D© rreoorci ©p RafSienau.
AGENDA VAN DE WEEK.
WECK
Maandag.
Leger des Hcils: Verkoop van bloemen
Musis Sacrum": Concert „Orpheus". 8 uur.
„Patrimonium"Openbare vergade
ring voor schoenmakers. Halfnegen.
Hi 1 leg om, Haven 56: Openb. vergadering
Communistische Partij. 8 uu£ -
Diasdfl*.
Noordwijk, „Hof van Holland": Open-
baro vergadering Vrijz.-Dom. Bond (aid. Lei
den). 8 uur.
We<5n«d*g.
Nutsgoboanv: Vergadering 3-OotoIbor-Verecni-
ging met voreonigingon en personen, dio wen
cellen doel to nomen aan den optocht. Half-
taegen.
De avond- cn nachtdienst der apotheken
•wordt van 26 Juni tot on met 2 Juli waarge
nomen door de apotheken van G. F. Reyst,
Steenstraat 35, tol 136, on Hcrdingh on Blan
ken, Hoogewoerd 171, iel 502.
Do apotheek van „Hulp der Men-ch-
heid" Oude-Vest is altijd geopend: docb
alleen voor leden van dat Ziekenfonds.
,van het provinciaal bedrijf, de oommifisio
voor- en de diroeteur van het gemeentelijk
elektriciteitsbedrijf.
De heeren werden door den burgemees
ter par. A. Slob verwelkomd. Do hee^r
Smit Kleine en -de burgemeester hioLdcïï
daarna een redo, memoreerden de door
den Raad genomen belangrijke besluiten
om tot elect rificatie van deze gemeente
over to gaan en tot het aangaan van een
geldleenimg van f 1.300,000hoe reeds in
Maart 1920 do noodige contracten door do
verschillende «partijen worden ondertee
kend coi in Juni 1920 mot de voorbereiden
de werkzaamboden een aanvang werd ge-
maaktschetsten de van verschillende zij
den ondervonden medewerking voot heb
groote werk en de moeolij-kheden, die zich
gelukkig met heel weinig landeigenaren
hadden voorgedaan en spraken den wen-sch
!uit, dat dit gemeentelijk bedrijf spoeddig
tot zijn volle ontwikkeling en uitbreiding
zal zijn gekomen.
Hierna werd een bezoek gebracht in heb
nieuwe administratiegebouw (het vroegere
landhuis van den burgemeester, aan den
Eruisweg, dat voor het beoogde doel op
(praktische en eenvoudige wijze is inge
richt), alwaar van af Maandag 2G Juni alle
electric it edtszaken zullen worden behan
deld esn ook de telefooncentrale van het bo-
drijf is gevestigd.
Do heeren gebruikten na afloop van -déze
bezichtiging ten Raadhui ze de lunch en
wisselden nog menig hartelijk woord, in
verband met de tot-stand-koming van be
langrijk werk en het heuglijk feit, dat dezo
geheele gemeente over een oppervlakte
van meer dan 18,000 hectaren thans geheel
geeleotrificeerdf is en do meer dan 23,000
inwoners van de levering van electrisohen
stroom bunnen profiteered
De bouw van het groote net, met zijn
honderden palen; het daarstellen van onge-
ver 70 transformatorhuisjes, het leggen van
den ondergrondschon electrischen kabel
over een gezamenlijke lengte van meer dan
150 kilometer, de aansluitingen aan de wo
ningen on vele andere bijkomende werken
hebben in deze gemeente heel wat bedrijvig
heid en levendigheid teweeggebracht.
De weersgesteldheid is tijdens den bouw
in ruime mate bevorderlijk geweest aan een
geregel den gang van zaken, terwijl ook een
geregelde aanvoer van de materialen niets
te wensclien heeft overgelaten; alzoo twee
voorname factoren, waardoor weinig stag
natie in het werk werd ondervonden.
