i LeÈrltuis „Braiiaiit
AARDEN
No. 19177
LEIDSCH
DAGBLAD, Zaterdag 9 September.
Derde Blad. Anno 1922,
UIT ONZE STAATSMACHINE
Voetballen,
Voetbalschoenen,
Jerseys, h
Beenkappen.
INGEZONDEN.
Plaatsing onder garantie
A.&M.SXMONIS
BRIEVEN UIT WEENEN.
(Nadruik verboden).
'Aanvullende Oorlogsbegrooting 1920.
Hierb is niet onz>e gewoonte, om in deze
rubriek melding te maken van aanvullings-
begrootingenzij zijn zóó talrijk, dat zij
•waiai-sóhijnlijk de (average creddietiaanvrar
gen in aantal verre overtreffen. En zeker
zouden wij bet met doen van aanvullingen
en wijzigingen van begroetingen over een
jaar, waarvan de rekening al afgesloten
behoor.de te zijn. Maar er zijn uitzonderin
gen. Onder dagteekening voel 13 April
1922 is een wetsontwerp ingediend bot
„Nadere wijzigingen van bet YlIIste
Hoofdstuk der Staatsbegroobing voor 1920.
Dat was vrij laat maar de Kamer onder-
soebt het voorstel, o. a. deze, dat de ver
hoogingen van enkele artikelen precies
zooveel bedroegen, als de verminderingen
op andere artikelen. In bet dagelijksah
leven duit men dit aan met „casueel",
maar in de Tweedie Kaaner zijn er wel
eens, die .achter zulk© „casualiteiten" wat
zoekeniets, dat men in bet dagelijksoh
leven alweer met zeer -bijzondere woorden
aanduidt, 't Lijkt er .zóóveel op, of er toe
stemming wordt gevraagd voor overigens
niet geoorloofde Overschrijdingen. Maar,
zooals wij zeidenliet wetsontwerp werd
onderzocht in de afdeelingen en met zeke
ren spoed, want op 3 Mei verscheen al het
Voorioopig Verslag. Intussohen hlad de
Minister echter op 1 JVlci een nota van wij
zigingen ingediend, die natuurlijk bij het
gemelde afdeeMngsouderzoek niet i<n aan
merking was genomen.
En wat wil het geval 1 Een aantal
artikelen of poet-en ondergaan 'bij die nota
van wijziging veranderinghier een groo-
tere veiihooging, daar een andere vermin
dering en weer Moppen de noodzake
lijke verboogingen mot do mogelijke ver-
minderingten tot op een cent. En te merk
waardiger is deze overeensbeammdng, nu
bot niet meer gaat om een „peulschil
letje", maar om meer dan &M» millioen.
In 'het straks bedoelde Voorloopig Ver
slag van 3 Mei geven verscheidene leden
hun ontstemming te kennen, dat deze aan-
vullingsbegrootóng zoo Iaat, d. i. zoo kort
voor het uiteengaan van die Kamer, werd
aangeboden, alsof men die Kamer geen tijd
wou laten om tic onderzoeken. Al zijn de
verhoogingen en de verminderingen aan
elkaar gelijk, daarom zal de Kamer niet
lidh'ter otver hot onderzoek heenloopen.
De Kamer is blijkbaar ontstemdenkele
ainnen uit het V. V. bewijzen dat. Bijv.
„Voot de Regeering bestaat er, indien zij
meent de bedoelde .wijzigingen ten volle
te kunnen verantwoorden, niet do minste
aanleiding het onderzoek te bemoeilijken,
gelijk thans door de late indiening van
het ontwerp is giefsöhied.
Enkele leden maakten de opmerking,
die wij boven maakten, dat de verhoogdn-
*gen en verminderingen elkaar dekten; en
zij vroegen, of er nog meer wijzigingsvoor
stellen kwamen en of die dan wijziging
van het eindcijfer ten gevolge zouden heb
ben. De nota van wijziging geeft hierop
antwoord, maar die (gedateerd 1 Med)
wae nog niet» onderzocht.
