LAND- EN TUINBOUW.
INGEZONDEN.
SPORT.
Huishouden en Techniek, f
KUNST EN LETTEREN.
Begrafenis- Onderneming
KEERÉWEER
CREMATIE, AUTO-TRANSPORT
,VV. J. Meskers en H. Dieben. Joanna Ber-
nardina, d. van A. J. Hekker en A. W. Boere
Overleden Cornelia Maria Korlekaas
(wed. Vrijburg), oud 69 j. Helena Maria
Boozenkrans, echlg. van S. J. Schouten, 61
jaar. Harm Hendrik Haverkort, 68 j.
Adrianus van Benten, 68 j. Dirk Koudijs,
69 j. Maria Johanna Meskers, 10 m.
Gehuwd: W. G. Hceres, 24 j. en M.
Schellens, 21 j.
Loop der bevolking. Vertrokken
G. C. Maarschalk, vertrokken naar Leiden
,W. G. Ileeres naar Vlagtwedde H. Niewök-
ner naar OegstgeestMi Schellens naar
Vlagtwedde II. Spilker en gezin naar Leb
den J. M. IJ. van UHelen naar Frederiks-
oord H. C. de Wilde naar VoorhoutC. D.
van der Vooren naar Heemslede C. J. van
der Waals naar Noordwijkerhout J. C. de
Vogel naar Hazerswoude A. II. Harst naar
Medemblikj A. A. van Rijn naar Groot-
broek P. C. Bottelier naar Wateringen
M. Koudijs naar Leiden J. H. Silvester naar
.Voorhout.
Gevestigd A. van Slaveren en gezin R.
G. van Gils J. M. Hauer Wed. Splinter
geb. Beulink en gezin H. Branse geb. Blan
kenberg J. Peppink wed. Blankenberg S.
Smilz J. G. KeijzerJ, B. Veenswijk M.
J. Julferman3.
t WASSENAAR.
Burgerlijke Stand: On
dertrouwd:^ Th. van der Lubbe en
M. M. J. Pauli. P. J. Remmerswaal en
P. M. van der Lans.
Geboren: Gerardus Augustinus, z.
van G. A. Knijnenburg en H. Rodenburg.
Catharina Jacoba, d. van L. C. Koot en C.
M. Borsboom, Johannes Bernardus, z,
yan B. Grunaeken en A. M. van Wmden.
Anna Jacoba, d. van J. Mens tn G. Snel-
serwaard.
Overleden: Mr. F. W. Pijnackcr
Hordijk, m. van M, Th, J. Alers 47 j. M,
Nell, m. 14 j.
Gistermorgen werd de nieuwe R.-K.
Jongensschool alhier in gebruik genomen.
Tegenwoordig waren de eerw. heeren gees
telijken, het hootdl van de R.-K. Meisjes
school, de inspecteur van het Lager Onder
wijs, Burgemeester en Weihouders der ge
meente, de architect do heor J. Th. Won-
Iers en verschillende andere genoodigden.
Het woord werd gevoerd door de Z.Ew
hoer pastoor C. J. Tholeman, door den in
specteur den heer K. Brants, en door den
burgemeester.
Daarna werd het gebouw bezichtigd. Al
les bleek in volmaakte orde te zijn uit
gevoerd, zoodat we veilig mogen zeggen,
dat onze gemeente weer een keurig gebouw
rijker geworden is.