Met groote tevredenheid kan worden
geconstateerd, dat de dirèctio van het Pro
vinciaal bedrijf, de ingenieurs de heer Coops
de directeur van het gemeentelijk bedrijf
do heer Emck, en alle andere personen, die
aan de ten-uitvoer-1 egging van het groote
net hebben meegewerkt, zich op uitsteken
de wijze van hun taak hebben gekweten en
met voldoening en dankbaarheid op hun
gewaardeerden, vaak moeilijken arbeid
kunnen terugzien.
De tijd, gedurende welken het bedrijf in
werking is geweest, geeft voor de toekomst
wel hoop, dat do verwachtingen omtrent
een goede rendabiliteit niet zullen worden
teleurgesteld.
Nu er ruimschoots gelegenheid is tot het
v* rkrijgen van electrischen stroom, neemt
ook het aantal verzoeken tot het- plaatsen
van electromotoren voor verschillende be
drijven met den dag toe.
KATWTJK-AAN-ZEE Van do trawl-
.visscherij kwamen Zaterdag te JJmuiden aan
cle markt de loggers: KW 15, mot f245;
19, met f284; 35, met f241; 147, met f408;
148, met f278; 166, met f231- 172, mot
tf 384 en 173. met f583 besomming.
WARMOND. ^Voor een goed bezette zaal
'gaf gisteravond in „De Stad Rome" het Dxiit-
echc Mannenkoor „Heimatklange" een con
cert. Als dorecteur trad op de heer II. Fröt-
eeliel, wiiens dochtertje van 13 jaaen voor de
piano-begeleiding zorg droeg.
Mot den grootsten aandacht volgde hét pu
bliek de uitvoering van het programma,
.waarin liet grootste deel voor mannenkoor.
„Juchheissa mein Dimdel" bracht het tot
bissedren ook de andere zangstukken oog
sten veel bijval.
In „Sonatine'', piano-solo van <mej. Gerda
Frötsohel, toonde deze zioh van zeer goede
zijde, cn haar talentvol spel mocht veel bijval
erlangen.
Het slotnummer in de 2e af deeling „Rosé
Rosen" was oen succes-nummer en sopraan en
alt-aoliiste, word' daarna door den voorzitter
eer Vereeniigüng, den heer Bccrbach, een fraai
bloemstuk geschonken, wat met applaus werd
begroet'.
In de pauze hield de voorzitter een toe
spraak ip do Duitsolie taal, waarbij hij zijn
landgenooten opwekte om den vriendschaps
band in het vaderland, seeds door, die kunst'
gelegd, hier in don vreemde te versterken
door zich te vercenïgen om in cn door el
kander hier weer te vindeD, wat mcu in 't
vaderland achterliet. IIij bracht ook dank
aan den directeur en diens dochtertje voor
het aangename, dezen avond gegeven, en
hoopte na het succes van dezen avond nog
eons later een dergelijke uitvoering te kun
nen aanbieden.
Na* de pauze werden nog cOi viertal goed-
gezongen nummers gegeven, waarvan het
slotnummer „Altuiederlündisohcj Dankgcbet"
het 'beste klonk.
Met een bal werd besloten.
Gisteren in den namiddag kwamen de
ledcu van de Zwoedscho delegatie ter confe
rentie van Don Haag mei hun dames, na eerst
een tochtje op do Kager- cn Braassemormecxen
gemaakt te hébben mot een salonboot aan het
mooi cn gunstig gelogen paviljoen „De Leede"
alhier, 'waar de dames cn heeren di
neerden. De tafels aren prachtig versierd mot
•do Zwoedscho kleuren. Per boot ging men naar
Don Haag terug.
Bij de gisteren gob ouden wedvlucht van
jonge postduiven alhier werden de prijzen be
haald als volgt: le prijs: C. do Graai te Ocgst-
geost, 2de idem, 3o B. G. Hookers, Warmond.
De eerstvolgende vlucht zal zijn Zondag
2 Juli a s.
RECLAME.
l&SMAAKARTiKELEK
l'i'ijzeii Sagjer
- dan in 1014.
VRAAGT PRIJSCOURANT.
