Dr. HOMMEL's
KWNST EN LETTEREN.
Haematogen.
SPREEKCEL
V' vLvtgJ
[fto hccrcn Koren, D© Wolf, Noomen, D. van
'liGöuwen on Herngreen. Het voorstel van B.
[en W. om op dit advies afwijzend te be&ehik-
ikén wowdt nu zjoaader hoofdelijk© stemming
Aangenomen met aantoekcning, dat de heer
}jDe Wolf zich hiermede niet veneenig t.
Hot voorstel van B. en W., om op die ingo-
komen aanvragen van besturen van bijzondere
I scholen alhier om oen gemeentelijke bijdrage
jSn d© kosten van het vervölg-onderwijs over
1.1021, afwijzend te beschikken, wordt zonder
hoofd, stemming aangenomen.
1 De hoer Den Hertog vraagt naar aanleiding
van hot voorstel van B. en W. om den post
[van de gemcente-begrooting 1023, welke uit-
getrokken is toot het vorloenen van een sub-
ieidie' aan do Politievaksohool te Hilversum
('te splitsen en de helft daarvan als subsidie te
ivcrleenen aan de It.-K. Pcflitievaksohool te
i'fe-Hc-srtogcnbosoh en tot het erkennen van hef
'idoor die school uitgegeven politic-diploma,
of de school te Hilversum een neutraio vak-
School is. Op hot bevestigend antwoord van
•den Voorzitter zegt de heer Den Hot tog tegen
ihet voorstel van het Dag. Bestuur te zijn,
Ida ar hij er op togen is het kerkelijk vakon
derwijs te subsidieeren, terwijl, wanneer dit
wordt toegestaan, meer dor gelijke inlichtin
gen zullen verrijzen.
Do heer De Wolf zogf, roods tegen de suTj-
Büdiecring van do school te Hilversum te zijn
geweest en nu B. en W. voorstellen deze sub-
1 pldne te verdoelen met een niet neutrale in
richting, ook togen hot voorstel tc zullen
Blommen. Het voorstel, in stemming gebracht
.Wordt met 122 stemmen aangenomen. Te
gen de hoerenDen Hertog en De Wolf.
B. en W. stollen voor op het adres van don
Ned. R.-K. SteeDfabrieksaiibcidersbond „St.-
Steiphanus" om oen steunregeling voor cSe
'werklieden in het loven te roetpon, afwijzend
'ie beschikken.
De heer Do Wolf ageert hiertegen. Tn
stemming gebracht wordt het voorstel met
IS1 stem aangenomen. Tegen de heer Do
Wolf.
Een verordening, regelende do ponsioen-
bijdlrage door de ambtenaren wordt zonder
hoofdelijke stemming vastgesteld.
Voorstel van B. cn W. om in verb and met
"de nieuwe regeling van de keuring van vee
en vleesch, eervol ontsüag te vorleenen met
ingang van 1 Januari 1923 aan de veeartsen,
belast met ido keuring van uit nacid geslacht
vee, de heoren J. Burggraaf, H. W. 0 ver
bos dh en K. R. Kuipers, wordt zonder hoof-
'delijke stemming aangenomen, terwijl punt 8
van de agenda wordt afgevoerd.
Aan de beurt komt nu de afscheidsrede man
•den burgemeester, welke aldus luMde
Mijne He eren.
Het oogenbldk nadert, waarop mijn ar
beid als Burgc-meestoi* zsü eindigen en naor
hot zich laat aauizieai zal deze raailsvarga-
tfoiing de laatste zijn, die ik presideer.
Ik wonsch daarom deze gcLegonhcid aan
te grijpen om eeai vaarwel toe te roepen
aan de ingezetenen van Ailphen aan den
Rijn en afscheid te nemen van de leden
.wan den Gemeenteraad.
Van de bijna 43 jaren van mijn burge
meesterschap stond ik van af April 1901
aan heb hoofd van den Baad dezer gemeen
te, terwijl ik de vroegere jaren in gelijke
functie doorbracht in Wcneeradeel en in
Hemelumer, Gldcphaert en Noordwolde,
beiden in Friesland.
Aan dit tijdsverloop zijn allerlei hcrin-
jioringon vea-bonden.
