LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 17 November.
Vierde Blad. Anno 1922
UIT DE OMSTREKEN.
Hst Brailleschrift,
jijo, 19235.
OVER EENIGE BELANGRIJKE
KOLONIALE PRODUCTEN.
ons praatje over eenige voorname Indi-U
tche voortbrengselen en <le vooruitzichten
roor de naaste toekomst, willen wij beslui-,
in met eenige beschouwingen te wijden aan
Ie suiker. Dit product heelt wel het hardst,
lf fantasie van allen, die belangstellen bij
jtze koloniale producten, opgewekt. Toen;
)P een gegeven oogenblik de onbeperkte
juikboolenoorlog werd afgekondigd, meen-
le men, dat geen picol suiker meer van Ja-
ja over den Oceaan kon worden gezonden
ia zonk de prijs tot f 5 per picol d-W.z. een
link stuk beneden den kostprijs.
'Wij kunnen de geschiedenis van de Java-
iiker sindsdien tot het moment, dat zij een
rijs opleverde, welke den kostprijs drie-
naai en nog meer overtrof (oogst 1919/1920)
ji'et meer, zelfs in de breedste trekken, na-
laan. Dit ligt builen bet bestek van het ar-
ikel, doch de enkele aanduiding van binnen
inkelc jaren lijds een verloop le hebben ge-
|ad van een verliesgevende lot een alles
jverlreffende winst opleverende productie
egt reeds genoeg betreffende- het prikke
en der fantasie, waarvan wij zooeven ge
daagden. I
fafij zijn nu in rustiger banen aangeland.
Pe Vereenigde Indische Suikerproducenten
Vereeniging, de verkoopsorganisatie der In-
jische suikermaatschappijen, in de wande-
n» de V. I. S. P. genaamd, heeft hare
Kerkzaamheden, zoowel over den vorigen
s den komenden oogst voortgezet. Begin
clober werd gepubliceerd, dat de oogst
121/1922 verkocht was en 26.043.387 picols
jdopgeleverd, waarvan 14.209.810 supe-
"itur. De gemiddelde verkoopsprijs wordt
oor alle soorten suiker dooreen op pl.m.
*12 per picol gelaxeerd. In hoeverre deze
ipbrengst den verschillenden maatschappij
en winst laat, hangt natuurlijk van hare
jostprijzen af. Bij de eene maatschappij is
ie hooger dan bij de andere. Gegevens
ieromtrent zijn nog niet verkrijgbaar, wel
reel men reeds te vertellen, dat bij ver
killende maatschappijen sterke bezuini-
Sngen zijn verkregen en men voortdurend
rjtreeft het rendement steeds hooger te doen
ij n Zoo werd in 192117.9 ton per IIAver
regen, wat een buitengewoon groote hoe-
eelheid is. Hierdoor werden alle produc
es van vroegere jaren overtroffen en alle
roduceerende landen in de schaduw ge-
ield. Hier komt bij, dat men nog steeds zoe
kende Is het rendement nog meer te verbe
uren en zooveel mogelijk superieure suiker
e verkrijgen.
Hoe gaat het nu met den komenden oogst
i met de vooruitzichten voor de naaste toe-
omst? Wij beschikken dienaangaande over
amingen van deskundige zijde. De heeren
fillet en Gray, de wereldbekende suikerex-
erts, taxeeren de totale suikerproductie der
rereld, d.w.z. die van riet- en beetwortel-
ulker tezamen, voor het jaar 1922/1923 op
17.821.000 ton legen 17.461.668 ton over het
jaar 1921/1922. Uil de details dezer schatting
rtmen wij de volgende bijzonderheden over.
Rietsuiker:
Augustus van dit jaar loopt, blijkt, dat ge
durende deze periode naar ons land werden
uitgevoerd 19.366 ton tegen ruim 14.000 ton
over hetzelfde tijdvak van 1921.
