CHIEF WHIP
X2c.
De Draadlcoze Telegrafie en Telefonie
p
GENEESKUNDIGE BRIEVEN.
J
KUNST EN LETTEREN.
RECLAME.
VIRGINIA CIGARETTES
I^N^ÖnïaHi JL. Ionian
flllrijd de eerste In kwaliteit.*
1264
OEGSTGEEST. Kerke 1. bericht.
Geref. Kerk, Rehoboth-kapel: Zondagmor
gen, te tien uur, ds. Jac. van Nes, van Den
Haag. H. Avondmaal. 's Avonds, te halfzes,
ds. Jac. van Nes. H. Avondmaal en Dank
zegging.
'SASSENHEIM. Burg. Stand. Ge
boren Be<rtha Cornelia Helena, d. v. J.
O. Schrama en M. J. de Groot; Maria Wil-
helmina, d. v. A. Kort en W. v. d. Plas.
De godsdienstoefeningen der Ned.
Herv. Gem. zullen, zoolang de verbouwing
van het kerkgebouw duurt, worden gehou
den in „Concordia".
VALKENBURG. Burger 1. Stand.
Overleden: B. Imthorn Johszn., oud 35
Jaar.
Gebo're n: Arie, z. van G. de Wit en
(3r. Imthorn.
De Raad vergadert a s. Maandag,
's avonds om halfacht.
WARMOND. Burg. Stand. (Maand
September). Geboren; Wilhelmus Pe
trus, Z. van H. A. Prins en J. M. Meö-
kers. Cornelia Anna Maria, D. van L.
P. Heemskerk en A. Rotteveel. Helena,
D. van J. O. v. d. Beng en M. G. Kerk
vliet. Piet, Z. van D. Bolderman en J.
C. Kaak. Cornelia Hendjika, D. van A.
Breed'ijk en A. M. Jansze. Petrus Jaoo-
bus, Z. van O. A. van der ICleij en M. A.
Westgeest. Reginald Willem Arend Ma
rie, Z. van A. Jacobs en R. A. Kroes.
Lambertha Sophia, D. van C. P. Oosterom
en G. Balkenende.
Overleden: Johannes van de Weijer
37 j.
Gevestigd: 30 studenten, R.-F
Seminarie, gekomen van Voorhout. M. J.
iC. Oudshoorn A 105P. v. Zwieten B 30
A. Eradus geb. Van Vliet B G2; S. N. A.
Baron van Heemstra A 3J. H. Steeneken
en gezin O 509; Chr. J. Bouwman en ge
zin A 126; O. Rornijn (wed. de Brabants),
O 0W. Ciere en gezin O 37A. P. Ver-
sluijs 5 22; G. A. M. Verslui je A 144* K.
Ouweneel en gezin B 116; O. Busch en ge-
®in O No. 3; J. M. J. van Grieken A 66.
Vertrokken: H. J. van Deursen, n.
's-HeerenhoékM. M. Haring, n. IJmui-1
den; D. J. Sala en gezin, n. Sassenheïm
P. N. Rorsboom, n. Ouddorp A. Kratz, n.
Leiden; Chr. B. G. M. Henneveld, n. Lei
den; H. E. Somers, n. Leiden; Jac. Bak
ker, n. Leiden; J. A. S. Groen, n. Haar-
lommerliedeL. J. Brosser, n. Honseler-
clijkJ. H. Matla, n. 's-GravenliagePh.
J. Hoogervorst, n. WorvcrshoefB. H
Barends, m. OegstgeestA. G. F. Burk-
Ben, n. HeemstedeA. Boekei, n. Sasscn-
heimL. van Roon en gezin, n. 's-Gravcn-
hageM. G. van Rijn, n. Middelburg C
Busch en gezin, n. Zaandam G. P. So-
nius en gezin, n. LeidenP. L. Pijnaker,
n. AlphenO. Schaveraaker, n. Bodegra
ven P. A. A. Verhoekx, n. Stomp wijk;
M. Th. van Nobelen, n. r'a-Gravenhage;
G. P. Bakker, n. Helder.
WASSENAAR. Voor een paar maan
den stonden hier verscheidene villa's ledig.