Sommige leden meenden verder uit dit
voorstel te moeten opmaken, dat do be
grooting voor 1920 met weinig nauwkeu
righeid was opgemaakt, en dat het bewijs
wordt geleverd, dat er aan do administra
tie van het Departement van Oorlcg veel
baperb. O. a. werd: gewezen op enkele ar
tikelen, die wij hier Iat-en volgen.
De volgende ve'rhoagingen trokken de
aandacht
Artikel 4. Toelagen van gepensioneende
officieren, onderofficieren en mindere mi
litairen, ter zake hunner fe-wcrk-stelling
of d'etaoheering bij het Departement, en
toelagen en daggelden van andere tijde
lijk bij heit Departement werkzaam ge
stolde personen, met een som van 30,000
gulden.
Artikel 6. Bureel- en lokaalbehoeften,
drukwerk eD kleine uitgaven bij het De
partement, met' pen som van f 40,000.
Artikel 20. Jaarwedden, toelagen, soha-
deloosstelbngen, tegemoetkomingen en
verdere vergoedingen van officieren van
de landweer, van reserve-officieren,
dienstdoende .bij de landweer en toelagen,
voor gepensioneerde officieren, territo
riale bwelbéblxars, met een som van
t157,000
Artikel 28. Aanschaffing van brandstof
hui en van hetgeen verder noodiig is voor
do bereiding van de levensmiddelen
kosten van aanschaffing, gebruik en on
derhoud van werktuigen, gereedschappen
en verder materieel ten behoeve van het
inkoopen, vervoeren, bewaren, bereiden
en uitdeden van lev-ensmiddeden
reis- en verblijfkosten en verdere kouten
vallende op de keuring van levensmidde
len on vee, met .een som van f 410,000.
Artikel 46a. Daggelden, loonen en toe
lagen van geëmployeerden bij fourage-
nfcagazijn-en met een som -van f 10,000.
Artikel 138. Kosten van vervoer, tol-,
hrug-, weg- en veergelden, voor zoover die
kosten niet zijn begrepen in een der arti
kelen 45b, 47, 49b, 58d, 62b, 72, 90, 91, 97b,
113, 125b, 126c, 139b, 157, 173 en 177, met
<*n som van f 699,000.
Be verhoogingen hier bedoeld, worden
toegelicht op de volgende wijze:
Art. 4. Men kon in 1920 nog niet over
gaan tot inkrimping van tijdelijk perso
neel.
Art. 6. Stijging van prijzen van papier,
van druk- en bindwerk, van duinwater en
^ectrbcihen stroom en werkvrouwen;
Art. 20. Bij vergissing is geen rekening
gehouden met algemeen© toelagen aan
°fókieren van do landweer.
Art 28. Er was niet gerekend, dat cLe
brandstoffen zoo duur zouden zijn, en er
was meer nocdig vooi' het keukenbedrijf,
enx- dan men gedacht had.
Art. 46a. Het tijdelijk personeel kan
worden ontslagen.
Art. 136. Yeel personeel voor grens
wacht, bewaking, politietroepen, hulpge
vangenbewaarders, buitengewone kommie-
sem on personeel, d>at vrijwillig onder de
wapenen is gebleven. Voor gezinsbezoek
werd f 225,000 meer uitgegevenvoor
dienstreizen van politietroepen f 35,000
meer voot het -aanvoeren van artillerie-
materiaal uit het buitenland f 93,000, ter
wijl men niet wist, dat daarvoor iets noo-
dig was voor terugkeer naar het bui
tenland van ontslagen dienstplichtigen
f 23,000voor het terugbrengen van spoor
wegen at er raai uit de stelling Amsterdam
naar Crailoo f 53,000en nog f 138,000
voor vervoer van ter plaatse onnoodige
artikelen.
In do M. v. A. op het bovenvermelde V.