Het ts te begrijpen, dat de Java suiker-
producenten wat de afzet van het produet
betreft, wel in de eerste plaats naar Cuba
kijken, zooals uit bovenstaande fabel duide
lijk kan blijken. De afzet van Cuba-suiker
heeft een grooten invloed op den verkoop
van rietsuiker in het algemeen. Voor zoover
men nu reeds kan zien, uit de taxatie der
heeren Willet Gray blijkt het reeds, zal
Cuba niet veel meer opbrengen dan, het
vorige jaar. Er is echter meer. De voorra
den in de Cubaansche havens liggen al zeer
sterk bij die van hel vorige jaar achter. De
laatst bekende cijfers, n.l. van 28 October,
geven aan, dat de voorraden suiker in de
Cubaansche havcus op dat tijdstip slechts
228.902 tons bedroegen tegen 1.162.703 tons
een jaar tevoren, terwijl de oogst op Cuba
is afgeloopcn, en uit den oogst 1921/1922
ruim 3.600.000 tons zijn verscheept, zcodnt
de voorraden in de fabrieken slechts mi
niem kunnen zijn. Men behoeft daarom al
leen maar naar het eerste cijfer van onze
tabel te kijken, dan kan ieder zelf do ge
volgtrekking maken, waarmede wij onze
beschouwingen willen stuiten, n.l. dat voor
'de suikerproductie, deze zoo belangrijke tak
van bestaan in ons Iudié, een veel rustiger
tijd is aangebroken en ieder persoon, werk
zaam in handel en nijverheid in deze lijden
van onzekerheid ons kan vertellen, dat een
stabiel karakter de eerste vcorwaurdu is
voor een gezonde ontwikkeling. I
CiiLa
Brilsch-Iudic
Java
Beetwortel
(Frankrijk
'Nederland
(Rusland
Wij zien uit
1922/1923
4.000.000
2.475.000
1.658.000
1921/1922.
3.996.387
2.500.000
1.649.610
5GO.OOO 273.273
285.000 37G.OOO
220.000 49.374
deze taxatie in de eerste
/plaats wel, dat de komende oogst belooft
den vorigen niet sterk te overtreffen. Men
neemt algemeen aan? dat de meerdere op
brengst gemakkelijk zal verbruikt worden.
Deze veronderstelling vindt reeds dadelijk
haar grond in het feit, dat o-m naar ons Iri
dic terug te keereu, op denzelfden lijd, dat
fa vorige oogst was uitverkocht, reeds meer
2.000.000 picols uit den nieuwen oogst
waren van de band gedaan. Deze verkoo-
zijn inmiddels verder gegaan en neemt
men aan, dat van den nieuwen oogst reeds
1/6 deel is verkocht. Indien een oyerprodue-
'ie van suiker waarschijnlijk was, dan 7.011-
Jen koopers zich toch zeker niet gehaast
hebben en nu reeds met hunne aankoopen
(zijn begonnen. Tusschen haakjes wijzen wij
°P de mindere opbrengst van beetworlel-
suikcr in ons land, zoodat de suiker uit on
ze koloniën zelfs haar weg in meerdere ma
le naar het moederland gaat vinden. Uit de
tooeven bekend geworden statistiek van uit
eer van Java cn Madoera. welke lot cn met
KATWIJK.
Gemeenteraad.
Gib tor-a vond te zevon uur werd de
Woensdagmiddag verdaagd© vergader ing
van don gemeenteraad hervat on met do
behandeling vam do gemeenbebegrooting
voortgegaan.
Aanwezig 14 loden. Afwezig met kennis
geving de beer De Ruiter Zijlkar. Voorzit
ter de burgemeester.
Aangevauigen werd mot het Hoofdstuk
VKosten van openbare werken.
Do heer De Klerk klaagde over do on
oordeelkundige behandeling van den weg
van Katwijk naar Wassenaar, de Wa-sse-
naarsohe weg. -
Do wethouder It. Ouweliand merkt op,
dat het onderhoud gewoon is. Als deze
weg gemaakt werd zooals deheer Do
Klerk wil, zou bet f5200 kasten. Wij kuxx-
neax niet mot Wassenaar en Noord wijk oon-
curreereai.
De heer C. den Duik gelooft dat de uit
voering te wenaction laat, daarom dringt
ook hij aan op nadar otaderzotek aan.
De wethouder is daarover ontstemd. La-
ton de heeren dan advies geven, hoe er
moet gewerkt worden.
Laat de wethouder e>r eens heen gaan
zegt de heer Do Klerk.
Ik ben er geweest, roept deze. -
De voorzitter weet het ddbat te beüindi-
gea zonder dat voorstellen worden ^edaam
tot verbetering.