Zeer tob mijn leedwezen cm in lijnrech
ten strijd met mijn ambtelijke opvattingen
zag ik mij in den laatsten tijd genoodzaakt
veel buiten de gemeente te vertoeven, door
dat het huis, dat ik sedert vclo jaren in
huur bewoceide, onderhands werd verkocht
en do kc-oper mij, togen mijn wil, nood-
aaakto dat te verlaten om het zelf te be
trekken. Deze handelwijze bracht mij in
groot© ongelegenheid en tot mijn verdriet
werd daardoor do waarneming van mijn
ambt bemoeilijkt. Wonneer men op 72-jari
gen leeftijd, te midden van een drukken
werkkring, op deze wijze plotseling in zijn
ïeven wordt gestoord, gaat het moeilijk
tich voor een korten tijd opnieuw in te
lichten. Het verblijven op twee plaatsen
vorderde nu een voortdurend reizen in
alle weersgesteldheid, De tijden verande
ren en blijkbaar ook de zodon. Kenmerkte
de vroogero tijd zich door een zekere hoffe
lijkheid jegens ouderdom en gezag, in den
tegenwoordigen tijd viert meer het mate
rialisme hoogtij. De besfcaa/ndo onnatuur
lijke toestand is nu gelukkig weldra voor
de gemeente voorbij.
Ik bon do ingezetenon zeer erkentelijk
voor het goede, dat ik van velen hunner
heb mogen ontvangen. Vooral zullen de
Wijken van sympathie, die tot uiting kwa
men ter gelegenheid van mijn 25-jarig on
van mijn 40-jarig ambtsjubileum evenals bij
de laatste verjaardag vam H. M. do Ko
ningin, mij steeds in hoogst aangename
herinnering blijven.
Door do eamenveegmog der drio gemeen
ten in 1013 onderging het gomeentdeven
een groote verandering. Zcoals het in den
regel bij nieuwe plannon gaat, zoo ging het
ook hieror war on terzake dozer samen
voeging voor- en tegenstanders.
Wij, Hedenlflindcrs, zijn nu eenmaal con
servatief aangelegd. Wij hechten ons aan
het bestaande en zien nieuwigheden vaak
met wantrouwen on vrees tegemoet.
Toch houd ik mij stellig overtuigd, dat
soodra liet maatschappelijk leven weer
normaal zal zijn geworden, ook de tegen
standers het grooto nut dozer samonvoc-^
ging zullen inzien en daarmede verzoend
sullen geaaken.
Do samenvoeging had plaats op het
meest cngurLstdgo tijdstip dat denkbaar is,
te midden van de oorlogsdrukte, maar zij
moest toon worden doorgezet wegenis be
staande burgemeesters vacatures.
Ten onrechte verweet mem aan de vcr-
ee-niging der drie gemeenten het stijgen der
belastingen. Deze waren niet daarvan het
gevolg, maar deze zijn veroorzaakt door de
gebeurtenissen in het buitenland en den
daarop volgenden wettenregen uit Den
Het scheen wel of door den oorlog do
«onuwen van het nieaischdomj overspannen
swreg|c
Al hadden vele wettelijke regelingen een
goeden grondslag, waarvan de beginselen
ook reeds vroeger waren overwogen, toch
werd in de tijden van welvaart, uit een
oogpunt van voorzichtig financieel beleid,
aan een geleidelijke invoering de voorkeur
gegeven, maar toen de oorlog ellende en
geldelijke tekorten veroorzaakte, behalve
dan bij hen voor wie de oorlog een goud
mijn was, werd in zenuwachtige haast al
lerlei gedecreteerd, verrees vooral in groo
te steden de eene goed bezoldigde com
missie na de andere, werden op allerlei
gebied groote uitgaven gedaan, de arbeid
beperkt en loonen cn Rijkssubsidiën tot een
schromelijke hoogte opgevoerd.
Monig besluit dat de hooggeroemde Ne
derlandsche vrijheid in banden sloeg, pas
te wellicht in het kader van de politiek,
maar niet in dat van do schatkist en nu
moeten hooge belastingen het evenwicht
herstellen.
