AGENDA VAN DE WEEK.
BINNENLAND.
GENEESKUNDIGE BRIEVEN.
Zaterdag.
„De Graanbeurs": Feestavond schoenma-
fccrspalroonsver. „Nieuw Leven". 8 uur.
„Jeruël" (Middelstesracht 3) Bidstond.
0 uur.
Schouwburg: De Hagiheapelers. ,,De
Faun". 8 uur.
StadszaalBal masqué van den heer J.
do Lange.
Volksgebouw: Strijknmriek. 8 uur.
Zondag.
Dansaaadcmie Nieuwe-Rijn 28Dans
avond S. P. Wielinga. Van 8 lot 10 uur.
„Jeruël" (Groenesteeg 16): Samenkom
sten te halfelf en te halfzeven.
„Jeruël" (Middelstegracht 3) Samen-,
komsten te 10 en te 7 uur.
Morschweg 59 Stadsevangelisatie. 8 uur.
Stadspaal (foyer): Dansavond van den
heer W. F. van Wijk. Van 8 tot 12 uur.
Schouwburg: Openbare volksvoorstelling.
r,Dc man uit de greppel". S uur.
Yolk^gcb-ouvi-': Demonstratie van palfae-
fccnplaten. li uur. Optreden Bart van deT
Pas. 3 uur.
Maaodag.
,,Phei>&".: Vergadering Ned- Uhr. Vrou
wenbond. s uur.
Stadszaal: Eerste gpwoon concert Mij.
voor Toonkunst te Leiden. 8 uur.
Volkshuis: Voordracht met lichtbeelden.
Kwartier over 8 uur.
Volksgebouw: Cursus Commissie voor Ar
beidersontwikkeling. 8 uur.
Warmond, Ned.-Iïerv. Kerk: Ds. J.
Naula, van Katwijk-aan-Zee.
Dagelijks:
Apollo-theater, Oranjegracht -10-12Voor
stellingen te 8 uur.
's Woensdags en 's Zaterdags matinees te
2 en te 5 uur.
„Casino-bioscoop", Iloogewoerd: Voorstel
lingen te 8 uur.
Woensdag- en Zaterdagnamiddag van 2
tot 4 uur kinder- en familie-matinée.
„Luxor-theater", Stationsweg: Bioscoop-
en Variété-voorstellingen. Dagelijks te 8 uur.
'9 Woensdag9 en '9 Zaterdag3 matinée
te 2 uur.
„Rejo-theater": Tot en met Zondag den
gcheelen dog apcn-lenloonst'elling.
Dansinstituut Steenstraat 2: 's .Woens
dag a van 8 tot 10 en 's Zaterdags van 8 tot
12 uur.
Do avond-,nacht- cd Zondagsdienst der
»potheken wordt van Maandag 7 Jan. tot
e;i met Zondag 13 Januari, waargenomen
door de apotheek van den heer M. Boek
wijt, Viscbmarkt 8. Tel. 552.
De geneeskundige Zondagsdienst wordt to
Leiden van Zaterdagavond te acht uur tot
Maandagmorgen te acht uur waargenomen
door de doctoren Havens Gróve, tel. 1681
ïlorst, tel. 2258 Rassers, tel. 1469 en Van
Voorthuyscn, lel. 7.
Deze dienst wordt te Oegstgeest
waargenomen door dr. Vavekamp, Warmon-
drrweg 22, tel. 1910.
Do apotheek van ..Hulp der Mensch-
hcid". Hooigracht 48 is altijd geopend, doch
alleen voor leden van dat Ziekenfonds.
Losse nummers van ons blad zijn,
ucbalve aan ons bureau
ook verkrijgbaar bij de
Firma A. HILL EN, Breestraat 154
Firma A. KILLEN, Stationsweg
Fa. A. SOMERWIL Azn, Hoogtwoerd 24
Fa. A. J. H. WiJTEHBURG, Haart.str. 2
cn bij
A. GERRITSEN, Alphen aan den Rijn
eis des Za4er£sgs bij
JOH. H0GERV0RST. Haarl straat 128
een vrachtauto, komende van dc Koorn-
brugsieeg en bestuurd door C. v. d. V., uit
Uijnsburjr. De tram werd niet beschadigd,
de auto liclit; een spatbord werd vernield.