De heer Van Dux venbode maakt eenige
opmerkingen over desn po3b: Onderhoud
pompen en ni«olem."
De heer Grimbergen doet hetzelfde
bijKoeten van havens enzoovorrt eyenals
als bij den postKosten van het- ophalen
van asoh en. vuil.
De voorzitter antwoordt dat de begroo
ting zoo zufinig mogelijk is opgemaakt.
Mert kan er niet voor gedaan krijgen.
Bij het hoofdstuk: Kosten voor het on
derwijs bespreekt de heer De Klerk enkele
posten, o.a. vraagt hij of de ouder-oom-
misoio geld moet kosten.
Slechts f 150 zegt de voorzitter en dat
schrijft de wet voor.
Bij hetzelfde hoofdstuk wil de heer N.
Parlevliet-, met li-et oog op de moeilijke tij
den de uitgaven voor volksfeesten schrap
pen.
De heer De Klerk zou deze poot liever
verhoogen evenals de voorzitter met het
oog op het as. jubileum van H. M. de
Koningin. Verminderen of schrappen gaat
niet volgens den voorzitter.
Ecm nieuwe post werd gecreëerd nl. on
dersteuning van be.hoeftdgon die verpleegd
1 moeten worden in bet Academisch Zieken
huis. Daarvoor wordt een bedrag van f 400
uitgetrokken.
De heer Grimbergen vraagt hoe het komt
dat de posten 188, 189 en 190 alle betref
fende steunverleening aan workloozen pro
memorie uitgetrokken zijn.
Daar zal tooh iets voor moe ton worden
uitgegeven.
De voorzitter meent dat ex niets voor
op de begroceiag mocht wouden uitgetrok
ken. Als het zoo ver komt moet men maar
eens zien. Misschien komt er nog steun van
het Rijk. Mogelijk kunnen particulieren
ook iets doen als de bood dringt, maar van
de gemeente gaat het niet meer.
Bij de post: Erfpachten grondrenten
enz. maakt wethouder It. Ouwohand eenige
opmerkingen over ex'fpaohton te betalen
aan Baron van Wassenaar van* Catwijck.
Hij meent- dat de heer Baron van W. van
C. moeilijk lean bewijzen dat hij daar reoht
op heeft-. Laat hem dat eerst doen.
Bij No. 217 Strandlhuur on ko3ten van af-
gnaveu, ondcrliouden en beplanten derstrand-
reop, deelt de Voorzitter mede, dat door hot
(College van B. cn W. zal overwogen worden
of er ook wijziging van do grens tusschen
Katwijk en Noordwijk kan verkregen wor
den, waardoor Katwijk wat moer grond krijgt
B. en W. blijven op dit-punt diligent.
De Inkomsten kwamen nu aau de beurt,
waarover slechts enkele opmerkingen werden
gemaakt. De begroot in g werd nu 'v.asbgcötclid:
gewone ontvangsten en uitgaven f474.572.286,
de buitengewone ontvangsten en uitgaven
f J 71.250.875, data al f 645.82316.
De post Onvoorziene uitgaven werd uitge
trokken op f 13.88l.56 (verleden jaar op
10.8o7.68. Op den post IïoofdclijJccn. Omslag
wérd geraamd f 174.U00.
Hierna kwameb nog andere punten van de
agenda aan de orde.
De commissie voor do aanvulling van -de
verordening bebeoffenide de sbrrtabpolitio, werd
door den Voorzitter aangewezen. Deee be
noemde daarvoor de heeren G'. den Duik, A.
de Klerk cn I. van der Perk.
Goodigokcu rd werden de rapporten der oom
missie be keffende de vororJc-nang regelende
de samenstelling cn dea wciflckring der com
missie' voor liet Grondbedrijf cn die op de ver
ordening tot wijziging en aanvulling der ver
onica, iug op het bouwen cax sloopen.
Tot loden der com miss ie van toezióht op
het M. 0. werden benoemd -de heeren A. Stof
fel cn Z.Ew. H. J. Maas, pastoor.
Tot loden dor commissie van plaatselijk toe
zicht op het L. O. worden herben'omd de hoe
ren ds. Impota en H. W. Grimbergen.
Hierna kwam aan dc orde do benoeming
van twee leden van <fc commissie voor het
Grondfoddrijf.