Thans begint hierin verandering te komen,
want het meerendeel is nu bewoond.
Een dochter van den heer G. alhier
had Vrijdagmiddag het ongeluk door een
ruit te vallen. Zij verwondde haar pols zoo
hevig, dat zij zich onder geneeskundige be
handeling moest stellen. Dr. Duetz vond
het echter gewenscht, dat zij zich in Leiden
in het ziekenhuis liet verbinden.
Burger!. Stand. Onder
trouwd: K. G. de Vink en M. Durieux.
J. H. M. Elligens en A. Zonneveld. P. H.
Balfoort en G. Zonneveld. A. Langeveld
en A. M. Zandvliet.
Geboren: Wilhelmus Anthonius, Z. v. H.
Overdevest en G. H. den Hollander. Hcn-
drika, D. v. H. van Beek en G. van der Goot
Reinondina Christina, D. v. jhr. irrr. dr.
J. D. H. de Beaufort en jkvr. R. L. L. Speel
man. Cornelis, Z. v. A. Berbee en G.
Prins.
(Nadruk verboden.)
De electronen-tbeorie.
RECLAME.
OUDERDOM EN GEZONDHEID.
De oude dag verklaart niet noodzakelijk
nierzwakte, rugpijn, stijfheid der spieren,
rheumatische pijnen en last met de urine bij
menschen op leeftijd; want terwijl sommi
gen jong zijn op 80-jarigen leeftijd, zijn an
deren oud als zij 60 zijn.
Maar de oude da'g brengt gezondheids
wijsheid. Oude menschen zijn verstandig
door de harde ondervinding, en zij zeggen:
„Wees opgewekt, maar ga niet laat naar
bed. Vermijd zware maaltijden en buiten
sporigheden. Neem lichaamsoefening en dëv
noodige rust." Zoovelen verwaarloozen deze
eenvoudige regels en worden bijgevolg te
spoedig oud.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen passen oude
menschen. Zij regelen de urinewegen zonder
de maag, lever of ingewanden te verstoren.
Zij bevrijden bejaarde personen van rugpijn
verminderen den aanleg voor rheumatiek en
helpen om de kwade gevolgen van urine
zuur op het gezicht, het geheugen en het ge
hoor tegen te gaan. Duizenden danken hun
goede gezondheid aan Foster's Pillen.
Verkrijgbaar in apotheken en drogist
zaken f 1.75 per doos. 1965
Bij de behandeling van de radiolamp heb
ben we beloofd de electronen-theorie later
te verklaren. De toepassingen van de elec-
triciteit zijn zeer talrijk, doch nog steeds we
ten we niet wat eleclriciteit feitelijk is. We
kennen verschillende eigenschappen, doch
het ware karakter is nog steeds een vraag
stuk, dat door de verschillende wetenschap
pelijke onderzoekers van de wereld nog niet
is opgelost. Verschillende theorieën zijn er
reeds over opgeworpen, die ons kunnen hel
pen om de electrische verschijnselen te be
grijpen. De theorie, die het meest aanneme
lijk is, is de electronen-theorie. Deze theorie
zegt, dat alles op een zekere wijze is samen
gesteld. Zij, die eenigszins bekend zijn met
de chemie weten, dat alles bestaat uit een
zeer groot aantal oneindig kleine atomen.
Een atoom is het kleinste deeltje van een
zekere slof, dat de eigenschappen van die
stof nog bezit.
Deze atomen, die op zichzelf al buitenge
woon klein zijn, zijn nog in kleinere deeltjes
te splitsen. Een atoom bestaat uit een cen
trale kern, met een positieve electrische la
ding. Rond deze kern zijn verscheidene mi
croscopisch kleine deeltjes negatieve electri-
cileit, die waarschijnlijk rond de kern
draaien, op ongeveer dezelfde wijze als de
aarde en de andere planeten rond de zon
draaien. De atomen verschillen waarschijn
lijk van elkaar in hun chemische eigen
schappen, omdat het aantal electronen of de
rangschikking daarvan verschilt. Koper en
goud b.v. verschillen van elkaar in hun
chemische eigenschappen, omdat het aan
tal en dc rangschikking van de electronen
verschilt. Als een atoom goud b.v. 60 elec
tronen bezit terwijl een atoom koper er 40
heeft, moeten we om van koper goud te
maken deze atomen, uiteen doen vallen, en
bij een atoom koper 20 electronen voegen.