ZOETERWOUDE. Zooals reeds eerder
werd vermeld zal het jubileumfeest alhier
gehouden worden op 12 en 13 September
a.s. Na lang vergaderen is het de feestcom
missie mogen gelukken, om in aanmerking
genomen, de weinige beschikbare gelden,
een keurig programma samen te stellen,
's Woensdags begint het feest op het dprp,
's morgens om hallnegcn. Eerst krijgen wé
reveille en daarna optocht vanaf het Radd-
huis naar het feestterrein aan den Schen-
kelweg. Om negen uur begint de ring-
rijderij met paard en tilbury,^alsmede die
met versierde fietsen, terwijl ook het hier
z.g. „tonknuppelen" omstreeks dien tijd zal
aanvangen. Mooie prijzen voor elk dezer
onderdeelen zijn beschikbaar gesteld. De
kinderfeesten worden ook des morgens ge
houden en beloven heel wal. De clou van
hel leest is evenwel de opvoering van de
bruiloft van Kloris en Roosje, die 's mid
dags om twee uur aanvangt. Koslen noch
moeite zijn er gespaard om alles zoo schit
terend mogelijk te doen zijn. Na afloop
komt er een optocht van de deelneemsters
en deelnemers aan die bruilolt door het
Dorp en 's avonds om 8 uur lampion-op
tocht op het feestterrein. Verder slaat er op
het programma nog schitterend vuurwerk,
terwijl een muziekgezelschap zal zorgcu
dat er den geheelen dag voldoende feest
stemming is. Donderdag is het programma
niet minder en zal het feest aan den Ilooge
Rijndijk v/orden voortgezet. Ook daar des
morgens halfnegen optocht, na afloop ring-
rijderij met fietsen, gymnastiekdemonstra-
ties en kinderfeesten, 's Middags ongeveer
halfdrie wordt er een bloemencorso en
vroolijke optocht gehouden, die naar men
ons verzekerde, schitterend zal zijn. Voor
ëón en ander zijn aardige prijzen beschik
baar gesteld, lerwi]l een extra prijs is ge
schonken in den vorm eener prachtige zil
veren medaille, door den eere-voorziller,
den heer P. Wap,
's Avonds is cr fakkeloptocht met muziek
terwijl het feest gesloten wordt met een tap
toe. Voor verdere bijzónderheden verwijzen
we naar de feestcourant, die een dezer da
gen zal verschijnen.
i Rozen stekken?
De rozen bchooren ongetwijfeld tof de
Iraaislo en meest gezochte bloemstruiken
en een tuin is geen tuin, wanneer er niet
een of meer plank-n van dit zoo mooie
bloemgewas in voorkomen.
Het moet da.i ook niet verwonderen, dat
lielhebbers peinzen over de vraag, hoe deze
gewassen moeten worden vermenigvuldigd,
01 dit ligt alleen onder het bereik van de
geroutineerde kweekers of dat ook de over
minder kennis en minder materiaal be
schikkende luinb'ezitters met kans op suc
ces dit werk ten uitvoer kunnen brengen.
Ik las voor enkele dagen in een tuinbouw-
overzicht, dat stamrozen veredeld waren
op wilde soorten; maar dat slruikrozen
door stek werden voortgekweekt. Het komt
mij voor, dat deze mededeeling, vooral wat
belreft de struikrozen eenige toelichting
vraagt om minder juiste gevolgtrekking te
Voorkomen.
Uit plantkundig oogpunt Bezien", kunnen
•'J wel alle rozensoorlen worden geslekt.
"C hout bezit n.l, regeneratie-vermogen,
waaronder wordt verslaan, dat rozenhout,
ra stek geplaatst', neiging vertoont en het
..«mogen heeft .wortel^ te. maken, .waar
door het mogelijk is een nieuwe plant te
verkrijgen, welke geheel zelfstandig func-
tionneert. Dit regeneratie-vermogen missen
bijv. onze appelen en peren; vandaar, dat
deze gewassen van stek niet zijn te kwee
ken.
