UIT ONZE STAATSMACHINE.
Burgerlijke Stand v. Lelden
INGEZONDEN.
posten waarop c)oze bezuiniging werd ver
kregen aan een beschouwing te onderwer
pen. Zulk een beschouwing voert evenwel
ai spoedig tot critiek. Misschien zal daar
aan niet geheel te ontkomen zijn; men
jhoude ons echter ten goede dat'wij thans
daartoe niet overgaan. Wanneer de critiek
wordt losgelaten op bezuiniging, dan be-
loopen wij de kans dat er bedroefd weinig
van terechtkomt.
Voor komende jaren kan nog een vermin
dering van uitgaven met 3V/j millioen in
uitzicht worden gesteld. Een sluiting der
begrooting is dus voor de toekomst vrijwel
bereikt.
Het is echter te vroeg 'daarover reeds
thans te juichen. De teruggang der mid
delen heeft haar laagste punt ook in de
raming van 1923 wellicht nog niet bereikt
en anderzijds zal zonder verlaging van
sommige al te drukkende belastingen blij
vend herstel van hot economisch leven be
zwaarlijk zijn t© bereiken, verklaarde de Mi
nister. 't Is geen belofte die hier wordt
gedaaJ), maar dat bij Minister De Geer
het aanstippen alleen al niet zonder betee-
kenis is, daarvan zijn we overtuigd, even
als van zijn vaste voornemen om de finan
cieel© teugels strak te houden.
Uit de millioenennota spreekt vastbera
denheid en zelfvertrouwen, een kloek onder
de oogon zien van de werkelijkheid. Daar
om zal minister De Geer niet slechts bij
'de Staten-Generaal aan wie hij er om
vraagt, maar ook in de publieke opinio
Jycrtrouwen ontmoeten.
Onder den titel „Dit is dus op 'fc oogen-
blik perspectief" uit ,,De Nieuwe Rotter-
damsche Courant" (lib.) zijn teleurstelling
als volgt:
Na de openingsrede is ook de millioenen-
ïeda een teleurstelling geworden. De nota
Is heel wat uitvoeriger, dan vorige jaren,
omdat de minister er een omslachtige, en
niet steeds gemakkelijk te volgen, uiteen
zetting in ten beste geeft, volgens welke
methode gepoogd is een sluitend budget
aan do' Staten-Generaal aan te bieden,
maar de korte zin van het ingewikkeld be
toog komt ten slotte hierop neer,dat
het niet is gelukt.
Na een zeer critiscKe beschouwing van
de begrootingscijfers concludeert het blad,
'dat het tekort over den dienst 1923 aan
merkelijk zal zijn, als er geen krachtiger
maatregelen worden genomen. Zoo'n te
kort zou „op zichzelf" zoo erg niet zijn
als 1923 los van het jaar dat voorafging
en los van die, welke volgen, kan worden
beschouwd. De regccring weet echter even
goed, dat dit onmogelijk is en. erkent het.
Welnu, indien dit zoo is en wij ge-
loovcn het met do rogeering dan is
1923 slechts één jaar uit een serie gelijk-
feoortige jaren. Dan zal men bij het op
maken van do begrooting voor 1924 voor
dezelfde moeilijkheden staan, als nu wor
den ondervonden. Het tekort weg te cijfe
ren met „perspectief", d.w.z. het tekort
te tcekenen zoodat het ten slotte in een
klein stipje uitloopt, dat men nauwelijks
meer ziet, is struisvogelpolitiek. Dit jaar
met een niet sluitende begrooting genoe
gen nomen, wil niet anders zeggen, dan dat
het volgende jaar van hetzelfde laken een
pak zal worden aangemeten. Het pers
pectief, dat de regeering ons zien laat is
een sluitende begnooting telkenjare op
nieuwvoor bet volgende jaar. Zoo in
den trant van don herberg bij Leiden, waar
men vandaag voor geld, morgen voor
>,niet" terecht kan.
Kort geleden heeft „De Standaard"
onthuld, dat het financieele program der
regoering er een was voor sleolits één jaar.
Men heeft zich toon gevleid met de ge
dachte, dat er althans over de noodzake
lijkheid van een sluitende begrooting on
©ver de middelen, waarop dat bereikt wor
den 3DU, eenstemmigheid was. Dit blijkt
thans niet eens het geval. Men is niet ver
der gekomen, dan tot een financieel be
leid, dat de werkelijkheid, d. i. den nood-
stand onzer financiën en de noodzakelijk
heid, onmiddellijk evenwicht tusschen in
komsten en uitgaven te verkrijgen, ziet
in het verre verschiet.