In dien geest is men reeds werkzaam ge
weest, doch tot nu toe zonder resultaat. De
atoom heeft builen een aantal electronen,
die haar chemische eigenschappen bepalen
cn die niet van de centrale kern gescheiden
kunnen wprden, nog een aantal electronen,
dio haar psysische eigenschappen bepalen,
en die wel verwijderd kunnen worden, zon
der de chemische eigenschappen te wijzi
gen. Deze vrije electronen nemen deel aan
de electrische werking. Onder normale om-
slandigheden neutraliseeren de negatieve
electronen de werking van de positieve
kern, zoodat de atoom neutraal is; d. w. z.
dat zij géén electrische lading heeft.
Electronen
fO\.
YrUoEloctronon
O"-"'4
Voorstelling van een Atoom volgens
de Planeet-theorie.
Nemen we nu eenige vrije electronen weg,
dan zal de positieve kern de overhand krij
gen en de atoom een positieve lading bezit
ten. Iloe meer electronen we wegnemen, hoe
meer positief de kern zal worden. We kun
nen dus zeggen, dat een ongeladen
deeltje van een zekere slof positief
geladen wordt, als er electronen worden
woggenoinen. Omgekeerd, als we negatieve
electronen toevoegen, zal de atoom een ne
gatieve lading krijgen; een negatief geladen
lichaam is dus een lichaam met een te veel
aan (negatieve) electronen. Een positief ge
laden atoom heet een positieve ion en een
die negatief geladen is. een negatieve ion.
Een electrische stroom, kunnen we dus vol
gens de electronen-theorie beschouwen als
een stroomloop van electronen van het eene
deel van den kring naar het andere.
Stel voor, dat we twee platen hebben, de
eene positief en de andere negatief geladen.
Indien de beide platen tegen elkander aan
komen, zal de electriciteit van de negatieve
naar de positieve plaat gaan. Zijn ze ge
scheiden door een smal luchtspleetje, dan
zal er een vonk tusschcn de beide electro-
den(platen) ontslaan. Deze vonk, die ook
veroorzaakt wordt door een inducliespoel
(inductor van Rhumkorf), bestaat uit een
„Doorslag" van electronen van het nega
lieve lichaam naar het positieve, en duurt
voort tot de beide lichamen het juiste aantal
electronen hebben.
Electronen zijn onzichtbaar, doch wat we
zien, is de lucht, die door deze verhit wordt.
Ook kunnen we de electronen van de eene
plaat naar de andere brengen, door ze te
verbinden met een geleider, b.v. een stukje
koperdraad. In dat geval gaan de electro
nen door den draaa, tot de beide lichamen
neutraal zijn. We kunnen zeggen, dat het
spanningsverschil tusschen de beide platen
een stroomloop veroorzaakt. Deze stroom
loop zal slechts kort duren, doch als we ge
regeld electronen van het eene lichaam af
nemen, zou deze stroomloop voortduren.
Dit gebeurt als we de beide polen van een
batterij of dynamo aan elkaar verbinden.
Een electronenstroom wil niet zeggen, dat
iedere electroon van het begin van de lei
ding naar het eind gaat; waarschijnlijk zal
een electroon, die zich gaat bewegen, zich
bij een atoom voegen, die daardoor een
electroon loslaat en zich weder bij een vol
gende atoom voegt enz., enz. Als voorbeeld
kan nog het volgende dienen. Als we een
met water gevulde buis hebben, en aan den
eener) kant er water ingooien, zal er aan
den anderen kant water uit komen; doch dit
water )s niet het zelfde water, dat
we er irt deden.
