De onzichtbare hand.
Nieuwjaarsadvertentiën
BERICHT.
no. 19568.
VRIJDAG 21 DECEMBER
Anno 1923
ONS FEUILLETON.
STAnSN>F"WS.
Ook dit jaar stellen wij, evenals andere jaren, de
gelegenheid open in ons blad van Maandag 31-Dec.
Nieuwjaarswenschen te plaatsen tegen den prijs van
50 et. van 1—5 regels
elk® regel meer 10 et.
Deze advertentiën kunnen tot Vrijdag 28 Dec. a.s.
tot 12 uur 's middags aan ons bureau aangeboden
worden. De advertentiën, welke na dat tijdstip
aangeboden worden, zullen tegen den gewonen
advertentieprijs worden berekend. de directie.
BINNENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRUS DER ADVERTENTIES I
80 Cta. per regel. Bij regelabonneaient belangrijk legeren prijs.
Klein* AdvertentlEn, uitsluitend bij vooruitbetaling. Woensdags en
Zaterdags 60 Cts., bij een maximum aantal woorden van 80.
incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 6 Cis.
«T^-1I IW Ill l.l I I II
Bureau Neordeindspleln Telefoonnummer# voor
Directie en Administratie 175 Redactie 1507.
Postchèqus- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COüRANTi
Toor Leiden per 8 maanden 2E5, per weei jfO.18,
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd rijn, per week „0.18,
Franco per post 2.36 portokosten.
Dit nummar bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
Ons Blad zal de beide Kerstdagen, Dins
dag en Woensdag a.s., NIET verschijnen.
Onze kantoren zijn die dagen gesloten.
DE DIRECTIE.
B
Bet nieuwe Feuilleton, waarmede morgen
in ons Blad een aanvang zal worden ge
maakt, la getiteld:
Hei boeiende verbaal 1b geschreven door
DOUGLAS VALENTINE, den schrijver van
„Da Man met den Klompvoet", welk verhaal
wij cenigen tijd geleden als Feuilleton heb
ben gegeven. DE DIRECTIE.
-n.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
'Aan den gemeentelijken visch winkel
iVdscbmarkt 18, tel. 1225, is Zaterdag en
voor zoover voorradig ook Zaterdagavond
verkrijgbaar SCHELVISCH a f 0.24—f 0.40,
MAKREEL a f0 24, TONG a f 0.95 per
pond, Volle HARING a f 0.04*/» per stuk en
Zeeinvache MOSSELEN a f 0.05 per K.G.
N. G. DE GIJSELAAR, Burgem.
'Leiden, 21 December 1923.
Da. Van Lummel over de Coalitie
en de Crisis.
Gisteravond had de anti-revolutionaire
.ïosvereeniging „Nederland en Oranje" ln
de groote zaal van de Stadszaal een open
bare vergadering belegd, waarvoor als spre
ker waa aangekondigd ds. Van Lummel. Ge
reformeerd predikant te Zuidland. De druk
bezochte vergadering werd te ruim acht uur
door den voorzitter, den heer R. Zuidema,
nadat deze was voorgegaan in gebed, met
een kort woord van welkom geopend, waarin
hij zich in het bijzonder richtte tot den spre
ker, wien hij aan het gehoor voorstelde en
.vervolgens het woord gaf.
Deze ving aan met een korte inleiding over
het aangekondigde onderwerp en schetste
vervolgens den loop van de crisis, zooals die
zich geleidelijk heeft ontwikkeld. Toen de
Vlootwet verworpen was en daaruit de cri
sis werd geboren, meenden de politieke te
genstanders, dat dit een weldaad is geweest
voor het land. Spr. meent, dat dit op een
.vergissing berust. Wie beweert, dat door de
verwerping van de Vlootwet schatten gelds
zijn bespaard heeft het glad mis, al heeft
inen het honderdmaal laten drukken en door
hel land verspreid. De berekening van een
geleerd man in de Kamer, n.l.. door den heer
Dresselhuys opgezet, werd door spr. onder
hilariteit der vergadering als onjuist becriti-
seerd. Een tweede-rangs-blad van de S. D.