Maar wanneer genoemd vermogeki van
de rozen als vaststaand kan worden aange
nomen dan wil daarmee nog niet gezegd
zijn, dat de. roos door stekken met succes
is voort te telen. Er zijn hierbij n.l. meer
dere facloren in het spel, welke de stek-
methode op den achtergrond dringen,- want
het is eigenaardig op te merken, dat de Nc-
derlandsche rozenkweekers zeer sporadisch
stekken, maar aan een meer omslachtige
voortkweek de voorkeur geven. Onze natte,
koude bodem en de zoo bij uitstek onge
schikte kwakkelwinlers met afwisselenden
dooi en vorst lijken mij allerminst geschikt
om een teer beworteld gewas door het kou
de tijdperk te helpen. Misschien dat men in
het buitenland, waar de zomer langer en
warmer is en de winter meer een regelma
tig verloop heeft de methode van stekken
meer succes heeft. Wanneer men bijv. in
Naarden-Bussum of waar ook in de kwee-
kerijen rondloopt, ziet men duizenden jonge
rezen kweeken op de omslachtige manier,
maar gestekte zoekt men vrijwel tever
geefs. Bekend is, dat de van stek gekweek
te struiken minder groote bloemen geven,
maar dit kan voor kweekers geen beletsel
zijn erjaarlijks enkele duizenden van te
stekken al zou het alleen maar zijn voor
goedkoopere waarvoor den binnenland-
schen handel, wanneer door het buitenland
alleen de grootbloemige zouden worden ge
vraagd.
Hoe vermenigvuldigt de rozenkweeker de
struik- en stamrozen? Liefst gebruikt hij
hiervoor jonge zaailingen van een in het
wild groeiend, onbeleeltenend roosje, nl. de
hondsroos of Rosa canina. Deze wordt uit
zaad gemakkelijk voortgekweekt en op
sommige plaatsen in ons land in het wild
gezocht. In de kweekerij op lange rijen uit-
geplant, worden deze zaailingen eind Juli
en begin Augustus „veredeld", door op een
handige manier een oogje of knopje van een
gewenschte variëteit te plaatsen lusschen
den bast en het jonge hout. Dit knopje ver
groeit nog dit jaar met het hout van de
zaailing, maar loopt niet meer uit. (Behoort
dat ten minste niet te doen).In het volgend
voorjaar wordt de zaailing-roos even boven
de veredelplaals afgeknipt en vormt zich
een scheut op het wortelgewas, zoodat er
een struikje van een „tamme" roos groeit
op het wortelgestel van een „wilde", een
minderwaardige. Voor het vormen van een
stamroos oculeert men op de takken van
stammetjes van de Rosa canina op de ge
wenschte hoogte. Vergeleken bij stekken
mogen wij deze kweekmethode zeker om
slachtig noemen. Behalve de genoemde
hondsroos doc-n nog andere dienst als on
derlaag, maar de Rosa canina, ook wel fou
tief bottelroos genoemd wordt nog steeds als
een van de beste beschouwd. Dit vooral
met het oog op de levensduur van de
planten.
Wil men de rozen door slekken voort-
kweeken, dan is daarvoor het volgende
noodig. Eind October, begin November,
wordt op een beschut, droog gedeelte van
den tuin een paar vierkante Meters diep
los gemaakt, opdat het water voldoende
doorgang vinde. De bovengrond wordt met
ouden mest gemest en gelijk geharkt. Daar
na snijdt men stek van goed rijp rozen-
hout, liefst stek met een hieltje. Dit krijgt
men door bijv. een eenjarig takje van den
struik af te trekken.
Er gaat dan een stukje van het meerja
rige gewas mee. De stek dient ongeveer 20
k 25 c.M. lang le zijn. Deze worden voor
ruim de helft in de aarde gestoken. Vooraf
worden de doorns verwijderd en ook do
oogen, welke in den grond komen, afgeno
men. Op het gedeelte, dat uit den grond
komt moeten drie of vier oogen voorkomen.
De stek wordt stevig aangedrukt en bij
invallende vorst met wat ruigte gedekt. Deze
laag mag vooral geen broeiing veroorzaken
en dient vroeg in het voorjaar weder to
worden verwijderd. De slek kan op rijen ge
stoken, 30 c.M. uiteen, terwijl op de rij 15
c.M. afstand kan worden gegeven.
Niet- alleen klimrozen, de meeste soorlen
komen voor een zoodanige behandeling in
aanmerking. Wanneer de stekken wortelen,
zullen de jonge struiken elkaar gedurende
het eersle jaar niet hinderen en kunnen,
zoo noodig, in het eerste najaar verplant.
Wie van de lezers neemt eens een proef
en wil de uitkomsten later eens meedeelen?
