Vrijdag 23 Maart 1923.
Oflicieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
Restaurant „SU9SSE"
BURTIE T1LMERS,
PRIJS OER ADVERTENTIEN:
s3§ Cte. per xegéL Bü rogdabcHinemant belangrijk
Ja;reron prijs.
ELlalne advertcaticn, uitsluitend bij vooruitbe-
laling, "Woensdags en Zaterdags 50 Gis., bij een
vmaximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens poslreclit. Voor cventueele op-
IfcMiding yan brieven 10 Gts. porto te betalen.
{Bewijsnummer 5 Gts.
Guraau Noordeindsplein. Telefoonnummers voor Directie en Administratie 175, Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor telden p. 3 mud. 2.35, p. weeE rf Ö.Ï8
Euiten leiden, waar agenten gevestigd zijn,
per weefc B 0.19
Franco por post 2.35 portokosten.
Nummer 19340.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen.
EEllSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE VISCH72RK00P.
'Aan den gemeentelijken vischwinke1, Yi-:ch
markt. IS, te'. 1225, is ZATERDAG ver-
ki inbaar SCHELVISCH a f 0.12—f 0.19,
SCHOL a Ï0.1GiO.23, en TONG it f0.90
per pond.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
Leiden, 23 Maart 1923.
VEE- en kaasmarkt.
Eurgeme,.rn .ouders van Lei-
Utn herinneren bij deze belanghebbenden,
dat ingevolge dé verordening van 13 Mei
1922 (Gemeenteblad No. 33) de Vee- en
de Kaasmarkt inp'.aats van op Vrjjdag
30 Maart a.s. (Goeden Vrijdag) zull en ge-
liouden worden op Woensdag 28 Maart te
voren
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
(VAN STRYEN, Secretaris.
Leiden, 23 Maart 1923.
sceodw van wegen enz.
Burgemeester en Y.'ethoaaders van Lei-
Ërai: (ie'et op artikel 17 der Verordening
van G Juli 1899 (Gemeenteblad No. 15).
laatstelijk gewijzigd bij Verord'ning vjn den
(ka Februari 1913 (Gemeenteblad No. '1),
Brengen ter kennis van belanghebbenden,
üa'. to beginnen jn t Dinsdag 3 April' a.s.
jzuller. worden geschouwd al.o wegen, lanen,
palen, straten, laulen, plrinen, hofjes, cte-
g(r., sloppen of noorien en gangen, bene
vens do daarin gV.-gon of d ar.oe belaco-
rende bruggen en andere kunstwerken, voor
zoover dia bijzonder eigendom zijn, en, zon
der verhindering door of vanwege recht
hebbenden, voor hot publiek verkeer open
staan, on alle wateringen, en slocten, en
de riolen tervervanging (ia rvan gemaakt,
benevens de daarios nehoorende slui_en. dui
kers, buizen, toegangskokers en dergelijke
verken, voor zoover di? bijzonder eigen
dom zijn.
N. C. DE c:.'LAAR, Burgemeester,
j (VAN STRYEN'. Secretaris.
Leiden, 23 Maart 1923.
hinderwet.
Burgemeester .en Wethouders van Lei
den brongen ter jilgemoene koauïs, dat de
beslissingen op bot verzoek van: a N. C.
'I'Ycrdovest, oin vergunning tot uitbreiding
var. de zuivelinrichtiug inliet perceel Hoe-
i castraat No. 102. kadastraal bekend Sec
tie M, No. 3985; b. do N. V. Eerste
Ncocrlandschc Fabriek van krrjt- en verf
producten om vergunning tot oprichting
van een 'fabriek vsn krijtproducfcsn jn het
per ceo-1 Oude Vest No. 181, Sectie II, No.
S156, is verdaagd.
N. C. DE GIJSELAAR, Eurgeraeester.
t WAN STltY~M Secretaris.
Leiden, 23 Maart 1923.
- Regeeringsjubiienm van H. M. de Koningin.
