jss&r
De jubileumfeesten te Amsterdam*
AGENDA VAN DE WEEK.
TELEGRAMMEN.
LAND- EN TUINBOUW.
[4P- Zaterdag. ,VTA
„Zoinerzorg"Tentoonstelling tuiuiers-
'rii bloemistenvereeniging,, Door Eendracht
.Verbonden". Van 3 uur tot hallnegcn,
i Zondag.
„De Graanbcurs" Bijeenkomsten van 't
Leger des Heils. 10 uur, 3 uur en baltacht.
_i Dagelijks:
„Apollo-tbeater't, OranjegracHt 4012:
Voorstellingen te B uur.
's Woensdags en 'a Zaterdags matinées te
S en to 6 uur.
„Oasico-bioscoop'4, HoogewoerdVoor
stellingen te 8 uur.
iWoensdag- en Zaterdagnamiddag van t
tot 4 uur kinder- en familie-matinée.
„Luior-Tbeater", StationswegBioscoop- en
.Variété-voorstellingen. Dagelijks te 8 uur.
Woensdags en 'a Zaterdags matinée ie
8 uur.
Den Haag, „Scala" Rido's revue „Dat
doet je wat". 8 uur.
De apotheek van „Hulp der Mensch-
heid", Hooigracht 48 is altijd geopend, doch
alleen voor leden van dat Ziekenfonds.
De avoDd-, nacht- en Zondagsdienst
der apotheken wordt van Maandag 3 tot
en met Zondag 9 September waargenomen
door de apotheek van den heer H. J. M.
Proot, Maan-smansstecg 17, telef. 435.
RECLAME.
SB.C;*1 v OMMEREN I
Hairlemmerwf» <.>.lfWN,Tei syi
)ns aanbod een proefwasch
voor halven prijs te behandelen
blijft nog speeds van f
696
proefwasch
te behandelen
s van kracW I
Volkenbond moet de grenzen zijner jurisdic
tie erkennen. De Ilaliaansche regeering
vraagt stellig, dat de bond op het Grieksche
verzoek niet zou ingaan.
Dit is de reden, waarom Italië panden
heeft genomen, die des te noodzakelijker
waren, daar de Grieksche regeering, niet er-
Kend zijnde, geen vertrouwen inboezemen
kon. Aan den gezantenraad komt het recht
toe de schending zijner verordeningen te be
straffen. Indflm do Volkenbond, de oogen
sluitend voor deze waarheid en zonder het
besluit van den gezantenraad af le wachten,
zich door de Grieksche manoeuvre leiden
liet, zou hij een misbruik van macht begaan.
De Ilaliaansche regcering verklaart den Vol
kenbond onbevoegd. Heel Europa daarente
gen erkent dc bevoegdheid van den gezan
tenraad.
Poli lis betwist, namens Griekenland dat
dit land, door zijn beroep op den Volkenbond
gepoogd zou hebben om aan zijn verant
woordelijkheid te ontsnappen. Griekenland
erkent, dat er schadevergoeding moet worden
betaald, maar vraagt dat men bewijzen zou,
dat het alleen en uitsluitend verantwoorde
lijk is voor het incident. Zij vraagt volledig
licht. Daar de gezantenraad getroffen is,
meent Griekenland dat het ook aan den ge
zantenraad schadevergoeding verschuldigd is
Politis weerlegde de beweringen van Sa-
landra, en verklaarde dat Griekenland den
plicht heeft om zich tot den Volkenbond te
wenden, liever dan tot daden van geweld
over te gaan. Het is aan den Raad, zeide hij,
om zich uit te spreken, maar indien de Ila
liaansche stelling werd goedgekeurd, zou dit
het' einde zijn van den Volkenbond.
De voorzitter stelde voor om de zaak in
beraad te houden.