J. S.
Vragen op Tuinbouwgebied aan de Red.
onder metfo „Tninbonw."
Vraag Hoe verwijder ik mos uit mijn
grasranden
D. G. v. d. H., te E,
Antwoord Het lijkt mij, gezien uw be
schrijving, het beste in het volgend voorjaar
de grasranden weg te steken, den grond om
te spitten en matig te mesten en daarna
nieuwe, maar zuivere zoden te leggen. Het
gras is door het mos gedood. Door geregeld
te knippen en in het najaar te mesten, zal
do zode wel vrij van mos blijven. Mocht dit
niet het geval zijn, neem dan een rand van
een overblijvende plant. Deze bloeit, geeft
geen herhaaldelijk knippen en zal u zeker
voldoen. J. S.
(Builen verantwoordelijkheid der Redactie.}
Copie van al of niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven,
1898, 6 September. 1923,
Donderdag a.s. is het juist vijf en twintig
jaar geleden, dat II. M. onze geëerbiedigde
Koningin te Amsterdam in de Nieuwe Kerk
gekroond werd.
Hoewel Leiden op waardige, maar tevens
zeer eenvoudige wijze dit feit herdacht, heeft
zal men toch 6 September a.s. ook hier niet
onopgemerkt voorbij laten gaan. Alle Rijks
gebouwen en -kantoren, vele winkelzaken
en scholen zullen op dien dag gesloten wor-
Wij hopen dan ook, dat op dezen voor ons
Vaderland zoo historischen dag velen zich
zullen geroepen gevoelen lot het uitsteken
der vlaggen.
N.B. Ik verneem daar zoo juist, dat alleen
de Chr. en R.-K. scholen vrijaf zullen geven;
maar dat de openbare niet zullen gesloten
worden, wat zeer zeker te betreuren zou
zijn. Men mag toch aannemen, dat ook de
ouders van de leerlingen van die scholen
den bij uitstek nalionalen dag zullen be
schouwen als een hoogst beteekenisvollen.
Wij hopen dan ook, dat het gemeentebe
stuur alsnog aan den wensch der Ilooge Re
geering zal tegemoet komen. S.
VOETBAL.
De indeeling dei Westelijke le klassers.
Gisteravond heelt in het bondsbureau te
Den Haag onder leiding van den heer J. W.
Kips de bestuurscommissie van den N.V.B.
vergaderd, waarbij voor hét Westen de vol
gende indeeling werd gemaakt:
Aldeeling A:
H. F. C. (Haarlem).
R. C. H. (Haarlem).
H. V. V. (Dc-n Haag).
Ajax (Amsterdam).
Feijenoord (Rotterdam),
V. O. C. (Rotterdam),
D. F. C. (Dordrecht),
't Gooi (Hilversum).
S. V. V. (Schiedam),
Z. F, C. (Zaandam).
Aldeeling
Haarlem.
Quick (Den Haag)".
H. B. S. (Den Haag)'.
Blauw-Wit (Amsterdam},
Sparta (Rotterdam).
Excelsior (Rotterdam).
O. D. S. (Dordrecht).
U. V. V. (Utrecht),
A. S. C. (Leiden).
Stormvogels (IJmuiden)'.
DUIVENSPORT.
„De Snelvlieger."
Uitslag van het gehouden concours met
oude en jonge duiven vanaf Schaerbeek
(België). In concours 23 duiven.
le prijs, Walle 10 uur 13 min. 40 sec.)
2e prijs, H. Walraven 10.22.28 3e prijs, II.
Walraven 10.24.49 4e prijs, W. A. A. Rijn-
aarls 10.25.37 5e prijs, W. A. A. Rijnaarls
10.28.45,
LAWNTENNIS.
DnitschlandNederland.