„Het Handelsblad" Qib.) vindt in de be
grooting wel sporon van e-en zeer aanmer
kelijke versobering van den staatsdienst,
maar acht de voorgestelde bezuinigingen
niet in overeenstemming met de ijzeren
noodzakelijkheid:
„Do inkomsten zijn geenszins laag ge
raamd. De uitgaven zullen stellig liooger
blijken dan de raming. Ten opzichte der
militaire uitgaven is de regeering terug
geweken voor „stillo krachten." Bij de
berekening van het tekort, <lat mede hier-
idoor zal blijven bestaan, na doorvoering
der nog voor te stellen bezuinigingen, is
geen rekening gehouden met het natuur
lijk accres der uitgaven, de stijging der
rentelasten, etc."
Het is to begrijpen dat „Het Volk" (soc.
'dem.) niet bijster te spreken is over „de
weder-invoering van 'premie-neffing voor
ide pensioenen."
In het voorjaar opende de regeering
hiertoe de mogelijkheid, maar verzekerde
bij de interpellatie-Ketelaar, dat zij „geen
plan had van die mogelijkheid gebruik te
malcon" en het doel slechts was „de vol
gende regeering" niét te binden. Die „vol
gende regeering", die niets anders is dan
'de weinig gewijzigde vorige regeering,
maakt nu van de geopende mogelijkheid
gebruik. Als dit geen grof boerenbedrog i»
verkiezingstijd was, wat is het dan well
Over de bezuiniging op do arbeidshegroo-
ting lezen wij alleen, dat 3b van de tien
millioen gevonden zal worden door wijzi
ging der verzekeringswetten. Welke deze
wijzigingen zullen zijn, wordt in het mid
den gelaten.
Derhalve laat ook de millioenennota nog
/*ccl in het duister, maar blijkt er wel uit
dat gewichtige volksbelangen allerminst
bij de bezuiniging gespaard zullen worden.
■Dat wordt dus vechten, en stevig ook. -
Dat deze brief van den Minister van Fi
nanciën met meer dan gewone belangstel
ling werd tcgemoetgezien om den nood der
tijden vindt ,,De Telegraaf" (neutr.) begrij
pelijk. Toch make men zich in dit opzicht
niet tè veel illusieshet aantal belangstel
lenden is waarschijnlijk relatief gering,
zegt het blad en wel om de volgende reden:
De schuld van de zeer geringe belang
stelling ligt o.i. vooral bij de Overheid, niet
bij de onderdanen. Haar oorzaken zijn vnl.
tweeërlei, lo. Ons ingewikkeld op Fran-
sche leest geschoeid comptabel systeem,
ten gevolgo waarvan een dienstjaar ten
minste twee kalender jaren openstaat. 2o.
Het nalaten van de Overheid doelbewust
de belangstelling yan den gemiddelden
burger op te wekken, ten gevolge waarvan
het beginsel der openbaarheid veelal tot
vorm is versteend en geen werkelijke
kracht in het "maatschappelijk leven is ge
worden.
Bij de bespreking der cijfers vindt het
blad de dekking van het tekort van ruim
f 52.700.090 aannemelijk en liet resteerend
tekort van f 5 millioen niet verontrustend,
vooral als men in aanmerking neemt, dat
het bezuinigingsleven nog in 't aanvangs
stadium verkeert.
Het blad eindigt zijn beschouwing als
volgt:
Indbrdaad gelooven wij, dat indien de
voorgenomen maatregelen energiek en
spoedig worden doorgevoerd, de dreigen
de financiccle gevaren nog kunnen worden
bezworen. In do komende jaren zal men
echter mede vooral vanwege de voortdu
ring der malaise en ter wille van belasting
verlaging op den ingesl.igcn weg moeten
voortgaan en zich daarbij niet aan een ge
lijk percentage voor allo Departementen
kunnen houden. Hier gluurt de zotte ge
dachte eener Departementale autonomie
weer om den hoek. Op elk Departement
en op elk hoofdstuk moet bezuinigd wor
den tot het uiterste eh ook boven een ze
ker gemiddeld percentage uit. Opdat het
tekort op den gewonen dienst verdwijn©
cn hoe eer hoe liever in een overschot om
sla. Dan kan de Ministerraad delibereeren
over do wettigste besteding van dit over
schot.