Hel Comité voor liet Regeeringsjubilcum
lircft zich in de volgende- sub-commissies
verdeeld, die de verschillende plannen voor
de- feestviering nader zullen uitwerken. Voor:
I. de Reveille: C. L. van Buurcn, comman
dant van de Kweekschool voor Zeevaart,
.voorzitter; C. Feitjes, voor de Ver. Ilandel-
drijvenden en Tndustrieelen Middenstand;
B. Moolenburgh, inspecleur Directe Belastin
gen.
II. Kinderfeest: W. Koops, voorzitter, en
de leden der beslaande 31-Augustus-Gom-
missic.
III. Militaire- en Sportfcesten: Cb. van
Spall, voor de Vereen, tot Bcv. van Vreem
de! ingenverkeer, voorzitter; W. de Reus,
luit.-kol., garn.-commandanl; Cr. J. M. J.
Molkcnboer, voor de Kamer van Koophandel
en Fabrieken; P. Heemskerk, voor den Ned.
B.-K. Volksbond; H. M. Simonis, voor de
R.-K. Ver. Ilandeldr. Middenstand „De
Hanze"; C. J. Eggink, voor de Chr. Oranjc-
Verecniging.
IV. Muziek: J. A. van Ilamel, lid van den
Gemeenteraad, voorzitter; K. Brants, inspec
teur L. O.; J. Zandbergen, voor de Clir. Mid-
denstandsvereenigiug; mr. J. Klein, kanton
rechter.
V. Avondfeest: T. S. Goslinga, voorz. van
'den ltaad van Arbeid, voorzitter; H. W.
Hannifoort, inspecteur Registratie; Ph. J. de
Leeuw, voor den Lcidsehc-n Ghr. Best.-bond;
II. M. G. Verspijck, Praesis Collegii L.S.C.
VI. Financiën: mr. J. C. van der Lip. wet
houder van Leiden, voorzitter; mr. F. A.
Pijnackcr Hordijk. Dijkgraaf van Rijnland;
"S. J. Le Poole, voor de Ver. van Industriëe-
len; prof. dr. L. van Ilallie, rcctor-magnifi-
cus Leidsche Universiteit.
VII. Kerkelijke Herdenking: II. Thomas,
predikant Gcref. Gemeente, voorzitter; H.
Cohen, Isr. godsdienslleeTaar; P. L. Dessens,
deken van Leiden; C. Hartwigsen, prod. Ncd.-
..Hcrv. Gemeente.
Das deutsche nnd das niederlandische
Volkslied.
i Gisteravond hield Goheimrat prof. dr. Ma::
JiiedlhndCr, de bekende muziek-histörïcus
te Berlijn, in „In den Vergulden Turk" een
lezing voor de Nederlandsch-Duitsche Ver-
eeniging, over het Nederlandsche cn het
Duitsche volkslied. Spreker, die zijn geestig
en boeiend betoog aanvulde door op pittige
wijze eenige volksliederen voor te dragen,
werd daarbij aan de piano Ier zijde gestaan
door zijn echtgenoole.
Hij begon met aan te loonen, dat Hol
land en Duitschland elkaar op het punt van
muziek zeer nabij komen. Sweelinck nam
drie Duitsche volksliederen in zijn cantates
op. Mozart bewerkte het „Wilhelmus" voor
piano-varialies, en in den tegenwoordigen
tijd, ieder weet, hoe Duitsche componisten
hier geëerd zijn en hoe omgekeerd llolland-
sche musici Duitschland bereizen en daar
een gevestigde repulatie hebben.
Onder „Yolks"-lied moet men niet ver
staan een z.g. vaderlandscli lied, noch straat
deunen; maar meer speciaal liederen, die
in het volk ontstaan en door het volk ver
breid zijn; liederen, die niet gemaakt zijn
om er geld mee te verdienen, maar alleen
omdat men niet anders kon als zijn gevoe
lens neer leggen in de melodieën. De echte
volkslümliche Licder bewaren hun leven
door de eeuwen heen, terwijl de straatdeu
nen direct na hun geboorte in discrediet go-
raken.
