LEIDSCH
DE PERS OVER DE TROONREDE.
Woensdag 20 September 1922,
OfficioeSe Kennisgeving
STADSNIEUWS.
Hst voornaamste nieuws
van heden,
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Gts. per re^eJ, 'a Zaterdags 40 Cts. pet ïège!,
3ü regelaboainèmeui belangrijk lagere prijs.
Kléine advertentien, uitsluitend bij vooruitte*
taling. Woensdag 60 Cts., Zaterdag 75 Cts., bij
jen maximum aantal woorden van 80.
Incasso volgens postreebt. Voor eventueels op*
lending van brieven 10 Cts. porto te betalen,
Pewijsnummer 6 Cts.
Bureau Nocrdeïndsplefa, Telefoonnummers vcor Directie en Administratie 175, Redacfi
EostcMque- en Girodienst Ho. 57055.
PRIJS DEZER COURANT!
.Voor telden p. 3 mni 'f 2.35, p. week" 'f Ö.Ï9
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn,
per week o.ïl
Franco per post f 2.35 portokosten.
Mummer 1910S.
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE VISCHYEREOOP.
Aan don gemeentelijken vischwinkel,
Vischmaiikt 18, telef. 1225, is Donderdag ver
krijgbaar SCHELVISCÏÏ a f 0.18—0.36,
SCHOL a f 0.24-0.30—0.42, KABELJAUW
a f 0.40 en MAKREEL a f 0.80 per pond,
N. G DE GIJSELAAR, Burgem.
Leiden, 20 Sept. 1922..
Gemeentebegrooting 1923.
De ontvangsten.
IY.
Tegenover de vijftien Hoofdstukken,
waarin de uitgaven zijn opgenomen, telt
het deel der begrootiDg, dat dte inkomsten
yermeldt, er maar zeven.
Het eerste Hoofdstuk noemt de ont
vangsten wegens vroegere diensten en
opent de rij goed. Geraamd is f 363.566 te
genover slechts f 85.410 op de begrooting
yan 1922..
Do oorzaak daarvan ligt in de gunstige
wijze, waarop, om welke reden dan ook,
in het jaar 1921 is geboerd. Het batig saldo
der gewone ontvangsten en uitgaven be
droeg in 1921 niet minder dan f266.566 te
genover f63.087 in het jaar 1920.
En daar komt nog f 100.000 bij. Bij het
sluiten van den dienst 1921 bleef over dat
dienstjaar nog te ontvangen f 512.546.02
en er viel nog te betalen op een cent af
f 112.546.02, zoodat er nog een mooi over
schot van precies een ton restte.
G rooter is het tweede Hoofdstuk, een
verzameling der „Inkomsten uit bezittin
gen". Ook dit Hoofdstuk maakt een goed
figuur bij zijn evenknie in 1922. De ont
vangsten zijn nu geraamd op f 107.050, in
het vorig jaar op f74.835, of ruim f32.000
hooger.
De post: huur van huizen en andere ge
bouwen is nu met f 53.23S ruim f2000 hoo
ger geraamd dan bij do vorige begrooting.
In het geheel heeft de gemeente 52 groo-
tero perceelen en 48 kleinere woningen,
pakhuizen, kelders, enz., welke laatste bij
do week verhuurd zijn. Mogelijk zijn de
meeste huren verhoogd. Er zijn in den loop
van het jaar ook enkele perceelen bijge-
kocht. Een hardvochtig huisbaas is de ge
meente overigens niet. Men betrekt graag
een gemeente woning, al is het alleen maar
omdat er voor onderhoud g»oed wordt ge
zorgd.
De opbrengst der verpachtingen van
grond en water, voor- jacht en visscherij
schijnt oen kleine f300 meer te zullen op
brengen. Er wordt nu 6lechts f 3000 van
verwacht. Vermoedelijk heeft men er niet
meer voor over.
De post „renten van kapitalen-', waar
onder die van inschrijvingen op de Groot
boeken der Nationale Schuld, is nu ge
raamd op f41.519. Verleden jaar werd or
slechts f 11.853 voor uitgetrokken. De re
den dezer verhooging is hiet ver to zoeken.
