LBIDSCH
Zaterdag 5 Maart 1921.
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS
Het voornaamste nieuws
i van heden.
PRIJS DER /kDVERTENTlEhl
80 Cts. per rezd Zaterdag» 40 Cts. por regel, ft
-egelabonnement belangrijk lagere prijs.
Kleine advertentiën Woensdag 50 Ota^ Zater*
76 cts. bij een maximum aantal woorden van 80.
Incasso volgens postreoht. Voor eventueel© opzen
ding van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijs
nummer 5 Cts.
Bureau Noordelndspleln. Telefoonnummers voor Directie en Administratie 175, Redactie 1507.
PRIJS DEZER COURANT;
Voor Leiden p, 3 mmd. 2.35, p. weok' Ö.18
Ï3uiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn,
por week h 0.18
Franco per post 2.75
Nummer 18713.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD»
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP
4 De Burgemeester van Leiden brengt ter
kennis van de ingezetenen, dat hedenavond
(Zaterdag) na 5 uur aan den gemeente
lijken vischwinkel (Vischmarkt) verkr gbaar
is SCHELVISQH h f0.15, GROOTE 30HLL-
VISCE h £0.25, SOHAR £0.18. SCHOL
i f 0.19, GROOTE SCHOL h f0.34, KA
BELJAUW'k £0.30 en TONG h fl.— per
pond.
W. PERA, Weth. Loco-Burg.
i Leiden, 5 Maart 1921.
VERKOOP VAN MADAPOLAM EN
EEDDELAKENS.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
al<*emeene kennis, dat voor inwoners van
Leiden, op Maandag 7 Maart aste be
ginnen om 91/» uur des morgens, in de
Stads-Gehoorzaal, ingang Breestraat. zullen
worden verkooht PRIMA FRANolIl MADA-
POI AM en FLINKE BEDDELAKENS VAN
ZWAAR ONGEBLEEKT KATOEN en 150
c.M. breed, tegen den prij; van
Madapolam per 10 el 4.50.
Beddeiakens per stak „2.L5.
W. PERA, Weth. Lo -Burgem.
Leiden, 5 Maart 1921.
INSCHMJ VING*~YAN LEERLINGEN
VOOR DE
OPENBARE BEWAARSCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter kennis van be'anghebben-
den, dat aan de Openbare Bewaarscholen
aan de Van-der-Werffstraat, in de Groeae-
eteeg en in het Elisabethshof gelegenheid
bestaat tot het doen inschrijven van leer
lingen en wel op Maandag 7 en Dinsdag
5 Maart a s., des namidags tussche» 2 en
4 uur.
W PERA. Welk Lo -Burgem.
VAN STRIJEN, Secretaris
Leid-: n. 5 Maart 1921.
AANGIFTE VAN GEVALLEN
MAZELEN.
VAN
BRAND STOFFENCOMMISSIE LEIDEN.
Allen, die iets te vorderen 1 hebben van
de Brandstoffen-Commissie District Leiden,
worden verzocht hiervan te doen blijken
op. uiterlijk Woensdag 9 Maart as.
De Commissie van Liquidateuren:
P. E." BRIËT.
M. KRAMER.
A. G. VAN KLINKENBERG.
Leiden, 5 Maart 1921. 4470
Burgemeester en Wethouders van Leiden
vestigen de aandacht van de ingezetenen
op art. 2 at. I, der Verordening run dpn
18den Maart 1915 tot wering cn BETEUGE
LING DER MAZELEN, luidende als volgt:
,,Ouders, voogden en andere, krachtens
wet of overeenkomst of feitelijk met de
verzorging van kinderen belaste personen,
zijn verplicht van elk geval van mazelen
voorkomend in hun gezin, in de onder
hun beheer staande inrichting of in het
ge/in waarbij zij met lnm kinderen inwo
oen, uiterlijk binnen vier en twintig uur
schriftelijk aangifte te doen bij den Bur
gemeester".
Verzuim van deze aangifte maakt het in
vele gevallen onmogelijk om voor de kin
deren, die dgze ziekte doorstaan hebben,
een bewijs te verkrijgen, waarop zij gedu
rende een mazelenepidemie let de scholen
werden toegelaten
W. PERA, Weth. Lo -Burgem.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 5 Maart 1921.
AFSLUITING VROUWEMSTEEG.
