No. 19536.
WOENSDAG 14 NOVEMBER
Anno 1923
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
BINNENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
Restaurant „SUISSE".
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER AD VERTENTIENI
80 Cts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Kleine Advertenti&n, uitsluitend bij vooruitbetaling. Woensdags en
Zaterdags 60 Cts., bij een maximum aantal woorden van 80.
Incasso volgens poslrecbt. Voor eventueels opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 6 Cts.
I
Bureau Noordelndsplefn Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 175 Redactie 1507.
Postchèquo- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COüRANTi
Voor Leiden per 8 maanden 72.86, per week ,rtT.r..«.., It 0.18,1
Buiten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week' .TïTrtT",, 0,18.'
Franco per post 2.85 4- portokosten.
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken vischwinkel
Vischmarkt 18, lel. 1226 is Donderdag ver
krijgbaar VEKSCHE HARING a f 011,
SCHELVISCH a f 0.26—f 0.32, SCHOL a
I 0.19—f 0.32, KABELJAUW a I 0.40, TAR
BOT a f 0.45 per pond en ZEEUWSCHE
MOSSELEN a f 0.06 per K.G.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgem.
Leiden, 14 November 1923.
HINDERWET.
Burgemeester en Weihouders van Leiden
brengen ter algemeenc kennis, dat door hen
vergunning is verleend aan;
a. C. Dirkse en rechtverkrijgenden, tot
oprichting van een sigarenmakerij en tabaks
kerverij in het perceel Narmslraat No. 3,
Sectie B No. 2287.
b. Peter M. Verhoef en rechtverkrijgenden
tot uitbreiding van de fabriek van fijne
vleeschwaren in het perceel Boerhaave-
straat Nis 91010a, Sectie B Nis. 2836
cn 2837.
c. E. R. Beulink en rechtverkrijgenden,
tot uitbreiding der brood- en banketbakkerij
in het perceel Lange Mare No. 6. Sectie H.
No. 3197.
d. A. Dislelvelt en rechtverkrijgenden, tot
oprichting van een mofielinrichling in het
achtergedeelte van het perceel Oostdwars-
gracht No. 10, Sectie B. No. 2884.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgem.
VAN STR1JEN, Secretaris.
Leiden, 14 November 1923.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat de be
slissing op het verzoek van H. Hoppenbrou-
wer, om vergunning tot oprichting van een
mineraalwater- en limonadetabriek in het
perceel Apolhekersdijk No. 12/12a, Sectic H.
No. 3340, is verdaagd.
N. C. DE GIJSELAAR, 'Burgem.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 14 Novèmber 1923.
De Bazaars.
De opening van den bazaar van Dieren
bescherming ging gistermiddag toch niet zoo
simpel toe als wellicht gedacht was. Al wa-
ren geen uitnoodigingen rondgezonden, be
halve het bestuur der Vereeniging, de leden
van de Bazaarcommisoie en een aantal le
den der Vereeniging, waren ook daarbij aan
wezig jhr. mr. dr. N. G. de Gijselaar en me
vrouw De GijselaarViruly. De Voorzitter,
prof. mr. G. André de la Porte, sprak ter ope
ning nog een kort woord, waarin hij deed
uitkomen, hoe de denkbeelden, door de Ver
eeniging tot Bescherming van Dieren gepro
pageerd, steeds veld winnen en ook het Die-
renasyl meer cn meer de belangstelling van
het groote publiek verwierf» Hij dankte al
len. die op cenigerlei wijze tot de tot-stand-
koming van dezen bazaar hadden medege
werkt en sprak zijn beste wenschen voor
het welslagen vdn dezen bazaar uit.
Nadat daarop het „Wilhelmus" staande
was gezongen, werd de bazaar bezichtigd.
Het -bezoek was vooral des avonds groot
en er werd veel verkocht.
ln de nevenzaal was* een aardig strijkje
en schonken eenige dames theo en koffie,
door de firma Van Nelle gratis beschikbaar
gesteld.
fe ruim acht uur werd in de derde zaal
een cabaretvoorstelling gegeven. Tegen een
kleine afzonderlijke bijdrage had men er
toegang. Mej. De Haan, op de piano begeleid
door mej. Blooker, zong eenige mooie liede
ren, evenals de heer Eelljes, terwijl twee di-
lettanlen goochelaars tusschen de bedrijven
door hun aardige goocheltoeren vertoonde A.