Lord Robert Cecil erkende het belang van
de Italiaansche nota en vroeg, dat de Raad
morgenochtend (dat is dufheden) vergade
ren zou. Op zijn verzoek las men de artike
len voor van het slaluut, waarin de leden
zich verbinden om de onschendbaarheid van
eikaars gebied te waarborgen en hun geschil
len aan arbitrage of aan den Volkenbond te
onderwerpen. Cecil voegde er aan toe, dat
indien deze bepalingen niet worden geëer
biedigd, de grondslag zelf van Europa zal
worden ondermijnd. Deze woorden maakte
een grootcn indruk.
Eindelijk deelde de voorzitter mede, dat
de leden van den Raad, na overleg gepleegd
te hebben, beslissen zullen wanneer de vol
gende vergadering zoo snel mogelijk
•zal plaats-hebben-
Vermoedelijk zal dit werkelijk heden zijn.
Met spanning wacht men de officieele beslis
sing.
De Fransche regeering schijnt, in tegen
stelling met hel grootste deel der Fransche
pers, naar Engelsche zijde over te hellen,
gelijk wij gisteren reeds aangaven. Of Italië
ten slotte evenwel nog luisteren zal naar het
koor van don Volkenbond....
Of is er alle reden voor de sombere rede
van den vroegcren Engelschen minister Bir
kenhead le Montreal, waar hij voorspelde
het volslagen bankroet van het volkenrecht
en een terugkeer van Europa tot een toestand
die aan barbaarschheid grensde. Voorts be
stempelde hij pogingen om de Vercenigdc
•Stalen in den Volkenbond te brengen als on-
practisch, omdat het onmogelijk was* „zich
.voor le stellen dat zij aan den Bond de
f .weslie van de Japansche immigratie in de
Vcreenigde Staten zouden voorleggen."
Europa, zoo vervolgde Birkenhead, gaat
kapot. Het beste wat gezaghebbende mannen
op het gebied van het volkenrecht kunnen
doen, is le prediken dat geweld niet ren
deert.
't Is wel een heel somber beeld, waaTvan
to hopen is, dat het te somber is.
De Gezantenraad heeft zich gisteren ook
^Tiog bezig gehouden met het Grieksch-It-aü-
aansch gesehil. De Raad nam acte van het
antwoord van Griekenland, dat Griekenland
indien zijn verantwoordelijkheid bewezen
Nrordt, de verlichting aanvaardt een billijke
schadevergoeding te geven 'en dat het de
vorming van een commissie van onderzoek
voorstelt. De Raad stelde het beginsel vast
dat het internationaal vecht den Staat ver
antwoordelijk stelt, op welks grondgebied
de misdaad of politieke aanslag werd be
dreven. De Raad zal Vrijdag opnieuw bij
eenkomen en zal zijn beslissing aan dea
Volkenbond meedeeleD.
Volgens de „Epoca" is de Grieksch-Albaan
sche grens door Albanië gesloten.
Het intergeallieerde congres van oud-
strijders te Brussel heeft aan het slot van
zijn beraadslagingen eenstemmig een motie
aangenomen waarin er bij de geallieerde
regeeringen wordt op aangedrongen spoedig
de betaling der schadevergoedingen te ver
zekeren en de wenschelijkheid wordt uitge
sproken van een gemeenschappelijk en broe
derlijk optreden van Frankrijk, Engeland,
en België, dat zoowel de rechten der oor
logsslachtoffers als de belangen der werk-
loozen in het oog houdt en in het belaüg
van. den vooruitgang der wereld Duitschland
dwingt tot betalen.
ITALIË.
De laatste week van November zal de
.Spaansche koning Italië bezoeken.
JAPAN.
Nog altijd beschikt men over weinig offi
cieele gegevens, daar de verbindingen nog
verbroken zijn.
Uit een verder koa-t officieel telegram
uit Kobe ontvangen, blijkt dat aldaar dui
zenden vluchtelingen aankomen, doch ove
rigens bevat het weinig ter aanvulling der
berichten die reeds bekend waren. Het zegt
dat nog geen verbinding is verkregen met
het Engelsche gezantschap, doch dat vol
gens ontvangen tijdingen het gezantschaps
gebouw in Tokio en. het consulaat in Yoko
hama afgebrand zijn. Alle tot dusver ont
vangen berichten blijven fragmentarisch.