Voorts missen wij in de perspectief-be
schouwingen noode iets over do woning-
bouw-politiek. Daar en bij de voorschotten
aan de Koloniën ligt het meest dreigende
gevaar voor onze vlottende schuld en voor
onzen gulden.
(Nadruk verboden).
De Grondwetten. II.
De 'Grondwetsherziening van 1840 was
noodig geworden door de afscheiding van
België. Veel verandering bracht zij overi
gens niet, zooals wij gezien hebben, en do
gewijzigde Grondwet voldeed aan geon
der partijen.
Do liberale leider, mr. J. R. Thorbecke,
bad al in samen werking met ander on een
schema van ingrijpend© wijziging gegeven,
maar eerst do gebeurtenissen van 1848 ga-
van den doorslag en Willem II benoemde
toen in overleg met den Voorzitter der
Tweede Kamer, Boreel van Hogelanden,
een Commissie van 5 leden om een nieuw
ontwerp gereed te malven. Die z.g. 5 man
nen waren: Thorbecke, De Kempen a-er,
Lucas, Stoiin cn Donker Curtius.
Hun ontwerp werd in October 18-13 door
de dubbele Staten-Generaal aangenomen.
Door do Grondwetsherziening van 1948
werd de Koninklijke maoht sterk beperkt
alle geheimdoenerij in de behandeling van.
wetten vervieler kwamen directe verkie
zingen het volk werd opgewekt tot zelf-
regeering.
Eenigo van de voornaamste wijzigingen
laten wij hi^r volgent
De leden van Tweede Kamer, Provin
ciale Staten en Gemeenteraden werden
direct gekozen door kiesgerechtigde bur
gers.
De vergaderjngen van die colleges wer
den openbaar.
Aan de volksvertegenwoordiging' werd
bet recht toegekend van amendement, en
quête en interpellatie
Er werd bepaald, clat allerlei aangele
genheden bij de wet geregeld zouden wor
den en dus werd de macht dca Konings
beperkt.
Do fillisters werden verantwoordqlijk
in staatkundigen zinde Kaning word on-
schendba?^.
Er werd vrijheid gegeven van vereeni-
ging en vergadering, van godsdienst en
onderwijs.
Do Koning heeft het recht de Kamera
beide of afzonderlijk te ontbinden.
De Grondwetsherziening van 1887 heeft
in hoofdzaak uitbreiding van het kiesrecht
ten gevolge gehad, die in 1696 bevestigd
werd.
In 1917 heeft een nieuwe herziening
plaats gehad, die zich bepaalde tot artikel
80 (het kiesrecht) en art. 192 (onderwijs).
Wat liet kiesrecht aangaat, werd dit
'uitgebreid tct alle mannen, dóe niet uit
drukkelijk uitgesloten werden verklaard
en aan de vrouwen word voorloopig het
passieve kiesrecht toegekend, terwijl de
beletselen tegen actief vrouwenkiesrecht
werden opgeheven. Verder werden even
redige vertegenwoordiging en stemplicht
ingevoerd.
Later is bij afzonderlijke gewone wet-
geving^iet actieve kiesrecht aan de vrou
wen toegekend.
Voor het onderwijs bracht de Grondwet
van 1917 finnncieele gelijkstelling en vrije
concurrentie van bet openbaar en het bij
zonder onderwijs. Dit laatste had bij de
wetten van 1SS9 (Mackay), 1901 (Borge>-
sius), 1S05 (Kuyper) en 1912 (Heemskerk)
steeds sterker steun uit de openbare kas
sen ontvaDgcn, maar eerst 1917 bracht de
z.g. bevrediging.
Over de nu nog aanhangige Grondwet
herziening" kunnen wij zwijgen; do laatste
eal het zeker niet zijn, want er zijn nog
verschillende punten, waaromtrent de
overtuiging bestaat, dat zij wijziging moe
ten ondergaan.
Wij laten hiör volgen een overzicht van
de samenstelling der Tweede Kamer, van
da kiesbevoegdheid der burgerij, en van
do samenstelling der Eerste Kamer onder
de opvolgende grondwetten.
a. Samenstelling d-er1
Tweede Kamer.