De „Tel." meldt, dat op 8 en 9 Septem
ber een wedstrijd DuitschlandNederland
zal worden gehouden le Leipzig. Voor
Duitschland zullen spelen in de enkelspe
len mevrouw Friedlèben, mevrouw Nep-
paph, O. Kreulzer, Landmann, Rahé, Iley-
den. Verder in het dubbelspel: Rahé-Berg-
mann, Kreutzer-Heyden, mevr. Friedleben-
Kreutzer, mevr. Neppaph-II. Schomburgk,
mevr. Friedlében-mevr. Neppaph,
De Nederlandsche deelnemers zijn" nog
niet bekend,
GOLF,
Het open Golfkampioenschap van
Nederland.
Begunstigd door prachtig weer werden
Zondag op de banen van de Hilversumsche
Golfclub de wedstrijden gespeeld om het
open kampioenschap van Nederland, waar
voor dit jaar vele zeer goede krachten, waar
onder met internationale reputatie, waren
overgekomen. De held van den dag was
H. Burrows, de prof. van de nieuwe golf
links (e CoxydeBains, die thans voor den
5en keer het kampioenschap won, waardoor
do beker in zijn bezit overgaat.
Burrows speelde zeer regelmatig; zijn
score was over 4 ronden van 9 holes; BB
SS3740, tolaal 153 slagen. Op hem
volgden de bekende amaleur Donald Soulby
van Porlmarnock bij Dublin en de twee
professionals Jos. v. Dijk van de Doornsche
Golfclub en Jos. Paxton van Romford, alle
drie met een totaal van 154 slagen. De
beide professionals, deelden de 2e en 3e prij
zen samen en de 4e prijs kwam aan Alto-
rey Boomer met 156 slagen. G. Pauwell, de
winnaar van verleden jaar, nam de 5de
plaals in met 160 slagen, terwijl op hem
volgden J. Oosterveer, Kennemer Golfclub,
met 163 slagen, C. Huyghebaert van Gent
met 164 slagen en Aitkin van Domburg met
168 slagen. Van de amateurs waren na Do
nald Soulby de besten, Bealty Smylh met
160 en G. M. del Court v. Krimpen met
162 slagen.
Extra prijzen van f 25 elk werden ge
wonnen door Burrows voor de meeste holes
gespeeld 1 slag onder „bogey" en door
Aubrey Boomer vopr de meeste holes ge
speeld in 2 onder „bogey", terwijl Jos. van
Dijk beslag legde op 2 extra prijzen elk van
f 25 voor de besle scores over 18 holes en
over 9 holes met resp. 74 en 36 slagen.
De Dunlop Rubber Cy. had twee belang
rijke geldprijzen uitgeloofd, voor de beroeps
spelers die met do bekende Dunlopballen
zouden winnen. Do hoofdprijs van f 150
werd gewonnen door Burrows, terwijl de
tweede prijs van f 100 voor den besten Hol-
landschen professional aan Jos, van Dijk
ten deel viel,
ZWEMMEN.
Sen nieuw wereldrecord,
Te Stockholm heeft de Zweedsch'e" zwem
mer Arne Borg het wereldrecord 400 M. ge
bracht op 5 min. 6 2/5 sec. Het oude record
stond op naam van Johnny JVeismuller
met 5 min, 6 3/9 sec,
LUCHTVAART,
Het Fransche luchtschip Dixmu'de ïs le
Toulon teruggekeerd na een tocht over de
Middellandsche zee; Toulon, Algiers, Bi-
zeta, Sardinië volbracht le hebben, Het is
62 uur in de lucht geweest, zonder te lan
den, wat gen record is,
De Sportfeesten op het Schuttersveld.
(Ingezonden),
Naar aanleiding van het verslag over de
sportfeesten, gehouden op het Schuttersveld
31 Aug. 1.1., willen wij, in het belang van
de Lichamelijke Opvoeding nog even het
licht laten vallen op enkele belangrijke
punlen.
Het verslag zegl ons dal er over het alge
meen goed werk is te zien gegeven, maar
tevens ook, dat de sport in Leiden kwalita
tief niet hoog staat. Hoe zeer verschil
lend deze uitspraken ook mogen zijn, wij
kunnen ze onderschrijven, daar ze geheel
onze opinie deelen. Aangezien geregeld den
laatslen tijd de verslaggever van hel L. D.
in zijn sporlverslagen het een en ander
aanstipt, zoo vragen wij ons af, dringt dat
nu wel door tot die menschen, die leiding
geven in de sportbeweging?