Be Voorzitter merkte op dat de-zo commis
sie in liaar werkkring veel overeenkomt met
die Commissi© van Fabricage, vandaar cBat B.
en V. dezelfde leden er voor aanbevelen, n.1.
de hoeren P. Meerburg en J. van der Pcdk.
Deze hoeren werden daarna met bijna alge
meen© stommen benoemd.
Vastgesteld wend een nieuwe verordening
betreffende de. levering van het gas, zoaa'te
decüo dis ontworpen d'oojr de Commissie vah de
Bedrijven. DiseusDio wend daarover niet ge
voeld.
Eveneens word besloten tot wijziging dor
verordening betreffende de lowering van elee-
trieiteit in dien zin dat de aansluiting zeer
wordt vergeinakkèlijkt.
Do Voorzitter hoopte, dat do burgerij daar
in aanleild'iag zal vinder, om zi-oh op ruimer
schaal aan te sluiten.
Gunstig werd beschikt op het verzoek van
G. cn J. A. ido Bost JAzn., om kwijtschelding
Van die boete wegens te late aflevering van
een door hem gebouwde'school te Kat wijk-
aan-Zee. Eveneens werd de boete voor de tc
late oplevering van het vcrfwcrk dezer school
aan Cr. v. ltiju kwijtgescholden. De.gemeentc-
opziehtoj had in dien geest geadviseerd. De
aannemers hadden veel tegenslag geihald, liet
wenk laag aangenomen en'aicttémih goed uit
gevoerd.
Eindelijk kwam aan do o;de een voorstel
tot den aankoop v^n de school aan liet Com
mandeurspad, ten* einde, deze aan de Ver
eeniging tot oprichting en in-stand-houding
van Christelijke Scholen af te staan, wat
voor de gemeenté voordeeligex* uitkomt dan
dé stichting van 'een geheel nieuwe school.
School cn terrein behooren toe aan dc
Ned.-Herv. Gemeente, waarvan het school
bestuur het gebouw huurcle. Het kerkbe
stuur biedt het schoolgebouw aan voor
f 10,000 en den grond aan den Common-
dcurslaan gelegen tegen f 1,50 de vierk.
Meter, welke grond geschikt is voor bouw
grond. Voor schoolmeubelen enz. rekenen
B. en W. op f 7500 waardoor met den grind
het totaal bedrag van f 23,500 zal gevorderd
worden. De raming voor een nieuwe school
bedroeg f 35,500, waarbij dan echter geen
terrein, dat voor andere doeleinden nog
zou kunnen gebruikt worden.
B. en W. meenen dan ook, dat er alle
reden is om tot deze transactie te besluiten
De heer Van Duyvenbode beaamt dit,
maar f 7500 voor meublieering en leermid
delen komt hem te hoog voor voor een
school met 120 leeriingeu, te moer, omdat
men de bestaande meubels en leermidde
len mee overneemt.
De Voorzitter zegt, dat de bestaande
meubileering en ook de leermiddelen ver
ouderd zijn.
De heer N. Parlevliet vindt een bedrag
van f 7£>00 ook veel te hoog.
Wethouder R. Ouwehand betoogt-, dat
oen kleine school aan meubileering en leer
middelen naar evenredigheid duurder is,
dan een groote. Het bedrag staat echter
niet vast: kan hét minder, dan grijpen B.
cn W. dit ook aan
Daarna wordt het voorstel aagenomen.
Hiei-na werd besloten tot het aanbren-
ge.n van enkele wijzigingen in dc begroo
ting 1922, in den zin zooals deze door B.
cn W. waren voorgesteld.
Daarop stelde de Voorzitter de rond
vraag aan de oi'de.
De heer Parlevliet: De zaak (Werther
is er ook nog.
De Voorzitter zegt dat die straks komt.
Bij de rondvraag wil do heer Van Leeu
wen weten of het waar is, zooals door de
Christelijke Zeelieden bond in zijn orgaan
is geschreven, dat de Minister bij den bur
gemeester lxeeft aangedx'ongen om voor de
werklooze visscherlieden een steunregeling
te treffen.