A P. heeft het nog erger gemaakt door te
zeggen, dat de Vlootwet driehonderd milli-
oen per jaar zou kosten. Dad is een leugen
rn een tweede-rangs-blad mag toch ook niet
liegen. Oud-Minister De Geer had het bij het
rechte eind, toen hij zeide, dat het al dan
niet aannemen van de Vlootwet geen cent
meer of minder in de schatkist zou brengen
oi er uit halen. Een vloot moet er toch ziju.
Waarschijnlijk heeft men dit Ministerie den
voet willen lichten om van de rechterzijde
tf te komen. En nu bood zich een mooie ge
legenheid daartoe aan. Daarmede zou men
dan meteen van Colijn af zijn.
Spr. behoeft niet te vragen of met hel af
treden van dit Ministerie het land een dienst
Is bewezen. De ervaring heeft al geleerd van
niet. Dit bewijst de langdurige crisis. Nie
mand van links weet er raad op. Maar dan
moesten zij de crisis ook niet uitgelokt heb
ben. En daarom bevestigt spr. nogmaals zijn
■lelling, dat de linkerzijde met de Regeering
ten val te brengen een groote vergissing heeft
begaan.
Zou men niet gevoeld hebben, dat men op
deze wijze het parlementarisme een bedui
denden knak heeft gegeven Daarin ligt een
gevaar voor de toekomst En dat gevaar heb
ben de Unkerpartijen op haar geweten.
Maar is de verwerping van de Vlootwet
*n de val van het Ministerie een grooten
■lag voor de anti-revolutionairen Spr. bo-
antwoordt deze vraag beslist ontkennend.
Ds anti-revolutionairen dragen geen verant
woordelijkheid voor deze Regeering, ook niet
nadat de leider dezer partij, Colijn, er zit
ting in had.
Was de Vlootwet het werk van Minister
Colijn Heeft hij deze wet onbesuisd op den
.Voorgrond geschoven Van dit alles is niets
tga*. Colijn zoll heeft daarvan getuigd te
sterdam. Toen het wetsvoorstel ontwor-
werd an
naar gebracht, waa de
heer Colijn nog niet eens in de Kamer, veel
minder Minister. Eerst toen hij Minister Do
Geer opvolgde, werd hij voor het fait-accom-
pll gesteld. Hij wist wel, dat de Vlootwet
voor hem een heet hangijzer was. Maar hij
wist ook, dat er iets gebeuren moest, en hij
zeide AJ was het ijzer gloeiend, ik zou het
aangrijpen. (Luid applaus.)
Hij heeft om 't landsbelang zijn roeping
gevolgd. En nu juist de leuze werd aange
heven „Colijn moet hangen", heeft de partij
zich weer opnieuw aangegord: En do aan
hankelijkheid van de partij aan haar leider
ia veel grooter geworden.
Wat waren wij verslagen, toen God Kuy-
per van ons wegnam maar wij verheugden
ons opnieuw, toen de Heere ons in de plaats
van den gestorven leider Colijn en Idenburg
terug schonk.
Het gaat er nu niet om een plaats in het
Parlement te behouden maar om het anti
revolutionair beginsel meer en meer te doen
triomfeeren.
Ook in dat opzicht is het optreden van de
tegenstanders tegen het Ministerie een ver
gissing geweest.
Spr. gaat daarna het verloop der crisis
nog eens na en verdedigt de houding, die de
aDti-revoluüonairen daarbij hebben inge
nomen. Hij acht dit het eenig juiste stand
punt.
Spr. erkent, dat er, zooals de zaken tlian3
staan, van samenwerking niels kan komen.
Maar dat de coalitie dood zou zijn, zooals
een „doodbidder" heeft gedecreteerd, ont
kent spr. beslist.
Een zwak kindje kan niet veel velen,
maar een sterke jongen kan wel tegen een
stootje. En daarom vreest spr. niet voor de
coalitie.
Spr. heeft wel eens eerder gezien, dat de
1 coalitie een knauw kreeg, maar hij wist ook,
dat zij zich steeds weer beeft hersteld,
i Spr. heeft dr. Kuyper lang genoeg gevolgd,
om te weten, dat hij het Roomschc gevaar
wel inzag, maar hij weet ook, dat Room-
schen, Chrislelijk-Historischen en Anti-
Revolutionairen altijd weer hebben gevoeld,
dat zij tezamen moesten strijden tegen de
wereld der rede cn den geest des ongeloofs.