Menig gemeentebestuur, dat zoo zuinig
en zoo productief mogelijk trachtte te be
boeren, werd tot vertwijfeling gebracht. De
Warenwet, Vleeschkeuringswet, Onderwijs
wet, Arbeidswet en zoovele meer gaan met
groote uitgaven gepaard en al bezwaren
enkele daarvan du juist niet direct de ge
meentekas, toch komen zij ten las to van do
beurzen der ingezetenen.
Eenigo jaren later, als de oorlogswonden
weer wat geheeld zullen zijn, zouden zij,
wellicht met instemming werden begroet,
maar nu zijn zij aan de bevolking niet sym
pathiek.
De stijging der uitgaven is toe te schrij
ven aan de buitengewone tijdsomstandig
heden, maar niet aan do vereeniging der
drie gemeenten. De gemeentelijke belasting
druk zou nog veel meer worden gevoeld,
indien de gemeenten gescheiden waren ge
bleven.
Nu do oogen opengaan over de gevolgen
van den Wetgevenden Arbeid der laatste
jaren, wordt getracht te remmen en onge
daan te maken, wat mogelijk is; nu roepen
Begeering, Volksvertegenwoordiging, Ge
meenteraden en ingezetenen eenparig om
bezuiniging. Boepen gaat echter gemakke
lijker dan toepassen.
Dat overtollige öorlogs-commissiën en
-ambtenaren worden opgeheven en ontsla
gen, dat er stemmen opgaan tot beperking
van militaire ui tg., wordt door velen toe
gejuicht, maar dat er gemeenteraden zijn
die bezuiniging zoeken in het verlagen van
de salarissen der gemeente-ambtenaren, is
al een heel treurig en weinig hoogstaand
gezichtspunt.
De gemeente-ambtenaren, waaronder ook
de politie, hebben altijd op een zeer sober
traktement je geleefd; het was bij hen al
tijd nooddruft en fatsoenlijke armoede. Do
kennis van de veelomvattende taak der ge
meente-administratie en van de politiezorg,
die meer en meer op wetenschappelijken
leest werden geschoeid, eischten betere gel
delijke waardeering en thans, nu de laatste
jaren veel salarissen op peil zijn gebracht,
willen enkele gemeenteraden al weer aan
het verlagen gaan en dat in tegenstelling
van de belangrijke verhooging der salaris
sen van hooge staatscolleges.
Gelukkig heeft de Minister van Binnen-
landsche Zaken en hebben ook Gedeputeer
de Staten van Zuid-Holland te kennen ge
geven dat deze wijze van bezuiniging niet
met hun zienswijze strookt.
Daargelaten, dat een dergelijke bezuini
ging betrekkelijk weinig zou beteekenen,
zou zij leiden tot groote onbillijkheid.
Wordt ten slotte de toestand zóó kri
tiek, dat ook tot salarisvermindering moet
worden overgegaan, dan is het billijk dat
deze van bovenaf begint, de hoogste staats
ambtenaren moeten voorgaan. Wij willen
echter hopen dat het niet zoo ver zal komen.
Wel is het nationaal leven dermate ziek,
dat het zorgzaam moet worden behandeld
om het langzaam aan weer te genezen,
maar deze genezing wordt m.i. niet bereikt
door het benadeelen van enkelen. Er zouden
financieel betere toestanden geboren wor
den, indien dte arbeidsbelemmering werd
opgehevenindien zooveel mogelijk werd
stop gezet de uitvoering van niet direct
noodige wetten, die nieuwe a.mbtenaren en
uitgaven vorderen; indien tal van commis
sion, wier bestaan voorloopig gemist lam
worden, werden opgehevenincüien werd
aangedrongen op prijsverlaging van vele
artikelenindien een einde kwam aan do
Rijkssubsidies in den vorm v. bouwpremiën
en dergelijke. Deze subsidies geven velen
aanleiding om maar te steunen op den
Staat in-plaats van op eigen kracht en deze
subsidies vorderen millioencD. To groote
vaderlijko Rogeeiingszorg verslapt den on
dernemingsgeest.
In Zweden werden ter wille der bezuini
ging een reeks Staatscommissies opgehe
ven.
Wat ons moet redden dat is de Arbeid.
