 'l smalle baantje,
dal op Jtvn brceöe vaart gemaakt was.
Bekend dient echter da', overal baanve
gers bezig waven de lairijke oneffenheden
weg le «i'hrap; n; bij een tweesprong in
form, r; dm wij naar de vaart op Sneek en
werd' li w j weer teruggewezen naar
Leeuwarden Teruggekrabbeld bleek ons,
jdat wij ni g na het afrijden een spoor
weg!.; tv;-. --erd waren, waar naast de
Sneek r v. wij niet gezien hadden,
'daar onze opmerkzaamheid te veel op de
:b.^an gevestigd w s geweest.
Wij 1 uen nu de Sneaker vaart op
en het ijs hier was schitterend. Was het ons
den vorigen avond bij onze aankomst tc
Leeuwarden al opgevallen dat er heel wat
meer sneeuw was gevallen dan in Holland,
hier builen in de vrije natuur bleek dit ten
duidelijkst'. Het geheele landschap was met
een dikke witte vacht bedekt, waarop de zon
de heerlijkste kleurschakeeringen te voor
schijn tooverde. terwijl de torentjes der ver
schillende dorpjes zich wazig legen den
wolkloozen hemel af toekenden.
Tegen een matige Z. O. wind, reden wij
nu voort, genietend van de natuur, terwijl
wij ons afvroegen of de Friezen niet meer
reden. Maar waarom dan die goed verzorgde
banen, de baanvegers, de vlaggen op de
torens, do breedere banen voor 'f hardrijden
bij de dorpen gemaakt? Bij navraag aan één
van de weinige rijders, die wij ontmoetten,
bleek ons, dat bet nog le vroeg was, maar
dat tegen den middag het feest pas zou be
ginnen.
Wij schoten behoorlijk op totdat.... wij
ren Friezin inhaalden, die ons vroeg mede te
mogen rijden cn waar onze* galanterie sa
men ging met een verlangen eens le onder
vinden hoe zulk een mcnschenkind nn wel
yeeü, namen wij haar tusschen ons aan den
slok en zagen wij Ooslerwiersum's toren
vaag uid de heiige atmosfeer te voor
schijn komen. Onze metgezellin vond
bet noodig om le wijzen op hel feit,
dat een ieder, die LeeuwardenSneek
of omgekeerd reed even bij de Dille
aanging, een logement halfweg. Zeer waar
schijnlijk zal niet zoozeer voorgezeten heb
ben hel idéé om ons vreemdelingen iets be
zienswaardigs te laten zien. dan wel dat
liet voor haar een welkome gelegenheid was
even te ruslen, daar de grootste afstand
nog te rijden viel. Even aan een hoek
van een heel lange maar geheel onbezette
tafel een kop warme koffie en toen gingen
wij maar weer op slap.
Fn of nu dat Friezinnetje goed reed, z.ekcr,
zooals alle Friezen en Friezinnen, korte,
vinnige slagen, leelijk, maar ze komen flink
vooruit. Wat ons opviel, was, dat wij dien
géhcelen dag niemand, maar dan Ook nie
mand buiten over hebben zien rijden, zelfs
niet op de ijsbanen, die wij bij verschillende
dorpen passeerden. Alles ging daar met
rechten, korten, venijnigen slag de baan
rond. Wij hoorden ook, dal schoonrijden op
wedstrijden wel gebeurt, o.a. le Leeuwarden
en hoewel de Fries dit wel het aankijken
waard vindt, hij blijft toch zeggen: „Maar
't is gen hardriërie". Nu dat is le verstaan,
maar gaan lw»e Friezen met elkaar werke
lijk Friescli praten, dan is er geen woord
van tc begrijpen. Vermakelijk was de opmer
king van een kleine jongen, met de kousen
op de schaats, die ons zei: „Mooie rails heb
ge onder." Tenminste dat' verslonden wij en
begrepen, dat het manneke onze schaatsen
bedoelde, vonden het een grappige benaming,
maar hoorden later, dat het niet rails maar
„redens" is. Zou Friescli onduidelijk uilge
sproken dus wel voor ons Hollanders le ver
staan zijn?
Om nu op onzen tocht terug le komen,
Friezinnetje no. 1. (ja, er komen er nog
meer) moest let Sneek,tot waar wij haar
brachten, en was ze blij dat ze er was, want
het laatste eind was het aan hel geluid, zoo
wel aan het gewicht te oordcelen, alsof er
een locomotiefje aan den slok hing.
Na ons in hotel De Wijnberg le Sneek wat
versterkt le hebben, gingen wij weer op slap
om op Grouw le rijden. Bij informatie bleek
ons, dat het Sneekermeer wel betrouwbaar
was, maar nog niet bebaand, heigeen dus
zeggen wilde, dat wij dien weg nemend,
door de sneeuw zouden hebben te Tijden,
waarop wij een ietwat langeren weg binnen
door, zooals men zeide, over Langweer en
Irnsum namen.