De Voorzitter wil daar niet dadelijk op
antwoorden. Waarom heeft do heer Van
Leeuwen niet overeenkomstig het regle
ment van orde de vraag 21 uur vóór de ver
gadering ingezonden 4
De heer Van Leeuwen: ,,Ik zond haar
reeds elf dagen te voren in". (Gelach).
Burgemeester en secretaris zien elkaar
verwonderd aan.
Ja, zegt de heer Van L., ik zond den
brief over do post.
Gefrankeerd vraagt de secretaris.
Zeker, met een tien een Is postzegel.
Het misverstand zal onderzocht worden
en de vraag later beantwoord.
Hierna werd de openbare, vergadering ver
auderd in cerx zitting met gesloten deuren.
De naam gemeente-ontvanger Werther
hoorden wij bij het heengaan mompelen.
Na een half uur gingen de deureo weder
open.
De Voorzitter stelde nu aan dc orde het
rapport van dc' Commissie van Ondexzoele
inzake <le achterstallige solxoolgeldcn en
belastingen over cle jaren 19121919.
Ter nadere toelichting'vermelden wij hier
dat deze kwestie roeda. geruim-em tijd de
gemoedei'en der Katwijksohe bevolking bo
zig houdt. Vooral nadat vervolgingen wer
den ingesteld, tegen de nalatige betalers,
terwijl bleek dat een aantal aanslagen
röed3 waren verjaard.
In December 1912 werd reeds eon com
missie yoor onderzoek beiiroemd, waarin
toen ook zitting had de heer R. Ouwehand,
die echter bedankte, nadat liij benoemd
wei'd als wethouder. De Commissie bestond
nu uit de lxceren De Ruiter Zijlkcr, voor
zitter (die eolxer niet ter vergadering was),
Van Duy venbode, C. dn Duik, N. Parle
vliet en I. van dep Perk.
Hot zeer uitvoerig rapport dat een ge
volg was -van -een langdurig onderzoek in
dc boeken en bescheiden van den ontvanger
en waarin in eon zestal punten diens te
kortkomingen werden uiteengezet, waarbij
bleek dat het tot-aA! bedrag van achterstal
lige cn nu oninbare posten beloopt f 1813,
werd punt voor pmit voorgelezen en be
sproken.
Do conclusie, waartoe dit rapport kwatn
was, dat d-aw haar de outvaiiger ongeschikt
werd geacht voar z'jn betrekking en voorge
steld om hem ontslag te rerleenen uit zijn
ambt on een node? door dea Raad te bepalen
datum.
Ingekomen was ook ©en antwoord van
den heer Werther waarin hij ziok verde
digde op de verschillende tegen hom aan
gevoerde grieven, en opmex-kte dat hij tel
ken jaro op wettige wijze is gedechargeerd
geworden van zijn beheer.
Hij heeft steeds op tijd alle wettelijk©
middelen voor de inniog der belastingen
toegepast en meent gehandeld te hebben
in den geest van B. en W. en van dea
Raad.
Tijdens zijn ziekteverlof heeft zijn ver
vanger in overeenstemming met B* en W.
en den Raad in denzelfden geest gewerkt
als hij.
Ged. Staten hebben bij hot controicerea
der boeken en kas nooit opmerkingen ge
maakt en ook de verificatieoommissi© Vt*«
de Vereen, van Ned. Gemeenten heeft geen
aanmerkingen op zijn beheer gemaakt. Hij
is dan ook overtuigd dat hij zijn ambt eer
lijk ©n vlijtig heeft vervuld en Is zich niet
bewust iets gedaan te hebben, dat de zware
straf, welke de Commissie hem heeft toebe
dacht, te verdienen.
Er ontspon ziah naar aanleiding van het
rappox*t en de apologie van den heer Wer
ther een uitvoei'ige en dikwijls onaangena
me discussie.
De heer Meerbuig heeft zeer tegen dez©
vergadering opgezien. Het rapport is ver
nietigend voor den heer Werther. Het wil
clen heer W. uit zijn ambt ontzetten. Gezien
den leeftijd vau den man, de vele dienstja
ren, zijn onberispelijk gedrag, zijn be
proefde eerlijkheid wenschte hij een mil
dere straf toe te passen en stelt daarom
voor dezeu ambtenaar een ernstige beris
ping toe te dienen on hem nrade te doelen
dat dc Commissie van oordeel is dat hij
niet geschikt kan geacht worden voor zijn
betrekking.