B. en W. zullen het nie; direct benoodigd
kasgeld in prolongatie geven, waarvan
f30.000 rente wordt verwacht. Op de be
grooting van 1922 was daarvoor slechts
f 1200 "uitgetrokken.
Overigens is ook de gemeoente een strop
niet bespaard gebleven. Ingevolge Raads
besluit van 11 April 1918 heeft ïte gemeen
te 5 certificaten van aandeel elk a f 5G00
genomen in de N.V. Centrale Bouwmate
rialen voorziening, welke aandeelen in 1920
zijn volgestort. Deze vennootschap is thans
in liquidatie, zoodat geen dividend kan
worden uitgetrokken.
De opbrengst van tollen op wegen, vaar
ten, sluizen, veeren, enz. is evenals verle
den jaar op f3700 geraamd.
Hoofdstuk III: „Inkomsten wegens
diensten door de gemeente bewezen.", is nu
geraamd op f 1.209.598 of ongeveer f 50.0CO
booger dan bij de vorige begrooting.
Deze vermeerdering wiordt mede verkre
gen, doordat bijna alle heffingen iets hoo
ger worden geraamd: de leges ter secreta
rie, archief en Burg. Stand met f 2000, de
bruggelden eveneens met. f2000, het haven
geld idem, de marktgeldcn met f 7100, de
weegloonen met fllOO, terwijl voor den
Post schoolgelden is uitgetrokken f 127.355
tegen f 101.010, op dc begrooting van 1922.
Het leeuwenaandeel van deze verhooging
levert het bijzonder lager onderwijs, waar
door, aan door de gemeente te ontvangen
schoolgeld, f25.000 is uitgetrokken. Van de
10 bijzondere lagere ^scholen zal vermoede
lijk voor 9 het. schoolgeld door de gemeente
geheven worden. Als de gemeente het van
aHe 19 moest heffen, zou het bedrag veel
booger zijn.
Het schoo-lgekl voor de beide Hoogere
Burgerscholen wordt in verband met het
^gevoerd proportioneel schoolgeld bijna'
fCOOO lager geraamd; van het gymnasium
daarentegen wordt juist daardoor f2500
meer verwacht.
Het zeer groote bedrag van dit Hoofd
stuk wordt echter verkregen, door de ont
vangsten uit de bedrijven. De Stedelijke
abrieken yan Gas en Electriciteit prijkeu
deze begröoting met een totaal van
ontvangsten van f648.286, waarvan echter,
voor men tot de winst komt, rente, aflos
sing en retributie af moet. Er blijft voor-
winst, zooals wij reeds eer opmerkten, van
do Gasfabriek f 63.000 en van de Electrici-
teitfabriek f 77.ÖOO over, samen dus f 140.000
Op zichzelf al een groot bedrag.
Men zou daarbij ook nog kunnen reke
nen de retributie voor het gebruiken van
gemeentegrond voor het leggen der kabels,
onz.,^ voor de Gasfabriek op f74.000, en voor
de Electriciteitsfabriek op f 25.000 geraamd
Ook dit geld vloeit immers in de gemeen
tekas, zonder dat de gemeente er iets van
beteekenis aan ten koste logt.
De ontvangsten ter zake van de Duin
waterleiding, nu op f25.000 geraamd te
genover f 13.000 een jaar te voren, is zui
vere winst. Slechts de vergoeding van
den Commissaris der gemeente van f 750
gaat er af.
De ontvangsten ter zake van het Open
baar Slachthuis, bij do vorige begrooting
geraamd op f 33.362,. zijn nu geraamd op
f 54.232. De zuivere winst is geraamd op
f21.000. Yoor 1922 werd slechts, f 5000 ge
raamd. Over dc exploitatie van dit bedrijf
kunnen wij dus ook tevreden zijn.Maar
daarmede zijn wij er dan ook. Het Grond
bedrijf, de Reinigings- en Ontsmettings-
dienst, en de gestichten „Endcgeost",
„Voorgeest" en „Rhijngeest" brengen geen
winst al prijken daarvoor ook groote be
dragen op de begrooting als ontvangsten.