Er heerschle den geheelen dag en avond een
recht gezelligen toon. Zoo zal het ook de
volgende dagen blijven, vermoeden wij.
De bazaar zal dan ongetwijfeld een aar
dige bate opleveren.
In de receptiekamer van de Stadszaal had
gisternamiddag te zes uur de opening van den
bazaar, ten bal© van het Herstellingsoord
voor Handels- en Kantoorbedienden, Han
delsreizigers en Handelsagenten plaats. Ook
hierbij was de burgemeester tegenwoordig.
Het strijkje „Ut-re-mi" speelde vooraf eenige
nummers, waarna, bij ontstentenis van den
voorzitter en den vice-voorzitter van de Han-
delsvereeniging „Eendracht" wegens onge
steldheid, de secretaris, de heer Nico Tim
mermans, een korte rede hield, waarin hij
in de eerste plaats de aanleiding tot het or-
ganiseeren van dezen bazaar mededeelde.
Op verzoek van de Vereeniging tok exploita
tie van het H. O. hielden de gecombineerde
vereenigingen tc Leiden een bloemendag,
welke echter, ten gevolge van het slechte we
der niet het succes had, dat men er van had
mogen verwachten. Leiden meende nog iets
meer te moeten doen en kwam op het denk
beeld een bazaar te houden, waarvoor men
de medewerking van vele Leidsche firma's
inriep cn verkreeg. .De heer Timmermans
bracht hem daarvoor thans den dank der
bazaarcommissie. In bet bijzonder noemde
hij de directie der Leidsche Kaloenfabriek
voor het afstaan van het doek, waarmede
men den Foyer heeft aangekleed; den hee-
ren Eggink, Sleyser en Van Valderen, die
mede geheel belangeloos voor de aankleeding
der zoal zorgden, bracht hij eveneens dank
en eindelijk dea talrijken firma's' voor het
afstaan van waardevole artikelen, die de
stands vullen. Uit alle9 blijkt, dat deze ba
zaar zich mag verheugen in do sympathie
-onzer stadgenoolea en van het gemeentebe
stuur, waarvan de tegenwoordigheid van het
hoofd der gemeente getuigt, wien hij daar
voor oprecht dank bracht, zooals ook de pers,
die voor de publiciteit zorgde.
Hierna gaf liij het woord aan den voorzit
ter van de H. O.-vereeniging, den heer Vogel,
die was overgekomen om den bazaar te ope
nen. Hij ving aan met zijn vreugde er over
uit te spreken, dat hij getuige mag zijn van
de waardeering, die het streven van de H.O.-
vereeniging ook in Leiden geniet. De Vereeni
ging is een philanthröpische vereeniging, die
met alle philanthröpische vereenigingen ge-
ineen heeft, dat zij nooit genoeg geld heeft.
Dat zij inderdaad veel geld noodig heeft,
lean reeds blijken uit het feit, dat nog dezer
dagen de 114de patiënt in „Dennenheuvel"
werd opgenomen en dat de meesten de in
richting, zoo niet geheel hersteld, dan toch
zeer verbeterd hebben verlaten. Wie den
zeer billijken pensionprijs niet kunnen bo
kkien, worden tegen zeer gereduceerden prijs
of gratis opgenomen.
Dat de vereeniging wel geld kan gebrui
ken, zal men nu wel kunnen begrijpen t©
meer, ajs men weet, dat zij voornemens is
ook een Sanatorium voor t.b.c.-lijders te ope
nen en thans reeds sommigen in Davos doet
verplegen op haar kosten.
Spr. sprak ten slotte den wensch uit, dat
het resultaat, dat men zich met dezen ba
zaar heeft voorgesteld, zal worden bereikt
en dankt eindelijk nogmaals de Leidsche
vereenigingen, die dit mooie plan hebben
ontworpen en tot uitvoering gebracht. (Ap
plaus.)