Juist dit wordt beschouwd als een droevig
teeken van de afmetingen, die de ramp heeft
aangenomen, omdat Tokio en Yokohama da
groote nieuwscentra waren. Eenige der ge
publiceerde berichten geven een schatting
aangaande do menschenlevens en eigendom
men die verloren zijn gegaan, doch natuur
lijk moeten deze schattingen met voorbe
houd worden aanvaard, aangezien thans
een eenigszins betrouwbare raming nog on
mogelijk is. Een zeer betreurenswaardige
zijde van de ramp is het verlies aan men-
schenlevens dat grootendeels is geleden in
dat deel van hef land dat naar verhouding
het grootste percentage bevat van wat Ja
pan bezat aan geoefende staatslieden, zar-
kenmanneü en technisch ontwikkelde krach
ten. Het verlies dat Japan t.o. van deze
klasse heeft geleden, is onberekenbaar.
Het Amerikaansche en het Fransche ge
zantschap, alsmede de Chirieesche en de
Nederlandsche Jegatio zijn een prooi der
vlammen geworden. Het Italiaansche ge
zantschap en de legaties van Polen, Zwit
serland en Tejecho-Slowakije zijn verwoest.
Het Engelsche gezantschap is ongedeerd.
De Bank van Japan is slechts ten deel3
verwoest. De kluizen zouden, echter gespaard
zijn gebleven.
Do installatie van het nieuwe kabinet
had Zondagavond plaats te Akasaka op een
grasveld bij het koninklijk paleis, in verband
met het gevaar voor de nog steeds voort
durende aardbevingen. Ook do eerste ka
binetszitting waar reliefmaatregelen werden
besproken, had in.de open lucht plaats.
Een telegram uit Osaka meldt dat een
nieuwe aardschok de stad Kawanhuchi heeft
verwoest.
Volgens een bericht uit Peking, zoo wordt
rdiografiseh gemeld, zou de gansche Bonin-
avchipel bij Japan, bestaande uit 20 eilan
den, volkomen in het water zijn verdienen.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
De vroegere Duitsche rijkskanselier Cuno
is naar Amerika vertrokken. Niet met po
litieke bedoelingen, zuiver als particulier.
Het bestuur der Internationale Vrouwen
liga voor Vrede en Vrijheid is te Dresden
bijeengekomen. Vertegenwoordigd zijn En
geland, Frankrijk, Hongarije, Zweden, de
Oekraine, Tsjecho-Slowakijc, Estland en
Duitschland.
Een herder, die ontslag uit zijn dienst
had gekregen, heeft op een landgoed nabij
Mïinchen achtereenvolgens een veckooper,
vervolgens den 23-jarigen baron von Fei-
litzsch en ten slotte den rentmeester van
het landgoed doodgestoken.
De man is in hechtenis genomen.
Het Engelsche stoomschip Rawlinson,
dat verleden weck Woensdag uit Engeland
met kolen naar Hamburg is vertrokken,
heeft zijn plaats van beslemming niet be
reikt. Het schijnt met de bemanning, die
17 man sterk was, te zijn vergaan.
De „Mbndö" verneemt uit Milaan, dat een
galerij, die in aanbouw was op den weg
van Castellandra naar Olgiate, is ingestort,
waardoor 30 arbeiders weiden bedolven.
Er zijn 3 dooden en 13 gewonden, waarvan
4 ernstig, uit de puinhoopen te voorschijn
gehaald.
Het Itaüaansch-Grieksch conflict
ROME, 6 Sept. (Stefani). De „Tribune"
schrijft, dat Brazilië en Uruguay besloten
hun zaakgelastigden bij den Volkenbond op
te dragen zich solidair te toonen met de hou
ding door Italië aangenomen.
Dit beduidt, voegt het blad er aan toe, dat
als Italië den Volkenbond moet verlaten ook
Brazilië en Uruguay zullen uittreden*
Afdwinging ontruiming Korfoe?