3739
EEN FEEST IN 'T HUISGEZIN
geelt het gebruik van A. J. P.'s Fram
bozensaus, A. X P.'s Grenadine saus,
A. J. P.'s Citroensaus A7J4 ets. p. pakje,
over rijst en meelspijzen. 2635
Do moord op Rathenau, Zaterdag door
ons nog vermeld, zij het zonder bijzon cl er hé
den, waarover wij toon nog niet beschikten,
heeft in Duitschlaud de heftigste beroering
teweeggebracht. En 13 het te verwonderen?
In do rechtscbo kringen, ons vermoeden
dat daar do schuldigen moeten werden ge
zocht, is reeds bevestigd blijkt men toch
meei en meer ceu koers te volgen, dio regel
recht voert naar een burgeroorlog, waarvan
dusdanige moorden als op Erzberger en nu
weer op) Rathenau als het ware de vcorloo-
pers zijn. Wat do andersgezinden, noodge
dwongen op één hoop drijft! Is dit cp zich
zelf al verderfelijk voor ieder land, des te
meer is dat nog het geval voor een land als
Buitschland, dat zucht onder den druk der
overwinnaars uit den wereldoorlog en onder,
de eigen oorlogslasten. Terwyl juist in
Duitschland de grootste eendracht nocdig
is, wil men het land er weer boven op bren
gen, lioerscht daar in steeds toenemende
mate de splijtzwam. En het odium daarvain
Valt meer nog dan op .uiterst links op de
rechtsche actie, die als van zelf tot mis
daden voert als nu weer de moord op Ra
thenau. Hoe de atmosfeer vergiftigd wordt
uit do Duitsch-nationalo kringen, die blijk
baar totaal niets hebben geleerd uit den
oorlog, zelfs onder de jeugd, moge blijken
uit het feit, dat sinds eenigen tijd de Duitsch-
nationalo jeugd volgend lied zong maar de
„N. R. Ct." meedeelt., een lied, dat voor zich
zelf spreekt $n geen ■commentaar nocdig
hoeft:
Auch Rathenau, der Walter, 1
Erreicht koin hohes Alter. 1 i
Die Racho die ist nah'
Hurrah! Hurrah! Hurrah! 1
Lasset uns froh und munter sein,
Schlagt don Wirth den Schadel ein!
Lustig, lustig, traleralora,
Bald ist Wilhelm wieder da.
Haut immer feste auf den Wirth,
Haut seinen Schadel dass es klirrt!
Knallt ab den Walter Rathenau,
Die gottverfiuchto Judensau.
Naast een z.g. nationalisme natuurlijk di
rect de Joden-verguiziing etc. 't Gaat! im
mers in dia leringen hand aan hand. 't Is
diep treurig.
Maar komen wo op den moerd en hetgeen
daarna geschiedde. Do moord zelf had plaats
kort nadat Rathenau zijn villa in Grünewald
per auto had verlaten om zich naar zijn
departement te begeven, tusschen 9 en 10
uur in den morgen. Plotseling kwam eca
auto hen achterop, kwam naast) hem.en do.
daarin zitteuden losten een tiental revolver
schoten <31 wierpen een handgranaat naar
Rathenau, om dan in vliegende vaart to ver
dwijnen.
Bij de gerechtelijke lijkschouwing is ge-
blokon, dat verschillende op den minister
afgevuurde schoten doodelij'k zijn geweest.
Het hoofd is door negen kogels doorboord,
één schot drong in den schouder on kwam
bij do borst naar buiten.
Do in den auto geslingerde handgranaat
heeft den buik geheel opengereten. Hot lijk
was ontzaglijk verminkt.
"Volgens het „S Uhr Abendblatf heoft de
chauffeur van Rathenau by het verhoor
door de politie gezegd, dat de aanslag zoo
snel "plaats greep, dat hij nauwelijks tijd had
te denken, wat er eigenlek gebeurde
De auto met de moordenaars reed links,
dicht langs Rathefcau's wagen voorbij. Do
chauffeur week iets uit, en op jjetzelfde
ocgenblik knalden reeds de schoten uit den
anderen auto-. Hij had moeite het stuur in
handen te houden, daar hij door den schok
van de ontploffing der handgranaat bijna
van zijn plaats werd geslingerd.