En dan komen wij tot de conclusie, dat
dit niet het geval is, want wat wij vreeselijk
jammer hebben gevonden is, dat de Kweek
school voor Zcevaerl met de oefeningen in
Zweedsche gymnastiek (waarvan de verslag
gever schrijft dat bet 't mooiste nummer
was wat gegeven is) een plaats kreeg op
het korfbalveld en niet in vak B voor de
officieele tribune. Een dag zooals Vrijdag,
waar de sport zoo veelzijdig aanwezig was,
daar had de sportcommissie toch ook wel
eens, de andere methode van gymnastiek
naar voren mogen brengen.
Jammer vonden wij ook dat de leider van
de Kweekschool in uniform de klas leidde.
Wat had dat nummer nog in waarde ge
wonnen, wanneer ook hij, in zoo'n prachtig
echt sportcostuum geleid had. Zouden
voortaan de leiders bij sportbeloogingen
ook niel in sporlcosluum kunnen verschij
nen? Ons dunkt dat staat toch sportiever
als in een colbertje.
Wat ons ook bevreemd heeft ïs, dal in
den optocht van het Schuttersveld naar de
Gehoorzaal, de voetbal- en korfbalmen-
schen niet te zien waren, hoewel, volgens
het programma hun toch een plaals was
toegewezen.
Vinden ze het in optocht loopen niet
sportief
Dankend voor de verleende plaats
ruimte,
M. P. BAKKER,
Ph. v, d. LOF. f
Leiden, 1 Sept. 1923,
Graan en Zetmeel.
Deze opmerking is 'onjuist. Wij scïïre-
vcn dat b ij dit s p o r t f e e s t de
sport qualilalief niet hoog stond, doch dat
de deelnemers allen hun best hebben ge
daan. Dat dit niet precies hetzelfde is als
wat inzenders ons in de schoenen schuiven
zal ieder met ons eens zijn. Red. L. D.
Abonnementsconcerten
Hollandsche Concerldirectie Dr. G. de Koos.
Door verschillende omstandigheden, bui
ten haar wil gedwongen, zag de Holland
sche Concerldirectie zich genoodzaakt een
kleine wijziging in hare abonnementscon
certen voor Leiden le brengen.
Dirk Schiifer, wiens concert oorspronke
lijk op 18 Januari was aangekondigd, zal in
plaals hiervan op Dinsdag 4 December con-
certeercn. De overige data blijven onveran
derd, alleen zal de volgorde der optredende
artislen eenigszins gewijzigd worden.
De serie zal du? thans als volgt vastge
legd worden 26 October (Vrijdag) Concert
gebouw-Orkest o. I. v. W. Mengelberg 9 No
vember (Vrijdag) Carl Flesch, violist4 De
cember (Dinsdag) Dirk Schater (nieuwe da
tum) 14 December (Vrijdag) Lener Kwar
tet 22 Februari (Vrijdag) Lula Mysz Gmei-
ner, zangeres 14 Maart (Vrijdag) Concert
gebouw-Orkest o. 1. v. Karl Muck.
De prijs voor deze zes schitterende con
certen bedraagt slechts f 12, met inbegrip
van alle rechten. Losse kaarten zullen ver
krijgbaar gesteld worden (voor zoover de be
schikbare plaatsruimte op concertdatum toe
laat h 16 per concert voor de beide Mcngel-
berg-concerlen en 13 per concert voor de
overige concertenonder deze prijzen zijn
alle rechten inbegrepen.
De inschrijving voor een abonnement is
opengesteld bij de Firma Eggers, Boter
markt 14 te Leiden, tot en met 1 October
a.s. Na dien datum zullen geen diploma's
meer verkrijgbaar zijn.
NIEUWE UITGAVEN.