Toch sp-jeken van een stroom. Op on-
gevecifcdeztflfde wijze gaat het met electri
citeit. Uit clU artikel leeren we dus, dat een
electrische stroom niet van positief naar ne
gatief gaat, doch juist andersom. Een elec
trische stroom is een verplaatsing van elec
tronen, van negatief naar positief. Sommige
lichamen worden geleiders genoemd, en an
ders weer isolatoren. Een geleider belem
mert de electronenstroom zoo goed als niet,
terwijl een isolator een zeer grooten weer
stand biedt. Geleiders bevatten zeer veel
vrije electronen, die deel nemen aan de
stroomloop. Isolatoren daarentegen bevatten
zeer weinig vrije electronen. Vandaar dat de
stroom belemmerd wordt. Deze uitlegging is
zeer beknopt, doch zij kan dienen om een
klein idee te geven van het ingewikkelde
van de oogenschijnlijk eenvoudige werking
van de electriciteit,
Lage-temperatuui lampen.
Als een gloeidraad verhit wordt door een
electrischen stroom, straalt hij uiterst kleine
deeltjes negatieve eleclriciteit uit. Is er
tegenover deze gloeidraad een metalen
plaatje aangebracht, dat een positieve la
ding heeft, dan zal er tusschen deze eleclro-
den een stroom ontstaan. Voordat de gloei
draad van een gewone radiolamp overgaat
tot het uitstralen van voldoende electro
nen, is de stroomsterkte ongeveer 1/2 k 3/4
Ampere.
Het groote stroomverbruik is kostbaar en
de levensduur van de lamp wordt korter,
naar. mate de gloeidraad sterker verhit
wordt.
Gewoonlijk beslaan de gloeidraadjes uit
tungsten. Om de electronen op het metalen
plaatje te laten komen, moeten wij, het een
groote spanning geven, om de afstand tus
schen de beide electroden te overbruggen.
Troeven hebben aangetoond, dat er bij het
inbrengen van kleine hoeveelheden ga9 in
het vacum van de lamp, positieve ionen
worden gevormd tusschen de gloeidraad en
plaat. Deze ionen bevorderen de stroom-
overgang naar de plaat, zoodal een veel la
ger plaalspanning noodig is. Ook heeft men
zich toegelegd op het fabriceeren van een
gloeidraad, die reeds bij zeer lage tempera
tuur een constante electronenstroom uit
zond. Dil is de „Thoriumtungsten" gloei
draad, welke uit een mengsel beslaat van
tungsten en 2 pCt. thorium-oxide. Na ver
schillende bewerkingen te hebben onder
gaan, ontslaat er rond de gloeidraad een
laagje thorium van circa 0,000000275 mM.
dikte. Dit laagje bevordert de elèctroncn-
emissie in die mate, dat de aldus geprepa
reerde gloeidraad 100.000 maal meer elec
tronen uitstraalt.
Dit laagje is uiterst gevoelig voor vocht,
waarom er in de lamp een hoeveelheid
magnesium wordt gebracht bij het maken,
dat het vocht absorbeert. Dit soort gloei-,
draad is zoo gevoelig, dat er reeds electro
nen worden afgegeven, als er op de plaat
een zeer hooge spanning staat, zonder dat
de gloeidraad verhit wordt. Deze mag niet
op een hooge temperatuur gebracht worden,
daar anders het dunne thoriumhuidje ziJÖ'jj
verdampen.
Reeds is men er in geslaagd radio-lampen
le maken, waarvan de gloeidraad brandde
op een zakla^taarnbaRerijtje, terwijl er een
plaatspanning van 15 Volt werd gegeven.
Zoodra men dus aanvangt met de massa
fabricatie, zullen zij onder het bereikt
iedere amateur zijn, die dan hun kostbare
accu's en spanningballerijen niet meer noo
dig hebben.
Nieuws.
Dr. Ed. Branly, de uitvinding van de
coherer (een detector voor draadlooze signa
len, die vroeger, toen er nog geen kristal
len en lampen bestonden, algemeen gebruikt
werd) is thans bezig zijn uitvinding te mo-
derniseeren. Ilij acht het mogelijk, dat het
toestelletje nog belangrijke diensten in de
radiowereld kan bewijzen. Hij hoopt de wer
king, die er plaats vindt tusschen de beide
electroden van de coherer, nog eens te kun
nen verklaren, en is midden in zijn onder
zoekingen.