De antithese heeft sinds jaren zich laten
gelden en zi) bestaat nog evenzeer. En daar
om vreest hij er niet voor, dat de coalitie
zal wegsterven. Eer het tegendeel. Room-
schen en rechtzinnige Protestanten vinden
elkaar vroeger ol later weer terug in de
coalitie. Ziedaar de tweede linksche vergis
sing.
Na verloop van tijd zal men tot de over
tuiging moeten komen, dat de coalitie niet
is gestorven, maar krachtiger dan ooit zich
zal opmaken om het Regeeringsbewind weer
te aanvaarden
Zoo blijkt dan ten slotte, dat deze uitvin
ding der linkerzijde, de mooiste uitvinding
van onze eeuw hun parten heeft gespeeld
en straks zullen zi) zien, aldus besloot spr.,
dat de eerlijke en oprechte samenwerking
van de drie Christelijke partijen, welke
steunen op de Openbaring, weder het be
wind in handen zullen nemen in het waar
achtig belang van land en volk. (Luid ap
plaus).
Hierna werd tien minuten gepauzeerd en
daarna gelegenheid gegeven tot gedachten-
wisseling.
Hiervoor gaven rich op de heeren Veld
man, uit Leiden, en Meyers, uit Alphen aan
den Rijn, de eerste S. D. A. P„ do laatste
R.-Katholick.
De heer Veldman ving aan met op te
merken, dat de anti-revolutionairen sterk
zijn in verdacht maken. Dominee Van Lum
mel heeft zich daarvan ook niet vrij gehou
den.
De S. D. A. P. Heeft Het weer moeten ont
gelden, ln de eerste plaats Troelstra Diens
„vergissing" ln 1918 wprd er zelfs weer bij
gehaald. Spr. zou willen in 't belang der ar
beiders, dat hij nog eens zoo'n vergissing
maakla. Een verdachtmaking noemde deba
ter het, wanneer spr. zegt, dat ln een socia-
tiseh blad is gezegd, dat de Vlootwet jaar
lijks driehonderd milüoen zal kosten. Spf.
moet het blad noemen, waarin dit heeft ge
staan. (Deze noemde hot Rottcrdamsehe
blad „De Voorwaarts").
Dat het te doen geweest is om Colijn te
doen vallen, noemt spr. onwaar, al vindt
men in socialistische kringen Colijn een
dictator, een Nederlandsche Mussolini. Dat
de coalitie niet weer op de been kan komen,
is aan hem te danken of te wijten. Men
moet zich allen onder zijn juk buigen en
als de andere partijen daar te fier voor zijn,
komt er niets van.
Meent de domihee, dat alleen de sociaal
democraten het petitionnement hebben ge-
teekend? Daarop hebben ook vele Christe
lijke arbeiders geteekend, met R.-K. cn
A.-R. er achter. (Applaus en gelach).
Sprekende van vergissingen, zegt de de
bater, dat Colijn zelf een vergissing is. In de
Kamer heeft hij eerst op het militairisme
willen bezuinigen, terwijl hij later een
Vlootwet wilde, die driehonderd milüoen
koslte. Ook zijn berekening omtrent de
bezuiniging van veertig milüoen was een
vergissing.
Spr. wees ten slotte er op, dat het de S.
D. A. P. is, die voor de cultureele belangen
van de arbeiders jaren lang opkwam, beter
dan de politieke Christenen.
Maar ook de belangen der middenstan
ders zijn veei veiliger bij de sociaal-demo
craten dan bij de voorstanders der coalitie,
die hun politiek hebben verpand aan hei
kapitalisme. Toen debater daarbij het petro-
leumkapitaal noemde, ging er groot gelach
ln de zaal op.
Spr. besloot met op te merken, dat, wan
neer eenige Regeeriüg weder met d« Vloot
wet komt de opposiüe der sociaal-democra
ten nog veel krachtiger zal zijn. (Applaus
van een deel der vergadering).