KERKELIJKE BERICHTEN.
Doopsgezinde Gemeente: Zondagmorgen,
te tien uur, ds. J. Wuite.
Kglise wallonne: Dimanche matin, h
Wl* hemes, Mr. M. Bresson.
Kvang.-Lüthersche Gem.: Zondagmorgen,
!r hal fel f, ds J. Pli. Makkink.
Ned. Prolesiantenbond: Kinderkerk, Mid
delweg, Rem. kerk, Zondag, te kwartier over
twaalf uur, d;. A. van der Wissel.
Üud-KalhoJi^k^ Kerk, Middelslegrachl 16:
Zondagmorgen, te tien uur, em.-pastoor
J M van Beek.
Renionslranlsch-Geref. Gcrn.: Zondagmor
gen, te halfelf, dr. W. J. Lente.
Ver. van Vrijz.-Iïc-rvorinden, Volkshuis:
Zondagmorgen, le halfelf, ds. A. v. d. Wissel
Ktriicning Bezoloitfiugtbcaluil 1920.
Nr.ar wij vernemen zal de herziening van
liet Bezoldigingsbesluit Burgelijke Rijksamb
tenaren 19S9, dat op verzoek der Rcgeering
aanvankelijk ter hand was genomen d.or
d''n lieei It. A. van Ilsselsteyn, oud minister
van Landbouw, worden voortgezet dior den
heer K. P VVeslerveld, Minister van Marine.
LeonsveTlagiug voor het Spoorwegpersoneel.
Het hoofdbestuur van d.',i Rond van Amb
tenaren hij de .Vedorlantfsclie Spoorwegen
heelt aan de direeho der Xederlandsche
Sfow weg. .1 bericht, dat het bereid is lot het
pftpen van overleg met de directie inzake
de te nemen bezuinigingsmaatregelen.
De directie heeft nu aan dezen Bond al»
voorwaarde van toelating tot het overleg den
eisch gesteld, dat de Bond zal afzien van zijn
voornemen, den rechter le laten beslissen
over bet rechtmatige van de 10 percent
loonsverlaging. De Bond heelt omtrent dien
eisch nog geen beslissing genomen.
Ook de Neutrale Bond van Spoor- en
Tramwegpersoneel heeft aan de directie ver
zocht, aan het overleg le mogen deelnemen.
Deze Bond zal dus op de conferentie van
Maandag a.s. hoogstwaarschijnlijk vertegen
woordigd zijn.
Wachtgeld burgerlijke Rijksambtenaren.
Het „Slsbl." No. 5G0 bevat een Kon. be
sluit van 28 December 1923, lot wijziging
en aanvulling van het besluit van 3 Aug.
1922 (Stsbl. No. 479), houdende regeling
van de toekenning van wachtgeld aan bur
gerlijke Rijksambtenaren.
Artikel I luidt: In ons aangehaald besluit
worden de volgende wijzigingen en aanvul
lingen aangebracht:
a. Artikel 1, eerste lid, wordt gelezen:
„Aan een burgerlijk Rijksambtenaar in
vasten dienst, wicn eervol ontslag wordt ver
leend wegens ophelfing zijner betrekking of
wegens verandering in de inrichting van het
dienstvak, waarbij bij werkzaam is cn waar
door zijn werkzaamheden overbodig zijn ge
worden, wordt rnet ingang van den dag van
ontslag, voor zoover hij alsdan niet uil an
deren hoofde in de lermen valt om pensioen
uitgezonderd vervroegd ouderdomspen
sioen bedoeld in arlikel 48, eerste lid onder
b der Pensioenwet 1922 (Stsbl. No. 240)
le genieten, ten laste van het lichaam, voor
welks rekening zijn bezoldiging laatstelijk
kwam, een wachtgeld toegekend op den voet
der bepalingen van dit besluit."
b. Na bet tweede lid van art. 3 wordt een
nieuw lid ingevoegd, luidende:
„Een ambtenaar, die ten tijde van het ont
slag kostwinner was van een gezin, doch na
het ontslag die hoedanigheid verliest, wordt
voor den verderen duur van het hem toege
kend wachtgeld behandeld op den voet als in
de voorafgaande leden len aanzien van niet-
kostwinners is bepaald."