Ook in Ierland zullen diverse Broadcas-
tingstatious opgericht worden, waarvan het
eerste in Dublin komt. Reeds is er toeslem
ming van de Vrijstaat-Po9tdirecleur ontvan
gen. Zeven radio-firma's zullen er voorloo-
pig aan deel ncftien.
Zaterdag 6 October om 7.35 n.m., zal Mr.
E. Kay RolJinsbn een lezing houden over
„Het leven vart de wilde kunijnen", terwijl
Majoor L. R. Tosswill om 10.05 n.m. een
humoristische causerie ten beste zal geven
over dialecten. Beide lezingen worden
draadloos uitgezonden door London 2LO.
Op de tentoonstelling in het koloniaal in
stituut, is tevens een inzending op radio-
gebied te zien. Naast diverse ouderwetsche
toestellen is er een snel-morse-schrijver ten
toongesteld, die door den heer Oly, secreta
ris van de Ned. Radiover. te Amsterdam, ge
heel geconstrueerd is. Een knap stukje ama-
teurwerk op radiogebied.
Luister-programma.
ICBM Borkum 600 M. 8.20 n.m. telegr.
berichten aan enz., iederen dag.
PRG Praag 4600 M. 8.50n.m, telegr. pers-
ber., iederen dag.
WAR Warschau 2100 M. 9.05 n.m. telegr.
persber., iederen dag.
GBL Leafield 8750 M. 10.20 n.m. telegr.
persber., iederen dag.
Hierbij maken we de lezers attent op het
invoeren van den wintertijd in Engeland,
zoodat alle Engelsche Broadcastingstations
1 uur later beginnen.
Vragenbus.
Ilr. M. v E., te L. De oorzaak zal
waarschijnlijk liggen in een verkeerde scha
keling. Met Uw toestel moet U in ieder geval
diverse ongedempte stations hooren. Scha
kelt U de onderdeelen eens volgens de
schema's welke U per brief toegezonden
worden. Meld ons s, v. p, nog even het
resultaat.
Vragen op draadloos telefonisch en tele
grafisch gebied hunnen worden ingezonden
aan de Redactie van ons Blad en worden
dan 's Zaterdags daarop beantwoord.
Reilexen.
Wanneer een ongewenscht klein insect
onder het halsboord wandelt, worden vin
ger en duim onmiddellijk daarheen bewo
gen en deze trachten het inséct te grijpen.
Gebeurt ditzelfde bij iemand op het oogen-
blik, dat hij bij een audiëntie zijn buiging
maakt, dan wordt de eerstbedoelde bewe
ging nagelalen.
Het eerste is een voorbeeld van een re
flex, het laatste van een reflex-remming.
Het een zoowel als het ander speelt een
zoo belangrijke rol in ons leven, dat wij
daarbij wel een oogenblik mogen stil staan.
Reflex beleekent weerspiegeling, terug
slag, terugkaatsing. In het geneeskundig
spraakgebruik is het de beweging (of een
soortgelijke functie), die volgt op den een
of anderen prikkel, zonder dat de wil er in
vloed op uitoefent. De prikkels uit de bui
tenwereld worden door onze zenuwen (de
zoogenaamde gevoelszenuwen) naar herse
nen of ruggemerg geleid. Daar aangekomen
kan de geleiding in verschillende richtin
gen verder gaan. Wordt een zeker gedeelte
der hersenen bereikt, dan worden wij ons
bewust van den prikkel; wij doen een waar
neming. Die waarneming is de eerste stap
om nog verder te gaan, maar dien weg, die
lot denken, bewustzijn, willen en bewust
handelen leidt, zullen wij thans niet verder
opgaan. Ook zonder dien langen weg kan
de opgevangen prikkel tot een beweging
aanleiding geven. De geleiding springt dan
als het ware van de gevoelszenuw direct op
een beweegzenuw over. Dit overspringen
kan reeds in het ruggemerg gebeuren, waar
bij dus van gewaarwording of bewustwor
ding nog geen sprake is.