De politie is direct met een onderzoek
begonnen en uit hetgeen de weinige getuigen
konden vertellen blijkt, dat in de moorde
naarsauto een drietal jonge mannen zaten
van 2530 jaar, en, naar enkelen beweren,
cok een vrouw. Op het vinden der daders
is een belooning van 300.000 Mark gezet.
Doch zal dit lukken, gezien hoe de moorde
naars van Erzberger nog steed3 niet zjjn ge
vat, mede tengevolge van do hulp, waarover
zulke politieke misdadigers kunnen beschik
ken?
De ontzetting ia de parlementaire krin
gen was groot, toen de droeve tijding kwam
Onmiddellijk kwam het kabinet by een en
president Ebert onderbrak terstond zijn Va-
cautie en keerde naar Berlijn terug. Eberfc
heeft aan 'de moeder van Rathenau een in"
hartelijke bewoordingen gesteld condclean-
tie-telegram gezonden. Voorts heeft hij den
rijkskanselier telegrafisch medegedeeld
dat 'de door Rathenau ingeslagen weg moet
werden blijven gevolgd met betrekking, tot
do buitenlaudsche politiële.
Verder heeft do rijkspresident ook eon
telegram van deelneming gericht tot de de-
mocratischo party, waarvan do vermoorde
lid was.
De democratische party hoeft een oproep
gepubliceerd, waarin van haar leden wordt
gecischt, dat zij met kracht zullen optreden
tegen de monarchistische elementen.
Toen in do beda0tmgoom.mis.sie van den Rijks
dag de moord bekend wend, sprongen do socia
listen van hun banken op en riepen Helfferich
toe: Gij zijt do moordenaar. Dit is do uit wer
king van de rode, welke gij licbt gehouden.
Toen Helfferich poogde do vergadering te
verlaten, zag hij zich omringd door afgevaar
digden der linkerzijde, diio hun vuisten togen
hem balden, en m/oordenaarI riepen. Ten e'lolte
gelukte het Holfferich om dé zaal to verlatoil
Do rumoerigste toon celen speelden zicih ech
ter al in dc voltallige Rijksdagvergadering.
To halfeen kwam het in de vergaderzaal tot
oen handgemeen, waarbij bet Rijksdagl'id
Sohoch (Duitscho Volkspartij) aangevallen cn
uit do zaal verjaagd is.
Het gevecht schijnt oen voortzetting te zijn
geweest van ccn opgewonden discusaio, welke
te voren in do couloirs van den Rijksdag had
plaats gchad.
T0011 generaal Sehoch in de nog vrij rieego
zaal kwam, hoonden hom verscliiliendo afge
vaardigden der socialisten.
Hot kwam tot een heftige woordenwis
seling, waarbij verschillendo afgevaardig
den op den generaal toeliepen, dio zioh
eerst te weer stolde, maar ten slotte door
een der uitgangen verdrween.
Even later do vergadering was intus-
echcn nog mot officieel geopend kwam
een afgevaardigde dor onafhankel ijken
mot een grootcn bouquet rozen en eikebliv-
dtesrem, waaraan linten in de oud© rijks-
kleuren de zaal in. Hij riop uit Dit is
voor Holfferich afgegeven, als een hulde-
geschenk. Van links riep men toenBaih,
wat eon moordenaarsbende 1
Den bouquet had een jongen van 18 jaar
in de couloirs van den Rijksdag afgege
ven. Daar ontrukten hem verschillende
personen het bloemstuk, ranselden hem die
trap af en leverden hem over aan do in
hot gebouw aan wazige politiebeambten.
Op hot lint stondAan Helfferich, den
verdediger van D ui tsch land's eor! Do
bouquet is overhandigd door leden vftn
den Bond van Sol daten, dio in Duitsah
iZuidhWesit-Afrika hebben gediend.