1S15 Er zijn 110 leden, die gedurende
drie jaar zitting hebbein; maar van wie elk
jaar een dei do deel aftreedt. Zij worden
gekozeD door Prov. Staten, die c3a Gemeen
teraden vertegenwoordigen, welke laat
st en gekozen worden door kiescolleges,
waarvan de leden door de burgerij worden
aangewezen. (Sterk getrapte verkiezing).
1848. Het aantal leden wisselt afop
elke 45,000 inwoners is 1 lid. De leden heb
ben zitting voor 4 jaarom de 2 jaar
treedt de helft af. De leden worden recht
streeks gekozen door de kiesgerechtigde
burgerij. (Zie onder b.).
1887. Er zijn 100 leden, gekozen in enkel
voudige districten. Zij hebben 4 jaar zit
ting en tredbn allen tegelijk af.
1917. Er zijn 100 leden, gekozen bij alge
meen manaienkiesrecht, volgens evenre
dige vertegenwoordiging. Zij hebben 4 jaar
zitting en treden tegelijk af.
1922 als 1017, maar nu hebben ook de
vrouwen stern.
b. Kiesbevoegdheid.
Van 1815—1848 had het volk geen kies
bevoegdheid.
1848. De kiezer moet zijn mannelijk Ne
derlander, 23 jaar, in het volle bezit van
burgerlijke en burgerschapsrechten en
een zekere som dn 's Rijks directe belastin
gen betalen van ten minste f 20 tot ten
'minste f 160 naar den aard van de woon
plaats (census).
1887. De kiezer moet zijn Nederlander,
niet beneden 23 jaar (25 jaar). De eisch
van den census alleen vervaltkiezer is
ook hij, die overigens bezit door de wet te
bepalen kenteekenen van geschiktheid en
maatschap pel ijk en welstand.
1896. Do kiezer moet Nederlander zijn
en minstens 25 jaar oud on sedert 18
maanden ingezetene. Hij moet zeke-ro ken
teekenen van geschiktheid en maatsohap-
p el ijken welstand bezitten. Er zijncen
suskiezers; huurkiezers (woning); loon-
kiezersgrootboek- em spaarfcajikkiczers
en cxamenkiezers. Dcor uitbreiding klimt
het aantal kiezers tot ongeveer 850,000.
1917. Algemeen kiesrecht voor manne
lijke Nederlanders evenredige vertegen
woordiging; de vrouwen mogen gekccen
worden, maar kiezen zelf niet. Er zijn on
geveer 1,500,000 kiezers.
1922. Algemeen kiesrecht voor mannen
en vrouwen.
a De Eerste Kamer.
1815. Er zijn 40 k 60 leden, die door dén
Koning voor het leven benoemd worden.
1848. De Kamer bestaat uit 39 leden, ge-
kazen door de Prov. Staten. Op elke 3000
inwoners is er een op do lijst der hoog-
aangeslagenen, waaruit gekozen mag
worden. De leden hebben 9 jaar zitting e>n
<xm de 3 jaar treedt een derde af.
1887. Er zijn 50 leden, gekozen duor do
Provinciale Staten uit do hoogst aange
slotenen (nu 1 op de 1500 inwoners) en
personen, die een hoog ainbt beklecden of
bekleed hebben. Aftreding als na 1848.
1917. Er zijn 50 leden, gekozen dooi' de
Provinciale Staten bij volkomen vrije
keuze. Aftreding als voorheen.
Worden do nu aanhangige voorstellen
aangenomen, dan zullen do leden van de
Eerste Kamer ook volgens evenredige ver
tegenwoordiging worden gekozen en gedu
rende 4 jaar zitting hebben.
Opgave van personen, die zich te
Leiden hebben gevestigd.
Mcj. M. Renes, dienstbode, Morschweg 5a.
iMcj. M. Laufkotter, kl.zustcr, Pelikaan
straat 1. Mej. J. Schwietert, kl.zustor,
Pelikaanstraat 1. P. A A. Fiouw, distill.-
knecht, Oude Rijn 48. C. N. J. Witte en
gezin, TTtr. Voor. 7a. Mcj. M. Herakamp,
Rapenburg 131. Mej. J. A. Ruijs, Rapen
burg. M. Barlusclike, horlogemaker, Pa
pengracht 11. Mcj. A. M. de Mey, dienst-
boidlo, Haagwog 2. J. W. Swaak, brood
bakker, Rijn dijkstra at 64. A. J. Jutte en
gezin, smid, v. d. Duynstraat 24. P. v. d.