Een bekend voorbeeld van zulk een re
flexbeweging is die, welke opgewekt wordt
door kort en krachtig onder de knieschijf
te Likken van het been, dat losjes-weg over
het andere is gelegd. Wij zien dan het ge-
heele onderbeen even omhoog wippen. De
toegebrachte tik wordt door gevoelszenuwen
overgebracht naar het ruggemerg en springt
daarover op beweegzenuwen, die naar de
groote spier aan de voorzijde van de dij
gaan en deze doen samentrekken.
Een ander voorbeeld is het knippen der
oogleden, wanneer een of ander voorwerp
naar het oog toe beweegt, of ook bij plotse
ling fel licht. Nog een ander het wegtrek
ken van de hand, wanneer die toevallig op
;en heet voorwerp (brandende sigaar) komt
le liggen of het geval, waarmee deze Brief
begint, het verjagen van een insect, dat ons
steekt of jeuk veroorzaakt. Dit zijn alle zui
vere reflexbewegingen. En de gehec-le, kort
ste weg, die aldus wordt afgelegd (kniepees
gevoelszenuw ruggemerg beweeg-
zenum dijspier) noemen wij reflexboog.
Het gebeuren blijft echter niet tot dien
boog beperkt. Wanneer de ontvangen prik
kel riaar het ruggemerg geleid is, heeft hier
e&qcsoort splitsing plaats, friet.alleen langs
den reflexboog, ihaar ook in andere richting
heeft de geleiding plaats, zooals gezegd is,
ook naar de hersenen. En hier wordt het
gebeurde eerst bewust; geypeld.
^Omgekeerd kan nu van uit de hersenen,
door onzen wil, een, berichtuitgezonden
worden langs een beweegzenusv.^Met an
dere woorden, wat onbewust in^het bewe
gingsgedeelte van den reflexboog gebeurt,
kan evengoed opzettelijk door ons worden
teweeggebracht. Maar ook kan onder be
paalde omstandigheden een beweging, die
reflectorisch zou gaan plaats vinden, door
onzen wil worden tegengehouden of ver
zwakt. In dat geval zeggen wij, dat de re
flexbeweging wordt geremd. Dit wordt door
kinderen als kunstje beoefend door te pro-
beeren de oogen zonder knippen geopend te
houden, wanneer een kornuit een scbijnslag
naar het oog toe uitvoert. Maar wij zullen
zien, dat deze reflexremming een veel groo-
tere beteekenis heeft dan eenvoudig die van
een aardigheidje.
Tal van reflexen spelen zich, vooral in do
vegetatieve orgaanstelsels, af zonder dat wij
er anders kennis van krijgen dan door het
verkregen effect. De werking van den reflex
boog zelf wordt door ons niet waargenomen.
Bij de spijsvertering liggen de voorbeelden
voor het grijpen. Zoodra voedsel in den
rnond wordt gebracht, treden tal van reflex-
werkingen op. In de eerste plaats wordt de
speekselafscheiding grooler. Hoewel wij er
zelf niets -aan kunnen doen, werkt dit pro
ces zoo prachtig, dat wij, het met bewust
heid zelf doende, het niet zouden kunnen
verbeteren. Niet alleen de hoeveelheid, maar
de geaardheid van het speeksel is zoo, dat
zij juist past bij het genomen voedsel. De
drie paren speekselklieren, die wij bezitten,
leveren speeksel van ongelijke samenstelling
af. Proeven op honden hebben geleerd, dat
de hoeveelheid geleverd ferment, dat op het
voedsel moet inwerken, juist groot genoeg is
voor de bestanddeelen van het voedsel, die
er mee verwerkt moeten worden. Brengt
men in den bek van het proefdier fijn zand,
dan wordt bijna helder water afgescheiden.
Verwerking van het voedsel is dan niet noo
dig, .alleen veel water ter wegspoeling, om
het zand weg te werken.