Nadat de heer Timmermans nog had me
degedeeld, dat de wethouder, de heer Mey
nen, bericht van verhindering had gezonden
evenals een aantal andere genoodigden, werd
er thee aangebodph, onderwijl "de muziek
nog eenige nummers «peelde.
Hierna noodigde de voorzitter de aanwe
zigen hem te volgen naar den Foyer.
Door hel doorknippen van een lint, dat
den toegang lot de zaal versperde, gaf de
heer Vogel te kennen, dat de bazaar was
geopend.
Men ging dezen nu bezichtigen cn allen
roemden als om strijd de mooie versiering
der zaak zoowel als de keurige stands, waar
in het beste, dat de Leidsche fabrikanten
kunnen fabriceeren en de winkeliers in hun
magazijnen en winkels voorhanden hebben,
is uitgestald, welke artikelen tegen niet te
hooge prijzen worden verkocht. Waardelooze
prullen treft men er niet aan.
Tegen acht uur, toen het strijkje op het
podium was gekomen en de stemming er in
bracht, begon het al te loopen en het bleef
verder den geheelen avond druk.
De ruime zaal biedt den aanwezigen tus
schen de keurige stands een aardig zitje aan
en vanavond en $len volgenden avond zal
„Bobette" het orkest vormen en de bezoe
kers een kijkje aangenaam maken. Verder
zijn er allerlei aardige attracties, die een be
zoek tot een genoegen maken.
Ook dezen bazaar voorspellen wij succes.
De heer D. Beulh heeft wegens hoo-
gen leeftijd tegen Januari ontslag genomen
als voorzitter en lid van den kerkeraad der
Ned. Israël. Gem. alhier.
De afdeeling Leiden van de Ned.
Vereeniging van Huisvrouwen, slaat steeds
op de bres, om haar leden en anderen te
dienen mei advies en raad, met betrekking
lot huishoudelijke aangelegenheden, weten
de dat hel in onzen lijd aan vele huisvrou
wen niet zoj gemakkelijk valt om, zooab
men het wel eens noemt, de einden aan
een te knoopen, zoodat zuinigheid de bood
schap moet zijn.
Met het oog daarop heeft zij op morgen
middag in de kleine Stadsgehoorzaal (in
gang Aalmarkt) een gezellige bijeenkomst
uitgeschreven, ook toegankelijk voor niet-
leden, waarin verschilisnde demonstraties
zullen worden gehouden, ter voorlichting
vaji de huisvrouwen voor de uitoefening
hunnér niet gemakkelijke taak. Vanwege de
Stedelijke Lichtfabrieken worden aanschou
welijke lessen gegeven voor het economisch
gebruik van gas en eleclrischen stroom, de
firma Keizer zal over de behandeling van
rolgordijnen inlichtingen verstrekken, de
Leidsche Broodfabriek gaat demonstraties
geven over ons dagelijksch brood, de firma
Kohlman gaat stoompannen tentoonstellen
en de gebruiksaanwijzing er bij geven enz.,
enz. Eindelijk zullen leerlingen van de
Leidsche Vakschool voor Meisjes onze .huis
moeders laten zien hcw men gezellig een
tafel kan dekken.
Hoe alles er precies zal toegaan kunnen
wij hier niet vertellen, maar wij willen wel
vaststellen dat het voor huismoeders en toe
komstige huismoeders een leerzame middag
eal worden.
iWij spreken gaarne den wensoK uit (Ut
vele vrouwen en meisjes er zullen komen
méde ais blijk van waardeering voor het
geen de genoemde Vereeniging in het be
lang der Leidsche huisvrouwen poogt te
doen.
Gisteren is een fietsrijder door eigen
schuld, door n.l. links le rijden, aangereden
door een melkwagen voor de Decimaslraat.
De fiets is beschadigd en do berijder zelf
klaagde over pijn in de borst. Hij is onder
zocht dopr den dokier van den Eerète-Hulp-
dienst, waarbij bleek, dat het niet ernstig
was, .zoodot hij direct "is ontslagen uit het
Ziekenhuis, waarheen hij was vervoerd.
