m Ki
m
m
SPORT.
Mi
lil 1.
fi
ii
"P
.ju ®t
KUNST EN LETTEREN
LAND- EN TUINBOUW.
Ijjke regeling; men mag dus verwachten,
dat, behoudens onwil, alles precies sluit.
Wil men dus bezuinigen, dan moet or
gelet worden op liet toestaan der credieten
en de vraag zou dus gedaan moeten wor
den, of de maatregelen, waarvoor gelden
worden aangevraagd, wel strooken met de
zninigheid en of het nut van die maat
regelen wel evenredig is aan het vuur,
waarmee zij verdedigd worden, en do gei
den. die er-voor worden toegestaan. In dat
opzicht moe ben Regeering en Volksvertegen
woordiging samenwerken. Het is toch van
algemeene bekendheid, dat het regel is ge
werden, dat de Regeering in den loop van
het jaar komt met voorst-ellen tot aan
vulling en verhooging van do begrootingen
en dat bij de Tweede Kamer een sterke
neiging bestaat, om bijwijze van amende
ment posten der begrooting te verhoogen
of nieuwe te doen opnemen. Booze tongen
beweren, dat de kiezersjaeht daaraan niet
vreemd is.
Moeilijk blijft de zaak zeker, te meer,
omdat het haast ondoenlijk is *om steeds
na te gaan of de uitgave nuttig is en zoo
ja, of de wijze van besteding der toegesta
ne gelden de meest doeltreffende is. Eli
daar komt nog bij, dat de politieke inzich
ten van de partijen in de Kamer zoozeer
uiteenloopen. De een zweert bij ,,geen man
en geen cent'' voor de weermacht en de
ander vindt die uitgaven vóór alles noodig
de een eischt allerlei sociale maatregelen
en de ander meent, dat er op dit stuk wel
wat overdreven wordt.
Het blijkt, dat de Ministers onderling al
regelen gesteld hebben, die verzekeren, dat
ge> n maatregelen worden voorgesteld wel
ke geld zullen kosten, zonder dat de Minis
ter van Financiën 3aarover is geraad
pleegd. Maar daarmee is niet aan dezen
Minister het recht gegeven om te beslissen
wat al of niet wordt voorgesteld; die be
slist, dat zekere uitgaven noodig zijn, dan
moet de Minister van Financiën maar ma
ken, d'at het geld er is, of hij moet heen
gaan.
Maar de Minister van Financiën en zijn
ambtenaren kunnen niet alles beoordeelen
daartoe ontbreekt hun de kennis van za
ken, want zij zouden over alles een oor
deel moeten hebbenover het leger, over
waterstaatswerken, over landbomvmaatre-
gelen, over poeterijen en sociale maatrege
len, en over nog honderd andere zaken.
De Volksvertegenwoordiging zou een oor
deel kunnen vellen, maar haar politiek in
zicht benevelt wel eens haar oog.
Als de gelden van den Staat overigens
niet volkomen goed besteed worden, is dit
niet toe te schrijven aan oneerlijkheid of
onbruikbaarheid van de ambtenaren. Maar
het is een doorgaande regel, dat elke
hoofdambtenaar zijn eigen onderdeel van
do Staatszaak ais do allergewichtigste be
schouwt; ieder kijkt in een bepaalde rich
ting en verliest daardoor het geheel uit
het oog.
Uit het bovenstaaa tfe volgt al, dat de de-
part ements-ambten aren en de leden dei-
Tweede Kamer niet geschikt zijn om alle
uitgaven te toetsen aan het nut, dat de
maatregel veronderstelt, en aan de wijze,
waarop het geld besteed wordt, Nog zou
in aanmerking komen de Rekenkamer.
Maar dit college gaat na of de uitgave over
eenrtemt met de wet, en zij kan wel op
merkingen maken omtrent he doelmatig
heid der uitgave, maar als de Minister die
naast zich neerlegt, is cr niet veel tegen
te doen. Zij beoordeelt de vorderingen,
maar op het ontstaan dei- vorderingen heeft
zij geen invloed; zij controleert, maar zij
regeert niet Bovendien worden haar op
merkingen openbaar gemaakt in haar ver
slag aan de Koningin, maar cht verslag
verschijnt eerst zeer laat en daardoor heeft
het weinig effect hoewel er in de laatste
jaren meer aandacht aan wordt geschon
ken. in den laatsten tijd heöft de Minister j
aan dë Rekenkamer gevraagd om even-
lueele opmerkingen omtrent het beheer
van Rijksgeld en terstond mee to deelen en
niet te wachten tot zij in het verslag wor
den opgenomen.