HetArbeid adelt" moet weer in eere wor
den hersteld. Het diepe besef van den plicht
tot arbeiden moet elkeen doordringen. Al
leen wanneer elke laag der bevolking zijn
plicht begrijpt, komen wij weer tot een be
teren toestand.
Gelukkig voor onze gemeente is de be
lastingdruk hier niet in die mate gevoeld
als in vele andere gemeenten, waai- de be
lasting soms 4 a 5 maal zoo hoog was dan
hier.
Wij kunnen ons gelukkig aohten door de
vereeniging der drie gemeenten te hebben
verkregen een krachtige bloeiende gemeen
te, die een vergelijking met elke andere
buitengemeente schitterend kan doorstaan.
Zij is geworden de grootste en belangrijk
ste buitengemeente in de Provincie Zuid-
Holland. Natuurlijk heeft de algemeene
malaise ook hier wonden geslagen, maar
deze worden bij wijs en voorzichtig staats
beheer wel weer geheeld. Onze industrie,
onze handel, onze landbouw, die kerngezond
zijn, richten zich wel weer op. Onze gemeen
te heeft een "Veelbelovende toekomst, wan
neer zij mag bogen op een actief bestuur.
Zij is gunstig gelegen en kan een centraal
punt worden tusschen Amsterdam en Rot
terdam, wanneer de nieuwe spoorweg lijn
naar Boskoop en Gouda gereed is, terwijl
ook meer cn meer het oogenbiik aanbreekt
voor een cleetrische tram naar Leiden,
waarvoor jarenlang is geijverd.
Onze gemeentelijke bedrijven bevinden
zich in bevredigenden toe-stand. Wel is
waar zijn tengevolge van vroeger genomen
raadsbesluiten onze Water- en Lichtbedrij-
ven niet meer voor belangrijke intercom
munale uitbreiding vatbaar, maar het be
drijf dat aan den verderen opbouw der
nieuwe gemeente veel kan bijdragen is het
Grondbedrijf.
Het uitbreidingsplan, waaraan de gemeen
teraad principieel zijn goedkeuring heeft
gehecht, schept een bebouwing die in zich
draagt do kiemen van een stad.
Naar mijn inzichten is de gemeente meer
gebaat door véél bouwgrond te verkoopen
en do gemeente aantrekkelijk te maken,
dan cSoor een hoogen verkoopprijs te be
dingen waardoor de verkoop wordt belem
merdomdat veel grondverkoop cb hui
zenbouw en de uitbreiding yan het zielen
tal bevordert.
De draagkracht der belastingen verbe
tert naar gelang het zielental stijgt.
Eu daarbij moet men geloof hebben in <te
za-ak, die men voorstaat, want geloof geeft
vertrouwen en vertrouwen geeft kracht.
Zonder optimisme cn idealisme schept men
geen groote dingen.
Ingezetenen van Alphen-aan-den-Rijn, ik
hoop dat de plaats Uwer inwoning met wei-
vaan* t cn gcèuk worde gezegend c-n dat hot
U en Uwo gezinnen wél moge gaan. Ik heb
mij gehecht aan het welzijn van deze ge
meente cn zal haar bloei en vooruitgang met
belangstelling blijven volgen.
Ik roep U tcc een hartelijk vaarwel en zeg
U nogmaals dank voocr het vele goed», dat ik
van U heb mogen ontvangen.
Intussölien is bij mij ingekomen een vOTzoek
van ingezetenen om alsnog gelegenheid te
geven tot het nemen van afscheid. Ik vind
dit zeer vriendelijk cn het zal mij derhalve
aangenaam zijn om ambtenaren en particu
lieren voor dit deel te ontvangen op Woens
dag 27 Dcc., des namiddags tusschen 2 en 5
uur op de Trouwzaal.
Heeren Raadsleden, ik wcnsch U geluk aan
het hoofd eener krachtige gemeente te staan
cn te mogen medewerken aan de grootaohe
taak, die nog te vervullen is.
Het besturen dezer gemeente is een zeer
moeddijke taak, omdat men hier niet kan vol
staan met kalm te heheeren, maar hier moet
men scheppen en den tegenstand overwinnen
van hen, dl© al te vasthoudend zijn aan het
oude. Wij moeten mot onzen tijd medegaan.