Maar de opgewekte reflexen blijven niet
tot den mond beperkt. Ook in de maag wor
den reeds vloeistoffen afgescheiden, die te
pas zullen komen voor de verlering van het
voedsel, dat van den mond uit te verwach
ten is. En ook hier zien wij het afgescheiden
maagsap wisselen van aard, naarmate an
der voedsel werd toegereikt. En zoo werken
alle bij de spijsvertering betrokken klieren,
zoo goed als de spieren van het darmkanaal
zich samentrekken, onder den invloed van
allerlei reflexen.
Geheel afhankelijk van reflexwerking
zijn de spiertjes, van welker invloed de ver
nauwing en verwijding der bloedvaten in de
huid het gevolg is. Die reflex kan zoowel
van psychischen als van anderen aard zijn.
De meest bekende psychische reflex op dit
gebied is de vaatverwijding, welke wij als
blozen kennen. Door zekere psychische in
vloeden, die ik niet nader behoef te om
schrijven, worden de bloedvaten van een
bepaald gedeelte van de huid, met name
van het gelaat en den hals, soms nog ver
der, zoo wijd, dat de grootere vulling de
huidkleur merkbaar rooder maakt. Vooal
Darwin heeft hierover belangrijke studiën
geschreven. Door Hen, bij wie deze refler
meermalen pleegt voor te komen, wordt het
gewoonlijk betreurd, dat hier de nader le he.
spreken reflex-remmingen, gewoonlijk in
den steek laten.
De meest gewone prikkel, waardoor deze
reflex wordt tot stand gebracht, is de wisse
ling van temperatuur. Bij een vorige gele
genheid (brieven over het zwemmen) werd
reeds op de groote beteekenis gewezen van
een regelmatige wei king van deze reflexen,
met name in dien zin, dat hij afkoeling van
de huid de bloedvaatjes zich snel behoorer
samen te trekken, waardoor de hoeveel
heid bloed in de huid tot een minimum be
perkt wordt. Dientengevolge zal het lichaam
Diet veel warmte kunnen afslaan, gcheele
of gedeeltelijke te sterke afkoeling blijft ach
terwege, terwijl anders allerlei afwijkingen,
die als kouvatlingsziekten le boek staan,
kunnen optreden. Hoewel dus direct geen in
vloed door den wil op deze rofhxen kan
worden uitgeoefend, zien wij hier toch een
voorbeeld, dat oefening van bepaalde re
flexen van groot voordeel kan zijn. En deze
oefening is gelukkig wel van den wil afhan
kelijk.
Een eigenaardige in de huid gezetelde
reflexbeweging, die ook op tweeërlei wijze
tot stand kan komen, is het overeind rijzen
der haren. De haren zijn meestal in schuine
richting in de huid geplant.
Van af het ondereind van den haarwortel
loopen kleine spiertjes in nog schuiner rich
ting door de huid. Trekken deze zich samen,
dan gaan de haren rechter op slaan cn wor
den tegelijk eenigszins buiten de huid uitge
trokken Aan een hond, die in een booze bui
verkeert, is gemakkelijk le zien, hoe dit on
der psychischen invloed tol stand komt. Bij
den mensch is het verschijnsel niet zoo dui
delijk; alleen nog de romanschrijvers laten
bij hun helden de *haren le berge rijzen.
Maar wel komt het bij dc kleine haartjes op
de zoogenaamde onbehaarde huid voor en dit
is dan bekend onder den naam „kippevel".
Ook dit kan langs psychischen weg geschie
den. Lezen of hooren van griezelige verhalen
heet kippevel le bezorgen. De meest gewone
oorzaak is echter de koude.
Zeer bekend zijn de reflexen aan het oog.