Burgemeester en Wcthoudess van Leiden bren
gen ter algemeene kennis, dat dc Vrcuwensfeeg
gelegen tusschen de Haarlemmerstraat en den
Apoihckersdijk, cp Maandag 7 Maart a.s. de.?
«voormMdags voor het verkeer met rij- en voer
tuigen zal zijn afgesloten in verband mot be'.
^verrichten van werkzaamheden aan de hoofd
gasleiding.
W. PERA. Weth. Lo.-Burgoxn.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Lei-den, 5 Maart 1921.
HINDERWET.
Burgemeester cn Wethouders van Leiden
Gezien hel verzoek van
a.H. A. VET om verg mining tot het
oprichten van een banketbakkerij in het
perceel Lawgebrug No. 41», kacl Sectio G No.
802, waarin zal worden geplaatst een
ij ze-ren banketbakkerso ven.
b.JOH. POPTIE Jz. om vergunning tot
liet uitbreiden der broodbakkorij in het
perceel St-adhonderslaan No. 2 had. Sectie
N No. 3408 cn 3480, door heb plaatsan van
een electromotor van 2 p.k. voor het aan
drijven van een cLegmeelmacbino cn een
electromotor van Vj p k. voor het aandrij
ven van een ventilator.
Gelet op dc artt. G en 7 der Hinderwet;
Geven bij dezen kennis aan het publiek,
dat genoemde verzoeken met do bijlagen op
de Secretarie dezer gemeente ter visie ge
legd! zijn
alsmede dat op Zaterdag, den 19en Maart
e.lc. des voormiddags te balfelf op het
Piaadhuis, gelegenheid zal worden gegeven
om bezwaren tegen deze verzoeken in tc
brengen, terwijl zij er de aandacht op vos-»
tig en, dat niob tot beroep gerechtigd zijn
zij, da© niet overeenkomstig art. 7 der Hin
derwet voor het .gemeentebestuur of oen
«ijnor leden zijn verschenen, ten einde hun-
bc-zwaren mondeling toe to lichten.
W. PERA, Wélh. Ioco-Burgem.
■VAN- STRIJEN, Secretaris,
Leiden, 5 Maart 1021
Leideclie Bcstuurdcrsbond.
Gisteravond hield de Leidsohe Bestuur-
dersbond in de groote Stadszaal een open
bare vergadering, waarvoor als spreker was
aangekondigd de heer F. van d©r Walls,,
secretaris vin het Nederlandsch Vakver
bond, te Amsterdam, met het drieledig on
derwerp: „Tegen verlaging der loonen,
voor het behoud van den acht-uren-dag en
voor steunverleening aan de werklooze ar
beiders. Ware het te verwonderen geweest,
wanneer de groote zaal vol was geloopen,
te meer, ornaat er gelegenheid tot debat
werd gegeven, waarvan ook ^Itijd grooïe
aantrekkingskracht uitgaat? En toch was
de zaal slechts voor driekwart vol.
De vergadering werd met een inleidend
woord van den voorzitter, den heer H. J.
Baart, geopend, die daarin deed uitkomen,
dat bij de Regeering en bij de werkgevers
de reactie weder hoogtij viert Het speet
spr.. dat nog niet veel meer belangstel
lenden z\jn opgekomen. Ten slotte deelde hij
nog mede, dat „De Stem des Volks" a s.
Zondag haar jaarfeest viert en hy wekte
de aanwezigen op deze bijeenkomst vooral
bij te wonen.
Hierna gaf hij het woord aan den heer
Van der Walle, die, zich aansluitend bij de
woorden van den voorzitter, opmerkte, dat
dc reactie niet voor protest-vergaderingen
uit den weg gaat, maar dat er wat anders
moet gebeiu-en en daarover wilde hij het
vanavond hebben.
Spr schetste dan den huidigen were'd-
toestand als een chaos in de politiek en in
do industrie, gevolg van het kapitalisme.
Dc oorsprong van de economische crisis
ligt in de verhoudingen, tijdens den oorlog
geschapen; en deze crisis zet zich na don
oorlog voort, wat spr.'s party vooruit reeds
heeft voorspeld. Op een geweldige verwoe
sting, zooals de oorlog heeft aangericht,
kon geen hoogconjuctuur volgen.