Wijngaard, bankwerker, Bloemistenlaan 5.
Mej. C. 0. v. d. Hulst, dienstbode, Witte
Singel 2. G. F. Kruiitkooft, bedrijfslei
der L. P.-K. Oh ©opsteeg 21. Mej. P. W.
M. A. Baetsen, Koordeinde 50. H. Mw
Hfrus, Breestraat 105. -Mej. J. G. Batter-
man, dienstbode, Witte Singel 93. Moj.
J. 0. M. Rietbergen, huishoudster, Witte
Singel 79. Mej. A. J. v. Backum de Boer,
onderwijzeres, Rapenburg 66. Mej. M. W.
Th. Yermey, Noor deinde s50. -Mej. M.
Bruin se, dienstbode, Schelpenkado 37.
W .v. Dragt cn gezin, v. dl Duynstraat 20.
i H, v. d. Boogaart, teohn. ambt. Prov.
Waterstaat, Rijndijkstraat 99. Mej. Y. Th.
v. <L Hoeven, verpleegster, Hooge Rijndijk
63. -P. J. 0. Maars, onderwijzer, Plant
soen 7. Mej. R. 0. de Jong, onderwijzeres,
Morsohwog 38. -Mej. T. Plomp, dlienstr
bcide, HaarLsüflaat 46. Mcj. H. J. de Wijs,
ass. Scheikunde, Oude Rijn 68a. «-* J. 0.
Slegtonhorst, touwslager, Aloëlaan 8. r—
A. Thotm'ae, suikerbakker, Oude Rijn 124a.
R. H. Cohen, Schelpenkade 41. Moj. wed1.
J. Elahofv. d. Reijden en gezin, N arm sta*.
7a. D. Keijzetr en gezin, handelsreiziger,
Haarl.str. 18. J. nr. Oostenbruggc en ge
zin, Drie-Oct oberstraat 12a. W. A'. Blom,
chauffeur, M. Moonstr. 50. K. -van Hou
ten, dienstbode, Geetregracht 52. A. van
Kluyven en gezin, koopman, N. Beesten
markt 2a. i E. Bolderdijk, sergeant, Morsch-
pcortkazexne. L. G. J. Bogaards, sergeant,
MicirsehpoortkazjcTne1. s Mej. 0. Ammelmann,
leliigiieuse, St.-Josephsgesticht. E. M. "W. V.
Emmerik, 'bouwkundige, J. W. Frisostr. 39.
Mej. B. do Wit, verpleegster, Acad. Zieken
huis. m Mej. G. Fcenstra^ buffetjuffrouw,
v. Bancherostraat 6. J. A. v. d. Bloem, Rijn
straat 28. f-H !A'. 0. Tomen', verpleegster,
Oegstg.laan 6. Baron Wl F. fA'. v. Haer-
Bolte, HaugWegi 10. r—'Al U. v. Stipriaan
Lukeiuö, Blcemimartkf 18. - Al v. rdL Does 'de
Bij©, RaperibuWg 1q3. Mej. rA\ H. Q. Ii
Rink, Plantsoen 63. L. Pet, I^aaTsenm.str.
3a. Mej. J. v. Eg mond, Rjjnsb.wcg 71a.
II. Heaséünk, ingenieur, K.-Galgcwater 3.
J. Meyer3, boerenknecht, Wit to Laan 6.
S. Keylr kleermaker, Haarl.str. 31. Mej.
L. H. d'Autretsch, Dric-Octoberstraat 41a.
Mej. A. Stoker, Drie-0cto3>erstraat. S.
Seïnstra en gezin, four ie r, Nanniestraat 18.
H. van Hees, koperdraaior, Vorrerstr. 38.
Opgave van personen, die uit Leiden
zijn vertrekken.
Mej. E. Hovestad, Rhenen, Duist erweg 10.
F. L. P. Tielamans, Schijndel, onderwijzer.
H. Bunnig, Voorburg, Vondelstraat 36. Mej.
G. v. Ginkol, Utrecht, Leiöschstraat 13. D.
Verboon, Don Raag, Binckhorststraat 150. i
A. G. Calk oen, Arnhem, Bouwk. Ingenieur.
Mej. J. Raar, Haarlem, Pieter Kiosstr. 51 zwart.