Een Commissie uit de Tweede Kamer of
uit de Staten-ü-eneraal in het algemeen,
zou al heel wat goeds kunnen uitwerken.
Er ontbreekt in de financieele administra
tie ten onzent een college, dat voortdurend
toezicht en controle op do uitgaven uit
oefent. Behalve dit gebrek, doet zich ook
dat gelden, dat een goede statistiek der
Rijksuitgaven ontbreekt. Deze twee zaken
verdienen dus overweging.
Wat de Minister nu wil Hij wenselit
cenige ambtenaren aan te stellen, die zul
len onderzoeken, welke maatregelen van
beperking en inkrimping der uitgaven kun
nen genomen wordon.
Vnorioopig vraagt liij vier ambtenaren,
maar daarbij zal het wel niet blijven. Zdj
eischt deze instelling zelf weer uitgaven,
die voor toeneming vatbaar zijn. Als zij
echter wat meer bezuinigt dan haar eigen
administratie vordert, is er al wat gewon
nen. Zij zal de administratie kunnen doen
vereenvoudigen zij zal den weg kunnen
wijzen om tot een meer commercieel beheer
ie kunnen geraken en zoo een meer doel
matige besteding der Rijksgelden kunnen
bevorderen. Zij zal verder haar medewer
king vei'leenen bij de voorbereiding en do
uitvoering van nieuwe maatregelen. Zij
eal ook het onderzoek kunnen leiden, als
vermoeden bestaat van schending der zui
nigheid, en zij zal voorlichting kunnen ge
ven bij het samenstellen der Staatsbegroo-
ling en hel aanvragen van andere credie-
ten.
Gemakkelijk zal die taak niet zijn, omdat
de leden cler Inspectie allicht voor dwars
kijkers zullen worden aangezien, en wel
licht door de ambtenaren als lastig zullen
worden beschouwd. De zwaarte van de hun
toebedachte taak, beperkt de keuze en
dwingt tot ce-n hooge bezoldiging.
Verder moe-t er komen een goed'e, vol
ledige statistiek der Rijksuitgaven.
En ten slotte moet de Rekenkamer, waar
zij bedenkelijke gevallen ontmoet, reecÏ3
dadelijk verslag daaromtrent uitbrengen,
waardoor samenwerking tusschen haar en
ds voorgestelde bezuiniging^-inspectie kan
worden verkregen.
Of de Volksvertegenwoordiging dan zelf
nog maatregelen wil nemen en een Comi»
missio uit haar midden wil benoemen, moet
aan haar worden overgelaten. Daaromtrent
kan de Regeering geen yoorstollen doen.
SCHAKEN.
Goede oplossingen ontvangen van de hee-
ren Sytsma, Tcljeur, Teleng, Van Riet, Van
der "Wilk, Tjalsma, Paulines, Van Os, Van
der Linden, Cor en Tom Segaar- De oplos
sing was Lc7-b8. Na zwarts zet e6-e5 kan
men dan antwoorden met Kc7±. Dkö van«
wit kan weerlegd worden bijv- door Tho:-
Het. veld f3 en f5 zijn dan open-
Ter illustratie van het thema, dat we be
zig zijn te behandelen, wilde ik de lezers nog
een twee-zet van den heer Kuyers voorzetten,
waarin zwart over weinig materiaal beschikt
en het patgevaar voor wit niet uitgesleten
is- Toch beschikt zwart over een zet, die
weerlegd moet worden. Oplossingen gaarne
vóór Maandagavond.
L- A. KUYERS-
■im WB\
- H
üfH I
i WW iiil
Wit begint en geeft mat- in twee zetten-
Wit Kb8, Dgl, Tel en eö, Lal en e2, Pd2
en h4, pia3, b5, f6, g5 en h2.
Zwart Kd6, pib6, d7, dö en e6.
Heeft, de lezer wel eens een partij gespeeld,
waarin hij voor een op de achtste lijn geko
men pion een looper vroeg? 't Kan zijn nut
hebben'. Men stelle maar eens op: Wit: Khl,
Dh6, pia2 en f4- Zwart: Kg3, Tc5, pia3, go,
h5 cn h3- De stelling is van von Janiscli- Er
volgt: 1 Dgo: f Tgo:, 2 £g5: h2, 3 g6 h4,
4 g7 Kh3!, 5 g8L! en wint
P- FEENSTRA KUIPER,
VOETBAL*
Programma voor morgen.
NEDERLANDSCHE VOETBALBOND.
HeerlenDistricts-wedslrijden.
A. OostWest.
B. NoordZuid.
C. VerliezerrwedstnjcJ.
D. Winnaarswedstrijd.
West. Ie kl. A. F. C.—D. F. C.