Er moest een. verlaging van het wel
vaartspeil plaats hebben. Ook burgerlijke
economen als Treub en Verrijn Stuart lee
raarden dit; doch zij drongen op zuinigheid
aan. vooral bjj de arbeiders. Spr.'s partij
heeft toen gezegd: ,,Als -jullie zuïnigheM
wiilen, predikt dat aan je eigen klasse."
De aanvallen, die worden gericht op de
loonen der arbeiders, moeten worden ge
pareerd. Nooit moeten z\j zich dit laten
welgevallen. Het kapitalisme behoort de ge
volgen van het door hemzelf geschapen
systeem, ook zeif te dragen. Met schrille
kleuren schilderde spr. den ontzefcfenden
toestand, die thans bijv. nog in het ver
woeste gedeelte van Frankrijk heerscht.
Er. nog gaat men milllarden uitgeven
aan oorlogsdoeleinden en al dat geld, daar
aan besteed, is weggeworpen. En zoolang
de heerschende klasse zoo het geld weg
smijt^ moet zij de .arbeiders niet me'; zui
nigheid aankomen. Maar het kapitalisme is
wreed. Het vraagt alleen naar het belang
van eigen klasse.
Spr. behandelde nu het duur te vraagstuk.
De duurte, als gevolg van goedere.i-
schaarschte, kan moeilijk bestreden worden.
Van een belangrijke prijsdaling is dan ook
nog geen sprake. Inmiddels gaan de huren
der woningen en de be'astingen voor de
arbeiders omhoog. En daarom moeten de
arbeiders in verzet komen tegen e ka loons
verlaging. Hun behoeften zijn buitengewoon
groot, over de grenzen nog veel meer dan
hier En toch staan de textielfabrieken st'I
ei? worden duizenden arbeiders werkloos.
Eenvoudig omdat de productie den eigenaar
geer. winst geeft.
Oo~k is er gebrek aan katoen, dit is waar,
maar in de ka toen oen tra zet men de teelt
stop, om de producten maar duur te houden.
In andere industrieën gaat liet precies
eender. Dat is nu het kapitalisme.
En zoo iels is mogflijk in-onzen tijd, om
mil enkele personen cïe bezitters zijn van
grond en productiemiddelen. En daarvan
blijf je af, zegt vriend Smecnk, want do
Schrift verklaarde het privaat.bezit heilig.
(Applaus).
Een andere factor der duurte wordt ge
vormd door de hoogs dividenden cn winst
cijfers der l'abrikn n I ehBesprekend© -de
toestanden in cl© sigarenindustrie, wraak-,
tc hij het, clat cle R.-K. patroons het con
tract met cie arbeiders verbraken, waardoor
oen eerlijk beloofde toeslag niet werd uit
betaald. Rn Roomsche arbeidersleiders
gaan dit. standpunt nog sanctioneeren.
Daartegen protesteert spr vooral.
Maar niet alleen cle particuliere werkge
vers sturen op verlaging van salarissen of
loonen aan, ook cle overheid wil dien vreg
op, al zegt de Regecring, dat' zij daartoe
nog den tijd niet aangebroken acht.
Maar de arbeiders zelf spelen ook nog
wel in cle kaart der reactie. Zoo hebben
cle metaalbewerkers in Rotterdam er het
hunne toe bijgedragen, dat er afgeweken
is van den acht uren dag, door zelf aan
te dringen op de verlenging van den werk
tijd lot tien uur.
Spr. maando de arbeiders tot voorzich
tigheid aan, want bij deze enkele gevallen
zal het niet blijven. Dit demonstreerde spr.
met oen cn ander mede te deelen van de
geheim gehouden vergadering van Indus
trieel en te Amsterdam, waar spr. todh wel
achter is gekomen.
Komende tot het laakte punt van zijn
onderwerp, de steunverleening aan werk-
loozen, ertiseerde hij scherp de houding
van de Regeering, waar deze verlaging
der uitkeering wensoht. De werkgevers vin
den dit prachtig, want daardoor zullen de
arbeiders te eerder bereid zijn om voor la
ger loon te werken.