Ik noemde reeds het knippen der oogleden
bij fel licht of bij snel naderen van een voor
werp. Duidelijk zijn de reflexen als een stofje
in het oog komt, vat gebeuren kan niettegen
staande de voorl'-effebjke beschutlingsmidde-
len, waarover liet oog beschikt. In dc eerste
plaats de snel bewegelijke en zich gemakke-
lijk sluitende oogleden, dan de oogharen, die
als een filter voor in de lucht zwevende slof-
fen werken en de wenkbrauwen, die van het
I voorhoofd neerdalend vocht afleiden, zoodat
i hel' niet in de oogen zelf kan komen. Gelukt
het nu toch aan een stofje om in het oog te
komen, dan bemerken wij verschillende
reflexen; hel sluiten en knippen der oogen
om het vreemde voorwerp weg te drukken,
vermeerderde traanafscheiding om het weg
le spoelen, eindelijk wrijven met de hand
over het oog om het er uit le wrijven. Dit
alles geschiedt reflcclorisch. Maar hier zien
wij nu een voorbeeld, dat „le veel" schaadt.
En zeer noodig is het hier, dat de \vil in
grijpt om te voorkomen, dat het ongebreideld
voldoen aan den reflexdrang schade veroor
zaakt. Wanneer het ingedrongen voorworp
scherpe kanten of punten hoéft, zou het door
het wrijven van het oog alUcht in het bind-
vlies of hoornvlies kunnen worden vastge
drukt, waardoor de zoo nuttige tranenstroom
niet meer in slaat was, het weg te spoelen,
Daarom is cle beste raad deze om de reflexen
zoo veel mogelijk t"gen le gaan, vooral niet
met de oogen, mei name stijf.le knippen en
in geen geval met band of doek in of over
het oog te wrijven. Men sluit het oog zonder
eenige kracht of druk en laat dan de tranen
hun nuttig werk docu. Kunnen deze het' niet
klaar spelen, dan zoo gauw mogelijk naar
den dokter.
Een zeer belangwekkende reflcxwerking
aan het oog is de wisseling in wijdte van
de pupil. Hoe sterker verlichting, hoe nau
wer de pupil wordt, precies zooals de photoi
graaf het diaphragma van zijn toestel naar
het licht regelt. Alleen kan deze het niet
zoo nauwkeurig doen als in het oog gebeurt.
Dezelfde reflectorische vernauwing merken
wij op, wanneer de oogen worden ingesteld
op zeer nabij zijnde voorwerpen, waardoor
de oogassen moeten convcrgeeren.
Het regelmatige proces der ademhaling
heeft grootendeels reflectorisch plaats. Bij
de ademhaling wordt, door het bloed, dat de
longblaasjes omslroomt, zuurstof aan de in
geademde lucht onttrokken en in plaats
daarvan koolzuur afgegeven. Een bepaalde
hoeveelheid koolzuur in de allerlaatste lucht
pijpvertakkingen prikkelt reflectorisch het
ademhalingscentrum, dat zich in het ver
lengde merg bevindt. Hierdoor wordt ver
klaard, dat men door geforceerd diepe en
snelle ademhalingen in een eigenaardiger
toestand kan geraken, die als overmatige
ventilatie i9 te beschouwen en verhindert,
dat in de luchtwegen zich koolzuur verza
melt in voldoende sterkte om den prikkel
tot ademhaling te kunnen afgeven. Deze
toestand van apnoe (geen ademhaling) is
door wijlen dr. van Fijsselsleijn uitstekend
beschreven in zijn bekend boekje „die künst
liche Atmung". Bij het verleenen van eer
ste hulp bij schijndood moet hiermede ter
dege rekening worden gehouden.
Over de beteekenis van reflexen op psy
chisch gebied stel- ik mij voor, in een vol
genden Brief nog iets mede te deelcn.
H. A. S.
Jubileum Esther de Boei—van Rijk.
Gelijk reeds gemeld, zal mevr. Esther de
Boer—Van Rrjk Woensdag a.s. hier haal
gouden jubileum komen vieren.
Een gouden jubileum! Op zich zeil is dit
al een zeer merkwaardige gebeurtenis, die
recht heelt op groote waardeering van de
zijde van het publiek. Maar des te meer is
dit het geval, wanneer men nagaat, hoezeer
deze tooneelspeelster het schouwburg-min
nend gedeelte van onze landgenooten aan
zich feeeft verplicht door het schenken van
waar genot. Maar behoeven we dat noj
nad* aan te geven? We meenen hel over-;