BERLIJN, 6 Sept. (V.D.) Van officieele
zijde wordt uit Londen gemeld, dat Groot-
Brittannië zich bereid heeft verklaard, den
Volkenbond met de geheele vloot te onder
steunen om Italië eventueel tot de ontrui
ming van Korfoe te dwingen. De Britsche
vloot zou als instrume®t van den Volken
bond waarschijnlijk door Zwcedscho sche
pen en wellicht ook door de Nederlandsche
Marine versterkt worden. Frankrijk zal in
ieder geval neutraal blijven.
Toenadering van Italië?
ROME, 5 Sept. (V.D.) Vernomen wordt', dat
Italië zich niet zal verzetten tegen de voor
gestelde Commissie van Onderzoek van den
Raad van Gezanten, welker beslissingen
evenwel met algemeene stemmen zullen
moeten worden genomen. De Italiaansche
regeering blijft zich ten sterkste verzetten
tegen elke beslissing van den Volkenbond.
De Italiaansche regeering is van oordeel, dat
de door den Raad van Gezanten in te stellen
Commissie beter in overeenstemming is met
den aard van liet geschil. v
Het finantieele probleem in Duitschland.
BERLIJN, 6 Sept. (VD.) In het Rijksmi
nisterie voor Financiën haddon gisteren
besprekingen plaats over een hervorming
van het geldwezen met deelneming van den
betreffenden Minister, vertegenwoordigers
uit het Parlement, uit den Landbouw, der
Bankinstellingen en Industrie. Het nieuwe
geld zou volgens het plan van een vooraan
staand parlementair gewaarborgd worden
door particuliere instellingen en den Land
bouw. De bespreking droeg een buitenge
woon ernstig karakter. Het verloop der be
sprekingen was zeer gunstig en raen rekent
erop, dat reeds binnen enkele <1 jen een de
finitief plan gereed is. Behalve deze maat
regelen zal de regeering, naar uit parle
mentaire kringen verluidt, ook tot radicale
binnen] an dscho maatregelen moeten over
gaan.
De ramp in Japan.
OSAKA, 6 Sept. (Reuter). De keizerlijke
Universiteit te Tokio kondigt aan dat liet
centrum der aardbevingen van Zaterdag eb
Zondag 72 mijl ten Zuiden van Tokio, mid
den in den Oceaan lag.
Te Peking is uit Osaka bericht ontvangen
dat twee groote slagschepen zijn gezonken
tijdens den vloedgolf die Yokohama Zaterdag
teisterde.
NAGASAKI. Wegens de algeheele ver
woesting van Tokio en Yokohama zal het
centrum van de buitenlandsche scheepvaart
naar Kobe worden verplaatst. Volgens de
Tokiosche correspondent der Asaki is gansch
Yokohama met inbegrip van de havenwer
ken veranderd in een brandende massa en
zijn ook dc oliebeogplaatsen der Standard-
oil en der Risingsun door het vuur aange
tast, zoodat de brandende olie do huizen
binnenstroomde en ook in de zeearmen
vloeide, zoodat ook de schepen en haven
werken in brand geraakten. Generaal Fu-
kuda, de commandant gedurende den staat
van beleg, meldde, dat do orde in Tokio
spoedig was hersteld. Er komen, levensmid
delen in Tokio aan. Dc troepen die de spoor
wegverbinding naar Fukuda herstellen, ver
klaren dat^aan het plunderen een einde
moest worden gemaakt.
NAGASAKI C Sept. (Reuter). De corres
pondent van de „Chicago Tribune" te Kobe
uit Yokohama aangekomen meldt, dat vijf
honderd vreemde inwoners van Yokohama
omgekomen zijri. De straten waav vreem
delingen woonden zijn veranderd in puin
hoopen. Van. de tweehonderd bezoekers van
hef Gaand-Hotel zijn slechts enkelen ont
snapt. Slechts een persoon ontsnapte uit
de Yokohama-Oïub waar tijdens de aard
beving vele personen den lunch gebruikten.