Het volkslied was in de zestiende eeuw
in Duitschland en in Holland evenzeer ver
breid, zoodat men dikwijls niet wist of de
liederen, die in beide landen gezongen wer
den, van Duttschen dan wel van Holland-
schen oorsprong waren. Een typisch voor
beeld van zulk ccn lied is: „Ik slond op
liooge hergen"; terwijl levens hier in het
oog vallen de sprongen, die de dichters van
zulke liederen veel maakten; zooals Grimm
het uitdrukt: „In A'olkslicder würden wohl
die Gipfel beleuclitet, die Tiiler blciben im
Dunkel." Even bekend is het lied. van de
twee koningskinderen, dat in Z.-Brabant en
N.-Duilschland op dezelfde wijze wordt op-
geleckend. Dit is een voorbeeld van een echt
voornaam volkslied met bet typcerende
rhythmus.
Spreker lichtte vervolgens door het zingen
van eenige liederen liet verschil toe tus-
schen het echte volkslied cn het variété-lied,
waartoe behoorl een uit den nieuiveren iijd
door Waltmann gemaakle variatie op de
beide koningskinderen, dat gelukkig gauw
weer verdwenen is. Verder o.m. „Aenchen
von Tharau" tegenover „Püpchen, du bist
mein Augenstern".
Het Volkslied werd in de zestiende eeuw
in allo landen gezongen, aan het. Hof, zoo
wel als onder de boeren: op de markt als in
de kerk. Zoo komt het, dat eenzelfde melo
die, welke eerst aan ccn wcreldsch volks
lied len grondslag log, ten slotte in een kerk-
compositie werd aangewend, en omgekeerd.
Spreker schclsle, om dit te doen uitko
men, de geschiedenis van ccn paar bekende
volksliederen. Vooreerst het „Wilhelmus"
(waarvan de herkomst niet zeker is; deze is
óf Duitsc.il, maar meer waarschijnlijk
Franscli). In 1G03 werd de Wilhelmus-wijze
opgeteekend in Holland; maar met een va
riant (alleen de cclite, door overlevering
verbreide volksliederen doen zich kennen
aan variatie in rhythmo en melodie). In
1765, bij zijn bezoek aan Holland, hoorde
de loen negenjarige Mozart de melodie cn
gebruikte haar als thema in zijn variaties
voor spinet, liet omwerkend in rococo-slijl.
In Duitschland was de melodie zeer verbreid
als een Jagerlied cn werd in 1G20 gebruikt
tot grondslag van een Geislliclie Parodie en
spotliederen. Inlusschen kwam liet lied over
den Elzas raar Frankrijk, waar het zóó in
sloeg, dat men zich dc eer van het ontslaan
aanrekende. J. S. Bacli verwerkte liet „Wil
helmus" in zijn Bauern-canlatc.
Een ander voorbeeld was do in 1526 onl-
slane sequenz „Erbarmc dich, mein Goll, in
Gnad", dat opgclcekend werd als kerklied
in mineur; later komt het voor in den Joni-
sclien toonaard, dus in majeur on vervormd
lot een „Trinklied", om eindelijk tot ons te
komen in den vorm van liet lied: „Hier komt
Paulus Jonas aan" of „Er ging een Patertje
langs den kant", enz. enz. Zoowel in Hol
land als Duitschland komt deze melodie
veelvuldig voor met verschillende teksten. In
Duitschland ook als spotlied. Mozart ge
bruikte hel in een zijner Difcrtimento's, en
ook bij Beethoven vindt men dc melodie.
Van dezen laalsle ontdekte men in zijn
„Skizzenbucli" over Fidelio, Eroïca enz., op-
tcekening van oen straatdeuntje in 1624
„Als der Grossvater die Grossmuiler nam".