Hot kabinet had intusscfhen besloten den
uitzonderingstoestand to proolameeren,
bijzondere gerechtshoven in to stollen allo
publieke samenkomsten to verbieden en
onmiddellijk een speciale uitzonderings
wet in bewertkdxig te nenxen om dien ten
spoexBigste in te dienen.
Zomerfeesten en regimentsdagen zijn
verboden.
De maatregelen omvatten ook bepalin
gen tegen het verspreidon door middel
van den druk van stukken, die gevaar
voor de- republiek opleveren en beleedj-
gingen bevatten of gevaar opleveren voor
leden of yroegero leden van do republi-
keinsche regeering. Daarop zijn straffen
gesteld van drie maanden tot vijf jaar" ge
vangenisstraf of een boete van ten hoogsto
500,000 mark. In bijzondere gevallen is een
zwaardere Btraf toegestaan. Do bepalin
gen treden na afkondiging onmiddellijk in
werking.
Om 3 uur werd de zitting geopend.
Reeds .eenigen tijd voor het openingsuur
was do zaal reeds gevuld met afgevaardig
den, terjvjjl de publieke tribunes zwart van
de belangstellenden waren. In de minister-
bank was op de plaats, waarop minister Ha-
thenau tot dusverre placht te zitten, een
bouquet witte rozen, omhuld met zwart
rouwfloers, neergelegd.
Toen de rijksdagvoorzitter Löbe de üs-al
binnentrad, maakte zich van alle aanwezigen
een grocte ontroering meester. Tal van
afgevaardigden van links stortten zich op de
rechtsche afgevaardigden onder het uiten
van wilde uitroepen. Vele socialistische af
vaardigden deden liun partijgenooten èn le
den van andere linksche .partijen verwijten,
dat het aan hun laksheid was te wijten,
dat een dusdanige moord heeft kunnen plaats
vinden.
"Vooral de afgevaardigde Helfferich werd
door tal van linksche afgevaardigden 'be
dreigd en kon slechts.met moeite en b\eek
van opwinding zyn plaats bereiken. Hier ver-
eenigde hij zich met de afgevaardigden
Hergt, Sc hul, Bromberg, Semmleri en den
afgevaardigde Kardoff, een boom van een
man, tot een groep; die aan .de aanvallen
Van de linksche afgevaardigden krachtig
.weerstand bood* Vap liaka werden kreten
gehoord als: Moordenaars! Schurken! Weg
met hen! enz.
De voorzitter deed eenigen tijd lang jer-
geefsche pogingen, do afgevaardigden tot
kalmto te brengen. Eindelijk gelukte het
aan ör. V'irtli, zich in het kluwen vechtende
afgevaardigden te dringen en slaagde hij er
in, de kalmte wat te doen terugkeeren. De
communistische afgevaardigde Hölein riep:
Maar wij kunnen dit toch maar niet zoo
zender meer duldefn!
De rijksdagvoorzitter Löbe wist zich ten
slotte verstaanbaar te maken pn riep uit,
dat de rouvzitting zou worden opgeheven,
indieo de afgevaardigden het tumult zouden
voortzetten. Door een democratisch afge
vaardigde werd geroepen: Maak deze rouw-
zitting öu niet tot esn comedie!
Ten slotte legde do rijksdagvoorzitter,
Löbe, onder groote emotie van de aanwezi
gen een verklaring af, waarin hij weer
op het greoto verlies en tevens cp het feit,
dat de republiek op 't ppel ^tond.
Met tranen in de'oogen riep Löbe uit: De
een na den ander worden wij allen het
slachtoffer van do hetzecampagne.
Löbe besloot zijn rede met de opwekking
cm het werk, dat door Rathenau is begonnen
.voort te zetten.
De sociaal-democratische afgevaardigde
iWels riep daarop: Leve de republiek. Do
geheele linkerzijde deed met di9 woorden
haar instemming blijken, terwijl naar do
rechterzijde uitroepen werden geslingerd als:
JVög met de moordenaars!
Daarop kwam Wirth aan het woord.
"NVirtih prees 'Ratkenau als politicus, die clc
algemeen*) goedie •vorstandhoujdin.g dor volken
wonsehte. Niet olleefci voor het Diaïtteöhe volk.