V. vindt de Minister het jaimmer, dat de
beeren ontstemd zijn ovetr de late indie
ning van het wetsontwerp. Dio late in
diening is te wijten aan den wensch, om
de bedragen heel nauwkeurig op te gewen
daarom is er nog een nota van wijziging
ingediend. Dat de verhoogingen en do
verminderingen gelijk zijn, dlat komt meer
voter en ia niet wonderbaarlijk. Uit de
voorgestelde wijzigingen wil do minister
niet afgeleid hebben, dat de administratie'
aan het Departement van Oorlog minder
goed is.
De Kamer heefb noch met de toelichting
van den Minister noch met de Nota van
Wijziging vrede en wensdht niet tot af
doening van defce zaak over te gaian, voor
dat er betere inlichtingen verstrekt zijn.
Do Kamer heeft al meer de ondervinding
opgedaan, dat Oorlog met belangrijke
voorstellen komt korb vóór het uiteen
gaan van de Kaaner. De Kamer laat zibh
niet beetnemen. (Dat staat er wel niet,
maar dat is de zin toch! Red.)
O. a. wijst- de Commissie van Rappor
teurs op enkele verschillen tussohen de
oorspronkelijke raming en de nu gevraag
de sommen voor uitgaven vervat in
art. 28.
gier. verh. met
Brandstof f 125,000 f 393,140
Keuken goederen f 30,000 f 49,740
Tafelgereedschap i 20,000 f 47,130
Vervoer lovensmidd. f 700 f 8050
Voor aardappelschillen nihil f 9800
Andere uitgaven nihil f 42,840
Natuurlijk volgt op dit tweede Voorloo
pig Verslag weer een Meimorie van Ant
woord.
De Minister blijft bewenen, dat- het on"
mogelijk was de juiste cijfers vroeger te
geven met de noodige nauwkeurigheid en
dat zilt in de inribhting der militaire ad
ministratie. Die moet gereorganiseerd
wor-dien en zij moet vereenigd worden met
de afdeeldng Comptabiliteit. Die samen
voeging zal met l Januari 1923 kunnen
plaats hebben.
Intusschen kan de rekening over 1920
nog- niet worden afgesloten. Maar het
komt oom voor, dat de Kamer goed ge
daan heeft met dit wetsontwerp, dat als
onbeduidend werd ingediend om afgehan
deld te worden als een spoedstuk, alls een
zaak van groot gewicht.to behandelen.
RECLAME.
't Vooidcclijjst iu9
;j> HAARLEMMERSTRAAT 299
6460
(Builen verantwoordelijkheid der Redactie).
Copie van al of niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven.
„Je" Maintiendrai'*.
Hooggeachte Redactie
Ecnige dagen geleien, heb ik vornomen,
dat te Leiden op 18, 19 en 20 September a.s.
zal worden opgevoerd het nationale zangspel
~„Jc Maintiendrai", aan Koningin en Vader
land gewijd, samengesteld cn van oen tekst
voorzien door den heer A. Kaptcin, kapitein
der Infanterie, en muzikaal bewerkt door den
heer J. H. van Dalen.
Nu licb ik het gncote genoegen gehad dat
zangspel ter gelegenheid «van het gouden ju
bileum van de Christelijke Oranjevereniging
„Bijbel en Oranje'', 11 Juli j.l. te 's-Graven-
ha ge, te zien en te hooren opvoeren, in nog
onder -den heerlijken, weki-oenden, bezielenden
indruk van het geheel, van samenstel en
tekst, van muziek en zang, van voorstelling
cn uitbeelding, juich ik bij do gedachte, dat
het goede Leiden, waar ik zoovele gelukkige
jaren mocht 'doorbrengen, die stad met haar
heerlijk, roemvol verleiden op zoo velerlei- ge
bied, het voonreeihi zal hebben het zangspel
„Je Hainliendrai" te zien cn te hooren op
voeren.
Ik herhaal„het voorrecht", vooral voor
Leiden Weldra vangt aan het jubileumjaar
der Regeering van onze geëerbiedigde Ko
ningin Wilhelmina, en alom in den lande
treft men reeds voorbereidingen om dat heer
lijke feest te vieren, zooals alleen mogelijk
is in een zoo gelukkig land als het onze, waar
innig en onverbreekbaar zijn ineengestren
geld „Nederland en Oranje".