V. V. A.Spartaan.
West- 3e kl. D: DelftD. V. V.
U. V. S.—B. M. T.
Buiten de competitie: A. S. C.—Con
cordia.
LEIDSCHE VOETBALBOND,
Bekerwedstrijden
A, S. C. 2—U. V. S. 2 12 uur.
L. F. C. 2—Beresteijn 2- 1-30 uur.
Ie klasse: Lugdunum 1D. L. V. 1.
2,30 uur.
2e klasse: D. V. S. 1U. Y. S. 3. 2 uur.
(U. V. 8.-terrein)
3e klasse: A. 6. C. 3a—L. A. V. V. 1.
10 uur.
D, V. S. 2—Lugdunum 3b 10 uur. (Lug-
dunumterrein).
Kweekschool—Lugdunum 3c 2 uur.
Beresteijn 3A. 8. C. Sb 11 uur.
Adsp iran ten-af deel i ng.
U. V. S.Lugdunum 1*2 uur.
SportmanL. A. V. V. 2 uur. (L. A.
V. V.-terrein).
Overzicht.
Voor den N. V. 13. zijn dc districtswedslrijilcn le
Heerlen ongetwijfeld de hoofdschotel en wij zijn
nieuwsgierig naar de uitslageD. Veel succes voor
het Westen verwachten wij niet. Het elftal dat
naar Heerlen gaat lijkt ods lang niet de sterkste
Westelijke combinatie, vooral nu Dé Kosslcr. Denis
cn Vos niorgen ook niet zullen spelen.
De groote Wosteiijkc staat natuurlijk vrijwc-l
stop. Slechts twee wedstrijden geeft het program
ma, waarhij D. F. C. van A. F. 0. zal winnen en
Spartaan van V. V. A. Zou V. V. A. er in slagen
één of twee punten te veroveren, dan was dit *e-
ker een strop voor Spart a
3D beleeft morgen nu eens n;et een cmoüe-
vollen dag. Slechts twee wedstrijden worden jre-
sjfceld. waarbij Delft—D. V. V. al van heel weinig
belang is. Verder nog U. V. S.13. M. T.. een wed
strijd, dn? reglementair in Den naag moet worden
gespeeld. "Wij boorden over dezen wedstrijd, ver
schillende verbalen uitstel, spelen in Leiden (sjc)
cd welen wij al wat meer Wij zullen aannemen,
dot "U. V. S. morgen naar Den Haag trekt cn ge
zien de vorige prestatie s tegca B. M. T, zullen de
blauw-wittcn wel wlnnc-n.
In Leiden geen I*. V B.-voetbal. dus zQn wij
morgen op den L. V. B. aangewc/.eD. en deze geeft
dan ooi: een uitgebreid programma. Allereerst gaan
wij beheren. Wij achten daarbij A. S. O. 2 sterker
dan U. V. S. 2 cn L. F. C. 2 dc meerdere van Be-
resteijn 2. In de ceiste klas dc Lxatste wedstrijd
n 1. Lugdunum 1—D. L. V. 1. Zouden de zwart-
wittcn cr in slagen Lugdunum haar eerste neder
laag loc te brengen? In dc tweede klas is D. V.
S. 1—IJ. V. S. 3 voor dc gasten, terwijl ook in de
derde klas de bezoekers o.l. de beste kansen hebben.
In de adspirantcn-afdcclinp wint U. V. S. van
Lugdunum en Sportman van I. V. V.
A. S. C. krijgt morgen het Delftsohe Concordia
op bezoek. Jan Thomcc c.s. waren in den lijd. toen
Ajax nog 3e cn 2e klas was. graag geziene gnsten,
en wij juichen bet toe. dat A. S. C. haar vrijen
Zomlag gebruikt om legen Concordia to spelen. De
Delftenaars. die vcrlcdqp jaar in de Overgangsklasse
het veld moesten mimen, doen thans weer een
goede gooi naar het kampioenschap van bun afdce-
ling. zoodat wij morgen op bet Ajax-vold een ge
animeerd partijtje verwachten. Als bel weer du
mnar meewerkt.
KORFBAL. F
Prt^jramma voor morgen-
West IA. Fluks—D. E. V. D. E. D.-
D. T. V.
West I C. AdvendoHercules. Haar
lemA. W.
West II E. H.K. Voorwaarts—H.S.V. II.
Oost IA. -E. K. C. A.Wilhelmina.