Er moet gestreden worden om de gemeente
Alphen-aan-den-Rijn groot te maken. Moge
de ster in het gemeentewapen U voorlichten
cn voor U het symbool zijn van Wijsheid, Ar
beid en Kracht
Bezuiniging zij Uwe leuze, maar laat de
zuinigheid de wijsheid niet' bedriegen. Want
rust roest.
De laatste jaren is een gemeenteraad! hoe
langer zoo meer geworden een politiek
lichaam. Dc toekomst moet leeren of de po
litiek een goede reddende cngdL ia
Mijne heeren, onderscheidene malen had ik
het voorrecht van U blijken van persoonlijk©
genegenheid to ontvangen. Ik blijf U daa-r-
voor erkentelijk on ik geef U de verzekering
dat ik dez» steeds zal blijven waardeeren.
Vóór diat de onderwerpen de raadsver
gadering bereiken, worden zij bewerkt in
don administratieven molen van het Dage-
lijksch Bestuur. Ik zal steeds met genoe
gen terugdenken <aan de wekelijksche ver
gaderingen met de Wethouders, de heeren
Joh. Vlas man en J. van. Leeuwen. Er
heersohte daar een aangename toen en bij
verschil van gevoelen stond steeds onder
linge waar clearing op den voorgrond, waar
door de vergaderingen een prettig karak
ter droegen. Ik spreek de Wethouders
echter nog wel nader.
Ook is dat het geval met de gemeente
ambtenaren en de politie, maar toch wil ilc
in het openbaar hulde brengen aan hun
ijver, hun aangename samenwerking en
goede verstandhouding. Onwillekeurig ko
men mij hierbij ook voor don ge eet de
eisohen die tijdens de oorlogsjaren aan het
Secrebariepcrsooieel cn de politie werden
gesteld De Seeretariën werden bij drukke
werkzaamheden bovendien belast met den
koop cn verkoop van levensmiddelen enz.,
zonder dab gevraagd werd of zij hiervan
eenig begrip hadden. Dat was een zeer
moeilijke tijd voor de oud-secretarissen
met hun personeel en voor de politie. In
do vroogero gemeente Alphen heeft ook de
lieer H. v. Kleef, die na de vereeniging der
gemeenten Secretaris werd van de com
missie van bijstand voor het Levcnsmidde-
lenbedrijf, zioh ter zake zeer verdienstelijk
gemaakt. Alle betrokkenen waren steed9
op hun post. Ik heb hen bewonderd 091
him ijver, hun onbaatzuchtigheid en gseden
wil cn ik betuig aan allen, die dit aangaat,
mijn hoogachting en erkentelijkheid voor
hunne groote toewijding zou der te vragen
naar arbeidsduur of hooger loon, terwijl tij
altijd gereed stonden om ingezetenen be
hulpzaam te zijn in bet bevorderen van
hun belangen.
Natuurlijk stond ook hier de kritiek niet
stil, want gij zult het veelal zieD, dat toe
vallig altijd juist de beste stuurlui aan wal
staan. Of de kritiek altijd een hoog stand-
punt inneemt zal ik maar onbesproken
laten.
De omstandigheden brachten mede, dat
in die dagen de geheele politiedienst door
een paar dienaren van politic moest wor
den verricht, zoodat er van de noodige rust
bij hen evoDmin sprake was als bij heb Se
cretarie-personeel.
Een eeresaluut aan allen die in de oor
logsjaren blijk gaven van een zeer ontwik
keld plichtsgevoel.
Ook aan de beambten, werklieden en be
dienden der gemeente breng ik een af scheids
groet. Ook zij hebben de gemeente naar
beste vermogen gediend. Een woord van
hartelijk vaarwel roep ik ook toe aan de
hoofden van alle scholen en aan het onder
wijzend personeel. Het zal mij niet moge
lijk zijn, hoe gaarne ik dit zou wenschen,
pm vap allen persoonlijk afscheid te kun
nen nemen. Het was mij steeds een genoe
gen hun groote belangstelling in onderwijs
zaken op te merken en hun streven om met
de eischen van den tegenwoordigen tijd
mede te gaan. Ik verzoek hen de verzeke
ring te willen aannemen van mijn groote
waardeering.