Deze melodie, die Bacli ook gebruikt in zijn
reeds genoemde Bauerncantate, werkte Beet
hoven na een paar veranderingen in rhythme
om tot zijn „rondo" in de Waldstein-sonate.
Spohr en ook Schumann gebruikten deze
zelfde melodie, dit laatste ten bewijze dat
ook wel eens straatdeunen op deze manier
kunnen blijven voortleven.
Dat uit ccn wcreldsch lied ook dikwijls
een geestelijk groeide, bewijst het volgende
voorbeeld: ,AVenn ich ein mal soil schei
den", dc geijkle grafzang. het bekende koraal
uit Baeli's .Ma Uhciis-passdoil, heelt als oor
sprong de melodie aan ccn liefdesliedje van
Hans Leo Hassier, opgeschreven in 1601 en
reeds in 1613 veranderd in een kerkelijk
koraal. Men ziet hieruit, aldus spreker:
„Lieder liaben ilircs eigeniümliches Schick-
sal".
Na 1600, in den lijd van de scholastici,
neemt de bloei van het volkslied zoo in
Duitschland als in Holland af. Men krijgt
een sierko afscheiding lusschen Ungcbilde-
ten cn Gcbildeten, welke laatste de melo
dieën scheppen cn voor zichzelf behouden;
het wordt geen eigendom meer van het ge-
heele volk. I)e weelde en daarmee het
„künstlerische" neemt toe, men krijgt een
internationale Iiiihe kunst, die mot volks
kunst niets' te maken heeft. Tn de zeven
tiende eeuw is Holland tegenover Duitsch
land het gevende land, terwijl liet in de acht
tiende ceiiw net andersom is. In Duitschland
houdt men, trots dc overweging van den
rococostijl, nog een onderstroom in de volks
muziek, die iu 1717 openlijk baan breekt,
als slerke reactie tegen al de „Verkünste-
liiig". Spreker gaf met een alleraardigste
voordracht eenige typische voorbeelden.
Met Goethe en Schiller beginnen tie ge
dichten in Volkston weer, welke Glück,
Haydn, Mozart, Beethoven, Schubert enz.
tot aan Brahms inspireerde tot het compo-
neeren van Volkslümliche Lieder.
Spreker eindigde zijn betoog met den
wensch, dat het volkslied spoedig weer even
zeer in eerc zal zijji (alhoewel gramoloons
en variété's dienaangaande een zeer slechten
invloed hebben) als dit in de zestiende eeuw
was.
De heer Kapteyn; voorzitter der Vcreeni-
ging NederlandDuitschland, dankte prof.
Friedlander alsmede" diens echlgenoole, voor
de artistiek en boeiend gehouden voordracht.
De Falestina-iilin.
Gisteravond is hier in den foyer der Siads-
zaal de Palestina-film vertoond ten bate van
het Joodsch Nationaal Fonds. Een belangrijk
gebeuren voor Joodsch Leiden; maar ook
een gebeuren, dat de aandacht van vele an
dere mede-burgers onzer slad had getrokken.
Was dit reeds te voren gebleken uit de sa
menstelling van het eere-comité voor dezen
avond van 22 Maart, ook de opkomst in den
foyer bewees het.
De voorbereiding was in goede handen. Het
comité had zijn maatregelen naar behooron
genomen cn het heeft er voor gezorgd, ook
door uitvoerige mededeelingen aan ons Blad
te verstrekken, dal le voren in breeden kring
bekend was -wat bedoeld werd met de ver
tooning van dezen film in ons land en in
onze slad en wat hij te zien zou geven. Om
deze reden behoeven wij .thans én aangaan
de het gesprokene èn aangaande de beelden
van den vijfdeeligen tilm niet uitvoerig te
zijn.