En Ledden zal Diet achterblijven, neen, in
de voorste rij staan der feestvierende gemeen
ten, d'at staat bij mij als een paal boven
water.
Maar Led den zal ock over niet zeer langen
tijd zjjn 350-jarig jubileum van het Ontzet
vieren, en dian zal geheel Nederland mode-
viëren dat feest, met ontroering, en met eer
bied voor het heldentijdperk der mannen als
Van der Werf en Van der Does; medevieren
het feest dlaor veste, waar de heerlijkste deug
den van het NekJerlandsche volk trouw cn
volharding, moed en taaiheid, zelfverlooche
ning en offervaardigheid, liefde voor dé vrij
heid en voor het roemrijk Or an je-stamliuiis,
tot ©en voorbeeld' voor allen en voor immer,
"tot uniting gekomen zijn.
En nu is het zazgspel „Je Maintiendrai"
als 't ware een uitstotend rvteonspel ter op
wekking, ter verstedking van die gevoelens,
welke noodlg zijn om ncetds nu voor die schit
terende feesten 'Je vereischtc stemming tor
voorbereiding te verkrijgen.
Het zangspel toch 'behandeld een tijdperk
uit onze geschiedenis, waarbp Nederland,
onder dankbaarheid aan het Opperwezen,
titotsoh en fier mag zijn. Het zijn de jaren
1914—1919, waarin het Noderlandsehe volk
getoond heeft, alle partijschappen en ver
deeldheid: ter zijde stellende, als één man te
willen optreden om onze nationale onafhan-
kélöjkhéid ton koste van alles tc willen ver
dedigen, en onder geen voorwaarde toe te
staan, dat van het Toemrijk erfdeel odzct
vooirtvalcleren gedeelten zouden worden ge
roofd..
Dat tijdpijk, waarin na een schitterend
geslaagde mobilisatie, waarbij onze 'dienst
plichtige mantien uit alle deélcn dear wereld
aan de roepstem van onze Koningin om op
te komen zoo» heerlijk hebben gehoor gege
ven, 'dat tijdperk, waarin onze Weermacht,
Leger cn Vloot, pal heeft gestaan om onze
vrijheid! cn -rechten te verdédigen, waardoor
zij zich. oen eerezuil der dankbaarheid in het
hart van ieder gocd-Ne c&erlander heeft opgc-
ëisokt, woa-dt schoon en roerend uitgebeeld
'door Idie, van vromen zin getuigende liederen,
het heerlijke sympathieke, waardige spel cn
den sdhlotenen zang van do leden van „Bijbol
en Oranje", versterkt door uitnemende krach
ten.
Ik veroorloof mij, door middel van Uwj
veelgelezen blad, geheel Leiden op te roepen
om het zangspel „Je Maintiendrai" te gaan
zien en hoeren
Daar zullon ouderen en jongeren kunnen
genieten, cfaar zullen .vereenigd kunnen zijn
mannen en vrouwen van alle gezindten; al
lien, om te gevoelen en te erkennen, de gewel
dige volkskracht, welke in onze natie slui
mert, «doch die in kwade tijdten, onder Godde
lijke 'bestiering, zich als ©en eenheid open
baart, zóó sterk ais een rots, waartegen alle
vernielende elementen den kop te pletter
•loepen.
Daaruit' zaïl ook ieder de kracht kunnen
putten om te breken met de reeds zooveel
onheilen gesticht hebbende, volksondeugd
de laksheid en onverschilligheid!, om daar
voor in dte plaats te stellen geestdrift en be
zieling, en de toekomst, hoe moeilijk deze ook
wellicht mo-ge zijn, mot vertrouwen tegemoet
te treden.
Met de meeste hoogachting en mot veel
dank,
i ip| jv£ Uw Dw.
- rH- w- WEBER,
Luitenant-Generaal br d.
's-Gravenhagc, 7 September 1922.
Leidscli Politic-Muziekgezelschap.