Het Oriental Palace Hotel is letterlijk in
den grond gezonkeD. De meerderheid der
huizen van de Europecscho kolonie in de
buitenwijk is ingestort. Waanzinnige kreten
om hulp werden uit de puinhoopen gehoord,
maar het was slechts in enkele gevallen mo
gelijk hulp te verleenen. Uit het Fransche
weeshuis, waan* zich dertien zusters en hon-
dordzestig kinderen bevonden, werden
slecht* enkelen gered. Een passagierstrein
uit Ataini werd in de zee geslingerd. Van
de driehonderd reizigers bereikten dertig
zwemmende do kust, do overigen verdron
ken. Een andere trein verongelukte bij Hi
ratsuka, zes en twintig dooden, waaronder
de Amerikaanscho militaire attaché en de
secretaris van het Duitsche gezantschap
Vluchtelingen uit Yokohama, waaronder ook
Europeanen 6troomon to Kobe binnen.
LONDEN, 6 Sept. (V. D.) De Japansche
ambassade te Londen heeft verschillende
officieele berichten omtrent de ramp ont
vangen. Volgens deze berichten is Tokio
tengevolge van de aardbeving en de bran
den voor driekwart gedeelte verwoest en is
Yokohama geheel als stad van den aardbo
dem verdwenen.
In Tokio werd zeer groote schade aange
richt in dc zakenwijk en vele regeeringsgc-
bouwen zijn verwoest.
Het aantal ingestorte huizen bedraagt
meer dan tweehonderdduizend, het aantal
slachtoffers volgens officieele opgave
minstens honderdvijftigduizend personen.
Meer dan honderdduizend menschen lijden
op het oogenblik honger:
-Behalve- Yokohama is een- aantal klei
nere steden in het aardhevingsgebied to
taal verdwenen.
Over het lot van vele Britsche onderda
nen verkeert men nog steeds" in onzeker
heid, doch het staat thans vast, dat velen
van hen zijn gedood of worden vermist.
Behalve de Amerikaansche consul le
Yokohama Max D. Kirjassoff en zijn vrouw
zijn ook de vice-consul en de handels
attaché der Vereenigde Staten met hun fa
milie omgekomen.
Vraag: Vele van mijn. appelen zijn worm
stekig en voor bewaren niet geschikt. Het
is een prachtige moesappel. Hoe kan ik het
best de moes bewaren?
Juffr. S. te L.
'AntwoordDe moes kunt u bewaren door
ze in Weckflesschen te koken, 't Lijkt mij
het beste de appelen te drogen. Dit kunt u
zelf doen door de vruchten te schillen en
te verdeelen en in den oven van uw keuken
fornuis te drogen. In trommels kunnen de
gedroogde appeltjes gedurende langen tijd
bewaard worden. Voor het gebruik dienen
zij eenigen tijd in water geplaatst te worden
S.
-B-
Nadat de afzetting gisteren reeds was
verbroken en alles naar den Dam was ge
stroomd, verscheen de Koninklijke familie
wederom op het balkon, waar zij ander
maal een oorverdoovende ovatie in ont
vangst had le nemen.
Gistermiddag van vijf lot zes uur heeft
de Koningin in audiëntie ontvangen de
Amsterdamsche dames en van zes tot zeven
uur de militairen, die hun gelukwenschen
aan II. M. kwamen aanbieden. Ongeveer
honderd dames waren voor de cour inge
schreven.
De Aalsmeersche Tuinbouwbond heeft
als geschenk aan II. M. de versiering van
de troonzaal ten paleize in groen en bloe
men uitgevoerd. Bij aankomst ten paleize
heeft de Koningin dadelijk de deputatie der
tuinbouwers in gehoor ontvangen. Daarbij
was aanwezig burgemeester Casteleyn, van
Aalsmeer.
Den eersten avond der illuminatie was
ds drukte in de stad enorm. Ileel Amster
dam en velen uit" omliggende plaatsen wa
ren opgetrokken om de mooi, geïllumineer
de stadsgedeelten, grachten en gebouwen
te bewonderen. Het weer hield zich goed.