Zoo zien wij ook van Regeeringswege
overal dc reactie het hoofd opsteken, zeide
spr. ,en daartegen moeten ook wij onze
eischen stellen In de eerste plaats moet
men aandringen op werkverschaffing. Ver
der moet men eischen, dat ook den z. g.
uitgetrokken arbeiders steun verleend
wordt, zonder tuazchenkomsl der armen
zorg. Voor die actie moeten dc slappe ka
meraden worden opgewekt. Spr. besloot
met de vraag te stellen of het gerechtvaar
digd is, dat een handvol kapitalisten be
slist over de productie en de werkgelegen
heden. En hierdoor kwam hij tot het socia
1 isaitievraagstuk. dat hij vanavond niet
wilde behandelen, maar dit. wilde hij er
wel van zeggen, dat er een feilen strijd
za Imoeten worden gevoerd tegen de kapi
talisten orn de producten cn de productie
middelen te brengen aan de gemeenschap
(Luid applaus).
Van de gelegenheid om met den spr.
van gedachten te wisselen werd gebruik ge
maakt door den heer Stol, (Comm.), wien
twintig minuten tijd werd gegeven. Hij
vond de rede van den spr. wel zeer prin
cipieel, veel principieoler dan redevoerin
gen van bijv Troelstra en Van Eek, maar
wat ook hier weer ontbreekt is, dat er
niet gezegd wordt ,wat er moet worden go-
daan. Om dit nader te doen uitkomen,
schetste debater de houding van de moder
ne arbeidersbeweging als halfslachtig en
onprincipieel. Het laat zich denken, dat
bijv. een vakbestuurder als Noordhoff die
120 gulden per week verdient boven het
milieu der arbeiden? uitgroeit. Do cehtrali-
seerende organisatievorm van <rie moderne
vakbeweging deugt daardoor niet en is een
rem geworden voor de verheffing van het
proletariaat. Onder rumoer cler vergade
ring bezwoer de heer Stol, de arbeiders
uit de moderne organisaties te treden. (Ap
plaus en gefluit).
Dc debater werd uitvoerig door den heer
Van cler Walle beantwoord, die daarbij
nogal rake slagen uitdeelde, ook aan den
persoon van den debater. E enerzijds lokte
dir. luid applaus, anderzijds felle cn hef
tige interrupties uit.
De vergadering werd te kwart voor el
ven gesloten.
Afd. Leiden Alg. Bond van Politiepersoneel
in Nederland,
Do afd. Leiden van den Alg. Bond van
Politiepersoneel in Nederland hield een al
gemeene vergadering voor het gehecle po
litiepersoneel en hun vrouwen. ALs spre
kers waren aanwezig de Bondsvoorzitter
de heer G. van Putten, en de tweede se
cretaris, do lieer T. Swart, beiden uit Am
sterdam. De voorzitter, de heer Y. Kuipers
opende etc vergadering met een hartelijk
welkom aan de aanwezigen en zette het
doel cler vergadering uiteen, n.l. dat col
lega T. Swart hier op verzoek van dc af
deeling optrad, len einde alt. vertegen wc or
diger van den Boncl speciaal uiteen te,zet
ten clat rnen als Christen tevens lid vatr
bovongenoemden Bond kan zijn. Spreker
hoopte, dat de aanwezig© Chr. en R. K.
georganiseerden, gretig zouden gebruik
maken van het debat, dat ruimschoots zou
'worden verleend.
De hcct Swart zeide, dat" te Leiden cle
grondslagen van eten Bond waren opge
richt cn had met genoegen gevolg gegeven
aan do uitnooddging van de afd. Leiden,
cn meende, clat te Leiden de victorie be
gonnen was op organisatiegebied voor Oc
politie Hij prees cle mannen, die in 1C02
den moed hadden zich af te scheiden van
j den Alg .Ned. Pol.-Bond cn zelf een pr-
I ganisatie stic-httcn. n.l. cle Bond van gc-
j meentc-politiebeambtcn in Nederland. Met
leech. c7.cn vernam spreker, dat ook tc Leï-
i den cl;- reactie hoogtij viert. n.l. liét bren
gen van verdeeldheid in de politiegelederen
op organisatiegebied.
Hij, die als Christen zich volkomen op
zijn plaats gevoelde in onzen Bond, be
treurde het, dat men deze onderlingo ver
deeldheid steunde, tot. schade van cPe poli
tie ifi haar geheel cn in hun gezinnen in
het bijzonder.
Spreker' staat uitvoerig slib bij de taak
cler politic in de samenleving, dat zij, bo-
von alle partijen staande, als instituut zich
hief. kan bewegen/ noch naar links, noch
naar rechts. Do politie als instituut mag
niet haar persoonlijke overtuiging laten
gelden in haar optreden r.ij moet als een
schakel in d© gemeenschap blijven, boven
alle partijen staande. D-e Chr. cn R.-K.