Wij bobben bij de uitgaven daarop al reeds
gewezen.
Over de opbrengst der plaatselijke be
lastingen, niet onder het vorig Hoofd
stuk vallend, hebben wij onmiddellijk na
de verschijning der ontwerp-begrooting
reeds een overzicht gegeven. Het totaal
bedrag is geraamd op f2.523.173 tegen
f 1.776.922 het vorig jaar. Dit verschil vin
den wij terug in den sluitpost: de belasting
op kvfc inkomen, dat nu is geraamd op
f2.030.047 tegen f2.348.729.
Wij betalen nu iu ieder geval minder
plaatselijke belasting.
Naar wij vernemen 13 de oud-hoog
leeraar prof. dr. J. I. I-Iartman. die eedort
geruïmen tijd al reeds ean zwakke gezond
heid genoot, na de begrafoa'.s van zijn oud
collega prof. Hohverda, waarbij hij nog
tegenwoordig was, ongesteld geworden,
„waardoor hij aan het bed gebonden wordt.
De heer L. Monhomius, alhier, is
benoemd tot adjunct-ingenieur van het
Hoogheemraadschap Rijnland, alhier.
De studenten in de geneeskunde de hce-
ren T. Nieuvonhuiss cn W. J. P. M. van Rooy,
heiden alhier, zijn teegolatcn tot een verbinte
nis krachtons art. 18 der wet 2 Aug. 1880, om
na het verkrijgen van den titel van arts een be
noeming aan te nemen lot officier van gezond-
lioid 2de klasse hij de landmacht, zulks onder
genot dar bij Koninklijk besluit van 18 Juni 1913
bedoelde, desbetreffende premiën.
Het Bresdener Kreuzchor komt mor
gen, Donderdag, te 12 u. 19 m. uit Utrecht
alhier aan. De ontvangst zal plaats heb
ben in de wachtkamer derde klasse.
Op den concertavond ven Vrijdag verza
melen zich do jonge zangers om tialfacht
in de Pieterskerk en de pleegouders kun
nen hen om tien uur weer afhalen.
Zaterdag precies te één uur vertrekt heb
Kreuzchor van de Haven met een mooie
salonboot der Mij. „Da Volharding" naar
Amsterdam. Door de vriendelijke tegemoet
koming van deze Maatschappij kan deze
fraaie tocht over de Mcreu met het zang
koor gemaakt worden.
Ileegouders of hun huisgenocten, die dien
tocht mede willen maken, kunnen zich aan
melden bij mej. J. Bühl, Groenhoven-traat
16 (tel. 723). Voor zoover de ruimte het
toelaat zal hiervoor gelegenheid bestaan.
Voor de tweede maal alhier werd
gisteravond in de uitverkochte Stadszaal
het nationaal zangspel „Te Mainticndrai"
gegeven. Vanavond gaat het er voor de
derde en laatste maal.
Op de tentoonstelling van Kunstnijver
heid in het Museum „De Lakenhal" is nog
verkocht, behalve eenig aardewerk van Wil
lem C. Brouwer, een notenhouten tafel,
ontwerp van Co melis van der Sluis, te
rs-Gravcnhage.
De laatste muziekuitvoering in dit
jaar, die gisteravond in het Kooipark zou
werden gehouden, is vanwege het slechte
weer niet doorgegaan.
De Permanente Commissie van Sa
menwerking inzake Werkloozenzorg, samen
gesteld uit de vijf hier ter stede bestaande
iVaiCcntralen, heeft Voor de eerste maai
vergaderd.
Ket dagelrjksch' bestuur werd gekozen
uit de drie grootste" Vakcentralen. De func
ties werden aldus verdeeld: A. J. Schone-
veld (Chr. B.-B.) voorzitter; J. J. van Stra
len (L. B.-B.) secretaris, en W. C. H. van
KcSteren, (R.-K. V.).