•doch ook voor de verzoening der menfichhei-d
onderling heeft hij geijverd en juist dit is
aanleiding geweest tot den moord. De kanse
lier uitte zijn afschuw over deze daad, waar
door hot verzocuingswenk is vernietigd. De
redding van het Duitscho volk onder den to-
publikeinschen staatsvorm mag echter niet
worden verhinderd. Do Rijkskanselier richtte
zich toen tot de rechterzijde en zeide, dat het
niet meer zoo kan voortgaan als tot heden is
geschied. Hij eindigde met niet alleen de aT-
bcidors, maar allen die iets .gevoelen voo-r dc
Republiek, op to moepeh voor de verdediging
der staatsinstellingen. Zijn woorden werden
niet alleen dtoor dc geheele vergadering, doch
ook door do tribunes met bijval begroet. Op
voorstel van den moerdenheidssocsialiSt Mul
lerFrancken en den onafhankolijken soeiar-
hst Hoffmann, werd besloten do rede van den
Kanselier en van Rijksdagpresddent, die
eveneens do medewerking van het Duitsehe
volk tot bescherming der republiek heeft in
geroepen, cp kosten van den staat le doen
aanplakken. Dit besluit is met instemming
van alle partijen genomen behalve van de
Duitsch-natibhalen en de Duitsehe volkspartij.
Hun tegenstemmen werd' dooir do andere
giroopen met foeigcroep en andere teekenen
van afkeer begroet.
Daarop werd 'do zitting tot 's avonds ver
daagd!
Do groote zitting van den Rijksdag, Zater
dagavond Helfferich was weggebleven -
ving aan -met een rede van den sociaal-demo
craat Otto Welsch, die opzienbarende onthul
lingen deed- over do moordorganisaties in
Duiitsclilaiid. Eenigo da-géii geleden w erd aan
de Pruisische autoriteiten een rapport toege
zonden, waaruit volgens de verklaringen van
den afgevaardigde het verband tussdhen de
vermoording van Rathenau en Erzberger dui
delijk blijkt. Volgens dit rapport heeft de
broer van den eersten luitenant Ti Hessen,
zooals bekend een der moordenaars van Erz
berger, op 3 Mei in zijn woning te Frankfort
a. d. Main een nieuwen agent voor de moond-
centrale aangeworven. Aan den agent werd
instructie gegeven om te zorgen voor provo
catie der arbeidersklasse, ten ©inde een alge
meen© staking uit te lokken, waarna een mo
narchistische putsch met do hulp van dc
rijks we er zou kunnen worden ingezet.
Op de vraag, wat onder provocatie moet
worden verstaan, toonde Ti lessen dén agent
Oen foto van eeti officier met de woorden
„Dat is mijn broer. Hij heeft het eerste zwijn
(hiermode bedioeldo hij Erzberger) doodge
schoten'".
De voorlezing van dit rapport, speciaal de
vermelding van do rijks veer, gaf bij de lin
kerzijde aanleiding tot ©en waren storm van
ver ontwaar digi ng men riop om ophelde
ring van den demoorataschen minister van do
Rijks weer, dr. Gessler. Otto Wels vertelde
verder, dat do nieuwe "agent naar Mvinohen
word gezonden, waar hij veel kwam op het
bureau van de uit het proces-Killinger be
rucht geworden organisatie C. Daar heeft de
kapitein-luitenant Hoffmann hem nadere in
structies gegeven, welke luidden, dat het
beste middel om de monarchie te herstellen
is de leiders der linksche partijen uit dien weg
te ruimen. In de eerste plaats kwamen hier
voor Seheidemann en Rathenau in aanmer
king. De agent werd daarna via^Berlün naar
Cassel gezonden. Veis verklaarde, -dat er voor
hem geen twijfel aan bestaat, dat d©ze inan
den aanslag op Scüieidemann op dien eersteil
Pinksterdag heeft gepleegd.