Ook breng ik een afscheidsgroet aan hee
ren Voorzitters der verschillende Kerkge
nootschappen, notarissen, belasting-autori
teiten, geneesheeren, veeartsen, leden van
het College van Zetters, het Algemeen Arm
bestuur, de Colleges van brandmeesters, en
verdere personen en colleges, waarmede
mijn ambt mij in aanraking bracht, met
vriendelijken dank voor hun aangename en
welwillende samenwerking.
De pers, die in onze raadsvergaderin
gen steeds door vele personen wordt verte
genwoordigd, heb ik meermalen bewonderd
om het geduld, waarmede zij de debatten
volgde. Ik respecteer de vaak moeilijke
taak van de pers en roept ha3r vertegen
woordigers, hier aanwezig, een hartelijk
vaarwel toe.
Als aandenken 3,311 de ve:-eeniging der
drie gemeenten, werd mij in Februari 1918
door liet bestour van de maatschappij „De
Philantroop" een ivoren met goud gemon-
toerden voorzittershamer vereerd. Deze zij
thans overgedragen aan mijn opvogler, on
der wiens presidium, naar ik hoop, vele
belangrijke besluiten tot heil der gemeente
zullen worden genomen.
Het maatschappelijk raderwerk draait re
gelmatig door en van hen, die snede de
krukken in handen hebben, valt er zoo nu
en dan eens iemand uit, die versleten is.
De arbeid, die mij was aangewezen, bracht
mij ook meermalen in aanraking met de
schaduwzijde vau 't leven. Mijn overtuiging
werd echter versterkt, dat ten slotte het
goede steeds het kwade overwint, evenals
het licht de duisternis.
Mijne Heeren, mijn slotwoord zij, dat
Gods zegen op deze gemeente moge rusten.
De heer Viasman nam hierna het woord
en richtte zich tot den voorzitter. Spr.
dankte als wethouder mede namens zijn
collega, den voorzitter voor de vriendelijke
woorden tot hen gericht.
Jtven woord van hulda en dank yoor uw
altijd gewillige houding op onze wekeüijk-
sche vergaderingen van B. en W. Altijd
heerschte en oen g«oede onderlinge yerstand
houding.
Wij zijn u zeer dankbaar voor hetgeen
gij in de 17 jaren dat gij do gemeente Al
phen ©n daarna de 5 jaren dat gij onze
gemeente hebt gediend, tot stand hebt ge
bracht. Onze gemeente is door uw energie
tot welvaart gekomen.
Ik wil nog even aanhalen wat gij o.jn.
bij uw installatie hebt geuit: dat gij hier
wildet komen niet als partijman doch als
een burgemeester die de belangen der in
gezetenen voorop stelt, en in die 22 jaren
zijn uw woorden bewaarheid geworden,
waai-voor wij u zeer dankbaar tijn.
U hebt moeilijke tijden in deze gemeente
doorgebracht; dc wereldoorlog, de distri-
butietijdlgij hebt u met geheel uw ver
mogen hieraan toegewijd.
Het burgemeesterschap is een eerebaan-
tjo dodi in die jaren was het zeker niet
te benijden.
Mijnheer de voorzitter, voor aJ hetgeen
gij voor onze gemeente hebt gedaan een
woord van hulde en dank nu gij gaat ver
trekken, en wij hopen dat gij nog oen wel
verdiende rust onder Gods zegen moogfc
genieten.
De heer Do Wit dankte als oudste raads
lid den voorzitter voor al hetgeen Lij in de
gemeente tot stand heeft gebracht en riep
hom ook een hartelijk vaarweJ toe, terwijl
do heer Van Dijk den scheidendien burge
meester dankte voor de onpartijdigheid
die altijd door hein aan den dag was ge
legd, cn den wcnsch uitsprak dat Zijn Edel
Achtbare nog vele gezonde jaren van wel
verdiende rust mogen worden geschonken.-
De Voorzitter dankte hierna de verschil
lende sprekers voor de vriendelijke woorden
hern toegesproken en sloot vervolgens de
vergadering.