Terwijl men gisteren voor den bouw
van „De Eendracht" in de sloot langs de
Driftlaan bezig was met het lossen van stee-
nen uit een schuit, viel een kruiwagen op
de loopplank óm, met gevolg, dat een arbei
der in de schuit de steenen op zijn hoofd
kreeg. Het kwam ernstig aan en door den
Eerste-Hulpdienst is de man. die vreemd
begon te doen, naar het Acad. Ziekenhuis
getransporteerd. Hoewel hij nog ter obser
vatie wordt gehouden, is zijn toestand vrij
goed.
Hedenmorgen is de Kippenbrug aan de
Aalmarkt ernstig beschadigd door een mo
torschuit, die er met volle kracht tegen aan
botste door weigeren van de machine. Voor
den schipper, die de schade moet vergoeden,
geen buitenkansje I
Men zij voorzichtig; er is hier valsch
zilvergeld in omloop. Een winkelier heeft
een valschen rijksdaalder ontvangen, die
door de politie in beslag is genomen.
Eerstdaags zal verschijnen een platte-»
grond van Leiden, geheel bijgewerkt, zoodat
deze wel in een behoefte zal voorzien De
uitgave i9 van den heer Van Zwicht, alliier.
Ter Gemeentelijke Arbeidsbeurs alhier
zijn thans ingeschreven 1172 werkzoe
kenden.
Minister Colijn over de crisis.
Gisteravond heeft de heer 11. Colijn, in de
Raamkerk te Amsterdam gesprok^p over de
Regeeringscrisis. De belangstelling voor deze
rede was buitengewoon grooL
Spr. begon met er op te wijzen hoe de
normale plaats voor een Minister om zijn
gedachten uiteen te zetten is: de Volksver
tegenwoordiging. Doch wanneer het contact
tusschen Kamers en hegeering verbroken is,
zoekt men een andere plaats. Spr. staat hier
echter niet als Minister, doch als gekozen
leider van de anti-revolutionairen. De twee
vragen, die de heer Colijn hierna stelde, wa
ren: Hoe i9 de huidige crisis ontstaan? en:
Hoe i9 het anti-revolutionaire standpunt bij
de oplossing?
De directe aanleiding tot het ontslaan van
de crisis is de verwerping van de Vlootwet
Om de beteekenis van dit votum naar waar
de te kunnen schatten, moeten wij eerst
vragen waarom de Vlootwet werd voorge
steld. Dit i9 eigenlijk een merkwaardige
vraag voor een land met een zoo glorierijk
verleden al9 het onze. Zou het denkbaar
zijn, dat men een dusdanig voorstel deed
om politieke winst te behalen, of voor zijn
genoegen. Of i9 niel de verklaring, dat de
Hegeering dit voorstel moest doen, om in
deze wereld van afgunst en haat haar plicht
te doen.
Op den dag, dat hier de Vlootwet verwor
pen werd, kondigde Baldwin den bouw van
nieuwe kruisers aan. En het volk, dat hem
hooTde, riep, dat Baldwin gehangen of in
kokende olie gesmoord moest worden. Neen,
het volk juichte. En hier verhinderde het
volk dc- Regeering haar plicht te doen. De
vervulling van den Regceringsplicht is hier
te lande nooit aangenaam geweest Reeds
herhaaldelijk werden bij defensie-vraagstuk
ken de contra-revolutionaire leiders aange
vallen. En thans geschiedde dit weer. Spr.
aanvaarde echter evenals elf jaar geleden
de volle verantwoordelijkheid vc^>r hetgeen
hij verdedigde. Doch spr. wijst de bewering
af, dat hij of zijn partij de scheppers van de
Vlootwet zouden wezen. En de handteeke-
ning van den Minister van Financiën, die
onder het Vlootwet-ontwerp staat, is niet
die van minister Colijn, doch van minister
De Geer Ook het plan dit ontwerp thans
aan de orde te brengen Js opgevat vóór spr.