In bespreking kwamen verschillende za
ken, betrekking hebbende op de ondersteu
ning van uitgetrokken we'rkloozen door het
Burgerlijk Armbestuur, waarbij, naar men
ons mededeelt, duidelijk bleek, dat in vele
gevallen het Burgerlijk Armbestuur wille
keurig optreedt, en .zonder behoorlijke mo
tieven de ondersteuningen lager bepaald,
dan de gestelde üormen aangeven.
Speciaal werd afkeuring uitgesproken
over het feit, dat het Burgerlijk
Armbestuur ondersteunden, die dertien
weken zijn' gesteund, dubbel uitgetrokken
noemt en in dat geval de ondersteuning
belangrijk wordt vermindert.
Verschillende middelen van actie werden
besproken of vastgesteld.
Als het standpunt van alle Vakcentralen
werd nogmaals uitgesproken, dat de ge
organiseerde' wèrklooze arbeiderstea on
rechte bjj het B. A. zijn ondergebracht,
in verband waarmede dan ook o.m. besloten
werd opnieuw pogingen in het werk te stel
len om te komen tot oprichting van een
Gemeentelijke Steuncommissie.
Bij dte gisteren door de Commissie
van beheer over de gestichten Endegeest,
Voorgeest en Rhijngeest gehouden aanbe
steding van de levering van levensmiddelen
enz., benoodigd gedurende het 4de kwar
taal 1922, als: Braod, Vleesc-h, Kruideniers
waren, enz., was ingeschreven als volgt:
Brood: a. gebuild waterbrood, b. gebuild
melkbroo'.l, c. ongebuild Zecuwsch. tarwe
brood, d. beschuit.
Leidsche Broodfabriek: a. f 0.22, b.
f 0.17.99, c. f 0.13.25 per K.G., d. f 1.50 per
100 stuks; A. Poplie: a. f 0.21.54, b. f 0.17.99
c. f 0.12.68, d. f 1.10; N. V. Broodfabriek
Ceres: a. f 0.21.75, b. f 0.17.00, c. f 0.13.80,
d f 1.40; A. J, Banninkhof te Noordvijk;
a. f0.21, b. f0.17.15, c. fO.13.25, d. f 1.25."
Vleescha. rundvleesch versch voorvoet,
b. id Argentijnsch, c. rundvleesch versch
voorvoet, cl. id. Argentijnsch, e. kalfs-
vleesoh voorvoet versch, f. id. Argentijnsch
g kalfsvleesch achtervoet ver li. id
Argentijn soli, i. rund vet.
Ph. van Gelderen: a. fl.32, b. f0.8S, c.
f 1.96, d. f 1.62, e. f 1.84, i. f 1.84 G. W
Zandpoort: a. f 1.17, b. fO.SS, c. f2.28, e.
f 1.36, g. f2.03, i. f 1.93; S. M. Maram-.in
a f 1.14, b. f 0.8-3, c. f 2, i. f 2W. Th. Ber
gers: c. f2.60; A. van Mnastrigt: e. f 1.28,
g f3: O. van Maastrigt: a. f 0.98.5, b. fO.Sl
c. f2.09, d. f 1.2o, i. f 1.56V/. Zandvoort:
i. f 1.84, N. Aenmij: b. f0.82 A. van Brus
sel: b. f 0.82.5 per K.G.
Spek en Reuzel: a. spek, b. reuzel: Th.
W. M. Bergers: a. f 1.28, b. 1.89G. W.
Zandvoort: a. f 1.23, b. f 1.98W. Th. Ber
gers a. f 1.32, b. f 1.60W. Zandvoort:
a f 1.24. b. fl.49; S. M. Marsman: a.
fl.25; A. van Brussel: b. f 1.62 per K.G.
A. van Brussel bak- en braadvet f 0.84
per KJj.