Als tweede debater trad op een midden
stander, de heer Meyers, die erkende, dat
landsverdediging nooiig is, maar spr. meent
ook, dat ons land niet met zulk een groote
dure vloot moet komen. De Bijbel leert
trouwens, dal de mensch niet mag dooden,
dus van het standpunt van den spr. moesi
deze daar ook legen zijn.
Debater gelooft, dat niet Colijn ds schuld
is, dat de coalitie niet vlot loopt, dat zijn
veeleer de heeren Katholieken, die daaraan
de schuld hebben, maar dat acht hij juist
een goede houding.
Spr. meent echter dat de heeren Minis
ters te vroeg met hun portefeuille hebben
gedreigd, omdat zij daardoor dachten de
Vlootwet te redden en de tegenstemmers te
in timideeren.
Hierna kwam weder ds. Van Lummel aan
het woord, die de debaters uitvoerig en zeer
ten genoegen van een groot deel der verga
dering beantwoordde Da tegenstanders in
terrumpeerden den spr., die eenvoudig, doch
zaakrijk, ai en toe luid» toegejuicht door
zijn medestanders, maar door praalt».
De voorzitter, ds heer Zuidema, dankt*
ds. Van Lummel, die wel ouder wordt, maar
wiens hart jong blijft, en wekt» de aanwe
zigen op zich bij de Anti-Revolutionairen
Partij aan te sluiten en mee aan ds propa
ganda te helpen.
Hierna sloot ds. Van Lummel "fj dank
gebed te elf uur de vergadering,
Yerain'n Groningen.
In de kleins Stadszaal, dis gehstl gevuld
was met belangstellenden, heeft gisteravond
de Tooneelclub, gevormd alt bovenstaand»
Vereenlging weer een* proeven ran be
kwaamheid afgelegd voor de leden, door d«
opvoering ran een drietal een-actertjes. En
het doet ons genoegen t» mogen constate»-
ren, dat er over 't geheel vooruitgang 1» waar
te nemen. Trouwens, rekening houdende met
het feit, dat er velen nog „tooneel-groen"
waren en moesten debuteeren, heeft ds Cro-
ningsche Tooneelclub het er werkelijk goed
afgebracht. Natuurlijk, er it nog reel is ver
beteren in losheid van spel, etc., maag ge
leidelijk aan zal dit nog wel beter worden,
de kern is aanwezig en. zooals er nu vooruit
gang was, zal dat, daaraan twijfelen we
niét, blijven tot meerdere glorie van de Ver-
aln'n alhier, die telkens blijk geeft van een
zeer opgewekt vereenigingslevcn, waarin
muziek zit
De vertolking der drie stukjes ging Cres
cendo. Het 2e was beter dan het le, het 3e
beter dan het 2e. „Noathan de Wieze", van
Germ. Eist, zoo heet de best gespeelde één-
acter, is ook een aardig speelstukje voor di
lettanten. De auteur was tot zijn spijt ver
hinderd zelf aanwezig te zijn. Maar alle drie
deden ze het wel en de vertolksters en ver
tolkers hadden luid applaus in ontvangst te
nïmen. We zullen geen namen noemen
maar willen als uitbünkers aangeven in
het eerste het wispelturige vrouwtje, in het
tweede het kijvend echtpaar, waarvan do
„zij" zoo bekaaid wegkomt en in Noathan de
Wtezc eerst de titelrol en dan de vaarver-
boas met zijn wederhelft.
Zooals gezegd, men is op den goeden weg.
't Gezelschap „Sappho" verleende weder
om zijn zeer gewaardeerde medewerking en
oogstte veel succes met zijn vele nummer
tjes.
Een verloting zonder nieten (molleboonen
•n apennootjes naast Orönniger kouken en
eenige aardige cadeautjes) mocht natuurlijk
niet ontbreken.
Toen de voorzitter, de heer H. A. Vriend,
den avond sloot met eon woord van oprecli
ten dank aan de Tooneelclub, haar regisseur,
den heer J. F. Hardeweg, haar souffleur, den
heer De Vries, aan Sappho etc etc., sloten
de aanwezigen zich daarbij van ganscher
harte aan, want 't was een gezellige, aan
gename avoDd geweest. Die echter niet-offi-
cieel nog werd voortgezet met een dansje,
zooals dat behoort.