A. K. C -H. K. C.
Z. E.: O. S. C. R.Deetos.
Overzicht
Het wedstrijdprogrammu vermindert lederen week
zicndcroogen. Do I B-klasso is al gobeel uitge
speeld. In de I A-klasse staan ons nog 5 wedstrij
den, en in dc I C-klasse nog 0 wedstrijden te wach
ten. In do I A-klasse kan dit morgen geieduceeid
worden tot drie. Strijd voor het kampioenschap Is
er niet meer, daar Dcctos dit definitief behaald
beeft. Voor do 2e plaats zal echter nog con aardigo
kamp geleverd worden. Immers do candidaten voor
doze, n.l. Vitesse (L.). Fluks en D. E. V. tollen met
spannlDg uitzien naar den uitslag van Fluks—D. E.
V. Fluks kan het door haar doelgemiddelde nog tot
do 2e plaats brengen. D. E. V moet morgen win
nen. wil ze nummer twee blijven, anders zullen
zeker de Leidenaars zich boven haar plaatsen. Ne
men wo bet geval, dat Fluks wint. dan Is Vitesse
zeker van de 8o plaats, terwUJ ze dan moet af
wachten of Fluks Dog een keer faalt, om op do
2e plaats te kunnen komen. Het "doot ons genoegen,
dat Leiden met baar XÜ-tallen nog steeds aan do
spits blijft der 1 A-klasse. Het zou ons dan ook
niets verwonderen, wanneer de drie eerste plaatsen
door de Zuidelijko I A'ers werden bezet, terwijl
Amsterdam zich tevreden mag stellen met do 4
overige plaatsen. Wat betreft de kansen bij den
wedstrijd Fluks—D. E. V. zoo zUn wo oog steeds
geneigd dezo aan Fluks te doeo toekomen. Fluks
is op baar oigen veld altijd sterker, terwijl de Am
sterdammers door ongewendhela aan het terrein
(ook wat ziju afmetingen betrort) dan altijd een
graadje minder spelen. Bovendien moet do onver
diende cn ongelukkige nedenaag tn Amsterdam
gewroken worden. Hoewel Fluks nog zonder haar
besto aanvalspeelster zal moeten spelen, zien we
haar toch de zege uit het vuur sleepen.
In Amsterdam gaat dc club van de ..draws" naar
het Stadionveld. ÖeD ecnigeD wedstrijd, dleD zij ge
wonnen heeft, was Juist tegen D. E. D. Nu zal het
grasveld haar wel parten spelen, waardoor zo ln
geen geval do meerdere zal zijn van D. E. D. WfJ
vermoeden, dat D. T. V. het gclljk-spcl-record wil
houden, door ook morgen een draw to forcecrcn
tegen D E. D.
De kampioenen van IO gaan voor den tweeden
maal naar AdveDdo. hopelijk om nu geen afge
keurd terrein te vinden. We herbalen onze "onela-
clusie van den vorigen week. n.l. een goedo over
winning voor Hercules. A. W. speelt morgen haar
lantsten wedstrijd tegen Haarlem. We betwijfelen
of dc Amsterdammers hun slecht begonnen compe
titie nog met een zege zullen beëindigen. In de
laatste wedstrijden wist A W. Dog enkele puDten
to vcrovercD. maar tegen Haarlem zal hét resul
taat wel negatief zijn
In do II E-klasse H. K. V.-»-n. S. V. II, wolke op
een overwinning van H. K V. moet ultloopen. dat
daardoor zoo goed als zeker het kampioenschap
binneD krijgt.
In het Oosten komt eindelijk een beetje schot in
het -program, als gevolg van de enkele competitie.
Alle Ver. ontmoeten elkaar slechts één keer o. 1.
geen goede manier om het verschil ln krachten te
doen kenDen. E. K O. A. speelt in Arnhem eD wil
ze nog een kleine -kans op het kampioenschap heb
ben, dan dicDt zo te winnen. Wilhelmina ls echter
geen gemakkelijk Xll-tal, zoodat we zelfs voorzien,
dat "Willi, door een zego, haar stadgenooten bet
kampioenschap bezorgt. De twee zwakko zusjes
A. K. C. en H. K. O. ontmoeten elkuar te Almelo.
Hiervoor UJkt ons een gelijk spel de beste voor
spelling.
Voor de Z. E. wordt do 2e rondo der Zuidelijke
af dealing gespeeld tusschen O. S. O. B. en Deetos.
Dit kan al vast een voorproefje zijn van do a.s.
kampioenswedstrijden tösscheD beide ver. Deetos
bereikte na 2 wedstrijden en dus evenveel overwin
ningen de 2e ronde. O. S. 0 R. behoefde slechts één
wedstrijd daarvoor te spelen. Gaan we de spel
methodes beider Ver. na. zoo moeten wo direct toe
geven. dat de Dordtenaren beter spel leveren. Ech
ter om op het Schuttersveld to Botterdam to kun
nen winnen ls heel wat noodig. Wij kunnen verze
kerd zjjn van een feilen strijd, die met een mini
mum verschil voor Deetos zal uitvallen.
