DE HERDENKING VAN LEIDENS ONTZP
No. 18890.
LE5DSOH DAGBLAD, Dinsdag 4 October.
Tweede Blad. Anno 19£f.
Aankomst der Geuzenvloot voor De Waag.
De laatste dagen hebben het weer bewe
gen, dat het hcclen onlosmakelijk verbon
den is aam het verleden en historie en tra-
ditio ook in onzen tijd nog een gewichtige
rol spelen. Br zijn tegen onzo 3-October-
viening, als een der kostelijkste horinne-
Tingcm aam een treffende episode uit het
verleden onzer stad, tot op den huidigen
dag aanvallen gerichtmen heeft op veler
lei wijzo go tracht de beteekends er van te
verkleinen, maar op de rasechte Leide-
nia-ars en op duizenden anderen, van wel
ken geest ook, heeft dit weinig vat. Wij
blijven met onverzwakte warmte voeden
voor den 3dem October, als Leédsehcn feest
dag bij uitnemendheid.
Thans meer dan ooct. Wij zullen de sa
menwerkende factoren, welke daartoe ge
leid hebben, niet noemen; wij constateeren
alleen met verheugenis het feit, dat do
feestviering van gisteren, zoo niet de
mooiste dan tooh een der moodsten is ge
weest vau 1886 af, het eerste jaar, dat Lei
den onder leiding van de 3-October-Ver-
eënigimg het bet eekenis volle feit van liet
Ontzet dor stad heeft herdacht.
Men heeft er, en o. i. zeer terecht, aan
laten voorafgaan een huldiging van het
bestuur dezer Vereeniging ter gelegenhoid
van haar 7de lustrum door de Burgerij,
welko huldiging geworden is een grootsche
Bo tooging.
Ruim 50 stedelijke Yereenigingen, waar
van wij de namen verleden weck voor het
mëerendeel reeds noemden, stelden aioh
ondier leiding van do wakkere V. Y. V.
met baar banieren en vaandels aan do
Papemgracht op. 't Ging er recht ordelijk
toe. Elk der organisaties vond, naar alpha-
betisoho volgorde, zijn plaats in den stoet
aangewezen door een nummer. Vier mu
ziekkorpsen Orpheue, Perosia, Werk
man s Wilskracht en heb Sted. Muziek
korps, werkten mede, fakkeldragers flan
keerden de optrebkendeu en hot lioht der
flambouwen wedijverde met de veelkleu
rige lampions, door velen in den stoet
meegedragen
T'":an halfnegen waren do voorberei
dende werkzaamheden gedaan en stelde de
lange stoot zich in beweging langs den ver
leden Zaterdag door ons aangegeven weg,
omstuwd door honderden en nog eens hon
derd en belangstellenden, die zich overal
langs deoi weg hadden geposteerd, terwijl
van uit de woningen aldaar blijken van in
stemming aan de betooging werden gege
ven. Geen enkele wanklank werd verno
men, al was het soms wel eens wat al te
vel in do etraten.
Voor de Stadszaal ter weerszijden waar
van de politie d'e straat met veel moeite
had afgezot, v rd halt gehouden.
TTet muziekgezelschap Orpheus", dat
niet in den stoet had meegeloop en, was ge
posteerd op het balkon dér Stadiazaal en
spéelde daar, terwijl ook het bestuur der
De uitdeeling van haring en brood.
verzookt bet initiatief te nemen. De waar
nemende burgemeester vorleende zijn me
dewerking, het publiek werkte ook mede
en zoo mocht do optocht in alle opzichten
slagen. En. na dit welslag-en is aan spr.
weder do taak cïe 3-October-Yerecniging
mefc haar 35-jarig bestaan geluk te wen-
sdhen. Uwe Vereeniging i9 voortgekomen
uit de echt nationale gedachte den dag
van Leidens Ontzet jaarlijks op waardiigo
wijzo te herdenken zeide spreker. Om te
demonstreeren hoe juist deze gedachte
was, deed spr. in een historisoh overzicht
de beteekenis van het Ontzet van Leiden
voor het verder verloop van do worsteling
mevrouw DicbcnKonings, werd toege
reikt.