J. G. Vormcij, Noordwijk, Kerkstraat 11.
J. J. II. Bijdendijk, Den Haag, Laan v. Mecr-
dervoori 83. G. P. Oosterom, Warmond, Hce-
renweg 85a. Abr. Kruijt, Tiol. G. H. Schui
temaker, Katwijk aan Zee, Siuiswcg 129.
E. G. v. Kckom, Oegstgeost, Zondingshuis. r—
P. J. J. Zaalborg, Loosduinen, Trompslr. 21. r
A. Hoppenhrouwer, Groningen, Prinsenst. 22.
Mej. A. Minar, Amsterdam, de Genostetstr. 611.
Mej. A. Hofstra, Amsterdam, ICoizersgr. 527.
W. N. Steur, Voorschoten, H. Rijndijk B 151.
Mej, G. E. de Roede, Haarlem, Brouwers
vaart 58. Mej. W. v. d. Vegte geb. de Haan,
Hillegom, Pr. Hendrikstraat 22. G. W. Fris,
Teteringcn, KoningLnncstraai 22. J. W. L.
Vervloei, Amerongen, Villa Erica, Drift G 111.
Th. A. P. Duijnstee, Utrecht, Biltstraat 128.
Mej. A. y. Heedon, Oegstgeost, Wilh.-park 10.
Mej. A. Rijsdam geb. de Geus, Oegstgcost,
H. Morscliweg 31. Mej. W. Rijks geb. Groc-
rowegen, Utrecht, Willem v. Noortstraat 56.
Mevr. v. Nieuwenhoven gob. Wolterbeck, Rot
terdam, Middellandstraat 130b. G. W. Drenth
Deventer, Singelstraat 6, A. B. M. Engel
man, Utrecht, L. Niouwstraat 12. Mej. G. G.
Maarschalk, Warmond, Heerenweg 88. Nic.
v. Leeuwen, Den Haag, Turfmarkt 6a. Mej.
G. A. Reiirke, Den Haag, Valkenbcschka-de 12.
G. Th. Nijsson, Groningen, Lijsterstraat 1.
Mej. A. J. v. <L Ban, Haarlem, Kampersingel 70
J. "W. Evers, Avoreest, Balkbrug. Mej.
H. de Jong, Groningen, Trompstraat 24a.
J. y. <L Eng, Hoogmadc, brugwachter. G. ton
Haken, Dordrecht, woonschip ,^Nolly". P.
Fr. Bourgeois, Wassenaar, Koestraat 13.
Prof. A. Eekhof, Oegstgeest, Prins Hendrik-
laan 23.
GEBOREN. 'Abraham Iz&ak z. van
E. Boersma en M. E. Witmans. Corne
lls Herman z. van J. Brokko en W. P.
Swaak. Catharina d. van W. van dcu
Berg en J. M. Marks. Maria Jacoba d.
van H. Penseel en A'. Prins. Hendrik
'z. van J. Bloemen en 0. M. van der Tuin.
Johannes Wilhelmus z. van A. J. W.
Hendriks ch M. A. Reinders. Johannes
Jacobus z. van J. J. Bourquin en J. J. van
Meerendonk. Thomas z. van H. v. d.
Beek en H. Hakker. Pieter Sebastiaan
z. van W. N. van Heusden en J. B. Tie-
rolf. Pieter z. van P. Wallaard en C. J.
Louwrier. Karei z. van H. Seriier en
D. Laven. Maria Wilhelmina Hendrika
d. van H. van der Werf en F. C. Evers.
Jilles Jacobus" z. van M. van Soest en
H. Florisson. Hendricus Cornelis z. van
K. ~M. Walraven en P. C. de Boer. Fr©-
derik z. van J. C. Galjasrd en J. Buis.
Elisabeth d. van \V. Arnoldus en J. v. d.
Bogaard. Jacoba d. van J. Kluivers en
H. Blausjaar. Catharina Maria d. van
T. Vervark en C. AI. van Oosten. Hen-
drikus Hubertus Geertruidus z. van T. A.
de Wilde en A. M. Vromen. Albertus
Gerardus z. van G. van Woerkom en C.
Ouwerkerk. Cornelia Sebilla d. van A.
Krantz en M. A, V. Kassner. Jacob
Adolf z. van J. A. Riedel en J. G. van
Driel. Nicolaas z. van P. Meijer8 cn
G. F. v. d. Hoogt. Catharina Christina
d. van H. L. van Wel en H. J. Catin.
Johanna Francina Maria d. van J. J. C.