c. Artikel 3, derde lid, wordt gelezen:
„In buitengewone gevallen kan het wacht
geld tot een bedrag van ten hoogste 70 ten
honderd van het laatstelijk genoten wacht
geld voor een bepaalden tijd na het beëindi
gen van het genut van het wachtgeld wor
den voortgezet."
d. Artikel 6, eerste lid, wordt gelezen:
„Wanneer de op-wachlgeld-gestelde in
komsten geniet cl gaat genieten uit of in ver
band met arbeid of bedrijf, ter hand geno
men met ingang van of na den dag, waarop
het ontslag, ter zake waarvan het wachtgeld
hem is verleend, hem is aangezegd of door
hem is aangevraagd, wordt, zoodra en zoo
lang het wachtgeld vermeerderd met die in
komsten de laatstelijk genoten wedde zou
overschrijden, bet wachtgeld met het be
drag dier overschrijding verminderd."
e. Aan artikel G wordt een nieuw lid toe
gevoegd, luidende:
„Wanneer de op wachlgeldgeslelde inkom
sten genoot uit of in verband niet arbeid of
bedrijf, ter hand genomen vóór den dag,
waarop het ontslag, terzake waarvan het
wachtgeld hem is verleend, hem is aange
zegd of door hem is aangevraagd, en deze
inkomsten zijn vermeerderd, zijn ten aan
zien van die vermeerdering de bepalingen
van dit artikel van overeenkomstige toepas
sing."
t Artikel S, eerste lid, wordt gelezen:
„liet wachtgeld vervalt, zoodra de op
wachtgeld-gestelde uit anderen hoofde dan
de opheffing zijner betrekking in de termen
komt om pensioen uitgezonderd vervroegd
ouderdomspensioen bedoeld in ariikel 48,
eerste lid onder b der Pensioenwet 1922
Stsbl. no. 240 le genieten."
g. Artikel 8. tweede lid, wordt gelezen:
„Eveneens vervalt het wachtgeld, zoodra
liet gelijk is aan of minder bedraagt dan liet
pensioen, waarop de op-watlitgcld-gestelde
bij het aldus vervallen van liet wachtgeld
uit hoofde van de ophelfing zijner betrekking
onmiddellijk aansjiraak kan doen gelden."
Artikel 11: De gewezen burgerlijke Rijks
ambtenaar, wien een ontslag als bedoeld in
artikel 1 van Ons besluit van den aden Aug.
1922 (Stbl. no. 479) tegen 1 April 1922 of een
luieren datum is verleend ot aangezegd, doch
geen wachtgeld is toegekend, omdat hij in de
termen viel om vervroegd ouderdomspen
sioen te genieten, wordt alsnog op den voet
van de overige bepalingen van Ons aange
haald besluit wachtgeld toegekend, niet dien
verstande, dat liet wachtgeld slechts wordt
toegekend voor zooveel het bedrag van liet
wachtgeld het bedrag van hel verleend pen
sioen te hoven gaat.
Artikel III: liet bepaalde in arlikel I on
der b, c, d, T en g van dil besluit wordt van
den dag van de inwerking-lreding van dit
besluit af mede van toepassing ten aanzien
van hen. die vóór dien dag op wachtgeld
zijn gesteld.
Prins Hendrik is gistermorgen per
trein van 8 u. 38 m.T na een drieciaagsch
verblijf op Hot Lx>, van Apeldoorn naar
Den Haag vertrokken.
Bij Kon. besluit is benoemd tot bur
gemeester van Abeoude-ikiainbrugge cn
Abccude:Proostdij jhr. inr, C. Dedal; is
aan F. Heaerman, op zijn verzosk, met in
gang van 1 April, eervol ontslag verleend
als burgemeester van Xederborst-den-Berg,
niet dankbetuigingis benoemd tot notaris
binnen het arrondissement Zutphen, ter
standplaat* Epe, J. H. Vei-heus, fchona no
taris te Vlaardingon is, met ingang van
1 de«er, aan den commies ter secretarie
van den Baad van Si ifcj J. A. Heuif,
gens verandering in de inrichting van het
dienstvak, waarbij hij werkzaam is, en
waardoor zijn werkzaamheden overbodig
zijn geworden, eervol ontslag verleend uit
zijn voormelde betrekking; aan den com
mies tor aJeretarie van den Raad van State
R. S. A. Volkers de personeele titel ver
leend van b.xMdoommic s.