Hij voegde er een enkel woord bij, waar
in hij er. aan herinnerde hoe 25 jaren gele
den bij monde van het lid van het bestuur
der V. Y. V., den heer Den Hollander, ho
onde, nog niet verouderde vaandel, aan
het toenmalige bestuur aangeboden werd,
met den wensch dat vlekkeloos te bewa
ren en steeds het sclioone doel, do 3-Octo-
ber-Vereeniging grooter en machtiger te
maken, voor oogen te houden. Vooral ook
door Uw toedoen is dit geschied en spr.
twijfelde niet of het tegenwoordig bestuur
l zegde voor hun medewerking tot het wel-
I slagen van dezen avond,
j Hij vertoonde de oorkonde en deelde me-
j de, dat de besturen der Yereenigingen,
voor zoover zij dit nog niet hebben gedaan
de lijst, die met de oorkonde de 3-October-
Vcreeniging is aangeboden, Dinsdag en
Woensdag nog kunnen teekenen bij jien
heer I.Jdo.
Hiermede was de plechtigheid geëindigd
en verlieten dc vereenigingen weder de
zaal.
I Dc oorkonde is een artistiek stuk, uitge-
j yoerd door den calligraaf van den uitgever
De opperbevelhebber der Geuzenvloot geeft zijn bevelen.
tegen Spanje uitkomen, om daarna aan te
toonon wat de 3-October-Yoreeniging ge
daan heeft en nog doet om aan die her-
denkingsfeesten leiding to geven, zondieir
welka loidimg dit feest zou ontaarden.
Daarvoor bracht hij het bestuur dank en
vroeg het de aangeboden hulde wel te wil
len aanvaarden. Weest overtuigd van onze
bewondering over uw organiseerend ta
lent en voortstuwende kracht. Onze beste
wenschen vergezellen u ook voor de toe
komst, aldus besloot spr. zijn toegejuichte
toespraak. Daarop viel weder de muziek in
waarna de voorzitter van het vaandel-co
mité (door ons werden de leden van dit
comité reeds eerder genoemd) de heer J.
Ebbink in een enthusiast betoog mededeel-
do hoe de Optochtcommissie der 3-October
zou ook dit vaandel voor smetten bewa
ren, het beschouwend als een symbool van
kracht niet alleen, maar ook als symbool
van den groeienden steun der ganschc bur
gerij (applaus)
Hierna trad de voorzitter der jubileeren-
de Vereeniging de heer Yan Rossum du
Chattel, naar voren, om allereerst den
voorzitter der V. V. V. te bedanken voor
de sympathieke hulde en in hem de gehee-
le burgerij, waarvan hij als vertegenwoor
diger optrad Het bestuur aanvaardt die hul
de en het vaandel met zijn twee emble
men, aan den eenen kant het wapen der
stad, aan den anderen kant burgemeester
Van der Werff, die liever den cenen arm
uit honger zou verspelen en met den ande
ren vechten, dan de veste over te geven.
Eduard IJdo. Boven een gezicht op de stad
van de Lammerschans. Do stedemaagd,
dragende het wapen der stad, strekt be
schermend haar hand uit cn de randversie
ring vertoont ons" verschillende voorstellin
gen uit den tijd van het ontzet en de be
vrijding, waarbij de bekende hutspot en de
haringen niet ontbreken. Onderaan prijkt
het standbeeld van burgemeester Van der 1
Werff.
In het midden in fraai ealligrafisch
schrift de woorden:
Ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan
der 3-October-Vereeniging biedt LeideDS
Burgerij U een nieuw vaandel aan en op
initiatief van de Vereeniging tot Bevorde
ring van het Vreemdelingenverkeer bren-
scholen blijvcsi gesloten. De straatjeugd
zingt al vroeg de feestliederen.
,,'fc Is een oude geschiedenis, cïioch altijd
weer nieuw", roept ons een bejaard
Hoogevvoerd-bewoner toe, die in de vroeg-
13 de driekleur van den gevel laat wap
peren. ,,Ik kon den Feestwijzer, dio steeds
weer op zijn voorganger gelijkt, wel droo-
men en toch volg ik de verschillende num
mers al zag en lioorde ik zo voor het»
eerst."
Ziedaar uitgesproken wat op dezen dag
in duizenden harten leeft en wat in den.
morgenstond jong en oud drijft naar hot
Yan-der-Werff-park en omgeving, om
met eerbied en wijding te luisteren naar
do
Koraalmuzief.-
'b Is moeilijk te schatten, maar men-
schen, die het weten kunnen, deelcfcn ons
méde, c?at het er veel drukker was dan bij
vorige gelegenheden. Op het gereserveerde
gedeelte waren eenige bestuursleden mefc
de commissaris en d'en hoofdinspecteur van
politie, benevens mevrouw De Gijselaar.
Verleden jaar woonde ook de burgemees
ter, hoewel hij zich toen reeds niet gehee»
gezond gevoelde, de feestelijkheden bij.