Ook hier mooi ijs en al heel wat meer
mensclien T landschap zonder veel afwis
seling, geen boomen te zien, ja toch, dicht bij
Sneek langs den Rijksweg Leeuwarden
Sneek. maar verder in het land nergens. En
toch niet eentonig, of was dit door de schit
terende verlichting van de zon, die het land
schap dichtbij sclierp deed ai teekenen en
zacht-
hoe verder het oog reikte, alles
kens deed wegdoezelen.
Op weg naar Grouw kwamen wij nu lang
zamerhand le midden van de geheele
Friesche bevolking op de schaats. Wij reden
aan een slok, maar dit ziet men daar wei
nig, of los of opgelegd en dan of geen schoe
nen aan en met de kous, zoo op de schaats,
of gymnasLiekschoenljes aan. Daarbij de
schaats losgebonden en is het dan een ver
makelijk gezicht zoo'n heele familie met eert
stugge, heel korte slag aan le zien komen
krabben.
Bij 't dorpje Langweer bleven wij even
kijken naar een hardriërie, man voor, vrouw
erachter, twee paren legen elkaar en daar
ging het. klauwen, wal ze klauwen konden
onder de aanmoedigingskrelen van vrienden
en bekenden, die in een dikke haag om de
baan geschaard stonden.
Toen wij weer door wilden rijden, kregen
wij een verzoek van Friezinnetje no. 2
haar mede te nemen naar Grouw. Wij na
men haar weer tusschen ons in aan den
stok en nu ging het steeds over prachtig ijs,
met op bepaalde afstanden vegende baan
vegers, over Irnsum, een aardig, schilder
achtig gelegen dorpje op Grouw «aan.
Grouw, de meeste watersportliefhebbers
zullen dit centrum der Friesche wintersport
wel kennen. In het logement Dokter was
een bedrijvigheid, en half Leeuwarden was
aanwezig. Beneden een kleine lokaliteit,
blauw van de rook en een scherpe geur van
warme punch, en daarnaast een^ trap, aan
welks voet een groot bord met: ,,Enlrée25c.
bal vrij." Wij naar de balzaal, een
lange lage zaal met een klein buffet
en een minialuur-dorpslooneellje met voor
wereldlijke coulissen, waarop geheel in stijl
een «viertal muzikanten, in zwarte jassen
achter een rij tafeltjes, bezaaid met glazen
en flesschen. Het overlalrijke publiek, voor
een groot deel op gymnastiekschoenen
danste of liever huppelde er vroolijk op I03,
cn wij stieve Hollanders gingen ook met de
bcenen van de vloer. Feest was het er, zoo
als in elk dorpje, iedereen in de beste slem-
mi ng en de weinige bediening had geen
handen genoeg de glazen met bede punch,
een soort punch die alleen bij ijsvermaak
smaakt, en boerenjongens, aan tc dragen.
De muziek was natuurlijk niet critiekwaar-
dig, maar het hield de stemming cr in, zoo
dit nog noodig was, terwijl de hecren mu
zikanten zelf ook punch cn bier rijkelijk
door hun keelgat lieten vloeien
Tegen vier uur maakten wij ons gereed
weer naar Leeuwarden terug le rijden over
Warga. Een aardig Friezinnetje, 110. 3,
meldde zich aan. Ja heusch lezer, ze melden
zich daar gewoon aan, dat is gewoonte zei
een Fries ons later, evenals 'l feit, dat zoo'n
metgezellin dan de heeron vrij mod houden.
Of in deze laatste gewoonte door de slccb'.o
tijden de klad is gekomen of dat onze di
verse Friezinnetjes de Ilollandsche Imeren
te dorslig schatte, gemerkt hebben wij er
niets van.
Friezinnetje no 3 vroeg dan om mee le
mogen rijden, maar moest eerst haar ..gym-
mies" aandoen. Wat zou dat zijn, vroegen we
ons af en ziel, de bruine schoentjes ging-n
uit c-n de gymnaslick-panloffeltjes aan. Nou.
en die kon rijden; alleen toen'wij feestvierend
Warga door waren, werd bet donker, en
bleek ze buitengewoon beangst voor dc bl-
rijke scheuren, die de drommen I.ruuwardc-
11 aars erin gereden hadden dien de In
pikkedonker, het laatste deel heel voorzich
tig rijdend, kwamen wij in Leeuwarden te
rug, en na een stukje gegeten le hebben,
slapten- wij in den trein huiswaarts. Even
over 12 kwamen wij weer in onze Sleutel
stad terug na een dag van intens sporiiici ot.
En vraagt men ons nu wie rijdt er beier,
de Fries of dc Hollander, dan moet bel ant
woord volgens onze bescheiden m -ninjr be
slist luiden „de Hollander", alleen huig i>--1
elke Hollander, maar wel iedere Fries rijdt.