Zeer Geachte Redactie.
Beleefd verzoek ik U eeni-ge plaats
ruimte» in Uw veelgelezen blad te willen
inruimen tiob bekendmaking van het vol
gende
In het „Leidsoh Dagblad" van 5 dezer
komt een bericht voor, waarin de burgerij
medodeelling wordt gec?aan, dat eenigo per
sonen. bezoeken zulLen afleggen bij d'e in
gezetenen tot inzameling van gelden voor
het oaneohaffea van een vaandel voor het)
Leidsoh Politiemuziekgezelsohap.
Door dit bericht zou de burgerij in c3e
meening worden gebracht, dat iedere
agent van politie te Leiden, ongeacht tot
welke politieke lichting hij ook behoord,
lid van die Yereeniging kon zijn.
Als ddt wel zoo wa<s, dan zou die muaiok-
vereeniging zekeir de- sympathie van de
burgerij verdienen. Ik wil hier niet van
misleiding spreken, maar toch is het goed,
dat de burgerij weet, dat deze Yereeniging
een onderdeel is van de agenten-vereen i-
ging, welke zich neutraal noemt, en nu
kunnen alleen de agenten lid van dat mu
ziekgezelschap worden, die lid zijn van de
neutrale"- politievereenigdng.
Wanneer er dus gesproken wordt van
het Leidseh Politiemuziekgezelsohap, dan
wtil dat zeggen een muziekgezelschap ge
vormd door agenten dio lid zijn van die
neutrale vereenigdmg.
Agenten, georganiseerd in de R.-K. en
Christelijke Palitievereeniging, en de on
georganiseerde, ook al zijn zij nog zoo mu
zikaal aangelegd, kunnen volgens de sta
tuten van de neutrale politiovereeniging
geen 'lid van het muziekgezelsohiap worden.
U ziet dus, Mijnheer de Redacteur, dat
hier van een corpszaak geen sprake ie cn
het is mij herhaaldelijk gebleken, dat de
burgerij in de waan verkeerde, ik wil mot
zeggen is gebracht, dat de muzLekvereeni-
ging buiten de politiek stond, zoodat wer
kelijk iedere agent, die iets voor ntuaiek
voelde, lid van die Yereeniging kon wor
den.
Het komt mij gewenscht voor, dat de in
gezeten on, vóór hun door do betrokken,
heeron om een offer wordt gevraagd, we
ten, diat zij niet de Leidsoh o aigenben in
het algemeen, maar alleen die Yereeniging
düe zooals ik reeds opmerkte de „neu
trale" wordt genoemd, financieel steunen.
Er ïs diestijds wel voor geijverd de mu-
ziekvereeniging tot een corpszaak te ma
ken, zoodat iedere agent lid kon worden,
maar daartegen heeft d'e neutrale ver-
eert^gang zich met hand en tand verzet.
Al verkoos de neutral© vereendging op
dat terrein geen samenwerking met de
Christelijk© vereenigingen, de donatie-
gelden en ook nu de benoodigde gelden
voor een. vaandel van de Protestante en
Roomsoh Katholieke ingezetenen zal zo
zeker dankbaar aanvaarden.
Hiiermedle mag de burgerij wel rekening
houden.
U, Mijnheer de Redacteur, dankzeg
gend© voot d'e plaatsing van deze regelen.
Met Hoogachting,
G. DOUMA, Mauritsstraat 83.
RECLAME.
iJ.IAARSMA EN VUECANA).
BREESTRAAT 28. TEL. 1865.
6485
(Nadruk verboden.)
Geldzaken.
September 1922.