Voor deze week zijn dus onze prognostics:
Fluks—D. E. V. Fluks.
D. E. D.-D. T. V, gelijk,
Advendo—Hercules Hercules.
HaarlemA. W. Haarlem.
H. K. V.-H. S. V. II - H, K. V,
E IC. 0. A —Wilhelmina Wilhelmina
A. K 0.—H. K. O. gelijk.
O. S. C. It,—Deetos Dect09.
Voor a.s. Zondag zjjn i11 hst programma
van den N. K. B. gelaseht de wedstrijden
AdvendoHercules, Hercules IIAmers
foort en AvantiD- E. V. II.
De wedstrijd Haarlem—Al en Weerbaar
is uitgesteld.
Tentoonstelling der Vereeniging ter
Bevordering der Bouwkunst.
Lakenhal.
Tegenover den ingang der zaal ia oeu
greot-e ruimte ingenomen door het werk.
van H. J. Jesse, architect te Leiden. Meer
dan het rustig-monumentale, schijnt deze
bouwmeester het schilderachtige te zoeken.
In elk geval is van een rustige, eenvou
dige indruk in zijn inzendingen wein'g
sprake. Eenigszins een uitzondering moeten
we dan maken voor het ontwerp Placo
Royal, waarin hij dat schilderacntige op
fraaie wijze ondergeschikt heeft weten te
maken aan den totaal-indruk. Jammer, dat
dit ontwerp niet tot uitvoering "is gekomen.
De opvatting van de architectuur is m dit
gebouw veel sterker en gaver dan in ver
schillende woon- en winkelhuizen (bjjv. 52
en 53, zie de gapende erkerbouw ih het
winkelhuis) en in de arbeiderswoningen te
zamen met J. Splinter Gat. gebouwd. Er
schijnt met opeet naar variatie gezocht te
zijn 'als tegenwicht tegen een eentonig stra
tenplan. Dit heeft hier en daar geleid tot
bepaald leeiijke onderdeelen. Zie bijv. de.
foto's 56 C en F. Gelukkiger is het brok
op foto D. Hoeveel beter voldoet dan het
landhuis te Goes, waar de koepelkamer
een fraai cachet aan het geheel geeft
Qua grondplan voelen we veel voor het
ontwerp-Prins Hendrikpark te 0egstge9st
.Aan groote verkeerswegen was hier geen
behoefte, wel aan een stratenplan, dat in
verbinding met eenige landelijkheid een ge
zellig huizencomplex kon plaatsen. De zerk
te Katwijk moet men wel in de werke
lijkheid zien, om te kunnen beoordeelen hoe
de ruimtewerking zal zijn in dit niet alle-
daagsehe gebouw. De foto's geven niet be
paald een gunstigen indruk. Wjjding gaat
er voor mijn gevoel heelemaal niet van uit
In de villa te Katwijk treft ons weer het
zoeken naar effecten, waardoor rommelige
heekjes niet zijn uitgebleven. Als interieur
verzorger kunnen wij Jesse meer waar-
deeren.
Als scholenbouwer heeft de ingenieur
der Leidsche Gemeentewerken W. Dudok
bijzonder aantrekkelijk werk verricht hki
bier was iets te doem Niet alleen in bet
uiterlijk aanzien, ook.in de interieurs, in
gangen, portalen, trappenhuizen en leslo
kalen. Hoe lang zijn de scholen slechte ge
weest gelegenheden, waar zoo en zooveel
leerlingen konden worden ondergebracht!
Kil was liet er en naargeestig. Niet de
minste intimiteit ging er uit vun de ge
kalkte wanden en het houtwerk in zuurtjes-
kleuren: aan de muren leer-platen, dia er
jaar en dag hingen, en waar niemand ooit
met werkeljjke levendige belangstelling naar
keek. Dat dit anders moest en kon, heeft
ook ons Gemeentebestuur begrepen, toen zij
deze opdrachten aan Dudok gunde. De
scholen zijn niet louter een gelegenheid
tot het i npompen van kennis, veeleer dienen
ze te zijn een in alle opzichten geschikt
centrum van opvoeding en beschaving; de
scholen moeten ook zijn cultuurvormend.