D& groolsche versiering en verlichting van
„De Bijenkorf" trok enerme belangstelling.
Ook de verlichte fonteinen en waterwer
ken op het Frederiksplcin en de Heeren
en Keizersgracht en de majestueuze Wes
tertoren in duizenden gloeilampjes lever
den een feeërieken aanblik.
De Kerkelijke herdenking.
De gedenkdag werd hedenmorgen inge
luid met de uitvoering van koraaimuziek op
verschillende pleinen.
Tot half tien werd de koraaimuziek ten
gehoore gebracht.
Reeds vroegtijdig is er belangstelling op
den Dam. zich eer9t coneenlrecrende bij de
Nieuwe Kerk.
De Ministers in gala-ko9luum trekken de
aandacht evenals de andere genoodigden,
o. w. de Kamerleden uit Amsterdam, de
Indische Prinsen met hun gevolg.
Tegen tien uur is het groote kerkgebouw
geheel gevuld. Alleen in het midden is de
zoogenaamde Koningsbank nog ledig,
evenals de rechte banken daarvoor
Precies te tien uur betreedt de Ko
ninklijke Familie met geheel ITaar gevolg
het kerkgebouw. Dc afstand van het Pa
leis naar de Kerk is te voet afgelegd. De
weg is door de politie afgezet, waarachter
zich een talrijk publiek heeft geschaard
dat luide juicht. Aan den kerkingang be
vindt zich de voorzitter der commissie van
ontvangst, die de Koninklijke Familie on
der het spelen van het orgel naar haar
plaatsen vergezeld.
Dr. J. Th. de Visser heeft den kansel be
klommen Als de Koningin, de Prins, Prin
ses Juliana en de Koningin-Moeder gezeten
zijn, verstommen de orgelklanken en
spreekt de kanselredenaar het votum uit.
Op verzoek wordt door de aanwezigen ver
volgens gezongen Gezang 2 vers 1 en door
het machtig kerkgebouw klinkt dan Ijet be
kende: „Den Hoogen God alleen zij eer".
Rede van d r, De Visser.
„Waar is de tijd gebleven sinds de ure,
waarin hier ter plaatse door wcderzijdsche
eedverbintenis tusschen Koningin en volk,
het oude verbond tusschen Oranje en Ne
derland werd vernieuwd?", zoo vangt dr.
De Visser zijn rede aan. Die vijf en twintig
jaren geleken een bijkans onafzienbaar tijd
perk, toen wij er vóór stonden, en heden
zijn zij, naar het klassieke woord, „als de
dag van gisteren als hij is voorbijgegaan en
als eene nachtwake" Personen, die toen
nog jong waren, kwamen zonder dat zij het
zelf kunnen begrijpen, op 's levens middag
hoogte, en die toen stonden in volle kracht,
kunnen het zich niet voorstellen, dat hun
levenszon ter kimme daalt. Hoeve-Ie man
nen en vrouwen, die hier op dien blijden
Septemberdag van 1898 tegenwoordig wa
ren, zijn bovendien reeds heengegaan- en
vergelen! Zóó is het leven in den tijd, en
zóó vlecht zich van zelf bij ieder geden
ken, een draad van heiligen ernst door onze
feeststemming. Elk? vreugdevolle herinne
ring wordt een wijle geschokt door de
macht der vergankelijkheid van al wat
leeft.
Maar juist daarom denken wij te vuriger
voor wat G'ol ons tiet. En ik denk hierbij
niet alleen aan de personen zelf, wier kost
baar leven werd gespaard, maar ook aan
hunne daden, vcor zoover zij kiemen van
blijvende waarde bevatten. Wanl. dit is één
van de grootste lichtzijden van dit vergan
kelijke leven, dat de mensch daarin zaden
kan uitstrooien, wier. kracht en beleekenis
hooit teloor gaat.