Plasschaerf.
Oror Plassohaort's beschouwing over Toorop
nag het volgende:
Toorop is dso schilder van don mensobbe
wust of onbewust is do monsoh voor hem de
moest belangrijke verschijning-, hot meest nood
zakelijk -dool.
Toorop is dus eon zied cn geostzoekend teeke
naar en sobi'Mor, een psychologisch ziek as*end
portrettist, hij sohaMerdc landschappen, er be
staan van hean enkele zeldzame stillevens, maar
zijn hart gaat uit naai- de vertolking dor figuur.
Hij heeft die figuur geschilderd tragisch en ro
mantisch, d.i. vol gemeenzaamheid en schakee
ring, dikwijls klassiek van oemvoud.
Na zijn akadeanaetijd in Amsterdam cn Brus
sel ,doon tijn eerste werken ons nog niet den
laturen Toorop kennen. Do invloed van Courbot
en Ems an is nog te* bespeuren, het werk goeft
dd zuivere Meur on oogengenot, maar nog niet
den rijkdom der ziel
Laten- schildert Toorop in Londen, zelden het
stadsgezicht ,niaar hij teckemde do armen op
straat, do slakkers, dc verslagenen.
Zijn kleur is dan diep on donker, dat aanpast
bij Toorop's weak el ijk en aard. Hij is anders dan
de HohaoïcLsdlio scMhlor, dio eon rechten weg
gaat; Toorop's gang is gesehakcorder, en tech
nisch ia hij dat zeker. In zijn morali&eerendo
htmimdsliisohe werken heeft het poantillé den
donkeren rijkdom nog niet, diio later Walcheren
hem zou geven, maar nimmer wordt het verhaal
hoofdzaak, altijd blijft het weak zuiver schil
derkunst.
Dan komt de Katwijkscho tijd'. Hier wordit het
werk beliearschl door dë phantaisie in dte z.g.n.
syinhahscho werken.
Er is over dio symbolisch 0 werken voel on
zuivers geschreven, ar is veel gedwaald en dik
wijls niet verstaan, en het Oosten werd er bij
gehaald en opgepoetst voor dezon Oosterling.
Deze werken zijn to ervaren als oen juiste
yujling van het yMk, Toorop is dc schilder, die
weet hoe het kleurenspel en do Ujncngang moe-
ten verantwoord worden. Do voorstellingen zijn
allo van zeer eenvoudigen aard, eigenlijk zün
ze nooit idee ofideeënbouw, maar stemming
I11 de „Drio Bruiden" (92—93) ecu de/b©.
langrijkste werken van deze periode, vindt g«
de eenvoudige symmetrie, ongezochte ovenwij.
digilioid, subtiliteit van verbeelding in de over
gangen. Go vindt daar een stemming, tragisch'
en zeker, achter het gecompliceerd spel van. hj-
nen, achter de feitelijk op simpele wijze te er
kennen symbolen.
In 92 ontstaat een reeks portretten 'de
meeste in zwart en wit, de zekerste stat
voor Toorop's roem.
Deze portretten zijn een nog steeds on-
dcrschatte rijkdom. Hier vindt ge Toorop
den psychologischen realist, hier is Toorop
de zielkennende gever van zielkcnnendo
werkelijkheids
Hier is alle sebakeeaing, in deze portret
ten zijn de oogen vol bekentenissen, hier
hebben de banden een getuigenis gegeven
die ge erkennen moet. En do voordracht
van die koppen is klassiek, sober, eenvou
dig, dadelijk op het doel af.
In 3900 trekt hij weer naar Katwijk;
Toorop heeft do zee Jicf, en schildert daar
de gestippelde werken, die ons, de latere
kennende, koel aandoen. Hij schildert
daar de groote gepointilleerde Dorpel-
wachter der zee,
In 1903 zal Domburg, waar hij haast
ieder jaar geregeld bomt, hem grocter
kracht geven. Voor wie Walcheren kent is
dit klaar en simpel. Dit van de zee om
ringd eiland ligt tusschen een spel van
kaatsende spiegels, iedere kleur krijgt
vlammen, stralend, haar grootste diepte.