Gussenhoven en M. J. P. Timp. Corne
lis Hendrik z. van P. A. Harteveld en J.
Smit. Gerrit Johaimed z. van J. W. Le-
zwijn en M. J. de Meij. Jantsje d. van
D. Tromp en H. Haan. Pieter Gerardus
z. van W. L. Verschragen en B. H. Schoon
water. Willem Frederik Johannes z. van
M. Wolters en J. E. H. Kasteelen. Pie
ter, z., van K. de Boer en P. H. Berg-
werff. Johannes z. van W. F. Filemon
en L. Neuteboom. Rosalia Maria Johan
na d. van J. J. d© Frankrijker en M. L.
d© Poorter.
GEHUWD: J. Waasdorp jm. en O. Rot
gans jd. P. Verhagen jm. en H. Vredcn-
burg jd. J, v. Klaveren jm. en H. J.
Arbouw jd. J. A. Riebeek jm. en J. v.
d. Klauw jd.. J. J. van Sloofcen jm. en
J. M. Beij. jd. O. Braxhoven jm. en P.
van Gijzen jd. C. van Teylingen jm. en
A. M. Straathof jd. J. Koster jm. en
M. Kanbier jd. O. J. J. Vos jm. en C.
Kapaan jd. J. J. van der Linden jm. en
C. C. E. do Feij jd.
OVERLEDEN: M. M. O. Kolderman
Hanno, wede. 67 j. W. LaurierPrins,
wede. 83 j. O. Maree, D. 3 m. E. C.
BouterKrop ff, wede. 70 j. J. M. Ver
verDreef, vr. 59 j. J. Th. H. de Vrind
wedr. 33 j. A. M. van Dam, D. 8 d.
J. O. SchoondergangSmits, yr. 74 j.
C. BurgerhoutMakloet, wede. 65 j. O.
M. CraniaNeuteboom vr. 344 j. M. A.
G. BauermannHcltz, wede. 66 j. J.
Bosselaar, Z. 7 m. G-. Langelaan, D.
ld. A. B. L. PiepenbroekAldus, wede.
85 j.
SCHEEPSTIJDINGEN.
STV. MIJ. NEDERLAND.
BALI 20/9 v. Amsterdam n. Hamb'.
■BENGKALIS thuisr. pas3. 20/9 Ouessant.
SALE IER 20/9 v. Amsterdam n. Hamburg.
KON. NED. STB. MIJ. 0
FAUNA 20/9 v. Lissabon t©Amst.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
'GLAMORGANSHIRE 16/9 v. San Pedro.
MOERDIJK 20/0 v. Rott. n. Hamb.
HOLLAND-AÜSTRALIE LIJN.
TJIKANDI thuisr. 19/9 v. McLbournei
DOLL. BRITSCK INDIE LIJN.
BOVENKERK thuisr. pass. 20/9 Gibraltar.
HOLL. WEST-AFRIKA LIJN.
DRECHTERLAND 20/9 y. Amsterdam fc.
Hamburg.
NAALDWIJK 19/9 v. Bilbao t© MiddMiitoj
NOORD 20/9 v. Dunston n. Stockholm.
SAMBODJA 209 v. Porkhhead t© Gibraltar
SEBU pass. 20/9 Gibraltar.
IJSEL 19/9 y. Newcastle il Memel.
(Buiten Terantwoordelijkheid der Redactie),
Copie yan al of niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven.
Een verkiezings-napraatje.
Laat ik eerst heel beknopt de f.iten meer
delen, die mij tot dit schreven nopen.
Als zovelen viel mij bij dg jongste ver
kiezing de eer te beurt lid te z:jn van een
stembureau, 's Morgeni half acid was ik
aanwezig en verrichtte rcee de voorbereiden
de werkzaamheden, tm einde het stem
apparaat goed te doen werken. Daarna werd
ik gedurende da morgenuren vervangen,
yan 12 uur tot 's avonds S uur was ik on
afgebroken in het stemlokaal. Het enige
voedsel, dat na de lunch werd verstrekt,
bestond uit een paar croquetjes. Men zal
het daarom begrijpeiik vinden, dat ik
na het proces-verbaal van ons bureau ten
stadnuize te hebben gedeponeerd, het tekort
aan voeding in een restaurant ging aan
vullen. De rekening hiervan ze was heef
bescheiden was ik zo vrij aan B. en W.
te presenteren als onkosten bq da verkil
zing gemaakt. Edoch, deze rekening werd
niet geaksepteerd.