De burgemeester onzer gemeente, de eer
ste in de rij van do leden van liet eere-co-
mité, vooraanstaande stadgenooten, over
tuigde voorstanders van de zaak, waar het
hier om ging, was zoo vriendelijk de samen
komst met een kort woord le openen. Hij
deed dit gaarne in dezen grootendeels Jood-
schcn kring; sprak over de gastvrijheid, den
Joden in ons land steeds verleend; over de
punten van aanraking lusschen dc geloo-
vigo Christenen, o.m. door hun eerbied voor
hot Oudo Testament, en do Joden; bracht
naar voren hoe dezen zich altijd hebben ge
dragen als dankbare inwoners cn liebbcn
bijgedragen tot den bloei der nalie; hoe zij
streven naar ccn nationaal centrum: Pa
lestina, in verband met welk willen spreker
hulde bracht aan liet Joodsch Nationaal
Fonds; om tc eindigen met het uitspreken
van dc hoop,.dat ook de Leidsche Joden hun
ideaal steeds meer nabij gebracht mogen
zien.
Dc tweede spreker was prol. dr. Heinvich
Löwe, uit Berlijn, die een Vurige cn aan bet
slot zeer toegejuichte rede hield, nadat twee
deelen van den film waren vertoond.
In den aanvang bepaalde deze spreker
de aandacht van zijn gehoor bij de wreede
vervolgingen cn de moorden, met name in
Lilliaucn en Sovjet-Rusland, waaraan de
Joden blootstaan, voor ons, Nederlanders,
nauwelijks (e begrijpen. Het wordt liun zelfs
verboden Jood te zijn. Geen wonder dan ook,
dat zij uilzien naar verlossing. En hij schet
ste in zijn op overtuigenden toon en vloeiend
gesproken woord hoe Palestina zich gereed
maakt een Joodsch land te worden, met het
Hebreeuwsch, dat niet bestemd is te zijn een
doode, maar wel een levende taal, als spreek
taal. In de laatste jaren spr. weet het bij
ondervinding is er veel veranderd en hij
ziet daarin een bewijs, dat Palestina kan en
zal worden een Joodsch land met Joodsche
cultuur. En daarom worde het volk zonder
eigen land gevoerd naar het land zonder
eigen volk! Voor de Joden cn het Jodendom
wier leuze gerechtigheid is zal Pa
lestina worden het vaderland.
Hot grootste deel nu van het lot nu toe
verrichte Paieslina-werk is vooral geschied
door het Joodsch Nationaal Fonds. Dit Fonds
ook is het, dat in beeld heeft doen brengen
het oude en het toekomstige Palestina.
En deze rolprent, beginnende met het por
tret van dr. Theodor Herzl, den grondsteen-
legger voor de Zionistische organisatie, wel
ker eerste leider hij was, en eindigende met
de beeltenis van Chaim Weizmann, den te
genwoordigen leider der Zionislische wereld
organisatie, en een weergave van de bezit
tingen van het Fonds, geeft een reeks beel
den van praclisclren Paleslina-arbeid, van
wat er in twintig jaren is opgebouwd.
Wij zagen de Chaloetsiem (pioniers), toef
den in hun midden, terwijl met spade cn
houweel de steenachtige bodera werd her
schapen in vruchtbaar land.
Tel Awiw, liet ruime hygiënische Joden-
kwarlier, Jaffa met zijn moderne huizen en
goed verzorgde parken, de uitgebreide si
naasappelen- en bananenplantages in de
nieuw aangelegde koloniën, de wijngaarden
in hel pas verworven dal Jisreel, het wordt
alles op het doek geprojecteerd en daarnaast
loont de film beelden uit het oude Juraze-
lem: den klaagmuur, waar eeuwen en
eeuwen Joden hun gebeden opzenden, de
Regeeringsgcbouwen en moskeeën, de Bet-
salel, kunstnijverheidschool.
Wij zagen den Jordaan, de uilgravingen
aan hel meer van Tiberias, den aanleg van
wegen hij het meer van Kinnereth en daar-
lussclien treden dan telkens weer de Cha
loetsiem op den voorgrond, arbeidend of zich
verpoozend in de kampen, die reeds zooveel
idealisten van dc daad huisvesting verleen
den.