Dan is ook de omgeving, waarin de leer
lingen dagelijks verkeeren, een belangrijk
element. Wat te denken bijv. van de jon
gensschool 2de klasse aan do Pieterskerk
gracht: een pakhuis van lokalen I Zie daar
naast de school in de Duivenbodeslraat
van Dudok, en, van gemeentewerken inge
zonden de schoolgebouwen in de Melusr-
en Haverstraat. En op de Leidsche H. B. S.
kar. onze stad voorioopig met trots neerzien.
Naast nog enkele gemeentewerken ris de
Blauwpoortsbrug en de dokterswoning bij
„Endegeest", krijgen we nu het werk van
den Utrecktschen architect M. Rietbergen,
dat eveneens een frissche geest ademt.
Hij is zeer te waardeeren in zijn typisch
ontwerp voor een dorpsschool (75) eb in
de machinefabriek Jaffa, hoewel deze
strakke gevel niet van eentonigheid vrjj is.
Sterker- is hpj in het plan voor de St-
Aloysiusscholen te Utrecht, en het bios
coopgebouw.
Aan dienzelfden wand nog een inzending
van H- J. Pianjer, woonhuizen en een pak
huis, van F. G. Verhoef waterbouwkundig
werk, en van S. van Rijnswou een tweeluf
ontwerpen voor woonhuizen.
Van B Pianjer, waarvan ik enkele dingen
reeds eerder besprak, wil ik u wijz-n op
de fraaie fauteuil, waarvan de bekleed-ngs-
stof bijzonder mooi kleurt bü het gebeitste
hout; het is tevens een so'ied en serieus
in elkaar gezet stuk meubelwerk.
VaD H. F. Symons, uit Blaricum, is er
een stuk decoratief bee'dwerk, voorstellend
een Javaan. Het is slap van opvatting en
modelé. Van denzelfden uitvoerder ingezm-
den zijn de gevelsteen-ontwerpen van A. P.
Smite De steen Hooghzande wil te veel
nog een schilderachtig effect geven, alk
is er in onderdeelen ook (een tegenstrijdige)
styleering. Beter is de Ark, maar voor
zulk doel en dan in deze materie toch te
gedetailleerd. Aardiger zijn de slechts ge
deeltelijk geglazuurde tegeltjes.
De fayence-fabriek „Amphora" paarde
haar inzending van aardewerk (vazen en
schalen) aan een nuttig doel: de tentoon
stellingszaal met bloemen op te fleuren.
Mm.
NIEUWE UITGAVEN-
Met machtiging van den Minister van
Oorlog is uitgegeven een „Gids voor den
Vrijwilligen Landstorm".
Bij Niigh en Van Ditmar's Uitg -Mij te
Rotterdam versoheen van de hand van dr.
B; Gonggrijp, leeraar te Amsterdam. Vlakke
Meetkunde voor de jeugd met oefeningen.
Door de Algemeene Vereeniging vun Ma
rine-officieren en de Mrrlne-Vere niging is
uitgegeven eeu historisch overzicht van het
vraagstuk der Opheffing der Departementen
var Marine en Oorlog en der omzetting
var een Departement van Defen-ie. Het be
vat éen ernstige waarschuwing aan de re
geering, de Staten-Generaal en het Neder-
landsche Volk.
Bij de Hoilandia-Drukkerij te Baarn ver
schijnt een serie Evenwicht en Levensrich
ting door dr. A. H. Blaauw. hoogleer.iar
to Wageningen. No. 1 is De Gronds'ag der
Gevoeligheid, No. 3 Socialisatie ,van het
Onderwjjs als plicht en als oplossing
Van de hand van de heeren Te Rijpma
en F. G. Sohuringa. leeraren te Am-terdam,
heeft de firma J. B. Wolters te Groningen
het Tweede Dee'tje doen verschijnen van
Nieuwe Stijloefeningen.
Waar zal ik wonen? is eeu aanbeveling
van de N. V. Bouwterreinen Leeuw eu Herf3t
en Bronstee'te Heemstede'.
Regeneratie is de titel van een nieuw
tijdschrift voor practisch-idealisme onder
redactie van M. van der Goes van Na'.ers.
alhier en anderen, onder het devies: ,,God
lier te hebben in onze naasten. Hem te
dienen in ons werk". Uitgave van de Mij.
voor Goede en Goedkocpa Lectuur' (e Am
sterdam.
Onder toezicht bewerkt van dr. K. B. M.
ten Brink, arts te Weltevreden, is uitge
geven door de Ni'l Mij. (Ned.-Ind. Levens-
verzekering- en Lijfrente-Mij. te Batavia)
een boekje, getiteld Indische gezondh-ids-
wenken voor Totoks en ook voor anderen.
Bevat ve.e goede wenken voor wie naai
de tropen gaat!