De kwestie is dus deze: Hebben perso
nen, die de gehele dag, of bijna de gehele
dag, bij de stemming werkzaam zijn niet
aanspraak op een behoorlika maaitijd, of
een billik© vergoeding daarvoor?
Do "wet geeft hieromtrent, voorzoover mq
bekend is, geen gebiedende voorschriften.
In artikel 58 alinea 4 van Ue kieswet
staat wel: „Aan de leden van het stem-;
bureau kan ©311 presentiegeld worden too»
gekend, waarvan de Raad het bedrag be-»
paalt."
[Wierkelik zijn er ook genieentan die dit
doen Met name zijn mij Amsterdam en
Den Haag bekend. Dat in zoo'n geval de
aanspraak van de „werkers" op voldoende
voeding van gemeentewege vervalt, spreekt
van zelf.
Leiden geeft echtor geert presentiegeld,
waaruit m. i. de verplichting van de ge
meente volgt voor ean alleszins voldoende
lichameliko verzorging van da leden ta
waken Do mogelikheid daarvan is door da
wetgever geopend door in art. 85 alinea 3.
van de kieswet to bepalen, dat hit stem-»
bureau, na afioop van de stemming een uur
rust kan nemen, mits het stemlokaal nieti
verlatende en de stembus onder zijn toe^
zicht houdende. De bedoeling van dit wets
voorschrift is natuurlik geert andere, dan
gelegenheid te geven eens even te veii>
pozen on de inwendige mens te verster
ken. ,Vrij algemeen heeft men in de stsm-
bureaux alhier geen rust genomen. Waar
voor zou men het ook doen? Dei „kok" had
niets meer, men mocht het stemlokaal niefi
uit en in de scholen was niets t-3 krijgen.-
Dus doorwerken maar, zoveel te eerder
was men klaar. Dit laatste is zek-er juist.
Maar, wanneer dit resultaat op deze wij2&
moet worden bereikt, dan meen ik, dat dit
in strijd is met de bedoeling van de wet
gever, in strijd ook met gerste eisen van
billikbeid en redelikheid. En het naaste
gevolg zou wel eens kunnen zijn, dat da!
animo, ,om lid van eea stembureau te Lei-»
den te zijn, er onder lijdt.
Met .dank voor de plaatsing,
jac. tjalsma;
Geliovo onderstaande regels in uw go-
eerd blad t-o plaatsen.
Concert Huberman.
Maandag 25 September komt de violist
Hubermom in dien foyer dor Stadtszcual
G aaraio zal elk muziekliefhebber dezen
beroemden virtuoos -willen hooren, doch
velen zullen er van afzien door d© hooge
entree.
Wanneer voer iemand van dio capaci
teiten de groot© zaal gebruikt sou worden
en plaatsverkoop van f 1 en f 0.75 er bij,
dan kan ieder naar draagkracht dezen
moaien avond genieten, en voorzeker een
gfrooter suooes rijn.
EEN MUZIEKLIEFHEBBER.
Leiden, 18 Sopt. 1922.
V
3 October.
Geacht© Redactie 1
In den laatsten tijd heeft Gc-di velen in het
hart gegeven „elkander de broederhand te
reiken over de kerkmuren heen".
Ho© heerlijk zijn de vergaderingen in „dö
weck der geboden'' (Evangelische Alliantie.)
Ho© heerlijk waren onlangs de samenkom
sten in cc tent aan de Lammermarkt.
Hoe heerlijk zou het zijn, als men op 3 Oc
tober kon zien, dat er eigenlijk onder de be
lijders van den naam des Hoeren, r— die
overal in d© •geschiedenis des Vaderlands de
hand Gods zien maar één© plaats .der sa
menkomst was. (Als het voor 't zeggen is
de Pieterskerk).
In „de weck der gebeden" komen wij van
veraehillend© kanten samen om o.m. God te
danken voor wat Hij ons gaf en nog geeft in
het drievoudig srtcer God, Oranje en Neder
land is het niet mogelijk om ook zóó samen
te komen den oden October 1922 to be
ginnen - op één plek, om de daden Gods te
rccmen
Misschien kan wel een kort© conferentie
van de heeren predikanten, di© altijd actief
zijn, in „do week der gebeden" tot dat doel
leiden.
Mbt dank voor de plaatsruimTc,
Hoogachtend1,
0. DE RU Jr,