Nó. 3. ,,De Misdaad bij den Sint-Jans-
borg" een tragedie in de bosschen bij den
plasmolen, opgehelderd door Thomas Rob
bers den detective.
4. „Het mysterie van het Veluwchuis",
het raadsel opgelost door Thomas Robbers
den detective. Uitgave H. ten Brink, Arn-
henf.
Daalders-editie: „Dagboek van 'een Am
sterdammer" door Barbarossa. Uitgave van
Holkema en Warendorf, Amsterdam,
RECLAME.
OPGERICHT 1871
AALMARKT 10 TELEF. 801
7797
FAILLISSEMENTEN.
Uitgesproken:
J, yan Horick, rijwielhandelaar, Hifles
gom. H.-C.S jhr. mr. Ii. do Mareea van
Swtncferencur.: mr. L. V. Hoog.
W. F. Daudey, koopman in gemaakte
kleeren, Liase. R.-c jhr. mr. Ui de Ma-
rees van Swinderen; cur.: mr. H. Eb, (Vis
ser '1 Hooft. -
Geëindigd;
J, J, Ntxlerlof, VoorscEoSeij.
De lucht, die wij inademen, bevat steeda
een kleiue hoeveelheid koolzuur, doch uit-
geademd is dit percentage veel grooter ge
worden en als wij ons afvragen waar dat
eigenlijk vandaan gekomen is, blijkt het in'
de spieren te zijn ontslaan. Wanneer wij
arbeid verrichten ontleenen wij de noodigei
energie daartoe aan verbranding van sui
kers in onze spieren. Bij 't woord verbran
den denkt men onwillekeurig aan vlammen'
en hitte en daarvan bemerken wij in ons
lichaam gewoonlijk niet veel, maar al gaat
het dan minder hevig, een verbranding is(
het niettemin en daarbij is zuurstof noodig
en ontslaat koolzuur, dat dan door het
bloed naar de longen werd gevoerd. Hier
lieeft nu tijdens de ademhaling een uitwis
seling plaats, het koolzuur wordt afgegeven'
in ruil voor zuurstof, dat dan weer wordt
gebracht naar die plaatsen, waar verbran-
ding plaals vindt, m. a. w. naar de spieren,
die op dat oogenblik in functie zijn.
De ettelijke millioenen menschen, dia
sinds onheuglijke lijden dezen aardbol be
woonden, hebben dus voortdurend aan da
lucht haar zuurstof onttrokken en over
laadden het daarenlegen inet koolzuurjl
maar dan zou in den loop der eeuwen het
gehalte aan deze stollen van do ons omrin
gende lucht steeds ten onzen nadeele moe
ten zijn gewijzigd, en dit nu is gebleken ab
soluut niet bet geval te zijn. Het zijn da
planten, die dit verhinderen, alle groena
deelen nemen koolzuur op en verrichten'
onder invloed van de zonnestralen het
kunststukje om hiervan met water de z.g,
koolhydraten op te bouwen, die .voor onza
voeding van zoo groot belang zijn. Boven
dien komt bij dit proces weer zuurstof vrij,
zoodat in drievoudigen zin door de planten'
ons voortbestaan wordt verzekerd. Een!
plant, zal zij vruchten dragen, heelt du?
in de eersle plaats zon noodig-, zonder haar,
werd geen graankorrel rijp, want ook daar
van is het hoofdbestanddeel, het zetmeel,
eerst opgebouwd in de bladeren.
Na het oogsten moet graan zoo spoedig
mogelijk worden gedroogd, anders bederft!
het. Is bet door een of andere oorzaak nat
geworden, of bevat het ongedierte, dan gaat
men hel kunstmatig drogen op z.g. „eestvloe-
ren", bestaande uit geperforeerde ijzeren!