Koffie cn thee; a. Java-koffie b. San-
tos-koffie; c. Ja va-theed. Cbina-tliee. II.
van Andel: a. fl.94, b. f 1.30, c. fl.50 cn
f 1.60, d. f 1.70, fl.80 en f 1.90N.V. Rot-
terdamsche Koffie en Theehandel v.h. J.
i van ïJzendijk, Rotterdam: af fl.80 en f 1.66
b. f 1.36, f 1.44 en f 1.54, d. f2.66; Schilt-
meijor en Buijs, Amsterdam: a. f 1.50, b.
f 1.30, c fl.50 en f 1.60, d. f 1.70, f 1.80 en
f 1.90, W. A. Keld:r: a, f 1.59,en f 1.65,
fl.10, c. f Ï.40 ën f l.50, d. f 1.60, Verkouw
en Stokhuijzen: a. f 1,40, b. f 1.08, c. f 1.55,
d. f 1.70 per K.G.G. J. do Jongh cn Co.
a. f 1.39, b. f 0.98 en fl.10, c. f 1.66, d. f 2
per K.G.
Zuivelproducten a. boter, b. GouTrchc
kaas, c. Leidsche kaas. J. H. Smee-1 c, Den
Haag, a. f3.10, b. f 1.39, c. f 0.70 en fl.10;
W. Th. v. d. Voort. a. f2.45, b. f 1.02, c. f 0.82;
A. Lagerbsrg, a. f2.47, b. fl.06, c. f0.59 cn
f 0.91 per K.G.
Margarine N.V. Madg. fabriek, Rotterdam
f 0.92, f 0 88 en 1.12, N.V. Marg.fabr. v/h.
Jnrgens le Oss f0.63 en f 0.90 N.V. Nieuwe
Marg.fabrick, Rotterdam, f 0.68 en fO.ÖO;
N.V. v/h. Blommers Kerkhoven, Rotter
dam, f 0.68 en f 0.94 V. Marg.fabrick te
Rijswijk (Z.-H.) fO.C7, f 0.G6 cn f0.87; W.
Th. van der Voort, Loiclon, fO.OG cn f 0.03
per K.G.
Eieren: J. II. Smeele, Den Ilaag, f 18 of
50 cts. boven den Barne veldechen' marktprijs;
D. Warring f 14.80; I'\ Visser f 13.20 cii J.
Trour 112.40 per 100 stuks.
Kruidenierswaren G. J. dc Jongh Co.,
rijst (soap) f 0.203 en f 0.215, rijst (tafel) f 0.27,
f 0.30 en f 0.35, gort f 0.21s, bruine boonen
f 0.33, grauwe erwten f 0.22, capucijncrs f 0.22
en f0.24, boeCrwijtgiO(rt f.0.33, witte suiker
f0.53®. basterdsuiker f 0.57, stroop £0.25,
zout fO.10, vermicelli, f 0.45 en f 0.5G, prui
men f 0.74, abrikozen f2.10, schijfjes appelen
fO.OO cn f 1.20, rozijnen fl.35, krenten f0.80,
maïzena f0.125, griesmcel f 0.29 per K.G.,
aardappelmeel f 0.10.5 p. pakje, haver
mout f0.22 p. K.G., sago f0.24 p. rol, bo-
terolie f O.GO p. liter, zeep f 0,60, soda.
f 0.08.7, tarweet'ijfsel f 0.35 en f 0.24 per
kgr. Van Pelt en Nagel, rijst f 0.18 en
f 0.20, gotrt f 0.24, br. boonen f 0.33, gr.
erwten f 0.23, capucijners f O.M, boekweit-
grutten. f 0.35, witte suiker f 0.54.5, bruine
ouiker f 0.58 en f 0.56, stroop f 0.25, zout
f 0.10, vermicelli f 0.50, pruimen f 0.60,
abrikozen f 1.90, schijfjes appelen f 1.10 en
f 1.30, rozijnen f 1.35, krenten f 0.78, maï
zena f 0.12 5, griesmeel f 0.28, aardappel
meel f 0.09 en f 0.11, havermout f 0.22, sago
f 0.22.5 en f 0.24, botorolie f 0.57.5, groene
zeep f 0 48, soda f 0.06, stijfsel f 0.27 W.
A. Keldbr, eoeprijst f0 20, tafel rijst) f0.27
«n f0.31, witto suiker f 0.55.25, br. suiker
f 0.57, stroop f0.27, vermicelli f0.53 en
f 0.45, pruimen f 0.90, «abrikozen f 2.10, ro
zijnen f 1.60, krenten f0.90, griesmeel f 0.28
havermout f0.28; J. Kortlang, Almcloo,
bruine boonen f 0.33, capucijners f 0.20.75,
gr. erwten f O.M, eoeprijst f 0.21, tafelrijst
f0.27, gort f0.20.50, havermout f 0.21.5
per kilogram.