Minister werd. De anti-revolutionairen heb
ben waarlijk niet hiermee het militarisme
op de spits willen drijven. En toch werd het
in vele kringen zqq voorgesteld.
Men mag hieruit echter niet afleiden, dat
spr. het besluit, om de wet lhan9 aan de
orde te stellen, afkeurde. Integendeel. Het
zijn van een zelfstandigen Staat brengt ook
plichten mee. Een daarvan is de plicht tot
handhaving van onzijdigheid. De andere
volken hebben het recht van een zelfstan
dige natie te eischen, dat gedaan wordt wat
behoorlijk is en wat mogelijk is.
Er werd gevraagd: Hebt g$ dan niets ge
merkt van dien nieuwen wereldgeest, die
na 1914 ontstond? Hebt gij dan niet gelet
op den Volkenbond, op de arbeidersbewe
ging? Spr. heeft van dien nieuwen geest
niets bemerkt; ja, de geest is nog slechter,
nog naijveriger geworden. Dat een land de
veniediging van zijn recht aan de vergade
ring te Genève kan toevertrouwen, gelooft
spr. niet En de arbeidersbeweging heeft te
gen de macht nog niets kunnen uitrichten.
Internationale beperking van de bewape
ning is het richtsnoer van de anti-revolu-
lionaire partij Doch zoolang niet alle lan
den dit te zaraen doen, blijft waar bet woord
van minister Van Karnebeek: dat slechts
door het met geweld weren van een oorlog
van de landsgrenzen, een neutrale staat in
geval van oorlog eerbiediging van zijn gren
zen kan eischcn,
In den Japansch-Russischen oorlog, zoo
wel als in 1914v hield èn onze vloot ön ons
leger, Nederland builen den oorlog. Thans
tracht men hetgeen ons leger deed, te ver
kleinen. En Winston Churchill erkent in
het juist verschenen Ilde deel van zijn „War
Crisis", dat door de Engelsche regeering met
het Nederlandsche leger als met een sub-
Stantieelen factor rekening werd gehouden.
Een neutraliteilsleger i9 geen aanvals-
macht De linksche leiders zagen dit niet
in. Doch de anti-revolutionairen willen niet
door lafheid aan een overweldiger in han
den geven wat God ons schonk,
Nu dc vraag of het ontwerp niet nog eeni-
gen tijd had kunnen wachten? Spr. stelt
hier tegenover de vraag waarom de Vlootwet
eerst nu aan de orde werd gesteld. De In
dische defensieplannen daleeren van 1897.
In 1906 werd een commissie ingesteld, om
het vraagstuk te onderzoeken. Zij bracht een
rapport uit, waarop in 1912 een nieuw rap
port volgde. In dat jaar had men een Vloot
wet gereed; de indiening hiervan werd door
het uitbreken van den oorlog naar don ach
tergrond geschoven. En thans werd eindelijk
het ontwerp van 1921 aan de orde gesteld.
En wanneer nu eerst na 17 jaar de Regee
ring met nieuwe plannen komt, mag men
toch eer vTagen waarom nu eerst in plaats
van waarom nu reeds.
Wat de Regeering voorstelde? Zij wilde
minder dan de Regeeringscommissie: een
vloot, di" onze neutraliteit geheel zou kun
nen handhaven, doch die in geval van een
aanval, slechts een deel van Oosl-Indië zou
kunnen verdedigen. Wat werd voorgesteld
was in zichzelf compleet; en zat niet vast
aan een tweede vloot van gelijke sterkte,
over 6 jaar te bouwen.
Ten slotte de beteekenis van het voorstel
voor onze financiën. Het was minister De
Geer, die zeide: „of de Vlootwet aangenomen
of verworpen wordt, blijft voor den Minis
ter van Financiën heizelfde." Misverstand
ten opzichte vah de financieele gevolgen der
Vlootwet, ontstond allereerst in verband
met de opvatting, dat deze vloot na 6 jaar
verder gecompleteerd zou moeten worden.