De volgende Open Brief is aan den
Minister van Arbeid gericht:
Ondergeleekendtn. allen behoorende lot
het fabrieks- en winkelpersoneel, zoowel
mannelijk als vrouwelijk van de Zuid-Hol-
landsche Stoomfabriek van Chocolade- en
Suikerwerken van de firma C. Jamin, te
Rotterdam, mede vertegenwoordigende
11-44 andere leden van dit personeel, die uit
drukkelijk schriftelijk hun adhaesie aan dit
schrijven betuigden, wenschen het volgende
onder de aandacht van Uwe Excellentie te
brengen.
Hun is ter oore gekomen, de hangende
kwestie betreffende de winkel ver warming
door middel van petroleumkachels, toege
past door genoemde finna. Het is hun be-.
kend, dat de firma Jamin deze kwestie tot
het uiterste wil doorzetten. Naar hun ge
bleken is, heeft Uwe Excellentie door ver
keerde voorlichting van Uwe ambtenaren
een geheel verkeerd inzicht in deze zaak
gekregen en is zij op het punt een betreur
renswaardig conflict te doen eindigen in een
catastrophe voor ondergeteekenden. De fir
ma Jamin bezit de stellige overtuiging van
haar goed recht in dezen, welke overtuiging
gegrondvest is op goed gedocumenteerde
rapporten van de meest competente deskun
digen zooals gezondheidscommissies, docto
ren, e. d. Zij is dan ook absoluut weigerach
tig zich te buigen voor d.^ willekeur van één
of meer Uwer ambtenaren, en ondergetee-
kenden zijn stellig overtuigd dat de firma
Jamin in geval van een doorzetting van den
dwang ten haren opzichte haar firma zal
ontbinden. Het is daarom, dat ondergete
kenden met den nieesten aandrang het drin
gend verzoek tot Uwe Excellentie richten
om afdoende le willen ingrijpen en de kwes
tie een wending ten goede le willen doen
nemen, ten einde te voorkomen dat door een
niet le verdedigen poging tot dwang van de
zijde van Uwe ambtenaren een zeer groot
aantal gezinnen, wier kostwinners lot het
ruim duizend menschen tellend personeel
van de firma voornoemd, behooren, de kans
loopen in dozen, door malaise op ieder ge
bied toch al uitblinkenden tijd, aan werk
loosheid en de daaruit voortvloeiende ar
moede en ellende overgeleverd te worden.
In het vaste vertrouwen dat Uwe Excel
lentie het zeer grcole belang van dit ver
zoek, niet alleen voor ondergeteekenden,
maar ook voor het algemeen, zal willen in
zien, en ten spoedigste maatregelen ten
goede zal willen nemen, teekenen (volgen de
handteekeningen
Het originee-Ie van dit verzoek met de
daarbij behoorende 1IG4 handteekeningen
ligt ter inzage aan het adres den heer W.
C. Verpaalen, Zaagmolenstraat 46a. Rotter
dam.
Hel hoafdh. stuur vau den Vrijheids
bond heeft den hoer D. Hans geantwoord
naar aanleiding van zijn open br.ef in zake
het voorgenomen ontoi&g der gehuwde amb
tenares. Heit hoaTciibe<itaur was algemeen
van oordeely dat het denkbeeld van den
heer Hans, om dooa- middel van een refe
rendum een uitspraak onder de leden van
den Vrijheidsbond uife te lokken, niet. kan
worden aanvaard en dat van cfce Kamer
fractie toch niet kan worden verwacht, dat
zij haar houding door den uitslag van zulk
een referendum zou laten bepalen. De zaak
is allerminst zoo eenvoudig als zij gewoon
lijk wordt gesteld, meent het hoofdbestuur
en voor velen niet voor een eenvoudige
bevestiging of ontkenning vatbaar.