P. C. M. van Ipenburg, Rotterdam, socprijst
f 0.19 on f 0.11.75, tafclrijst f 0.28.5, f 0.25.5
on f 0.23.75; gort f 0.18.75; br. boon&n f 0.32,
gr. erwten f 0.24.5, capucijners t 0.26.25 en
f 0.22; boekweitgrutton f 0.32, w. suikbr f 0.53.50
br. suiker f 0.56, schijfjes appelen f 1.10, rozij
nen f 1.37 en f 0.80, maïzena f 0.10.5 on
0.09.95, griesmbel f 0.24 en f 0.26, aardap
pelmeel f 0.10 per pakje, havermout f 0.19.5,
sago f 0.23 per pakje, stijfsel f 0.29 en f 0.32,
maizena f 10 per 80 pakjes, aardappelmeel
f 0.10 per pakje, sago f 0.24 per rol, hoterolie
f 0.60 per liter, de overige artikelen p. IvilogT.
Zooverre geen woonplaats vermeld, zijn de
gegadigden metterwoon gevestigd to Lei don.
M. D„ wonende aan het Galgewater
alhier, deed bij de politie aangifte \an
mishandeling, hem gisteren aangedaan door
zekerei^ A. H., die tegenover hem met een
schuit lag in het Galgswater. H. zou zelfs
meubelen hebben stukgeslagen.
Pe politie heeft van het geval proces
verbaal opgemaakt en stelt een nader on
derzoek in.
BINNENLAND.
De ÖlaatsbegToeting voor 1923.
De Pers en dc Troonrede.
BUITENLANf).
Geallieerde nota aan Angora overhandigd.
Angora vraagt den Volkenbond een onpar
tijdig onderzceL mar de wreedheden in
Klein-Azië.
Dreigende trams taking in Engeland.
Uit „De Nederlander" (c.-h.):
Zden wij wel, dan zal de lezing der rede,
door minister Ruys uitgesproken, teleur
stelling wekken een teleurstelling, die
echter te wachten ware.
Een scherp belijnd en in bijzonderhe
den ontwikkeld werkprogram, waarin her
ziening van belangrijke wetten begrepen
is, kan eon niouw kaJbinct niet dadelijk ge
ven. De te overwinnen moeilijkheden blij
ken eersl als men zioh zet tot uitwerking
zijner gedachten
Het duidelijkst acht het blad cte para
grafen omtrent den financicelen toestand.
Uit dc daar voor gekozen woorden
spreekt helder inzicht in don cisch van het
oogenblik en krachtig voornemen om, voor
sower dit in de macht der regeering ligt,
aan dezen eisdi te voldoen.
Hel evenwicht tussohen 's lands inkom
sten er« uitgaven is vorstoord. Dat on
middellijk herstel vam dit evenwicht mo
gelijk zou zijn zegt de openingsrede niet. t
Ma/ar het rcgeering3beleid aanvaardt met
ernst de taak al het mogelijke te doen, ten
einde dit hersitl krachtig te bevorderen.
De redaetio staat verder in menig op
zicht uog voor vraagteekens
Het kan niet anders. De vragen, die
thans om beantwoording roepen, zijn te
ingewikkeld, om dit antwoord op spoedbe
stelling te kunnen leveren.
Hel kabinet houde z:oh overtuigd, dat.
in het ganschc land velen bereid zijn, het
ministerie met kracht en ernst bij te
staan, om op menige moeilijke vraag het
juiste antwoord te zoeken cn te vLncbn.