Dan zijn cr menschen geweest, die de
kosten van de vloot bij elkander optelden
en dan tot buitengewoon groote sommen
kwamen. De vraag is echter wat kost de
marine nu, en wat kost de marine na aan
neming van dc Vlootwet En dan blijkt, dat
in beide gevallen onze maritieme uitgaven
33 millioen per jaar bedragen. Deze bedra
gen zijn ook niet buiteri de bezuiniging ge
vallen. Alleen de 87* millioen van aanbouw
van materieel werden vastgelegd. Op de
247» millioen aan bedrijfsonkosten kon ech
ter danig worden bezuinigd. Doch deze
uiteenzettingen, die reeds bij de behandeling
van de Vlootwet werden gegeven hebben
niet mogen baten.
En het erge is, dat cr bij deze hoele Vloot-
wetkweslie zoo werd gekletst over de Re
geering De actie concentreerde zich op den
Minister van Financiën. Spr. wil het hier
niet hebben over de vele bedreigingen met
rnoord, die hij ontving; wel over het feit,
dat werd rondgestrooid, hoe verkorting van
den leertijd, vermindering van salarissen en
de geheele bezuiniging rffhing van de Vloot
wet. De koppeling van Vlootwet aan bezui
niging was een speculatie op het anti-mili
taristisch karakter van ons volk.
Spreker gaf hierna een korte uiteenzet
ting van den financieelen toestand van ons
land De iu do begrooting genoemde bespa
ring van 60 millioen zal waarschijnlijk niet
veel hoog^r worden dan 35 millioen; zij zal
verkregen worden voornamelijk uit bezui
niging op de militaire uitgaven. De storting
van 187> millioen in hpt Invaliditeitsfonds
l""1 4^l 1r,t*7 worden oneeheven en daarna
IWórden hervat uit gelden, vrijkomend door
Vc.iniiicierue aflossing van de oorlogsleenin-
gen. Dit alles i9 echter niet genoeg. Tot ver
mindering van de salarissen moet men ten
slotte overgaan. Iets anders was niet meer
mogelijk Spreker heeft een grief, namelijk
dat men niet het geduld heeft gehad te wach
ten tot de Regeering haar plannen volledig
had uiteengezet; dan zou men gezien heb
ben hoe meer dan ooit rekening werd ge
houden met de behoeften van de ambte
naren.
Ten slotte was er dan de herziening van
de belastingen, waarbij het belastingvrije
minimum werd verhoogd tot f 1200. Ver
lichting van de belasting was noodig. Im
mers jaarlijks komen er in Holland 25.000
arbeiders bij Opdat een arbeider zijn brood
hebbe, moet het nationale vermogen met
f 20.000 vermeerderen. In totaal moet dus
ons nationale kapitaal jaarlijks met 500 mil
lioen gulden vermeerderen.
Tegen het hier in het kort uiteengezette
financieele plan heeft de S. D. A. P. ge
ageerd. Zij heeft daartoe de Vlootwet ge
bruikt. Met die actie heeft zij o.a, op de
Roomsch-Katholieken indruk gernhakt. Deze
Katholieken hadden aan het financieele plan
van het eerste minislerie-Ruys hun goedkeu
ring gehecht. En than£ schijnen sommige
Katholieken plotseling bezwaren gekregen
te hebben legen de bezuinigingsplannen
van de Regeering: Ir dit juist, dan staan op
BINNENLAND.
De uitspraak van den Leidschen kanion-
reehtcr inzake het honden van eeu optocht
te Hatwijk is uitgesteld.
Minister Colijn over de crisis*
Circulaire inzake de goedkeuring dooi
GedL Stalen van gemeenle-leeningeiL
Conversie der 6-pCt.-leening 1919 Provin
cie Groningen in een 5-pCt.-léening,
BUITENLAND.1
Verklaring der Dnitsche regeering t/ver 89
Roorbezetting, die onwettig heel. Stopzetting
I van allen stenn aan het bezette gebied op
24 Nov. -
Amerika weigert deel te nemen aan de
door Poincaré ontworpen economische con
ferentie.
De ontbinding van het Engelsche parle
ment. De liberale partij is hereenigd.
Toenemende moeilijkheden voor Strese*
mann in Dnitschland.
RECLAME.