Veis herinnerde er onder voortdurende blij
ken van opwindiing der linkerzijde aan. dat
do Duitsch-nationale pers den op Scheide-
mann met blauwzuur gepleegden aanslag
spottend heeft vergeleken met een "aanslag
met een lavcinentsDuit. Dat daarna de moor
denaars zdoh steeds veiliger voelden, is niet
to verwonderen. Daartoe heeft ook de vrij
spraak van Killinger bijgedragen.
Onder groote beweging in het huis deelde
Veis mede, we volgen het verslag der „Tel.",
dot het openbaar ministerie in het proces-
Killinger geweigerd heeft een anibtcnaar te
hooren, die wensehte te verklaren, dat Killin
ger te Münelien de moordenaars SchuLz en
Tillessen door geld wilde winnen voor do ver
moording van Erzberger. Hieruit zal men,
zoo riep Veis uit, de -vrijspraak van Killin
ger, waarover iedereen in Duiitsdhland tot
dusver het hoofd heeft geschud, wellicht kun
nen "begrijpen. Onder etormachtigen bijval der
socialisten en heftige protesten dér rechter
zijde, riep Veis den Duitseh-nati onalen toe
Jelui hebt d© zwart-wit-roode vlag', dio wij
zoo lang hebben gevolgd1, totdat de misdaden
van het oude régime ons dwongen ons
haar af te koeren, tot dc vlau rW
naars ««maakt. Met oen „hoek" 'op do°^
bliek eindigde spreker zijn rede.
De leider vail het Centrum, Marx r*
heel wat kalmer stemming in het' jfuaa
kwam op tegen de hetz-eampagne der Duitsék
nationale pers cn de actie van HeHferich
Toen echter do volgende spreker, do lcide»
der Duitsch-nati on alen Dir. Hergt, do rede
naarstri-bune besteeg, maakte zich wederom
groote onrust van het huis meester. De s,jC^i
aal-dcmccraten verlieten tijdens zijn rede de
zaal, terwijl de communisUii en onafhaoke-f
lijken hem voortdurend door interrupties hef'
spreken trachtten te beletten. Hergt las,
bleek van zenuwachtigheid, in grooten haasf
een officieuze verklaring der Duitsch-nati^
nale partij voor, waarin uiting wordt geg^
vc-n aan den afschuw over den moosrid op Ra
thenau en dc regeering dringend wordt uitgo.
noodigd om alles te déon ter opheldering vati
den aanlag. De verklaring protesteert er;
evenwel krachtig tegen, dat dc moord op Ra-
thenau in verband wordt gehi. -ht met
Duitsch-nationale partij. De afgekondigde
verordeningen van den rijksprerident verweri
pen de Duitsch-nationalen, daar zij ze uit
sluitend beschouwen als tegen de rechtsche
partijen gericht. Tijdens de rede van Hergt;
regende het van de uiterste linkerzijde uitroei
pen als „Onbeschaamdheid, brutaliteit", zoo-
dat de voorziter herhaaldelijk tusschehbeidg
moest komen.
Daarna volgde een korte redevoering valn
den soeiaal-democratisohen minister van Ju
stitie, dfr. liadbrudh, die namens dé geheel6
Togeering verklaarde, dat zoo spoedig moge.
lijk bij den rijksdag de sedert langen tijd
voorbereide wet ter bescherming van de r«-
publiek zal' worden ingediend en tevens een
amncst.ic-wet, om de door dc publieke opinio
als partijdig beschouwde vonnissen togen
links-radicalen in tegenstelling tot de
milde straffen in proccs9ca tegen rechts,
radicalen te verzachten.
Terwijl hierop de onafhankelijke afgevaar
digde Crispien een rede hield tegen de het#
campagne der Dudtsch-nationalen, werd in 1
wandelgangen bekend, dat de rijkskanselier
als volgende spreker liet woond heeft ge
vraagd. Onmiddellijk keerden de afgevaardig
den naar de zittingzaal terug en p^haardeb
zich voor de regoeringsbanken. Mon hoordo
in de stem van den lyjkskanselior de groote
ontroering, toen hij, neerziende op de ledige
plaats van zijn gestorven vriend, de groots
■gaven van Rathenau herdacht,
Wirth zeide het volgende:
Do rijksregeering richt kien ^volgenden
oproep aan de bevolking. De moord op den
rijksminister dr. Rathenau heeft de groote
gevaren aan het licht gebracht, waaraan
Duitschland ten gevolge van binnenland-
sche gistingen 13 blootgesteld. De vermak
ning om de partijtwisten en den strijd om(
hetgeen is geschied te laten rusten, en allé
krachten der natie te gebruiken voor het
herstel en de redding van het vaderlandy,
is onverhoord gebleven.