„De Standaard" (a.-r.) Jir.alt. hot oude
Jcodsoho spreekwoord aan„Wie den da
geraad! heeft gezien, heeft nog niet de
cohemering aanschouwd", en eohrijft
Grondslag van de politiek van het Kar"
bdnet moest zijnherstel van liet financieel
evenwiohIDaarover kon kwalijk verschil
van meening ontstaan. De moeilijke vraag
is echter hoe daartoe te geraken. En nu
was dit dc grootste moeilijkheid, dat men
ten naastenbij nog wel het versoh.il kon
naman tusschen cis Staatsinkomsten van
1922 cn 1923, maar dat niemand zeggen kan
hoe het verloop zou zijn in 1924 cn volgen
de jaren.
Beraad ove.r het hoe moest dus wel be
perkt blijven tot 1923, en hoe de Regeering
zLoh voorstelt de eifidjes voor 1923 a-on
elkaar tc knoopen, leert ongetwijfeld do
Millioenen-nota.
Hot zal nu wel duidelijk zijn waarom we
onlangs spraken over ecu eerste station
cn er op wezen, dat voortgezet beraad
noodig zal zijn om to voorkomen, dat er
ongelukken gebeuren
Dat. is niet, omdat men het niet eens
zou zijn over het doel, maar omd.it men
slecihts een deel van den weg kon overzien
die tot dat doel zou moeten leidon.
Wij meenen dat pok, dat wat de Ope
ningsrede op dit punt in uitzicht stelt,
overeenkomt met hetgeen door ons bij de
verkiezingen ah doel ia bepleit.
Ook mogen we er in dit verband op wij
zen, dat de rede geen enkelen maatregel
opnoemt, die nieuwe eischen van eenige
beteekonis aan de schatkist stelt. Ook in
dit opziohib kunnen wc tevreden, zijn.
Minder reden tot tevredenheid is er op
tweo andere punten.
Dat het Departement van Landbouw
wordt opgeheven lean ons maar matig be
koren; beter nog: heeft onze instemming
eigenlijk niet. Wij hadden liever gerien dat
Onderwijs ware opgeheven en onder Bin-
nenlandsahe Zaken gebracht, dtrt Nijver
heid naar Arbeid ware overgebracht en
Landbouw opn afzonderlijk Ministerie
ware gebleven.
Dat is het eerste punt.
En het tweede raakt do vervulling van
eenige onzer bijzondere wenschcn.
In uitzicht worden gesteldeen wets
ontwerp tot regeling van do rechtspositie
der Ivenkgenootodhappen (Staatscommis
sie Anema)en een tegemoetkoming ia
zake de gowctensbezwaren tegen cJe ge
dwongen vaccinatie.
Dat is scbor. Nu zien we niet over het
hoofd, dat een eersto Troonrede niet alles
behoeft té bevatten wat in do gohecle wet
gevende periode aan de orde komt, maar
zelfs als mon dit in aanmerking neemt, blij
ven er toch stellig enkele onzer wcnschen
onvervuld.
Dat is de schaduwzijde aan elke saam-
werking met andere partijen verbonden
schaduwzijden die de andere partijen op
baar beurt ook hebben te constateeron.
Daar tegenover valt als voordeel te
boeken, dat men door dio samenwerking
althans iets krijgt, wat men andera zou
moeten missen
Een foTm&teur, die met drie partijen
m-oet onderhandelen, begint natuurlijk
eerst te zoeken naar den grootsten gemeo-
nen deeler uit de openbaar gemaakte wcu-
schen.
Wij zeggen Diet, dat zulks op zichzelf een
gewenschte toestand is. Liover zelfs zou
den we het anders zién. Maar practisoh
loopt het daar toch altijd op uit, aange
zien hij nu eenmaal den steun van bepaal
de partijen voor zijn program nooclg heeft.
Zonder wat geven en nemen, gaat het nu
eenmaal bij een Kabinetsformatie niet.
En als we cub in het oog houden, is er
geen aanleiding tot teleurstelling.
Voor v.at op het oogenblik domineert:
do financieelo veiligheid ran den Staat, is
er eenheid van doel cn grondslag.
Dat is dc dageraad waarvan wc hierbo
ven spraken. Macr natuurlijk, goed zal het
eerst zijn als wo ook saam db schemering
gezien hebben. Dan pas kunnen we den
dag prijzen
Maar om dat te bereiken, zal voortdu
rend overleg noodzakelijk zijn.