De heer N. Parlevliet verdedigt' iui het
rapport en valt tegeijk scherp aan de ver-'
dediging van den ontvanger.
Heb is niet waar dat de boeken gecon
troleerd zijn, en dat op zijn beheer nooit
aanmerkingen zijn gemaakt. Alleen d«
voorzitter heeft hein een pluim op den hoed
gestoken bij do vaststelling van zijn ver
hoogd salaris. Met moet het publiek maar
eens hooren.
De Voorzitter (erg boos) zegt, dat de
heer Parlevliet op zijn woorden moet let
ten. Het geldt hier ecu ambtenaar die dag
en nacht heeft gewerkt. Niemand is trou
wer in zijn werk als hij on. is zoo volko
men te vertrouwen.
De heer Parlevliet: Waarom bekent hij
zelf 6chuld aan de commissiet
De heer R. Ouwehand, al wil hij gaarne
meegaan met het voorstel van den heer
Meerburg, wil tooh ook opmerken, dat dei
heer W. niet vrij uitgaat. Hij gaat daar
voor de geheele gesohiedenis na en noemt
zelfs de bedragen die jaar op jaar ach
terstallig bleven. In do oorlogsjaren bad
men deze gemakkelijk binnen kunnen krij
gen. De zaak is dat de Raad evenals B.
en W. een te g.oot vertrouwen in dein out-
Voeger hebben gesteld, bij wien zij geeft
verzuimen durfden vei-onderstellen.
Achtereenvolgens voeren nog het woord
de heeren Gximbergan, Van Duyvcrxbode,
Van Leeuwen en Van der Perk en De Klerk
sXe allen critiek op het beleid van den ont
vanger uitoefenen, al achten zij hem als
perscDi. hoog en ziju eerlijkheid boven all©
verdenking. Alle houden vol dat hij in hefc
uitoefenen zijner functie nalatig is g©i
weest.
De Voorzitter pleit ten slotte nog vocf
clementie. Hij verzoekt den heer Meerburg
liet slot van zijn voorstel te wijzigen in
dien zin, dat er wórdt gelezen: ,,de Ra&d
besluit den Ontvanger een berisping bo©
te dienen en hem medo te doelen dab hij
volgens de Commissie bij de uitoefening
van zijn ambt nalatigheden' heeft gepi-»?gd.
Na eenige veraard© discussie werd dit
voorstel ?onder .hoofdelijke stemming aan
genomen waarna de vergadering werd ge
sloten.
Ondanks het late uur vormden er zich
nog groepjes raadsleden die het geval nog
eciisybe6prakcn.
NOORDWUK. Dezer clagein zijn bierf
bijna alle telefo:T:pale»n uit don grond ge
haald. Dezp waren door don ondorgrond-
schen kabel overbodig geworden.
ik mij bozig; houd inet het Braiilc-
bot schrift voor blinden) komen er dik-
vnendeii en kennissen naar xnij toe, om
naar dat gekrabbel" te kijken. .Dit nu
43 vt>or m'j aanleiding hier liet een en ander
e| bot Brailleschrift to vertellen, en dan lxeel
1 e' kort eox'st oen historisch overzicht hiex-
govoa.
aan hol einde der achttiende eouw was
?fcrold c-r vrijwel van overtuigd, dat blinden
üdnu. wat konden verdienen met
i; f' ea zii waren aangewezen op de
weldadigheid; een denkbeeld, dat tlians
'orJtIJW°^ ^^'dvxhoid der menschon
jyKokukligd. Blinden konden, zoo heoltc
xuete loeren, niets doen, onxda/t zij niet
j-'a zien
laatste helft der 18de eeuw leefde in
rijk eea onderwijzer, Valentin Hou/, die
^Toppen g e voelde, in d ictn toestond ver-
u'j* bren®®' onïdat hij begreep, dot
'W f ^an Z'J z^cn» loch wöl kon
k.,,' 4 3 0(A kon loeren. Hoewel Houy veel
Blinden
outmooMe, begon hij met eon klei-
-- jongen proeven te nemen, ca spoe-
kfo liij, dat het kind zeer goed vnt-
Ict''"d tiSdhdlend0 dingen te leeren kennen.
blinden zóó ver te biongen.
yV - JP
B!ii ten
au schrijven.