Menigeen merkte het toen al op, dat hij
er niet goed uitzag. Spoedig daarna word
hij ziek en bleef aan de ziekenkamer ge
bonden. De afwezigheid van den cere-voor-
zitter om dezo recVen werpt alleen een
schaduw op dezen blijden feestdag. De mc-
d'edeeling in de Zaterdagbijeenkomsb in de
Stadszaal, dat de toestand thans zoodanig
verbeterd is, dat hij hier in afzienbaren
tijd weder zijn ambt zal kunnen aanvaar
den, heeft de weemoedige stemming, die
zijn gemis op dezen dag wekte, wsdler ge
temperd. En dat zijn echtgenoot, mevrouw
De Gijselaar door haar aanwezigheid aan
deze plechtigheid wijding wilde geven,
stemt dankbaar.
Klokke aohb, zette het koor, amphithe-
atersgewijs in den. tuin van het Labora
torium opgesteld, in, en verbrak de stilt©
van den morgen. Treffend klink het Bed
der vrome dankbaarheid. Psalm 106, over
de met mensehen gevulde ruimte:
Geloofd zij onze groote God!
Zijn gunst schonk ons dit heilgenot;
Zoo zullen wij zijn goedheid d'anken.
De morgen van den feestdag had zijn
wijding ontvangen. Hefc mooie lied, voor
hefc eerst bij deze gelegenheid gezongen,
werd door den wakkeren dirigent, den
heer Duystor geïnstrumenteerd. En zoo
ging het voort.
Krachtig klonken de liederen ver over
de omgeving; de wind scheen daartoe
mede te werken, maar ook het feit, dat
het aantal zangeresen en zangers, hetwelk
bijna het eerste duizendtal bereikte, yed
3-Ootofcer-Vereenigiiig e»r aanwezig was.
De betoogers defileerden zoo goed en zoo
kwaad als het in de beperkte ruimte ging
voor bet 3-Octobor-bestuur, wat later in de
zaal, <He weldra geheel gevuld was, zich
herbaalde. Het was ©en aardig gezicht al
die vaandels omhoog geheven door cBo zaal
to zien dragen. Toen het bestuur der
3-Ootober-Vereeniging met het bestuur van
Y. V. V., het vaandel-comité en enkele
an der o corporaties en bijzondere personen
die tot het welslagen van dezen avond mee
werkten, op heb podium hadden plaats ge
nomen, werd staande het „Wilhelmus" ge
zongen, gevolgd door het „Wien Neer-
iandsch Bloed", waardoor er hoe langer
hoe meer een warme stemming in dc zaal
ontstond.
Daarop kwam de voorzitter van V. V.
V., de beer Oh. van Spall, aan bet woord.
Hij schetste de aanleiding tot do van de
LoidScho Vereenigingen uitgegane actie,
die was begonnen toen 3 October in 't ver
schiet kwam. Er worclon plannen gesmeed
voor een huldiging, want gedachtig aan
wat tien jaren geleden gebeurd is, be
greep men, dat men niet met leege handen
kon aankomen. Men zag ook in, dat voor
'een vereeniging, wier werkzaamheden zoo
in het middelpunt van cïe publieke belang
stelling staan, clit niet binnenskamers
mocht geschieden. En evenals voor tien
jaar werd ook nu do Vereeniging ter Be
vordering van het Vreemdelingenverkeer
feestviering er toe kwam een vaandel te
schenken. Het oude vaandel, voor tien jaar
aangeboden door de burgerij, is een zeer
artistiek stuk, maar het heeft één bezwaar
het kan moeilijk in den stoet worden mee
gedragen. En zoo kwam men cr toe een
nieuw vaandel te laten maken, dat een ge
trouwe reproductie van het oude vaandel
is, maar gemakkelijker is mee te dragen.
Dit was nu reeds gebleken; immers de
reeds bejaarde bode van dc 3-Octobcr-Vcr-
ceniging, Van den Berg, had het omslui
erd reeds in den stoet meegedragen.
Wanneer spr, naging, wat het nieuwe be
stuur in de laatste drie jaren heeft gepres
teerd en hoe hij cle Vereeniging omhoog ge
bracht lieeft, dan wil hij dit geschenk zien
gebracht als een huldiging van d i t be
stuur van de g e li e e 1 e burgerij van
Leiden. (Applaus). Gij hebt, aldus besloot
spr. zijn geestdriftige speech, de Vereeni
ging opgevoerd tot een ledental, als door
geen enkele Kederlandsche Vereeniging is
(Daverend applaus).
Daarop werd onder gejuich het vaandel
ontplooid en den voorzitter aangeboden.