Het kwcekcii en onderhouden Tan bessen.
In liefhebberstuinen komei# bijna: overal
voor de roode en witte aalbes, de kruisbes
en de zwarte bes. Niet alleen, dat deze
vTuchtstruiken in de warme zomermaanden
liec-rijjk verfrirschend fruit geven, de vruch
ten 2rin ooft bijzonder gezocht vcor het ma
ler van jams en compotes, z^ker zooais geen
andere. Maar tot de algemeene verspreiding
helpt niet minder mee de omstandigheid,
dat genoemde tressen op piet te schraic-n
grond gemakkelijk vruchten dragen, ooft ai
is' de kwaliteit dan ook vaak niet van de
beste en de wuchtopbrengst niet zoo groot
ais die bij een betere behandeling zou z"rjn.
W ij hopen in dit schrijven liefhebbers enkele
middelen aan de hand t9 geven, om hierin
gemakkelijk verbetering te brengen.
Do genoemde bessen bcbooren tot die wei
nige vruchtensoorten, welke wortelecht zijn,
m. a. w. er behoeft bij het kwoeken hiervan
niet te worden veredeld. In dit geval kweekt
men nieuwe struiken eenvoudig van zooge
naamde winterstek. Voor liefhebbers is dit
een zeer geanimeerd werk, waarbij men
als volgt te werk gaat.
Van genoemde bessenstruiken snijdt men
een goed ontwikkelden jongen raft, welke
laatste dus in 1920 is gegroeid. B.rj een goed
nazien vindt men zulke takken aan niet te
zwak groeiende struiken gemakkelijk. Men
snijdt er het dunne topje uit en neemt nu
van de tak een gedeelte van 25 c.M. lengte.
Op een zonnig plekje in den tuin, niet in den
drup van eventueel bijstaand hoog hout,
worden enkele vierk. Meters grond gemest
en gespit en hierin worden^ de boven be
schreven stekken gestoken, zóó, dat zi; voor
de helft in den grond steken. De aarde rond
om do stek wordt licht .aangedrukt. Wan
neer meerdere stekken worden gestoken,
geeft men tusschen de rijen een gfstand van
plm. 30 c.M. en de stek op de rij 15 c.M.
Gedurende den a.s. zomer zullen uit de knop),
pen, welke -nu boven den grond steken,
scheuten worden gevormd en op het in de
aarde gestoken gedeelte zullen wortels ont
staan. Vooral de aalbessen laten, aldus be
handeld, in één jaar gemakkelijk aardige
struikjes van zich kweeken. Ook van kruis
bessen gelukt dit wel, maar deze maken
minder gemakkelijk wortel en worden daar
om heel vaak in het najaar reeds in den
grond gestoken. Dit vergemakkelijkt de won.
telvorming in het vooi-jaar.
In den eerstvolgenaen winter doet men
goed de takken van de jonge struikjes
Bink terug te suijden.
Voor liefhehher-kweeker lpkt d t vreemd,
want men houdt in zulke ge'-allen graag
wet men heeft, maar door dit iökorten vor
men de struikjes nieuwe en sterkere zijtak
ken, van welke laatste we onze jonge strui
ken opkweeken. Hot wortelgestel van de
tweejarige bessen is veel sterker geworden
en nu kunnen wij de struikjes een b.jjvende
plaats geven. Op lichte gronden verlangen
roode en witte aalbessen 1.50 M. ondei-
lingen afstand, op zwaren grond 2 M., ter
wijl doze cijfers zijn voor de kruis- en de
zwartebes op lichte gronden 1.75 h 2 M,
en op zware gronden 2.503 M, B(j het
opkweeken _en snoeien houden we rekening
met de manier van vrnchtdragen. De jonge
struiken worden alle met 4 h 5 takken aan
gelegd, welke takken zioh na een jaar mo
gen splitsen. De meerdere zijtakken en de
ontstane grondscheuten worden ais regel
geheel weggesneden, niet ingekort. Dc roode
en witte aalbessen dragen vrucht aan
spoortjes op het meerjarige hout en uit'
oogen aan den voet van het éénjarige.
W ij korten bij joiige struiken van daze soor
ten de gestei- of hoofdtakken (waarmee de
struiken worden gevormd) in op een goed
ontwikkeld buitenoog, terwijl bij oude, vol
groeide struiken het éénjarige hout grooteu-
deels wordt weggenomen.