N-'SOn met groote letfters van hout te
kind in de hand te geven
aon r^n° Sevooide spoedig -lxct versohil
i B atv.?0 *0tto?s leerd©- dus een A van
wenden gevownd an gelezen, de let
tors kleiner gotfiaakt, kater gegoten in letter
specie, oon voauii wond gemankt, on hot blindo
kind kon zóó lezen, wat zijn onderwijzer ia
dion vorm End gezel
De proef, om chic lettors op papier hoog op te
drukken, gelukte, on zoo word hei mogelijk,
voor blinden boeken samen te stellen, alzoo
hun lootunr te. bezorgen.
Toeoi het bliook, dait Hoaiy gelijk had, waren
er sjKïedtig meerderen, die hom wilden helpen,
on zalfg de Rogeering was bereid, de zaak van
blindenzorg tor hamd le nemen, cn riohtte in het
jaar 1784 te Parijs op het „Institution Natio
nale des Jeunes Avougces", op den Boulevard
do> Invalides, waar het thans nog is.
"V/el wenden de leerlingen onderwezen in
lezen, on ook in hanidworioon maar men ge
voelde spoedig, dat or nog <?en groot gebrek
bloei beslaan, n.l. do blinden moestem ook kun-
ixnx soli rijven, en dit schoen omoploöbaar. Tooh
Bou'Ook hierin vorandoring komen.
In 1809 werd, in oen klein plaatsje in F ia nk-
rijk in het gezin van den zadelmaker Braille
oen zoom gdborem, dfio den naam van Louis dra
gon zou. Het venftje groeide voorspoedig op, en
reeds op zasjarigeux leefitiji hield liet ar veel yam
fax zijns vaders werkplaat^ mot leder en mes
sen te spelen Vader Braille sdheen datarin geen
gevaar te zien, want hij liet het kind vrij zijn
gang gaan, tot de knaap op zekeren dag onge
lukkig de punt van can mos in het rechter-oog
kreeg, waardoor hij dit uitstak. Kort daarna
verloor Louis Braille ook het andore oog. en
was du3 geheel blind.
Zijn ouders deden hem zoo spooüig mogelijk
tn het Parijsche Instituut voor Blinden opne
men, waar hun zoon blijken yan een good vcr-
öt&nd gaf, on waar hij in de muziekjwerd op-
gdleid. Gp 18-jarigon leeftijd werd Louis
Braitöo tot muantikleeraar aan hot Instituut be
noemd, en van nu af logde hij or zioh op too,
voor zijn lotgeoioofton oen echrrÊt uit te denken,
dot hun de mogelijkheid rou openen, mot olkan-
dor brieven te wisselen, on boekon in bozit te
krijgem. Mot zijn vriend Foiicaud vond hij een
machine uit, «die bestond uit oen vierkant zinken
blad, waarop oen ijzeren raam lag. Do reoht or
en linker-zijl ijst van dat raam waren op be
paald» afstanden doorboord en in diie gaten
rustte een waai car, cdnsdiigcaudc bovenaan in tien
knoppen, die van onder in tien sliftem uitliepen.
Deze waa/ior wend door middel van oen eohroftf
over het zinken blai gedraaid, die knoppen wer
den dan neergedrukt, on van de daaruit ont-
steno puiïfcem werden de Latijasröxe lettere voel
baar govoiand.
Dit sdhnift was zoor uitgebreid, primitief, las
tig te loeren, bijna ntert too te passsen door da
groote tijdruimte, welk.? het schrijven or van
vorderde, cm de machine wae zóó duur, dot
bijna niema/nld er aan docht, or oen aan tc
Kohaffen- Louis Braille begroop al hooi spoedig
dat hot zóó niiot gang, on kwam op het denk
beeld, «cfon gewonen lettervorm te veriaten, on
een afzonderlijk alphabet voor blinden uit te
denken. Na voel en tang zoeken, vele en vruch-
teüooze prooven, gaf hij in 1832 zijn eigenlijk
.schrift voor blinden" xrit, wélk schrift tot he
den nog onveranderd door alle blinden ter we
reld gebruikt en gewaardeerd wordt.
Ook nu worlen de letters gevormd door pun
ten, en het grootste aantel, noodag tót vorming
van eon Hotter of teéken, te zes.