Bonden voeden hun leden eenzijdig op,
waartegen wij ons zullen verzetten en pro
testeer en.
Spreker haalde voorbeelden aan van oen
tweetal patroons uit Leeuwarden, die als
oud'erlingen in de Chr. Geref. Kerk, neu
traal waren georganiseerd, terwijl iiup per
soneel, pen 200 man, zich verdeelde in een
vijftal veiisdhilionde 'organisaties'. IRicht
uw oog, zei hij, naar uw chefs; deze zijn
allen in één Boncl georganiseerd, nl. den
Bond van Broederschap van Commissaris
sen on den Inspectêursbondctaar kijkt
men niet naar dc geloofskwestie, doch liet
lagere personeel verdoolt zich in verschil
lende groepen. Als Oh riston toonde hij aan
zich volkomen te kunnen veréenigén met
ons program, niet omclat hij nu bezoldigd
bestuurder ia,- docli dit onderschreef hij
ook, toen hij nog agont van politie waa
Onze Bond voeclt haar leden niel -op naar
rechtè of naar links, doch als organisatie
durft zij wit wit en zwart zwart te noe
men. Tot u, kameraden, zei spreker, en spe
ciaal Ohr. georganisoerden, ik heb nooit
gemerkt, dat men vóór cite surveillance
eerst te zamen Gods zegen afsmeekt op
den arbeid. Men kan overal zijn God die
nen, doch zijns inziens is daar het meest
voor aangewezen de kerk en het huisge
zin. Is het dan niet te betreuren dat onder
het lagere politiepersoneel een 8-tal ver
schillend© organisaties zijn?
Hij betreurde dat stelsel en hoopte, dat,
moolit ingezien worden, dat dit stelsel ons
en onze gezinnen benadeelt. Alhoewel onze
Boncl bijna 'een 5500 lederi telt, kon deze
nog grooter zijn, als de 14000 politieman
nen in Nederland dit beter begrepen. Eeni-
ge dagen geleden bedankte een lid van
onze afd en den Bond, omdat hij hiervoor
geprest werd. Hij kon niet optornen tegon
de reactie.
Na een peroratie om zich allen schou
der aan schouder te plaatsen achter dezen
Bond eindigde spreker zijn meermalen met
applaus beloond betoog.
Hierna gat cle voorzitter het woord .aan
dten heer Van Putten. Deze meende een
kort woord te moeten zeggen over de toe
standen in de vakbeweging en hoe de po
litie hiertegenover stond. Thans beginnen
de patroons mee te werken om den 8-uren-
arbeidsdag weer van de baan te krijgen.
Toont u niet blind voor dit verschijnsel,
zei .spreker, want wat wij in de November
dagen van I91S hebben gewonnen en, op
sommige plaatsen is verwezenlijkt, laten
wij tot geen prijs varen.
Hierna behandelde hij het rapport der
Staatscommissie-Raaijmakers en toonde
aan, dat na 20-jarigen strijd, de conclusies
van onzen Boncl waren aangenomen, n. 1.
de waardeering en de taak van het politie
ambt. Hij betreurde, dat dit rapport nog
niet door de Kamer in behandeling was
genomen wel is er iets gedaan voor de
hoogere ambtenaren, doch de lagere amb
tenaren kunnen wel wachtenhiervoor ge
beurt bitter weinig. Ziet naar de Rijks-
velchvaeht, him minimum jaarloon is nog
steeds i 1500, terwijl de Minister hun f 1600
beloofde cn dit door de Kamer ns aange
nomen, cl'och cle Regecring wacht nog
steeds met uitbelalen van deze laatste f 100
Spreker laakte het in den Alg Ned. Pol.-
Bond. clat deze niet voor deze leden .in de
bres springt, doch zijn eigen belangen, n.l.
die der hoog© ambtenaren, voorstaat.