Terwijl dit wordt gezegd, gaan Uw aller
gedachten reeds naar onze geëerbiedigde
Koningin en Haar huis. Dankbaarheid ver
vult ons allereerst, waar Gods trouwe Va
derhand de Koningin en de Koningin-Moe
der, die hier vóór 25 jaren samen waren,
nog altijd onder den indruk van het ver
lies van haar onvergetelijken vader en
echtgenoot, in het leven heeft bewaard.
Die dankbaarheid wordt verhoogd, nu wij
naast Hare Majesteit zien den Prins, die
zijn leven aan Haar en ons volk verbond,
en wij in de jeugdige Prinses de hoop van
Staat begroeten mogen. Maar bovenal stijgt
een danktoon omhoog, omdat, gelijk in het
verleden, ook m deze jaren zulk een rijke
zegen van het Oranjehuis is uitgegaan.
Traditie is veel; een constilutioneele mo
narchie heeft groote waarde, maar meer
dan dit alles beteekent een Vorst, die de
macht niet kent als doel, maar als middel
tot vervulling Zijner hooge roeping; die het
gezag hoog houdt als schild voor de vrij
heid; die medeleeft met en een voorbeeld
is voor zijn volk, omdat geen smet kleeft
op het Vorstelijk gewaad.
Welnu, waneer in deze woeste tijden de
troon van Oranje vast is blijven slaan, dan
is dit of voorzeker mede te danken aan
wat Oranje door alle tijden voor Nederland
was en deed, maar komt daarvan aller
eerst de eere toe aan Haar, die tijdens Hare
25-jarige regeering dermate eerthed en aan
hankelijkheid bij het Nederlandsche voik
heeft verworven, dat trouwer lijfwacht dan
ooit zich schaart om dien troon.
De lofzangen mogen, onder den indruk
der tijden, minder luid klinken maar de
verhouding is teerder, inniger en vaster ge
worden. Het saamgedragen leed moge dea
feesttoon meer gedempt doen zijn, echter
een ware feeststemming, in den zin van
intense vreugde en dankbaarheid was er
zelden meer dan nu. Zij is het kostbaarst
geschenk, dat heden onze Koningin wordt
aangeboden. Zij maakt beiden gelukkig,
Haar, die het ontvangt en lien, die- het
geven I
Hoo geheel anders en opgewekter had
onze feestviering .kunnen zijn, als de vree-
selijke oorlog met zijn gevolgen geen scha
duw over alles had geworpen! Want hef
ging in ons goede land in velerlei opzicht
zon mooi. Er had zelfs een opleving plaats-,
als zelden was aanschouwd en die de
schoonste beloften voor de toekomst be^
vatte. Voor 1914 kwam ons letterlijk van.
alle zijde een lentelucht tegen. Ons volk
toonde opnieuw zijn groote bedrevenheid
op het gebied der praktijk en de krachtige
germaansche geestesvlucht bleef hem eigen.
Oude roem werd gehandhaafd, nieuwe
roem werd verworven.
Spr. wijdt daarover uit.
En in het middelpunt daarvan stond onze
geëerbiedigde Koningin. Met opzet zeg ik
in het middelpunt dier samenleving van ge
nieenschap en enkelingen. Want zoowel in
Kaar hoedanigheid van Staatshoofd als door
spontane, geheel persoonlijke bemoeienis,
had hare Majesteit het voornaamste aandeel
aan dien bloei. Een ontelbaar aantal dier
bewegingen en corporaties danken aan Hare
Majesleits initiatief of steun haar welvaart.