In 1905 werd Toorop Roomsch. Wat kon
Toorop vinden in het Katholicisme
Twee elementen maakten voor Toorop
het Katholicisme mogelijk. Het spel voor
de phantasie van zijn gemoed, er waren
de wonderen, de heiligen, de smartelijke
menschen en de geordende croepeering.
Toorop voelde de behoefte aan vaste vor
men. Er waren in het Katholicisme de
beeldende biddende soms dwars uitbundi
ge, soms stil-ontstelde middeleeuwen, die
hem verwant moesten zijn, meer verwant
dan ooit het Boeddhismo hem was of we
zen kon.
Wij weten nu, na vijftien jaren, wat hei.
Katholicisme hem bracht. De reeks por'
tretten van geestelijken. Voor alle bedenk
seis tegen Toorop's overgang zouden wij
Brugge niet willen missen, die recks van
biddende huizen, geschaard langs het Ka
naal, wij zouden de teekening van de Non
nen niet hebben gezien, Toorop zon Bel
gië brandend in 1914 anders hebben gege
ven, hij zou in ,,Het Heilige Schreed" de
stad anders hebben gemaakt. De door an
deren bewonderde Kruisstaties zouden niet
zijn ontstaan cn hoe zou de Pelgrim zijn
geworden 1
Het laatste werk. is mathematischer, er iö
meer synthese, het is meer zuiver vortierend.
Do realist verdween nietde PeUgxim, de
ornamentale teekening, uit wedijver mei;
Yan Konijnenburg Zacharia ontstaan, wijst
dat aan, raaaT het realisme is hïor onderdeed,
en wordit opigenomcn in het ornamentele,
wordt daar in opgelost als in een grooter Sots,
van zekerder kracht. "Wat dezen .grootcn kun
stenaar kenmerkthartstochtelijkheid, maar,
dio tot ornament wordtdrift van het loven,
omgetzot in het durender Rhytmo der Schoon
heid.
Na de pauze worden zeer duidelijk© licht
beelden vertoond, de voornaamste webben van
Toorop uit die vcrsehiHende pentodes, doof
den spreker met eeni ge korte en tekenende
aanwijzingen verklaard.
Hot zal voor de aanwezigen zeker ecil
aangename tijding zijn te vernemen, dat in'
het aanstaand vooffjaax een tentoonstelling
van enig» nieuwe werken van den moestof
in dc Lakenhal zal worden gehouden, en zoo"
zijn gezondheid het toelaat, zal Toorop zelf
©enige toelichtingen geven.
'A. 0. I
Naar het U Hikt.
Wogens het grooie succes zal op Vrijdag
22 Dec. in don Sohouwbwrg alhier door de
Jlaghcspolers een tweed© opvoering worden
geven van dat Shakespoariaonsche blijspel
Tijdschriften.
„De Nieuwe Gids" van December geeft
vervolgen van Jac. van Looy's Jaap, van Ier-
sd's Izdubar cn Zimmerman's De schoon©
Eonheidödroom. Verder bevat dit nummer ge-
ddobksn van KI-oos, Walch, Panne-koek jr. en
Zoidewthuis; Brccroo's Lyriek door Klods, be-*
nevens do gewone kronieken en een reeks Bi-
bliographicën, «nz., enz.
RECLAME.
is het onovertroffen bloedvormend
versterkingsmiddel voor kinderen en
volwassenen, bij eiken zwaktetoestand
Alom verkrijgbaar h i 2.50
per flcscls. 0484
Werkloosheid te Katwijk.
Voel wordt er gepraat over dc wenJ
heïd ©n bedacht tot wering van de
daaruit voortvloeienid©. Er kan ook itis S
daan worden, n.L:
Dc massa halve cn hcele (onbruikbare) su
©ieeüum kunnen tdt puin geklopt worden.
wanden ladingen bazalt aangevoerd: dus
behoefte aan wegverharding. Men late dst
pon. van puin per mud of per kruiwagen^!
vooren. Drio voordeden tijn or aan Ter
n.L werkvorsohafling, opruiming van
baar materiaal on vonnind'cring bazall-a
Op perceel „lamdbouwlusl" 1c Katv u
Rijn hst voor ©enige wéken arbeid.