De machine, die wordt gébruikt, moge m
verschillende landen van vorm veranderd zijn,
Frankrijk hooft haar gehouden, zoo ais Louis
BraiHe haar iioeft gomaatol, en wij willen deze
machine dan ook boséhrijven.
Eon geribde, v/uiken plaat, de ribbels niet
mor dan coa mdlimotor brcod, en ook de schoi-
ding niet broeder. Daarop oen vierkant houten
\*aam, wélks xwhtor- on liifk er-lijst voorzien
zijn van gaatjes, ongeveer vijf of tien millimoter
van elkander oon losso liniaal, van koper, oven
brood als de zinken plaat, of beter, even lang,
als do plaat breed is, zoow.nt 50 cM
Dc koperen liniaal, ongervoer 12 mM. bo>ed, is
verdeeld in twee rogcis langwerpige vierixoo-
kigo vakjes, allo aan eik ander gelijk, waarin,
met oon stift wordt geprikt, twee punten Ln do
breedte, drie in d)o lengte. Doordien nu do on
derliggende zinken plaat regelmatig geribd is,
laten dto prikken van d*o stift punion na, en do
leze n. do blinde kont, aan dc ver.-oh Mende vor
men, waarin die pamten staan, do lettors.
Ik geef hier het alphabet, dot, bij ©enige op
merkzaamheid, in kort on tijd tc leeren -is. Deze
kWox'toc-kcns ontstaan, doordat raon in dik pa
pier (do drkLe van briofkaartformulieren) mot
oon jfoort priem prikt.
Hot oigonfaardigo van het Brailleschrift te.
dat het ram rookte» naar links wordt geschreven,
omdat de punt on, due aa n d«on voorkant wor
len ingedrukt, natuurlijk aan den achterkant
uitkomen, en het schrift van links naar rechts
gelezen woédt; waarvan bet gevolg is. dat de
lettere bij hét lezen andersom komen te staan.
Wanneer u dit nu alles weet, kunt tl mij mis
schien wed begrijpen, wanneer ik in hot kort do
verschillende lottorteakoivt uitleg. Ik ga dan de
punten nummers g^ven, en spi^ok van:
punt l, dat boteekonl: reohis bovenaan; j I
punt 2, dal bo toekont: rcohls in 't midkdbcm;
punt 3. dot lietóokoni: rechts omidieraaLn;
punt 4. dat beteokont: linlks bovooaan;
puivt 5, dat botookont: lints in 't midlden ©n
punt 6, dat betoafcontlinks onderaan.
Dit allo3 binnen één vierhoekig bokje.
abcdofgbij I
1 12 1.4 140 15 124 1245125 24 215. j
k, I, ooi, ii. o, p, Cf, r, a, t. zij" gelijk aom: I
a, b, c, d, e. f, g. h, l j, plus punt 3, dtcaj
reohts on doaan.
ti, v, x, ij, 7. zijn gelijk aan:
a, b, c. d, e, plas punt 3 ©n G, dus rochls «en
links onderaan
De w Ls oon uitzondering cn bewtaan uit do
punten 4 5 6 2.
Zoo zou ik nog verder kunnen gaan, on do
Franscho on DurUche took cms kunnen uitloggen,
raaaT ik zal d*c rtvimte, dti» mij nu nog overblijft,
liever gebruiken, om u aan to wakkei-cm hot
Brailleschrift in vijf lossen te leeron.
Ik doe dit beroep op u uit naam van allo
blinden over dc gelioolc woield.
Er zijn wél is waar drukkerijen voor Braülo-
sohTif't, o.a. te Parijs, ma-ar ,Iïot drukkon van
deze boeken is voor de bliiid-on niot le botnlen,
omdat het voorbereidende work to veel tijdroo-<
vered is en dus te duur betaald moot worden.
Ia vijf uroa leert men gemakkelijk do loiter-
teokeofl van het Brailleschrift; daarna doet al
leen routine hot overige.
Gaarne ban ik bereid hoDng^telk-ndon tia-
der o irflicditingen te geven 'a Dinfctegsml'Magd
tus^ohen. óóu on drie uur.
LOES "V^AN TT ALT, 1^,
v w Pln-nto ge 14. J