Zoo schelst de film eersl het jong-Jood-
sclie pionierswerk en dan modern-ingerichte
farmen, vruchtbare landerijen en plantages,
wetenschappelijk .beoefenden landbouw.
't Was jammer, dat dc beelden in hel be
gin niet scherp genoeg belicht konden zijn:
cr werd dezen avond jn de Sladszaal zoo
onlzciténd Ceel stroom gebruikt voor de de
ntonstralies. Gélukkig werden "zij later ech
ter veel beier, ten slotte zelfs mooi.
Er werd voor goede muziek gezorgd, welke
nogal eens de zangerige melodie van het
Joodsche Volkslied deed hooren, en mej. N.
Leuvenberg zong met zuivere slem eenige
Joodsche liederen.
De voorzitter van het comité, do heer Is.
Leman, sloot de bijeenkomst, waarin veel
goeds was gehoord en veel merkwaardigs
en moedgevends was gezien, met een woord
van hartelijken dank aan allen, die door
hun medewerking dezen avond hadden tot
stand gebracht; ook aan de zangeres, ter
eere van wie een boom zal worden geplant
in Palestina, en beval het werk van het
Joodsch-'Nationaat Fonds nu onmiddellijk en
voorls in de naaste toekomst in de belang
stelling der aanwezigen warm aan.
Demonstraties op huishondelijk gebied.
IV.
De belangslcling voor de demonstraties
op huishoudelijk gebied der aldeeling Leiden
van de Nederl. Vereeniging van Huisvrouwen
blijft aanhouden.
Gistervoormiddag loen de deuren voor bet
publick nog waren gesloten, heeft de Olie-
fabriek Calvé le Delft voor het hoofd- en
het afdelingsbestuur en eenige andere ge-
noodigden een exlra demonstratie gegeven,
waarbij de chel-kok, de heer S. A. v. Gelder
weer de vrije hand had om van de goede
olieën der fabriek te maken wal er van le
maken valt. En dat is heel wat. Hel werd
een lunch, zooab men er in de beste restau
rant niet beter kan geven.
De dames waren bijzonder in haar schik
en wij twijfelen niet of na de soeza, die de
tentoonstelling mee brengt voor het bestuur
zullen ze allen trachten licl den goedharli-
gen maar in zijn vak volleerden kok na te
doen om de huisgenoolen en gaslen ook eens
te tracteeren.
Gistermiddag en avond liep het weer lieel
druk en de verschillende standhouders de
monstreerden c-r dapper oj> los. De bezoe
kers genoten. Wij polsten de heeron en da
mes. die zoo hun best doen om het Leidsche
publiek voor hun artikelen te winnen, eens,
hoe het met de bestellingen ging.
Hel spijt ons te moeten zeggen dat op en
kele gunstige uitzonderingen na de stand
houders klaagden over de weinige bestellin
gen en den direeten verkoop.
Wij hebben ze getroost met dc opmerking
dat de Leidenaars niet gewend zijn hard van
stal te loopen, doch dat zij bij nadenken het
beste weten le kiezen, zoodat wij de hoop
konden geven dat de nabestellingen weldra
zouden volgen.
Voor de bezoekers was het een teleurstel
ling dat de interessante film van de Sun
Maid R. o i s i n Growers, waarmede de
firma in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam
en elders zooveel succes had, niét Icon door
gaan, omdat de comm. der Brandweer met
't oog op mogelijk brandgevaar voorwaarden
slelde, waaraan de firma niet kon voldoen.
Zij zeide van mccning te zijn dat, waar in
al de genoemde plaatsen de autoriteiten de
gestelde voorwaarden niet noodig achtten
cn waar ook volgens hare rneening brand
gevaar absoluut uitgesloten is, de Comman
dant der Leidsche brandweer onredelijke
cischcn stelde.