Naar ,,De Slagerscourant" verneemt
heeft het bestuur van den NederJandschen
Slagershond den Minister van Financiën
verzocht maatregelen te willen treffen tor
ondervanging van bc/waron, die ontstaan
zijn ten gevolge vnn dc nieuwe admini
stratieve regeling van de aangifte van
slachtvee
Te Amsterdam kwam gasteren het
bestuur van het A.C.O.P. bijeen ter be
spreking van d situatie, waarin het Rijks-
en ander wijze mi personeel is gokumen, ten
gevolge van de wijze, waarop de Kabinets
crisis is opgelost. In de beschouwing, wel
ke „Dc Standaard" over het „Nood-Kabi
net" heeft getiverd, wordt uitgesproken,
dat dit opnieuw met zijn bezuinigingsplan
nen voor den dag zal komen. Het comité
concludeerde, dat hierdoor voor het Rijks-
en onderwijzend personeel het gevaar
dreigt, dut de Regeering baar plannen, in
de milliojnennota neergelegd, zal handha
ven, en het besloot zich per manifest tut
zijn leden te wenden om hen tot waak
zaamheid aan te sporen.
Vastgesteld werd verder, dat het be
stuur Dinsdag a.s. opnieuw bijeen zal ko-
tnen, teneinde te overwegen, wat liet na
de RegeeringAi ericlariög, welke in den
loop van dien dag in de vergadering van
do Tweede Kamer hoogstwaarschijnlijk zaJ
worden afgelegd, verder te doen staat.
Daarbij werd overwogen, dat ook eerst
dan kan worden uitgemaakt, of de tijde
lijke voorsiiter van het comité van Tien,
samengesteld uit vertegenwoordigers van
Katholieke, Christelijke, neutrale en mo
derne organisaties, een vergadering vim
dit comité zal bijeenroepen, ten einde te
beraadslagen over de beste wijze, waarop
do onderbroken actie kan worden voort
gezet-.
Onder leiding van den heer F. A. des
Tombe had in hotel „Terminus" tc
Utrecht een algemeene vergadering plaats
van ,,Noe jungent Kösae".
D?n leden werd de spoedeischende vraag
voorgelegd, of de Vereenigmg dit jaar al
dan niet een tentoonstelling van rozen te
Bussum zou houden. Het bestuur had reeds
besprekingen geha-d met het gemeentebe
stuur van Bussum, dat de zaak zeer welge
zind was en al dadelijk f 2000 voor het
waarborgfonds toelegde. Besloten werd,
om op 18, 19 en 20 Juli in het gebouw
„Concordia", te Bussum, een rozenten-
toouistelling uit te schrijven, .waaraan ver
bonden zal zijn een avondfeest, in den trant
van een bataille des flours. Voor de zomer
vergadering, waaraan eein excursie verbon
den wordt, werden genoemd Utrecht, Aals
meer en Arnhemhet bestuur zal een keuze
doen. Aangenomen werd het voorstel van
het bestuur, om een legger te maken van
alle in den Kandel gehraobte nieuwe rooen
In Nederland gewonnen., Elk jaar wordt
deze legger aangevuld en aan buiten! an d-
sche rozenkweekens verzonden,
De bevolking van Utrecht was op 1
Jan. j.l. 143.610 Helen (71.164 m. en 77.446
vr. tegen 146.441 (70.323 m. en 76.113 vr.)
op 1 Jail. 1923.
In de gisteren gehouden zitting van
het Centraal-Stombureau voor de verkie
zing van leden van de Provinciale Staten
van Gelderland i3 in de vac.-Rijpstra be
noemd verklaard de heer Gti ftoeterdink,
te Gorssel (A.-R.)
Omtrent de geruchten betreffend© de
beperking van het personeel bij het Rijks-
toezicht op de scholen, vernemen wij ter
bevoegde plaatse, dat reeds gemimen tijd
geleden, toen „Onderwijs" op zijn begroot
ting, moest bezuinigen, ook overwogen
werd heb Rijksschooltoezichfc te beperken.
Tijdens de crisis bleef deze zaak rusten,
doch thans worden de bezuinigingsplan
nen weer ter liaud genomen.