Wij zijn er van overtuigd, dat onze Kar
mcrclub tot zulk overleg altijd bereid zal
worden gevonden.
„De Rotterdammer" (a.-r.) uit het ver
moeden, dat db rede velen heeft teleur-
Dc-ze teleurstelling is dan echter niet toe
te schrijven aan do openingsrede, maa/r
aan do onjuiste verwachtingen, welke
daarvaai werden gekoesterd.
Om het Kabinet te beoardeeleai, moest
niet worden gezien naar do pereoonsver'
wisselingen die al of niet plaats hebben,
gehad, maar moest de openingsrode wor
den afgewacht. Aldus schreef menig pens
orgaan. Wanneer mem nu echter de ope
ningsrede leest, is het moeilijk tot een be-
cordeeJing van het Kabinet te komen.
Juist op de hoofdzaak, de financiën, geeft
die openingsrede niet veel lioht. Waib
daarvan wordt gezegd is vervat in eenigo
zin snede v.an aJgomeene strekking: „In
grijpende beperking van publieke uitgas
ven is onvermijdelijk". „De bedrijven van
den Staat zullen aldus zijn te beheeren,
dat nadeelige sloten worden vermeden".-
„Onderscheidene voorstellen tot vereen;-»
voudiging van de onderwijs- cn de verze-
kesringswetgeving zullen u bereiken." In
derdaad, het is niet mogelijk om op grond
van zulke medcdeelingen te komen tob
een booordeeling van den ernst van d-en
bezuinigingswil dor rogeering, of zelfs van
de wijze waarop zij do bezuiniging zal
trachten to bereiken.
Grond voot teleurstelling ligt daarin ech
ter niet. Wie meer van de openingsrede
verwachtte, h-eeft niet de moeite genomen
om zich het financieel e probleem rustig
in te denken. Heb is niet tc doen om en
kele bepaalde maatregelen, waarvan de
toezegging in de openingsrede niet zou
kunnon worden gemist. Zelfs komen de
wettelijke voorzieningen eerst op de twee-
do plaats en moet ziöli een goede finan-
cieele politiek niet bijzonderlijk openbaren
door het aankondigen van wetsvoorstellen
bij do opening dor parlementszitting.
Wij gaan nog verder. De beoorcboling
van dit Kabinet kan óók niet berusten op
de begrooting. Bezuiniging is sleohts zeer
ten deelo een waag van wetgeving, bezui
niging heeft ook slechts zeer ton deele
plaats bij* de begrooting. Bezuiniging is in
de eerste plaats ecu zaak van bestuur. Heb
helpt niets of bij do opening dor pari es»
m entszitting goede voornemens worden
aangekondigd en of zij door lagere raming
van vele of van alle bogrootingspooten zou
den worden bevestigd. Waar het op aan
komt, is de uitvoering dier voornemens.
Voor „De Tijd" (r.-k.) heeft de rede
een tijdperk van harde noodmaatregelen in
geluid.
Vooral de ernstige wil om te bezuini
gen door beperking van publieke uitgaven,
spreekt sterk uit deze openingsrede. Voor
alsnog worden alleen de groote lijnn anti-
gegeven, langs welke de maatregelen tot
versobering in on3 staatsleven zich zuilen
bewegen. Slechts enkele wettelijke voorzie
ningen, welke in die richting ga n. wor
den met name genoemd, doch net geheet
der bezuinigingsplannen zal vermoecklyk *n
de millioeneu-nota vsn ,den minister van
financiën, welke morgen worde gepubli
ceerd, nader zijn uitgestippeld. Uit h;4gern
thana reels bekend is blijkt intusschen, dat
de publieke op:nie zich op diepingrijpende
noodmaatregelen heeft voor te bereiden.
De financieels toestind is van dim aard,
dat een regiering, zich van haar zware ver
antwoordelijkheid bewust, door papkue.i pro
testen, rumoerige vergaderingen of straat-
betoogingen van verontwaardigde belangen
groepen zich niet kan laten weerhouden'
van de maatregelen, welke zij in 's lands
belang noodzakelijk acht.
Velen in den lande zrjn overtuigd, dat