Bij kruisbessen en zwarte bessen worden
de vruchten w e 1 aan het éénjarige hout
gevormd; dit laatste wordt derhalve bij deze
eoorten niet voor de helft weggesneden,
maar meestal allee: van het onrrjpe uite;u-
de ontdaan. Behalve aan het éénjarige huut
zullen de kruisbes cn zwarte bes ook vruch
ten vormen op spoortjes en kortere takjes
op het oudere, meerjarige hout. Wanneer
men aan bessenstruikeu 2iet snoeien, dan
wordt meestal het jonge hout regtlmatig in
gekort; maar een gevolg hi. rvan is, dat de
hoofd- of meer genoemde geste.takken veel
zijscheuten mal en, welke laatste niet wor
den weggenomen. Een gevolg hiervan is dat
de struiken veel te dicht worden. Hierdoor
worden de spoortjes en vruchriakjes op het
oudere gedeelte vv de struiken geheel van
licht en lucht verstoken, waardoor ze ster
ver, en de takken kaal achter laten. Al
leen aan de jonge einden van de takken
vormen zich vruchten, meestal klein en zuur
van smaak. Hoofdzaak bij het opkweeken
van de struiken is de struiken ruim te hou
den, zoodat de zon er in kan schijnen. Men
krijgt dan groote, goed gekleurde vruchten.
Struiken, waaraan in de laatste jaren de
liana niet is gehouden, dienen dan ook te
worden uitgedund door het wegnemen ge
heel of gedeeltelijk van enkele takken, welk
ruimte maken men over een paar winters
verdeelt. Men neme dus niet in eens te veel
weg en zorge, geen groote gaten te veroor
zaken, terwijl het evenwicht van dp struik
goed blijft bewaard Bij een beetje oefening
zal men gemat'. eUjfc zien wat in dit schrij
ven wordt bedoeld.
Doordat oudere struiken meestal te vol
ziin, worden de takken met groen mos bezet.
Dit kan verwijderd door de takken te be
spuiten met een G pCt. carbolineumoplos-
sing, waarvoor de knoppen geheel in rust.
moeten zrjn. Is dit laatste niet meer het geval
(bessen loopen spoedig uit) dan bestrijkt of
bespuit men de takken met kalkmelk, door
kalk in water te mengen.
Na het snotien en reinigen komt het mes
ten aan de beurt. Vooral dunne koemest en
beer worden voor de ondiep wortelende
bessen veel gel-ruikt; alle stalmest kan dienst
doen en men gebruikt per 12 a 15 vierk.
M ongeveer een kruiwagen. Bij gebruik
van kunstmest geve men per Are (100 vierk.
M.), 25 K.G. kalkmergei, 10 K.G. superfoe-
jfpat en 8 K.G. pa'.ent-kali. Alles nu uit te
sti ooien en onder te spitten. Bij het uitkopen
geve men 2 K.G. chilisalpeter, welke gift
na den bfoei wordt herhaald. Eveneens per
100 vierk. M, berekend.
Vragen op tuinbouwgebied etc., aan de
dactie, onder motto „Tuinbouw".
J. S. 1
SCHEEPSTIJDIN GEN.
STV. KU. NEDERLAND.
OEANJE. thuisr-, 28 Fobr- v- Sabans-
RADJA, thuisr., 4 hlaart te Gravesend-
SALAWATI thuisr. 28 Tebr. v. Sahang-
KON. NED. STOOMBOOT MIJ.
ACHI1JLES 3 Maart v- Alicante n- Algiers.
AMOR 3 Maart v- Gibraltar n- Hamburg.
EUTERPE 4 Maart v- Amst. n. Gothen
burg-
HEKMES 1 Maart v. Amsterd- te Piraeus-
ORESTES 3 Maart v. Amsrerii te Lissabon-
STltABO 4 Maart v. Amst. n- Kopenhagen-
THESEUS 3 Maart v- Lis: abon te Oporto-
KON. HOLL. LLOYD.
'AMSTEÏiAND uitr- 2 Niai' v- Rio Ja
neiro-
BRABAXTIA 5 Maart v. Buenos-Ayres te
Amsterdam-
KON. WEST- IND. MAILDIENST.
ORAX.TE NASSAU 4 Maart v- Amslerd.
o. AYest-Iiiiiio-
HOLL. AMERIKA LIJN.
EEMDIJK 3 Maart v- Ilott- te San Pedro,
HOLLAND—BRITSCH-INDIE-LIJN.
BANKA 4 Maart v- Calcutta te Rotterd.
ST- AUGUSTIN ABBEY 4 Maart v. Bott
in Br.-Iudie-
ROTTERDAM—ZUID-AMERIKA-LIJN.
BELLAT11IX uitr. 3 Maart v- Vigo,
STV. MIJ. OCEAAN.
SARPEDON pass- 3 Maart Gibraltar-