De Minister van Onderwijs had aan d©
vier hooSd-inspecteurs bij het L. O-, ver
zocht, in een rapport van advies te die
nen in "hoeverro zij beperking mogelijk aob-
ten. Dit rapport zal binnenkort bij den
Minister worden ingediend. Omtrent den
inhoud hiervan en den omvang der beper
king is eohter nog niets bekend. Mocht na
indiening de Minister zich bereids accöord
daarmede verklaren, dan zal men onver
wijld tot do ten-uifcvoer-legging overgaan.
Hievomtrent is uit den aard der zaak
noa niets definitiefs mede te cleelen.
G/Tel.")
Naar „Dc Res.-bode" meldt, is gister
ochtend een buitengewone zitting van den
Ministerraad gehouden, die gistermiddag is
voortgezet.
De gewone audiëntie van den Minister
van Onderwijs, Kunsten cn .Wetensón&p-
pen zal Donderdag e.k. niet plaats heb
ben.
UIT NED. OOST-INDIE.
P. W. Jocquière.
Djokjakarta, IJ Jib. (Ancla). De
heer fJ. W. Jonquière, resident alhier, ver
laat 2 Maart den bestuursdienst met pen
sioen.
M. G. Roos van Raadshooven.
Weltevreden. 11 Jan. (Anela.) Vol
gens het Alg. Indisch Dbl. „De Preanger-
bode" zal de resident van Benkoelen. de
heer M. G. Roos van Raadshooven, i Aug.
a.s. den bestuursdienst met pensioen verlaten
(Nadruk verboden).
De voeding van den m«nach.
111.
Hel is wel een eigenaardig, doch niette
min niet te miskennen feit, dat het een ge
volg der beschaving is, dat de bespreking
van 's menschen ralioiieele voeding zoozeer
de moeite waard is. Voor de meesLe dieren
is het eigenlijk in het geheel geen vraag
stuk. Die weten als hij ïnLuïte wat zij wel
en wat zij niet moeten eten. Over liet alge
meen geldt voor hen de eenvoudige wet:
wat mij smaakt, is goed voor mij. Zonder
twijfel speelt ook voor den mensch de
smaak een belangrijke rol bij het voedings
probleem. Maar er is geen breed betoog noo-
dig, om aan le toonen, dat het niet doelma
tig zou zijn, als dï mensch uitsluitend zijn
smaak liet gelden bij het bepalen van een
voor hem rationeel voedsel. Door de bescha
ving is het toch voornamelijk, dat op het
gebied van den smaak een zoo groole ver
scheidenheid wordt waargenomen. Alle dee-
len der wereld wisselen hun producten
elkander uit. En zco hebben de meDschen
uit een bepaalde streek voedsel leeren ken
nen, dat daar ter plaatse voorheen ten
eenenmale onbekend was.
Wie zou zich thans een maatschappij
kunnen voorstellen zonder aardappelen? En
toch was de aardappel voor enkele eeuwen
in Europa nog totaal onbekend. Het kost
groole moeite, om ergens achteraf op liet
platteland nor een plaats le vinden, waar
de oorspronkelijke bevolking zich nog uit
sluitend ot althans zi.o goed als geheel met
inheemsclie produrteu voedt. In den gere-
gelden gang van het dagclijksch leven geeft
men er zich nauwelijks rekenschap van,
welk een ingewikkeld en teer mechanisme
de voedsel-voorziening voor het gansche
volk is. Een kleine stagnatie, zooals wij ge
durende den oorlog aan den lijve onder
vonden hebben, maakt lut evenwel duide
lijk en doel zien, hoe lastig het in de prak
tijk is, oui zich te behelpen buiten de tot
sleur geworden eetgewoonten on).
Yoor de vaststellii'g van een ralioneele
voeding zal in de eerste plaats moeten wor
den nagegaan, welke bestauddeelen aan het
lichaam moeten worden toegevoerd, opdat
het in stand kan blijven. In getal kan dit
worden uitgedrukt door het getal calorieën
aan le geven, dat voor de geregelde stofwis
seling wordt gebruikt. Zooals bekend, is een
calorie de eenheid der verbrandingswaarde,
in staat om 1 K.G. water van 0 gr. C. tot
1 gr. C. te verwarmen. Gemiddeld levert 1
gr. eiwit ruim 4.1 gr. koolhydraten even
veel, 1 gr. vet echter meer dan 9 calorieën.