Vandaag is hel de laalsle dag en waar nu
de entrée gesteld is op 25 cis., verwacht men
zoowel op den avond als op den dag veel
toeloop,
In de gisteravond gehouden ledenver
gadering van dc afd. Leiden van de Chrisl.-
Hisloiisclie Unie zijn de volgende personen
candidaat gesteld voor het lidmaatschap-
van den Gemeenteraad:
1. J. B. Meynen; 2. Jac. Wilbrink; 3. J.
Splinter Gzn.; 4. D. M. Kuivenhoven; 5.
mevr. J. E. de StoppelaarZeeman; G. A.
van Rosmalen; 7. E. van der Wall; 8. J. A.
van der Beydcn; 9. Ph. P. Deumer; 10. A.
van den Ouweelen 11. J. Jonk Jr.; 12. T. J.
Fontein; 13. L. N. den Older; 14. W. C. van
der Wilk; 15. J. J. F. van der Wijngaard.
In de bovenzaal van Amicitia" heeft
mevr. von Hartmann gisteravond voor do
vereeniging ,,De Middaghoogte" gesproken
over „Hartmann und die iteügion".
Do spreekster heefo een uitvoerig over
zicht van Hsrtmann's standpunt brake den
godsdienst gegeven, waarbij zg haar man
telkens citeerde.
Zij schetste, wat von Hartmann gedaan
hee'ft en hoa hij zich bij zijn studie in de
wijsbegeerte door moeilijkheden en tegen
werkingen heeft heengeworstekl.
Won Hartmann, akoo spr., moent, dat
men met het denken (het bewustzijn) net
zijn (de wereld daarbuiten) niet ken omvat
ten. In zijn kennisleer toont hij aan, dat
bet bewustzijn nooit buiten zichzelf kan tre
den om het zijn (de werkelijkheid) to gxü-
pen- :Zijn stelsel ru3t derhalve op dc stel
ling, dat het zijn niet in het bewustzijn
opgaat.
Spr. zelte uiteen wat von Hartmann on
der kennisleer verstaat: do verhouding tus-
schen subject en object; daarmee kiezende
tusscben realisme en idealisme.
Wetenschappelijk acht vou Hartmann
slecht; de veronderstelling juist, 'dat de ma
terie zou zgn samengesteld uit onstoffelijke
krachtpunten, krachtcentra.
Met csn eenzijdig mechanische beschou
wing stelde von Hartmann zich niet tovro-
der, zoodat hij poogde de hoegere eenhe
den te herleiden tot openbaringen van den
Absoluten Geest. Spreekster zette hierna
uiteen, welke plaats de zedeleer 'br? von
Hartmann inneemb en de persoonlijkheid in
diens gedachtenwereld.
Omtrent dc Godsvoorstelling meende von
Hartmann, dat or geen ware religie is zon
der Godsvoorstelling. De religieuze wil ia
begin en einde van allen godsdienst.
iVcorts werden von Hartmann's deukbsèl-
BINNENLAND.
De vestiging der R.-K. Universiteit te Nii*
megen verzekerd.
De bezninigingscommissie uit de Nederl.
Maatschappij voor Nijverheid en Handel pu
bliceert grieven tegen de Artillerie-inrichtin
gen.
Te verwachten is de instelling van een
Rijkscommissie voor het Verkeer.
De Regeering overweegt de jaagpaden
langs de trekvaarten te doen vervallen.
Buitengewone vergadering van de Confes-
sioneele Vereeniging.
Een vreemde kolonie te Eefde.
t
V
BUITENLAND.
Rijkskanselier Gnno hondt te München een
groote politieke rede.
Engelsche tevredenheidsuiting over de onh
wapening van Duitschland.
Vele arrestaties in Duitschland van be«
stuursleden der Deutsch-Volkische Freiheits-
paiiij. Drie Rijksdagleden onder politie-toe-
zicht.