platen, waarop het graan wordt uitgestrooid,
Er onder wordt gestookt en de lieete ver
brandingsgassen van dat vuur strijken nm
door het graan, drogen het, en vernfetigenl
door de hitte tevens alle insecten. Een ver
fraaid graan krijgt men door te zwavelen,
doch dit moet bij den verkoop worden ver
meld, daar het anders als vervalscjiing wordt
beschouwd, doch ook bij het drogen gebeurt
dit altijd eenigszins, daar in de steenkool
steeds wat zwavel voorkomt, en zoo slaan;
sommige fabrikanlen onder de verdenking
dit gehalte kunstmatig een beetje le yer-
hoogen, om zoodoende bij het eesten een
mooier graan te krijgen zonder evenwel van'
gezwaveld graan le behoeven te spreken,
Nu wij loch oyer schoonheidsmiddellje^
spreken, kunnen wij niet nalaten u nog
eenige andere te noemen, waaruit blijkt, dat'
de menschen hier al even vindingrijk is ge
weest als bij de verfraaiing van zijn eigen!
uiterlijk of moeten we hier spreken vait
haar uiterlijk, men weet het tegenwoordig
zoo precies niet meer. Voor granen gebruikl
men als schoonhcidszalfje een zekere hoe
veelheid raapolie, die niet alleen er eeij
mooien glans aan geeft, maar tevens, door^
dat de korrels meer aaneen kleven en dusf
dichter op elkaar zitien, wordt het gewicht
per hectoliter hooger, wat in den graanhan
del als een kenteeken van goede kwaliteit!
geldt. I
Maar al moge men het fraaie teint eenefl
dame niet op echtheid durven onderzoe
ken, dezen schroom kent men niet voo#
granen. Een eenvoudige vermenging vaH
een proetje met wat bronspoeder verraadt
deze olie-toevoeging, omdat dan het poe
der er aan blijft kleven.
Dit zijn allemaal dingen, die enkel vooff
den handel van belang zijn, maar een bij
uitstek huishoudelijk artikel, de stijfselj
wordt rechtstreeks zonder malen uit graan!
gewonen, meest uit tarwe. Het is daarbij
enkel om het zelmeel te doen, maar del
tarwekorrel bevat ook nog vele eiwitten,
en liet men die er in, dan zou daarmee!
gestijfd goed bij het strijken oogenblikkg-
lijk bruin worden. Een manier, om dezel
ongewenschte bestanddeelen kwijt te ra
ken, is de korrels na opzwellen in wate<
plat le drukken en dan verder aan eenj
gistingsproces (e onderwerpen. De over
blijvende zetmeelkorrels worden met wai
ter weggespoeld, terwijl de zwaardere ze
melen achterblijven. Dat waler komt dat*
in groote bakken, waar het meel gelegen
heid vindt, zich at te zetten. Nu moet he#
nog gedroogd worden en daarbij komt dui
delijk het verschil lusschen tarwe- en!
aardappelzetmeel uit. Dit laatste valt tot
poeder uiteen, terwijl larwe-stijfsel altijd
nog iets eiwilachtige kleefstof blijft bevat
ten, waardoor het bij de droging die eigen
aardige kantige stukjes vormt.
Met water verhit zwelt zij op tot een gelei
achtige massa, die bij sterkere verhitting dus
onder het strijkijzer overgaat in dextrine,
waaraan onze boorden hun glans en hard
heid te danken hebben. Deze dextrine wordt
ook wel op de fabriek bereid en dient dan
als kleefstof; in de oorlogsjaren zelfs alsver-
yangmiddel voor Arabische gom, doch mef
zeer weinig succes zoodat in dien tijd de!
naam „plakzegel" jo reinste ironie was. Zet
meel, uit mais bereid geelt ons de maizenajl
de besie maar tevens ook de duurste stijfsel
wordt uit rijst verkregen. Deze kan met kouij
water worden gebruikt en wordt daarom;
rauwe stijfsel genoemd. Een andere minder,
huishoudelijke, maar voor dc dames toch wel
interessante toepassing is als „poudre de riz''
dat geparfumeerd en eventueel gekleurd rijst-
meel is, of heet te zijn, daar tegenwoordig
wat als „poudre de riz" in den handel komt,
veelal weinig meer te maken heeft met rijst,
maar eenvoudig gemalen speksteen is/j/J -