Wanneer de in het voedsel aanwezige hoe
veelheid van de genoemde sloffen nu maar
in haar geheel nuttig gebruikt werd. dan
ware de rekening zeer eenvoudig. Zoo is
hel echter niet. Zei Is van de beste voedings
middelen gaat een gedeelte, onverteerd, dus
onnut, door het darmkanaal heen. Wat hel
eiwit betreft, gaat aldus verloren van
vleesch, viscli en harde eieren circa 2xh
pet.; van tarwebrood, rijst, erwten en aard-
appelpurée iets meer ot minder dan 20, van
boonen 30, van roggebrood 37 en van kool
rapen 39 pet. De getall .n voor vel uit har
de eieren en melk zijn 4.4 en 5.3 pet. De
koolhydraten uit de melk. de melksuiker
dus, worden geheel verteerd, terwijl daar
van niet opgenomen woolen van tarwe
brood 1.1. van roggebrood 7.9, van rijst 0:9,
van erwten 3.6, van aardappelpurée 0.7 ea
van koolrapen 18 2 peti
Hieruit zien wij dus, dat er ten opzichlg
van de verteerbaarheid zeer groote verschil,
len bestaan. Veel hangt daarbij nog van
Mijze van toebereiding af. Zoo kan van
tarwe en rogge, als het niet voldoende fijn
vermalen bewerkt wordt, zelfs 30, resp. 46
pet. onverteerd het lichaam verlaten. Be-
staat het voedsel uitsluitend of groolefcdeelj
uit aardappelen, dan gaal veel meer verlet-
ren dan boven voor purée is aangegeven,
Tevens is d© vermenging van verschillende
stoffen van invloed. Toevoeging van kaas
aan melk- of raaiskost verhoogt, mayon.
naise-saus bij visch vermindert de verteer-»
baarheid. Een juiste vormen ging van vei en
koolhydraten is daarom van belang.
Alle9, wat goed ver leerbaar is, wordt
daarom nog niet goed verdragen. Sommige
menschen kunnen harde eieren niet ver.
dragen, al worden deze ook goed verteerd-
Soms kan men een bepaald voedsel des
avonds niet verdragen, terwijl men er op.
den middag geen last van ondervindt.
Het hongergevoel hangt niet alleen af van
de behoefte der weefsels aan nieuwe voor
den opbouw geschikte stoffen of van het
vereischte verbran^jngsmaleriaal, doch even
zeer van de vulling der spijsverleringsorga*
nen. Uierhij speelt de gewoonte een groots
rol. Wie gewend is, zeer copieus te dineeren,
zal zich niet bevredigd gevoelen met een
geringere hoeveelheid, ook al bevinden zicE
daarin evenveel voedingsbestanddeelen. Het
begrip, dat men door grooteren toevoer b"e^
slist een sterker of krachtiger voeding ver
krijgt, wordt nog maar al te veel aangetroL
fen. Het is merkwaardig hoe sommige men^
schen er in slagen, steeds groolere hoeveeL
heden te verorberen. Dat zij zich zoodoende
heter voeden, is echter niet waar. Integen-i
deel, die groole massa voedsel heeft eer een
belemmerenden invloed op de spijsverte
ring. Een der eerste gevolgen is uitzetting
van de maag. De voortdurende rekking der
spiervezelen in den maagwand doet deze
verslappen cn ook de afscheiding der ver-
leringssappen wordt er niet beter op. Zulk
een gerekte maag geeft op den duur aanlei
ding tot hongergevoel en andere onaange
name gewaarwordingen. Deze probeert men
dan dikwijls te verdrijven door het gebruik
van prikkelende sloJIen, vooral alcohol en
specerijen, waardoor echter het proces nog
verergerd wordt.
Tot zekere hoogte kan het gebruik vani
veel water in dezelfde richting werken.
Maar dan toch in veel mindere mate.-Voor'
eerst heeft het lichaam betrekkelijk veel
water noodig. Maar bovendien wordt water
zoo snel opgenomen door de wanden van
het spijsverteringskanaal, dat hierdoor een
bepaalde ©vervulling vrijwel is uitgeslotcnV
Men zou het zelfs zoo kunnen voorstellenf
dat die wanden de eigenschap hebben, al
naar het noodig is, water aan den inhoud
te onttrekken ui wel het juist daaraan af .1©
geven.