Vermelden we nog dat da grimage was
van kapper Tholen, do piano uit het maga
zijn van den heer Mekel.
De heer N. J. Cupédo, cand. tot den H.
D., alhier, hoopt zijn intrede te doen bij de
Ned.-Ilerv. Gem. van Marken (Eiland) op 10
Februari a.s., ra bevestigd le zijn door ds. J.
H II. van Deem, Ned.-Herv. predikant te
Nieuw-Vennep.
Wij brengen nog eens in herinnering
dat aan de postkantoren, dus ook hier ter
stede, een bijzondere soort postzegels is ver
krijgbaar, welke worden verkocht ten bate
der liefdadigheid. De zegels van 2 cents kos
ten dientengevolge 7 cents, terwijl die van
10 cents op 15 cents komen. Ook de hulpbe
hoevende kunstenaars deelen ln de baten
van dezen verkoop. Wij gelooven, dat het
overbodig zal zijn onzen lezers nog eens tot
koopen op te wekken. Waar zooveel wordt
gedaan voor het buitenland zal men de land-
genooten toch stellig niet vergeten.
De Kamer van Koophandel deelt ons
mede, dat van den Duitschen Consul-Gene
raal het volgende bericht werd ontvangen
Het Consulaat-Generaal heeft de eer mede
te deelen, dat, ingevolge de wettelijk gebo
den inkrimping, het Duitsche Passenbureau
in Den Haag opgeheven moet worden. De
werkzaamheden van het Passenbureau Den
Haag zullen van af heden door het Passen
bureau van het Duitsche Consulaat-Gene
raal te Amsterdam en te Rotterdam overge
nomen worden, en het deel, van het gebied
van het Passenbureau, dat tot nu toe ten
Noorden van de spoorlijn AlphenLeiden
Katwijk (benevens de plaatsen Leiden en
Katwijk, evenals de overige aan de spoor
lijn gelegen dorpen) gelegen is, zal aan het
Passenbureau van het Duitsche Consulaat-
Generaal te Amsterdam komen het deel ten
Zuiden van deze lijn aan het Passenbureau
ln Rotterdam.
Van 1 Januari van het eerstvolgende jaar
af moeten daarom alle schriftelijke aanvra
gen voor het uitreiken van passen en vi
sums aan de Duitsche Consulaten-Generaal
te Amsterdam of te Rotterdam gericht wor
den.
Om evenwel den overgang voor het pu
bliek te vergemakkelijken, zal voor de af
wikkeling van de loopende aangelegenheden
en het geven van inlichtingen evenals het
nemen van nieuwe aanvragen tot het uit
reiken van passen en visums in het Passes-
bureau, hetwelk tot nog toe in Den Haag is,
nof tot 81 Januari van het eerstvolgende
een hulpdienst gehandhaafd worden.
D« aandacht vestigende op de adver
tentie in dit Blad, deelen wij hier mede, dat
SS December a.s. de Vereeniging „De Leid-
ach» Padvinders", afdeeling Leiden der N.
P. V., haar 12i/«-jarif bestaan feestelijk
hoopt t» vieren met een uilvoering, gevolgd
door bal ln de Stadszaal.
De bod» van Hazerswoud» deed aan-
«UU, dat e«l> doo» met eenig» petten, die
Mjop e«n »to»p van een winkel aan den
Seuwe-Rljn had genet, t» weggenomen.
Geslaohi-aocljn*.
Wen schrijft aan het „HbldL"i
la don zomer van 1923 is een wetje tot
•tand gekomen, dat den Minister van Fi-
nanci&n de bevoegdheid verleent nadere
lOorechrifteB te geven omtrent de aangiften
BINNENLAND.
Ds Leidsche Raad is gisteraamiddag ge
reed gekomen met de behandeling der be
grooting voor 1924.
H. M. de Koningin heeft heden andermaal
mr. J. Schckking in conferentie ontvangen.
Er zon een wetsontwerp tot spoedige af
schaffing van de zakelijke bedrijfsbelasting
in gereedheid zijn.
Financieele moeilijkheden voor het cén-
traal-bestnnr nit den Ned. Tninbonwroad.