D o ii (1 clp «1 a s i Indische lëijsttafel»
Dagelijks: BAMI, NASSI-GOKËNG.
3627
het punt van onze defensie en van ons fi
nancieel beleid niet meer alle Katholieken
achter hun leiders. Bij de behandeling van
de Vlootwet wist men dit echter nog niet.
Spreker acht het feit, dat enkele Katholie
ken zich niet meer hielden aan de afspraak
van 1922, zeer betreurenswaardig. Komt er
geen redres, dan is in het vervolg samen
werking tusschen de rechtsche partijen uit
gesloten.
Spreker komt hiermee bij de vraag hoe de
houding der A.-R. bij de oplossing van de
crisis moet zijn. Voorop stelt spreker, dat do
A.-R. het heengaan van het kabinet betreu-,
ren; zij hadden een nieuwe Zondagswet,
een regeling voor de lijkverbranding, van
de Zendingskwestie, enz., enz. te verwach
ten. Aan deze verwachting is de bodem in
geslagen.
Het alles beheerschende politieke feit ia
echter, dat er sinds 26 October geen recht-
scho meerderheid meer bestaat; de 60 recht-
schen zijn geslonken tot 49. Zoolang de toe
stand van 26 October niet gunstig gewijzigd
is, is herstel der samenwerking volstrekt
uitgesloten. Aan lijmen en krammen doen
wij njet mee. Wij zijn niet bereid mee te
werken aan de samenstelling van een ka
binet. dat heftig zou worden aangevallen en
geen verdediging achter zich zou hebben.
De linkerzijde zou wel gaarne een nieuw
rechtsch kabinet, dat van de eenc nederlaag
in de andere strompelt, zien. Doch ook in
de politiek is het zaak niets te doen wal de
tegenpartij graag zou zien, dat men deed.
Elke regeering, die de steun der A.-R. partij
zal willen hebben, zal financieele hervor
ming moeten doorvoeren en op de bres moe
ten- staan voor de handhaving van onze
neutraliteit. Spreker gelooft niet, dat een
rechtsch kabinet met A.-R. deelneming
thans te verwezenlijken zal zijn. En dan
gaan we weer terug naar den lijd, dat de
A.-R. partij vrij den strijd voor idealen voert
Thans echter blijft het centrum van de
belangstelling de moedelooze economische
toestand van on9 land en van geheel West-
Europa. Doch achter die malerieele dingen
liggen toch ook geestelijke waarden. Spre
ker verheugt zich, dat de A.-R. partij het
eerst met een plan kwam, waarbij de be
slaande factoren onder oogen werden ge
zien. De S D A P. volgde wel, doch met
een plan, dat beloften inhield, die, wanneer
ze in vervulling zouden gaan, den onder
gang van ons volk zouden beteekenen En
boa gevaarlijk het program van de S.D.A.P,
is .getuige de bewering van mr. Troelslra;
„Een beetje inflatie is zoo erg nietl" Het
program der sociaal-democraten is er een
van heden. Dat van de A.-R. is er een voor
de toekomst. Spr. wenscht de toekomst niet
op te offeren aan den valschen schijn van
het heden. Hij wil voortgaan, voor ons volk
het be3le zoekend.
Gemeentelijke leeningen.
Op 2 Juli van dit jaar hebben Ged. Sta
ten van Zuid-Holland aan de ooileges van
B. on W. der gemeenten in dezg piovin-
oie oen circulaire gezonden, waarin mede
gedeeld wordt, dat Raadsbesluiten betref
fende Loeningon uitsluitend goedgekeurd
zullen worden door Ged. Staten, als daar
in de naam van den geldschieter vermeld
wordt, ©n wel om te voorkomen, dat on
regelmatigheden met het sluiten van lcej
ningen worden gepleegd on tncor dsn een
maal gebruik wordt gemaakt van eern goed
gekeurd Raadsbesluit tot het aangaan van
een geldleeaing. Uitzonderingen zullen ge
maakt worden ten aanzien van gemeenten
die rechtstreeks obligatiën aan toonde®
uitgeven, omdat de bedoelde onregelmatige