Een minder dirccten, maar niettemin;
hoogst belangrijken invloed hebben de ge
notmiddelen. Zonder deze is op den duur
het voedsel nimmer voldoende le achten.
De genotmiddelen zijn van de meest ver
schillende soort. Soms zijn v.ij reed® ih hot,
voedsel aanwezig; soms worden zij door de
toebereiding gevormd of eindelijk ook wei-
opzettelijk toegevoegd. Enkele voedingsmid
delen, zooals suiker cn zout, zijn als zooda
nig reeds tevens genotmiddel. De in vleesch
aanwezige genotmiddelen zijn in water op
losbaar. Wie bed mkt, hoe weinig smakelijk
N afgekookt vioc3ch zonder ecnige toevoeging
is, begrijpt gemakkelijk de beteekenis van
dis eigenaardige sloffen. Proeven met bon-;
den hebben geleerd, dat deze dieren, indien
men ze uitsluitend met uitgekookt vleeseh
voedert, ook al bevat dit dan nog genoeg
werkelijke voedingsstoffen, op den duur
weigeren liet te eten.
De werking der genotmiddelen berust op
prikkeling van de klieren, die de verbafe-
ringssappen afscheiden. Dit geschiedt langs
reflectorischsu weg. Dit blijkt o.a. omdat
ook de reuk meewerkt. Het ruiken ve n ge
braden vleesch kan reeds de speekselklieren
tot groole werkzaamheid aanzetten, het zoq-
genaamde waterlanden.
liet begrip genotmiddel kun men meer of
minder ver uitstrekken. Behalve de geur
van gebakken brood, van gebraden vleesch',
van kaas. \an geroosterde koffie of apen-
noten, worJen er ook toe gerekend allerlei
specerijen en alcohol bevallende dranken*
liet zijn voornamelijk deze iaatsle, die er op
wijzen, dat ook met genotmiddelen matig
moet worden omgegaan.
Uil het bovenstaande zal duidelijk ge
worden zijn, dat het vraagstuk der ratio-
neele voeding zeer ingewikkeld is, en lot
allerlei moeilijkheden aanleiding geeft, zoo
dra men voorliet gelieeie volk in dat opzicht
praclische resultaten wenscht te bereiken*
ProL Van Leersum heelt op zijn reizen in
Amerika de overtuiging gekregen, dat daar
een meer gevorderd standpunt is bereikt en
dat veel van liet géén hij daar zag. zij het
ook met enkele wijzigingen, hier te lande
met vrucht zou kunnen «'orden toegepast.
Men begint reed» bij de jeugd. Fr bestaan
clubs van iO- lol 18-jangvn onder het
motto „Hand, Head, Heart and ileallh",
die als insigne een klaverblad van vier dra
gen, waarvan elk blaadje een II draag D«
leden van deze clubs leggen zich o. a. too
op hel lokken van klein vee, groenten- en
vruchlen-teölt en liet 1 erduurzamen van
levensmiddelen. Dr. Emma Sluiter baalt
aan, dat in 1918 door dil club-werk is gele
verd 825.U00 bushels mais, G50.Ö00 bus
hels aardappelen, 2 009.000 quarts inge
maakte eetwaren, 1.922 300 hoenders
908.900 dozijn cierer S2i.300 pond vleesch,
1.638.900 pond katoen; bovendien nog gelei,
tarwe, boonen, erz. i
Dan kent men in Amerika nog de „dieti
tian", con soort wijkverpleegster die zich
voornamelijk met de voeding bemoeit. Zij is
den dokter bthulpzaam bij zijn werk. Maar
ook zelfstandig geeft zij raad omtrent doel
matige voeding, zoowel wat samenstelling
als toebereiding betreft. Zij oefent daarbij
toezicht uit en controleert de verkregen re
sultaten. Inderdaad, voor liet instituut voor
volksvoeding, dat op instigatie van prof*
Van Leersum, te Amsterdam, is tot stand
gekomen, is voorloopig nog geen gebrek aan
w«(& le vreezen.