Met collega Swart is hij het eens, dat de
reactie steeds aan het werk is. Daarom,
kameraden, schouder aan schouder staan
en niet verdeeld in kleine hondjes en ver-
eenigingen, doch, in massa achter uw be
stuur staande ,drijden voor uw algemeen
belang en dat uwer gezinnen. Er is nog
moer te cloen, n.l. cle pensioenwetten, de
rechtspositie, en het georganiseerd overleg
wacht nog steeds op in-behancleling-komen
en thans wil men u indeden bij de Rijks
politie. Men wil n.l. dc politie reorganisee-
ren en bij stemming bleek, dat 8185 lcd-en
tegc-n dit voorstel waren, terwijl een vier
tal Bonden, tellende een 4000 leden (ruim
genomen) er voor waren. Zal men dan
ooit begrijpen, clat men met deze reorga
nisatie uw verkregen rechten prijsgeeft
Ten einde gelegenheid tot debat open te
«tellen, brak spreker hier zijn recle af, wel
ke geestdriftig werd toegejuicht,
Hierna werd door den voorzitter gelegen
heid gegeven tot debat, of om vragen te
stellen, waarvoor zich echter geen der aan
wezige Chr. cn R. K. georganiseerde poli
tiemannen opgaf, waarna de voorzitter
constateerde, clat men het met de sprekers
eens was Een der leden der afdeeling, die
een tijdje lid was geweest cler Chr. orga
nisatie en toen bedankte, vroeg, wat men
moest denken van een collega, dio hem
toevoegde, toe hij wederom lid van clen
Alg, Bond van Politiepersoneel was gewor
den: „Als jij lid wordt van dien Bond, ga
jij naar d© hel."
Swart antwoordde, dot dit zijns inziens
een grove Godslasteraar moet geweest zijn
die dergelijke woorden gebruikte, om zich
aldus te laten voorstaan Christen tc zijn.
De heer Van Putten sprak hierna nog
een enkel woord, speciaal tot Chr. en R
K. gcorgamseerden dat er door den voor
zitter ruimschoots gelegenheid tot debat ge
geven was, of om vragen te stellen, waar
van niemand gebruik maakte. Hij meende
te moeten const aleer en, dat men een open
baar debat niet aandurfde.
Dc voorzitter sloot hierna dc vergadering
met dank aan de sprekers, cn met een vu
rig propagandistisch wóórd, n.l om te ko
men tot één afdeeling en één Boncl voor
het gehecle politiepersoneel. Het was een
goedgeslaagde vergadering, die ook nog
door eenige vrouwen (een vijftal) was be
zocht. Enkele superieuren hadden medege
deel cl verhinderd tc zijn. wegens een an
clere vergadering, welke juist dezen avond
gehouden werd.
Maatschappij der Nederlandsehe Letterkunde-
In de gisteravond gehouden maandelrik-
Sche vergadering van de Maatschappij der
Nederlandscho Letterkunde, hield dr. I. L.
iWalch, van 's-Gravenhage, een voordracht
ever. „Iets over tendenz- en vertoogstuk
ken."
Spr. begon met'er op t: wijzen, dat de
■grootste bloei van het tendens- en ver
toogstuk in Frankrijk valt. na de eauw der
Rederijkers in liet tweede deel der 18e eeuw.
Do definitie door Gaiffe in zijn „drame"
du lSe siècle un France", van pièce a these
gegeten wordt dan door spr. aangehaald en
uitvoerig besproken.
BINNENLAND.
Hei wetsontwerp inzake de electrlcifeilsvoor-
ziening van ons land wordt vermoedelijk Inge
trokken, maar minister König zal zeer waar
schijnlijk aanblijven.
Er Is een voorloopig comité opgericht tot or
ganisatie der vrouwen in den Vrijheidsbond.
De veilingen in het Wostland.
BUITENLAND.
Naar verluidt, heeft von Simons eigenmach
tig hef Duitsche tegenvoorstel verlaagd en
komt nu Maandag het echte.
Zenuwachtigheid in den Duitschcn Rijksdag
zicii Openbarend in tumult.
In Luxemburg is de algemeene staking uil-
geroepen.
Do Duitsche bcgrooting van 1921 nu al een
tekort van 46.8 milliard.
Engeland aanvaardt het Milncr-rapport ever
Egypte niet.
De boodschap van Harding.
Spr. tvqst dan op het oorspronkelijk daad-
karakter van de tooneelkunst. Ze is voortge
komen uit de magisch religieuss daad, die
nog voort'.eeft in het misdrama.