De stemming in Engeland over Frankrijk's
bewapening en veiligheid.
RECLAME.
Zaicwl.ijf cn Zondag 441(5
Ziiid-AIriknansclic DweSfjf-IImnorist.
den ovc-r het goddelijk wezen, de verant
woordelijkheid des menschen. de ellende en
de verzoening door zijn weduwe uiteengezet.
Mej. C. M. Ernst, alhier, is 1c Rotterdam
geslaagd voor het examen nuttige handwer
ken.
Het was voor onzen stadgenoot, den
heer J. J. van Beek, winkelchef en etaleur,
ia de zaak van goud- on zilverwerken Van
den heer W. van Rossum du Chattel heden
een zeer aangename dag. Hot was nujui h
veertig jaren geleden, dat hij als hediendP
ia deze zaak werd aangenomen. Hij bleef
al die jaren er werkzaam gn won steeds
meer het vertrouwen der firma, zoowel als
dat der clientèle, die den vriendelijken mar,
die hen altjjd het- beste weet te raden,
zeer leerden waardeeren.
Dit bleek vandaag in het bijzonder uit
de veie gelukwenschen, mondelinge ©n schrif
telijke, welke hij uit de stad ©n van buitan'
ontving.
Doch daarbij bleef het niet. Dp liet fees
telijk. versierde kantoer van den heer Van
possum du Chattel werd (le jubilaris hedert
voormiddag ontvangen en weril hem met
eer., keurige, toespraak, waarin zijn verdien
sten werden geschetst, een enveloppe jnet
inhoud aangeboden.
Yan bet overige personeel ontving de
jubilaris ook stoffelijke blijken van vriend
schap cn waardeea-ing.
De hoer S. A. Brocrsc, die in perceel
Haarlemmerstraat 68 de zeer bekende dro
gisterij „Boc-rhaavo" exploiteert, heeft aan
deze zaak een belangrijke uitbreiding gege
ven, gepaard gaande met het aanbrengen
van tal van verbeteringen en verfraaiingen.
De langzamerhand te klein geworden vin-
kei is aanzienlijk vergroot door bijtrekkibg
van een vroegere huiskamer.
Tegelijk is een nieuwe toonbank en zijn
nieuwe opstanden aangebracht, de vergroote
svinkcl heeft een nieuwen granieten vloer
gekregen, cn dank zij (len schilder Duin
dam is op alles de gloed der nieuwheid ge
logd.
Aan deze moderniseering hebben verder
medegewerkt de heer Van der Drift, tim
merman, cn het eleclro-technisch-burcau
GcraerlsReuter.
Met dc groolere ruimte gaat gepaard een
uitbreiding van bet aantal artikelen, zoodat
er moeilijk iels is le bedenken op bet 'gebied
der drogisterij, dat hier niet wordt verkocht.
De lieer L. van Geelen, die iu zijrt
bekerde handel in automatische en andere
mtziekinslrumenten, Haarlemmer.traat 55
altijd up to date is, oxpoae:-rt tlrna; welen
de nieuwste vinding op gramophoougebied.
'IKnn gebeuren bij hst beste instrument,
dat bij )iet opwinden der machine, kets!
de veer breekt. Op bruiloften en partijen,
vermeer de stemming er in z't is de
kans daartoe no;, grcot.r. Ea dan b Leiden,
of liever het vroolrjk gezelschap in last.
Maar nu is er uitgevonden een veiligheids-
sleutel, die den vriendelijken naam draag,
van „Vola". De heer 'Van Gae'.en hac-li cr
dadelijk de hand opgelegd en zich de «1-
leenverkoop vcor Leiden en .omstreken ver
zekerd. IVVi hadden hst genoegon dit ab
soluut onfeilbaar apparaat vandaag to kicii
werken en op grund daarvan bevelen wij
het gaarne aan. De prjjs i> z?;-r billijk.
Tegelijk met een bezoek aan da zaak
vcor dit doel, kan men er ook een nieuw»