Hij gaf daarna aan een oud-lid van het be
stuur, den heer H W. Cahen, de gelegen
heid den eersten krans te hechten aan het
nieuwe vaandel. De heer Cahen deed dit
gaarne nadat hem deze fraaie krans door
1 het vrouwelijk lid van het Vaandel-comité,
Dat deed spr. 'denken aan onzen tegen-
woordigen burgemeester. En het deed hem
zeer leed, dat niet jhr. De Gijselaar hier
staat om namens de 3-October-Vereeniging
deze hulde te aanvaarden. Het deed hem
echter genoegen te kunnen mededeelen dat
de toestand van den burgemeester in die
mate is verbeterd dat mag worden ver
wacht dat hij in afzienbaren tijd weer als
van ouds aan het hoofd der gemeente zal
staan.
Er volgde op deze woorden een geweldig
applaus en herhaald zingen van het be
kende: Er is maar één goede Leidenaar,
dat is De Gijselaar, enz.
De woorden, door u zoo enthusiast ge
zongen bewijzen*het aldus, ging spr. voort
dat burgemeester Dc Gijselaar zooals zijn
voorganger tijdens het beleg voor ons is
de rechte 'man op de rechte plaats. (Ap
plaus).
Hij verzekerde ten slotte den. heer Van
Spal, die intusschen ook nog een oorkon-
do ter herinnering aan dezen dag had aan
geboden, dat de avond 7an heden een der
schoonste bladzijden zal vullen in de ge
schiedenis der 3-October-Vereeniging.
Ha het applaus, dat nogmaals op deze
redo volgde, werd nog eens uit volle borst
het Wilhelmus gezongen, waarna de heer
Van Spall nog met een kort woord de ver
eenigingen en de bijzondere nersonen dank
gen de Loidsche Vereenigingen U een se
renade als blijk van sympathie.
Het Vaandel comité.
Bij het krieken van den dag.
Lang te voren werd bij eiken scliooneu
dag, die moeder Kafcuur in haar mildheid
tot in den herfst ons heeft geschonken, de
wensch door velen uitgesproken: „Mocht
het ook zoo zijn op den 3den October!"
Optimisten vertrouwden op de vastheid
van het weerpessimisten vreesden, dat
hot eindelijk zou omslaan, waartoe de
nieuwe maan op Zaterdag het sein zou ge
ven. In aller hart toch leefde de hoop
dat het weer zich althans tot den laten
avond van 3 Ocober goed zou houden. Bo
ven eigen verwachting hebben de optimis
ten gelijk gekregen, al leek hefc eerst, dat
liet mis zou loopen. De wind1 woei de lucht
ten slotte weer schoon en het- 3-October-
zonnetjo scheen af en toe vroolijk, terwijl
het in den namiddag zoo was, dat wij het
niet mooier honden begeeren. En nu, van
morgen, 4 October volop regen. Lijkt liet
niet alsof de natuur ons heeft willen ont
zien 1 Dankbaar mogen wij zeker wezen.
In den vroegen morgen werden de toe
bereidselen tot den feestdhg reeds ge
maakt. De vlaggen werden uitgestoken,
niet alleen van de openbare gebouwen,
doch ook van vele particuliere woningen.
Fabrieken en werkplaatsen staan stil, cle
talrijker was idan verleden jaar, droeg
daartoe bij.
De koraalmuziek werd een korten tijd
onderbroken door een kleine plechtigheid..
De voorzitter der Commissie voor de mu
ziek, de heer Van der Laan, bood 'den
wakkeren dirigent, den lieer Duvstcr, die
wel ouder wordt maar niet veroudert en
gisteren voor dc 25ste maal het koor leid-
*de, den zilveren eerepenning der Veree
niging aan. Het. publiek juichte deze on
derscheiding warm toe, evenals ook een
luid applaus werd gehoord, toen de voor
zitter een krans hechtte aan het stand
beeld van Van der Werff.
Wij zouden het eerste nummer van het
programma niet gaarne willen Vlerven. Er
zou veel ontbreken als deze eerste schakel
in den langen keten der feestelijkheden
werd gemist. Het is ook nu weer zeer
goed geweest. Honderden hebben cr dank
baar van genoten.
Hierop volgde een nieuw nummer, 'de
F e o s t e I ij k e intocht 'der
Geuze n v 1 o o t.
■t Was alsof er vroeger na de koraal
muziek een kleine leegte ontston'd. Hefc
heette dan, dat wij de versierde stad gin
gen bezichtigen, naar hefc spelen van liet
carillon luisterden en op de Vischmarkt bet
het springen van de Fontein aanschouw
den om vervolgens een kijkje te nemen
bij £le uitdeeling van brood en haring. 't>