De Oostenrijksche dagbladen zijn tegen
woordig geen opwekkende lectuur, want
ze hebben weinig anders dan onaangename
dingen te berichten. Zij spreken over po
litieke zwarigheden en pieuwe belastingen,
over bet dalen van da Kroon en over voort
durend koogere prijzen. Daardoor was het
een zeer weldadige, zenuwen kalmeerende
rustpoos, toen ik eenige weken aan het
zonnige strand van de blauwe Oostzee eens
geen kranten uit het vaderland las. De
Duitsche bladen hebben alle de eigenaar
digheid over Oostenrijk zoo min mogelijk
te spreken en er moet in Weenen al iets
zeer bijzonders gebeuren, als de Duitsche
kranten er notitie van nemen, een eigenaar
digheid, die op zichzelf nu niet zoo pret
tig is, maar die den rustzoekenden Oosten
rijker de gelegenheid geeft om de ellende
thuis te vergeten. Duitschland hangt, on
danks zijn economische crisis en zjjn haast
waardelooze marken lang niet zoo van het
buitenland af als Oostenrijk. Want terwijl
wij de voornaamste levens- en huishoud-
artikelen uit het buitenland moeten invoe
ren, zooals meel, kolen, vet, suiker en
kleedingstof, is het Duitsche leven nog
grootendeels uit zichzelf sterk genoeg om
het met weinig invoer klaar te spelen.
Terwijl de Oostenrijksche prijzen met de
valuta-koersen op- en neergaan, doordat
elke staging van de huitenlandsche gelds
waarde dadelijk in de volgende dagen, ja
soms in de volgende uren reeds invloed
heeft op de prijzen der waren, omdat deze
prijzen niets anders zijn en in de tegen
woordige omstandigheden niets anders kun
nen zijn dan in kronen omgerekende koers-
noteeringen van vreemde munt, drukt het
dalen van de mark niet onmiddellijk, maar
langzaam en stap voor stap zijn stempel
op de kosten van levensonderhoud. Prijs
stijgingen van 5 tot 10 procent, zooals ze
in Duitschland voorkomen, wekken de' ver
wondering van den Oostenrijker, die iu
dit opzicht een hardere eohool heeft door-
loopen en die zulke verhoogingen nauwe-
lriks telt. omdat hij gewoon is geraakt aan
prijsstijgingen van 50100 ja van
200 procent.
iVier weken in een hotel te logeeren,
zooals wij dat in Duitschland deden, zon
der dat in dien tijd de prjjzen voor kamer
en bediening stijgen, d3t zou in Oosten
rijk een onmogelijkheid zijn.
Maar de schoons dagen, dat men in het
zand lag te luisteren naar de eeuwige
muziek van de zee' en te kijken naar de
vlucht der meeuwen en het varen van
visschersscliuiten met blanke zeilen, zjj
gaan zoo gauw, voorbij eu spoedig komt
de dag, dat men zich voor 't laatst op
het schuim der golven werpt of voor het
laatst door de goud-groene beukenbosschen
wandelt en er de merels en andere vogels
hoort, de dag, dat men afscheid moet
nemen van alle heerlijkheid om terug te
keeren naar de stad, waar het werk weer
roept.
Men komt in Weenen terug met niets
dan herinnering aan 'de zon en aan het
ruischen der zee. Onvoorbereid, niet ge
waarschuwd door de kranten, die weken
lang ongelezen zijn hlijven liggen, loopt
men door de straten der stad, leest de
prijzen in de uitstalkasten en vitrines der
winkels en vertrouwd zijn eigen trouwe
oogen niet. Men denkt aan een vergissing,
aan een boozen droom en 'tkost moeite om
do overtuiging te krijgen, dat ze de wer
kelijkheid en de brutale waarheid verkon
digen.
In de laatste zes wéken hebben in Oos
tenrijk cn vooral in Weenen, dat altijd voor
gaat, prijsverhoogingen plaats gehad, die
alles overtreffen en die aan Russische
verhoudingen doen denken.
Ir. 't begin van dit jaar heb ik in een
van mijn brieven over de toen geldende
prijzen gesproken en ze vergeleken met
die van vóór den oorlog. Als men die
prijzen van Januari 1922 beschouwt, ma
ken zij, in vergelijking met de tegenwoor
dige den indruk van die van een gouden
eeuw.