Nooit werd le vergeefs een beroep gedaan
op dc Vorstelijke hulp, als het 't belang dei-
natie gold. Steeds bewaarde onze Koningin
het streng Nederlandsch karakter van ons
volksleven en eerder bovenal onze rijke Ne
derlandsche taal. En wat het allermeest tot
bewondering stemde en eerbied afdwong,
was de schoone harmonie, die bewaard
bleef tusschen der Koninginne streng con-
slitutioncelen zin met scherpen blik op de
fijnheden van dat stelsel, en Hare sterke
persoonlijkheid. Want met ijzeren hand
werd al die jaren mede vastgehouden aan
de eenige voorwaarde, waaronder een volk
zichzelf kan zijn, dat is zijne vrijheid. Vrij
als- geen natie ter wereld, bleef de onze,
dank zij Oranje's schild. Ook daarin bleek
opnieuw de onschatbare waarde onder dy-<
nastie, die in ons volk geworteld, den volks-,
geest verstaat en eert. Zóó onder den scep
ter van Oranje zich één en veilig voelend*
kon het Nederlandsche volk in die
rustig voortwerken aan de taak die de AL-*
machtige het heeft toebedeeld, en als dan
ook later de geschiedschrijver Holland's
bloeitijd schildert van 18981914:, dan kan
hij daarboven geen beter opzicht schrijven
dan den bij eiken rechtgeaarden Vaderlan
der zóó- dierbaren naam „Koningin .WiU
helmina".
Hoe schril steekt tegenover die bloeipé-.
riode het tijdvak der laatste negen jaren- af 1
Eerst de oorlogsschok met al dc daaruit
voortvloeiende gevaren, toen het nijpend
voedselvraagstuk en de klimmende woning-*
nood vervolgens de moeilijkheden der
langdurige mobilisatie, eindelijk de stijgen-,
de malaise op economisch gebied en dei
daarmede gepaard gaande werkeloosheid*
En naast dit alles de schier onhoudbare toe-»
stand van 's lands financiën.
De redenaar zet dit nader uiteen.
En de kern, ja de groote meerderheid der
natie aanvaardde berustend het kruis, zich
oefenend in soberheid en*eenvoud.
En als ik dit uitspreek, herhaal ik wat ik
straks zeide Ook van dit alles was onze
Koningin het middelpunt. Haar Hof gaf aan
het Nederlandsche volk het voorbeeld van
dien eenvoud, die zelfs nu bij de feestviering
moest worden in acht genomen. Haar initi
atief riep het Koninklijk Sleun-Comilé in 't
leven, dat de nood lenigde in duizenden ge
zinnen. Haar verschijning in het leger hield
er bij onze mannen grootendeels de courage
in. Haar nauwgezette staatkunde tegenover
het Buitenland predikte het best onze ab
solute neutraliteit. Haar medeleven met dc
natie bewaarde in die bange dagen de koo-
gere volkseenheid. En wanneer dan ook,
ondanks den ongunst der tijden, overal in
den lande zich de brandende behoefte doet
gevoelen om Hare Majesleits 25-jarig ko
ningschap blijde te gedenken, dan uit zich
hierin niet het minst de innige dankbaar
heid van het Nederlandsche volk aan de
ïiooge Landsvrouwe, die, als Landsmoeder,
met de leederste zorg voor Haar kinderen
vervuld, tegelijk als man en vader met vaste
hand het staatsschip door de hoogopslaande
golven heeft gestuurd, zoodat alle interna
tionale klippen vermeden en bet nationale
spoor werd behouden.
Ditzelfde geldt van de zóó gevaarlijke
na-oorlogsperiode. Maar toch ook hier mag
dc toon der hope klinken: „De morgenstond
komt."
Spannen niet alle krachten zoowel in het
Moederland als in de koloniën samen om
Nederland te bevrijden van de boeien,
waarin de oorlog het sloeg?"
Voorzeker en dit werk zal slagen, zoo
de oud-Hollandse he leuze: „Eendracht
maakt macht", blijft omgezet in de daad.
Welnu, de waarborg voor die eenheid ligt
in Oranje, en zoo is onze Koningin ook
voor de toekomst het middelpunt van onze
hoop. Nooit was en is onder het Neder
landsche volk het gevoel van saamhoong-
heid zoo sterk als wanneer men zich schaar
de of schaart om den Oranjetroon. Dan
wordt een enghartig provincialisme achter
gesteld bij den gemeen sch appel ijken dienst
van het ééne Vaderland. Dan vinden de
godsdienstige en kerkelijke gezindten een
belang, dat hooger gaat dan onderling0
strijd. Dan krimpen de afstanden tusschen