Zoo gaat het ook elders. Uit godsdien
stige aanroepings- en huldigingnkoren komt
de Grieksche tragedie voont. Het feit, dat
dit koor langen tjjd het estentieeie der
tragedie is, zou ons theoretisch tot de
conclusie kunnen brengen, dat ook de tra
gedie een tenden3stuk is. Dit zou echter
dwaasheid zijn. Wie een kunstwerk wil be-
oordeelen, moet het voor alles ondergaan,
zooveer mogeljjk, zooals het in den tijd
van zijn - ontstaan door de toeschouwers on
dergaan werd.
Sn dan mogen wij zeggen, dat de tragedie
althans in de phasen, waaruit ons stukken
zijn overgebleven, vóór alles een pathetisch
emotioneel karakter heeft. Evenmin was het
godsdienstig spel der middeleeuwen een
tendens-spel. In de 16e eeuw ovenwei, in
de tgden waarin een nieuw levensinzicht
wordt verkregen, komt de eigenaardige alle
gorie der rederijkers. Deze kunst, met al3'
personages verschillende abstracties, is wel
zeer onderscheiden van het moderne tendens-
stuk, maar het overwegend verstandelijk:
karakter doet ze toch als wezenlijk zeer
verw ant zien.
Tn de 17de eeuw herleeft echter in West-
Europa de in zekeren zin opnieuw ma
gische daad o» 't tooneeli
Uitvoerig bestrijdt spr. de meening van
her. die in de 17de eeuwscbe werken een
„stelling" als grondslag zien, inzonderheid
staat hij stil bij Molière en zijn „Femmes sa-
vantes". Kennis van den 'oorspronkelijken
spsoltrant van deze werken is een kost
baar hulpmiddel orn den geest waarin ze zijn
geconcipieerd te benaderen. Het bloeitrjd-
tooneel van West-Europa is emotioneel.
Voorts komende tot de 18de eeuw en koS
burgerlijk drama wjjst spr. op het eigen
aardig verschil tusschen iiet democratisch
Engeland ter eene, en Frankrijk ter andera
zrde.
In Engeland, Waar het burgerlijk drama
uit de tragedie voortkomt, worden de ko
ningen en helden zonder veel redeneering
door burgerlieden vervangen. In Frankrijk
echter, waar „ie troisième genre" een
uitlooper is van het blijspel, voelen do
schrijvers voortdurend behoefte de burger
lieden, die nu „au serieux" genomen willen
worden, door een zekere jylechtiga nadruk
kelijkheid en ook meestal door edelaardigs
en gevoelige vertoogen hun waarde en hun
recht op een zoo voorname plaats laten
aantoonen. Die parsonages hebben het zeer
burgerlijk karakter van lieden, die in een
aanzienlijk gezelschap niet gewoon durven
doen, maar voortdurend vol zorg willen doen
gevoelen, dat ze daar wel zeer goed op
hun rechtmatige plaats zijn; Deze, tegen
do heerschende aristocratisch-classicisiische
beschaving gerichte polemische'houding en
taal. geeft het eigenaardige tendentieuss
karakter aan deze periode van de tooneel-
geschiedenis. Bewust heeft Diderot, trou
wens reeds liet tooneel in dienst willen stel
ler. van de „ver.icliting."
Spr. staat stil bq de verschillende naar
voren gebrachte tendenzen, waarna iiij het
zeer eigenaardig verloop dezer beweging
in Duitschland aanduidt; den invloed er van
op Lesseng bespreekt en den Franschen en
Duitscken invloed in ons land behandelt.
Vervolgens komt lijj tot de Fransche
revolutie,, die een verwildering en vergro
ving. ook in de tooneell^iiiist, brengt en be
spreekt dan het burgerlijk drama in do
19de eeuw, dat zijn, voor alles polemiscli-
tendentieus karakter, heeft verloren, al
blijkt de raisonneur met mate aan de verlan-
gens der burgerij naar uitleg cn bespre
king van handeling te kunnen voldoen.Maar
de raissonneur is in het theatre d'idées daf
we nu krijgen, zelden hoofdpersoon. Ook
de begeerte tot verdere doorvoering van d*
18de eeuwsche „rechten van den mensch",
de moderne arbeidersbeweging, heeft, althans
waar ze op 't gebied van den geest nieta
•principieel nieuw bracht riiet een al
thans niet overheerschend tendensdrama
voortgebracht. Als slot van het historisch
deel zjjner voordracht, wjjst spr. op de en
kele tendensstukken in dienst van verschit-
iende humanitaire bewegingen.