Meel, dat in het begin van het jaar 500
kronen per K.G. kostte, staat nu op 9800
kronen; suiker is in 8 maanden tijd van
800 op 20,000 geklommen, vet vau 2500
op 65,000; aardappelen van 80 op 2000
kronen, alles per K.G. Een kilo steenkool,
dat in Januari 60 kr. kostte, staat nu op
700. Maar de stijging bepaalt zich niet
tot levensmiddelen en brandstoffen, zij gel
den ook voor allerlei andere zaken, wat
b.v. daaruit blijkt, dat een tramkaartje in
Januari 30 kr. kostte ea nu 450 eu dat
van September af de prijs 1000 kr. zat
zijn. Daarmee is het 1000-kronenbiIjet tot
kleingeld geworden, tot iets als een munt
eenheid; het biljet van 10,000 wordt bji
elkc-n kleinen inkoop uitgegeven en dat
van 50,000 is een heel gewoon ding in
het dagelijksch verkeer. Men geeft dat de
meid mee als zij naar de markt gaat en
de conducteur op de tram wisselt het zon
der blikken of blozen in klein geld, dat
zijn briefjes van 1000 ea 10.000. Het
biljet van 100,000 is alleen al om da
portefeuille te ontlasten van al te veel
klem-geld Ben behoefte geworden, maar
het is in menig geval niet meer voldoende
voor heel gewone uitgaven, nu een paar
laarzen al op 180,0(X)250,000 kronen
komen.
Het overweldigendste echter was in de
laatste weken de prijsstijging voor klee-t
dingstoffen, wat met het voortdurend stjjt
gen van de Czecbische kroon samenhangt,
omdat Oostenrijk zijn textielproducten het
meest uit Slowakije invoert. Torwijl eefi
meter stof voor een heerencostuum vóór
2 maanden nog ongeveer 15.000 20,000
kr. kostte, is de prijs nu 250,000 kr. eiï
hooger, zoodat alleen de stof voor één
cestuum op ongeveer 3/i millioen kr. komt;
waarbij dan nog voering, garen, knoopen
enz. en het maakloon. Een eenvoudige
kleermaker vraagt dan ook voor een maat-
costnum, waarvoor hij de stof levert, on
geveer l1/-' millioen, terwijl de voorname
„tailleur" in het hartje van de stad wer
5 millioen vraagt. Doet dat niet aan Rus
land denken? Wanneer ia vredestijd iemand
5 millioen kronen bezat, woonde hij In
een kasteel, reed hij in een auto en hield
hij er een soort van hofhouding op na.
Of hij had daar een goed costuum 100
kronen kostte, voor dezelfde som, waar
voor hij nu één costuum koopt, er 50,000
kunnen laten maken, een .garderobe, die
zelfs de meest verwende dandy's had kun
nen bevredigen, want zjj had hem in staat
gesteld om van den dag van zijn geboorte
af tot zijn 136ste jaar gesteld dat lijf
dien Methusalem-ouderdom bereikte ei
ken dag een nieuw costuum aan te trekken-
Zooals uit het aangevoerde blijkt, is de
waardevermindering van het geld in Oos
tenrijk in de laatste weken verschrikkelijk'
geweest en wordt de toestand in staat en
maatschappij met den dag ernstiger. Zij
leidt ook in al die gevallen, waarin de prgi
zen zich niet terstond aan de waarde van
het geld kunnen aanpassen tot de zonder
lingste toestanden, die soms komisch aan
doen. Dat was in den Iaatsten tijd met be
trekking tot de Czechiscbs kroon hot ge-'
val, omdat deze munt ten opzichte' van de
z.g. Edelvaluta verandering heeft onder
gaan. Twee voorbeelden uit vele: De Oos
tenrijksche spoorwegtarieven, welker wij
ziging altijd eerst na langdurige onderhan
delingen tusschen de verschillende nunis-
teriën tot stand komt, waren tot half
Augustus sedert eenige maanden niet ver
hoogd, terwijl de prijs van PiisenSr bier uit
Slowakije in verband met dea beteren koers
van de Czechische kroon, heel wat om
hoog was gegaan. Zoo was bet een feit,
dat een reis in den D-trein van Weenen
naar Salzburg (ongeveer 7 uur) evenveel
kostte, als een halve liter Pilsener bier,
terwijl men in vredestijd voor de kosten
der reis 100 halve liters Pilsener koW
drinken.