De voortdurende ophitsingen, die zich te*
gen den staatsvorm richten cn zijn dienaars
vogelvrij verklaren, brengen steeds meeï
politiek verblinde personen tot moordpo
gingen en moorden Een net van samenzweér
ders dreigt den binnenlandschen vrede en
deü grondslag van het nieuwe leven te ver
nietigen. De moord op Rathenau is slechts
een schakel in den keten van goed voorbe
reide aanslagen op de republiek. Eerst moe
ten de leiders der republiek en daarna moet
de republiek zelf vallon. Ter voorkoming
van zulke misdadige aanslagen moeten in
grijpende maatregelen worden genomen.
Het nihilisme, dat zich veelal verbergt
onder den dekmantel van nationale gezind
heid, mag niet worden geduld. De repu
bliek is in gevaar. Alle lagen der bevolking,
die arbeiden voor een democratischen staats
vorm, moeten zich aaneensluiten en zich ver,
eenigen. Het rijkskabinet., dat door sluip
moord is beroofd van een zijner beste ea
kundigste medewerkers, erkent in den ure
van den diepsten rouw, dat gevaar dreigt.
Het rijkskabinet heeft daarom den rijkspre*
sident aanbevolen van zijn grondwettelijke
bevoegdheden gebruik te maken en door
verordeningen de bescherming van den staat
en van de republiek en van hen, die de
regeering vertegenwoordigen, te verzekeren
De rijksregeering zal zorg dragen voort
de meest strenge ten uitvoerlegging van
deze verordeningen om onmiddellijk de
heerschende stroomingen tegen te gaati, die
de grondslagen van den staat in hooge mate
bedreigen. De rijksregeering begrijpt de
groote opwinding van het volk en betreurt
de economische gevolgen van zulk een waan
zinnigheid, die de arbeiders zeer moeten
treffen. Zij hoopt, dat het Duitsehe volk in
zijn begrijpelijke toorn zich niet laat ver
leiden tot daden, die de economische en po
litieke nadeelen nog meer zullen vergroo-
ten, maar zij verwacht, dat het Duitsehe
volk zich achter de regeering zal plaatsen
en doet daarom op alle partijen en de bur
gerij het ernstige en dringende beroep om
ter bescherming der'republiek in nood en
gevaar vereenigd te staan. Leve de repu
bliek
Een stormachtige ovatie volgde. De ge-
heelo linkerzijde en hei middengedeelte van
het huis stond op en juichte den rijkskan
selier toe. Van" de tribune werd geroepen;
Leve de republiek 1" De ovatie duurde ver
scheidene minuten lang.
Dev arbeiderspartijen zijn inderdaad uï
beweging gekomen. Gistermorgen zou te
Berlijn in den Lustgarten een betooginff
plaats hebben der drie socialistisch^ party-
en cn tegen Dinsdag, de begrafenisdag van
Rathenau, is een algemeene staking van 21
uur uitgeschreven.
Gewoonlijk hebben politieke moorden
precies d© tegengestelde uitwerking, dia
men er van verwachtte. Zoo zal het
lioht hier ook gaan. De moord, op Rathe
nau heeft de'verdedigers der republiek tot
elkaar gevoerd en dat juist op een mo
ment, nu dat, gezien do zomerfeesten en
regimentsdagen, al zeer wenschdijk was.
Het buitenland, speciaal de entente*
volgde al met spanning de binnenlandsch®
ontwikkeling in Duitschland. Vele xege®*
ringen hebben Wirfch xeedn geoondalcep®