Dr. Acg. Kessler benoemd tot directcni
van de Koninklijke.
-v *-
BUITENLAND'.
Amerika's president schijnt een nienwt
ontwapeningsconferentie te willen.
Het plan voor het finanticel herstel van
Hongarije goedgekeurd.
Maatregelen ter bezniniging in Beieren.
De Engelsche deskundigen in de beide
commissies, door de Commissie van Herstel
in te stellen*
die volgens de wettelijke bepalingen in zake
do invoerrechten en accijnzen op do kan
toren dier middelen moeten worden inge
leverd. Die nadere voorschriften kunnen
betreffen den vorm der aangiften en het
aantal exemplaren, dat moet worden inge
leverd. Tevens kan daarbij worden bepaald,
dat gebruik moet worden gemaakt van for
mulieren, die van Rijksweg© verkrijgbaar
worden gesteld tegen een prijs, die den kos-
tenden prijs zooveel mogelijk nabij komt.
Op grond van dit wetje is thans bepaald,
dat met ingang van 1 Januari 1924 de aan
giften, die volgens de wettelijke bepalingen
inzake den geslachtaccijns op de kantoren
der accijnzen moeten worden gedaan, in
dubbel zullen zijn in te leveren. Deze aan
giften betreffen: a. de slachting van vee,
voor binnenlandsoh gebruik, b. do slachting
van vee, waarvan het vleeech in verschen
staat met afschrijving van den accijns zei
worden uitgevoerd ,c. het bekomen van
geleibiljetten voor het vervoor van versch
vleesoh.
De formulieren zullen van Rijkswege op de
kantoren der accijnzen verkrijgbaar worden
gesteld.
Geöisdht zal worden, dat de formulieren
in goed leesbaar achriffT worden ingevuld,
zonder schriftdelging, doorhaling of over
schrijving. De aangifte moet met inkt wor
den geschreven, terwijl het dubbel door
middel van carbon-doordruk kan worden
verkregen. Veranderingen moeten door den
aangever bij onderteekend renvooi worden
goedgekeurd, terwijl de ontvanger dit ten
blijke van erkenning moet parafeeren.
t— Na langdurige discussie heeft do Raad
van Delft met 16 tegen 12 stemmen besloten
om, met ingang van 2 Januari a.s. den
vacantietoeslag van bet gemcente-perscfneel
in te trekken.
De gisteren onder voorzitterschap van
mr. A. Capadose te Amsterdam gehouden
buitengewone alg. vergadering der Konink
lijke Petroleum-Mij. werd bijgewoond door
34 aandeelhouders, vertegenwoordigende
553 preferente en 27.480 gewone aandeelen,
uitbrengende 164 stemmen.
Aan de orde was de benoeming van een
nieuwen directeur, waartoe de voordracht
was opgemaakt door preferente aandeel
houders en door directie cn tommissarissen.
Benoemd werd do heer J. B. Aug. Kessler
met op één na algemeen© stemmen. Eén
stem werd in blanco uitgebracht.
De heer Kessler, zoon van een der eerste
directeuren der Koninklijke Petroleum-Mij.
werd in Juil 1888 geboren en is dus 35
jaar. In 1911 behaaldo hij het diploma van
electro-techni8ch ingenieur in Delft en in
Mei 1912 trad hij in dienst der onderneming.
Hij was successievelijk voor de „Konink
lijke" werkzaam in Rusland, op het hoofd
kantoor in Den Haag, eefligen tijd in Roe
menië en sedert 1919 op het Londensche
kantoor, terwijl hij ook eenige malen de
ondernomingen der Mij. In Noord-Amerika
heeft bezocht.
De Raad van Alkmaar benoemde tot
rector van het gymnasium dr. P. Vrijland^_
conrector te Zwolle.
D© Rotterdamsche Raad nam met 31
tegen 10 stemmen het voorstel aan in zake
de onteigeningsprocedures voor het haven-
plan-Bernis.
Do Raad van Nijmegen heeft na uit
voerige beraadslaging met 27 tegen 5 stem
men besloten de zakelijke bedrijfsbelasting
in Let belastingjaar 1924 niet te heffen.