De woninghuren zijn in Oostenrijk door.
een wet, die' voorat de sociaal-democraten!
hebben doorgevoerd, zoo geregeld, dat zjj
op een peil staan, dat voor den eigenaars
ruïneus is en voor R-e huurders hèel aan
genaam. Zoo wordt thans in Weenon voor
de huur van een in een goede buurt ge.
legen étagewoning van 3 tot 4 woon- en'
evenveel bij-ruimten, in vele gevallen niet
meer dan 14,000 kr. per kwartaal betaald,
waarvan de eigenaar na aftrek van belas
tingen ten hoogste 7000 kr. overhoudt. IK
ken een geval, dat de eigenaar van zulk
een huis in Weenen, in Slowakije woont.
Wanneer deze nu. om de hulp van een:
tusschenpersoon uit te sparen, zelf voor
het innen van den huurprijs wil zorgen'
door aan den huurder tegéa het einde van
het kwartaal te schrijven: ,,Wöes zoo goed
de huursom te betalen door invulling van
den bijgaanden wissel", dan kost hem hét
frankeeren van dezen brief twee Czechische
Kronen. Wanneer wij nu dan prijs van liet
papier en de enveloppe op één kroon stellen
wat te weinig is kost den ongeluK-
kigen huiseigenaar deze eene brief, daar
een Czechische kroon 2600 Oostenrijksche
gold, 7800 Oostenrijksche kronen, dat is
800 kronen meer, dan hem van den huur
prijs na aftrek van de belasting overblijft.
Hij spaart dus 800 kr. uit, wanneer hij dien
brief niet schrijft cn den huurder voor,
niemendal laat wonen.
De voortdurende daling van de Oosten
rijksche kroon hóeft haar ook, ongeschikt
gemaakt voor allerlei financiering. Niemand
houdt meer geld in huis daa hij voor da
dagelijksche uitgaven noodig heeft, en
ieder tracht het geld zao gauw mogelijk
om te zetten in dingen van vastere waarde
door er b.v. dollars of Hollandsche gul
dens voor te koopen of gebruiksartikelen.
Do eerste manier van handelen is we! wat
belemmerd door hot voorgeschreven Devie
senverbod en de tweede handelwijze leidt
tot angst-inkoopen, die maar zelden eco
nomisch zijn en bovendien het stijgen der
prijzen ten gevolge hebben. In ieder ge
val is echter degene, die Oostenrijksche
kronen laat liggen, de dupe van zijn zui
nigheid, zooals het volgende, als historisch
verklaard, geval bewijst. In hat jaar 1914,
kort voor het uitbreken van den oorlog,
stierf in Weenen een man, die aan zijn
beide zonen een klein vermogen van 40,090
kr. naliet. De eene zoon, die een «oliede
en spaarzame jonge man was. bracht zjjn
20,000 kr. naar de Spaarkas, .dia 3 proc.
rente gaf; daar is zijn geld nog altijd.
De andere zoon echter was een lichtzin
nige boemelaar, die de flcsch aanbad. Hij
betaalde met zijn 20.000 kr. 10,000 fles-
seben wijn van 2 kr. het stuk en dronk
zrjn vaderlijk erfdeel op. Dat lijkt echter
maar zoo. Men moet niet vergeten, dat hij
de 10,000 leege flesschen nog had, die na
jaren onder stof en spinrag lagen. On
langs dacht hij daaraan, haalde ze te voor
schijn en verkocht ze voor 1000 kr. per
stuk. Nu had hij 10 millioen kronen, ter
wijl zijn zuinige broer aan kapitaal en rent®
26,000 kr. heeft staan eu daarin niet meer,
heeft dan genoeg om één middag een ba-
scheiden maal te koopen zonder wijn.
r Dr. B.
