uit onze simsmmm
INDISCHE BRIEVEN.
MEDISCHE BRIEVEN,
INGEZONDEN.
KUNST EN LFTTEREN,
Kon en mulei' nit do Staatsbegiooting.
(N ad ruk verbod en
III.
Hoofdstuk VII (Fmaoieicn) beslaat uit
twee gedeeltenVII A, heeft de Nationale
echuld en'de rente en aflossing daarvan.tot
onderwerp en VII B loopt over al datgene,
wat vertier het Departement van Financiën
betreft.
Om een denkbeeld te geven van wat daar
onder behoort noemen wijde administrar
tie von do Grootboeken der Nationalo
Schuld en het Agentschap van. het Ministe
rie van Financiën te Amsterdam (Ned.
Bank), het Muntwezen, do administratie
van alle befestingen, accijnzen, invoerrech
ten, waarborg van gouden cn zilveren wer
ken, zegel, registratie, hypotheken, ka-das
ter, de Staatsloterij, do domeinen, het gel
delijk beheer van do groote wegen, vaarten,
veren en van do visscherijen op de Zeeuw-
scho stroomeu. Verder behooren daaronder
do Eerediensten, de pensioenraden en uit
keer ingen, waarvaji die aan de gemeente de
belangrijkste zijn.
Zulk een aanduiding met een A hebben
wij tegenwoordig ook bij V A en X A, maar
daar is het geval andersV en V A, cn X
en X A zijn verschillende begrootingen van
verschillende ministerieel© departementen
V A is uit Y ontstaan en wat nuX A heet,
behoordo voor een paar jaar nog bij X.
Maar VII A een VII B zijn twee gedeelten
van hetgeen rechtstreeks onder beheer van
denzelfden Minister, dien van Financiën»
behoort.
Voor VII A, Nationale Schuld, wordt in
het geheel bijna 56 millioen aangevraagd of
bijna 13 millioen meer dan voor 1920. Voor
amortisatie en aflossing wordt 10 millioen
meer vereischt. Die amortisatie bestaat
daarin, dat jaarlijks voor een zeker bedirag
oude Nederlandsche werkelijke schuld word
aangekocht legen tien koers van den dag,
zoodat die oudo N. \V S. nooit a pari wordt
voldaan. De Staat speculeert daar min of
meer inalleen staat vast, dat een zeker bij
de wet aangegevoL bedrag daarvoor besteed
moe^worden Onze nieuwste leeningen daar
entegen worden i\ pari uitbetaald na uitlo
ting, wat dus werkelijk aflossing is in den
meest gewonen zin.
Daar zou uit volgen, dat jaarlijks dezelf
de som voor amortisatie en aflossing ge
bruikt werddat is echter niet het geval,
want behalve de bedoelde som wordt ook
voor amortisatie gebruikt het bedirag van
de rente, die door het intrekken dor obli-
gatiën niet meer behoeft betaald te wor
den. En daar nu do koei's verschilt, kan het
eene jaar meer worden geamortiseerd dan
het andere en daardoor wordt do vrijgeko
men rente vermeerderd en voor die meer
dere rénte kunnen weer meer stukken wor
den aangekocht. Gaat dat steeds door, dan
zullen ten slotte maar weinig stukken ovev-
blijven en zullen die kans hebben van in
reëeJe waarde te stijgen.
De som, die vooi amortisatie en af lessing
is aangegeven, is voor verschillende leenin
gen niet dezelfde en wordt, niet altijd in
een vast cijfer vastgelegd.
Het behoeft nauwelijks gezegd te worden,
dat het eindcijfer van dit Hoofdstuk VII A
in de laatste jaren heel wat hooger is ge
worden: de leeningen zijn vermeerderd en
de rentevoet nam toe.
Op Hoofdstuk VII B wordt ruim 12 mil
lioen meer aangevraagd, waarvan bijna 6
millioen voor den gewonen dienst, en een
groot gedeelte daarvan heeft traktementa-
verhooging en duurte van kantoor^ en bu
reaubehoeften tot oorzaak.
Het spreekt, vanzelf, dat er uit den tod-
lichtende staef, die bij de begrooting be
hoort, heel wat bijzonderheden zouden t«
trekken zijn maar dio verleiding weerstaan
wij. Blijkbaar heeft de Tweede Kamer nog
meer willen weten dan daarin te vinden is.
Men heeft gevraagd om een opgave van do
kosten van beffing en invordering van elke
belasting afzonderlijk. De Minister heeft dat
verzoek overwogen, maar is tot de uitkomst
gekomen, dat dit onmogelijk is. Dezelfde
pereonen zijn werkzaam bij verschillende
tü en sten, die bijv. in hetzelfde gebouw zijn
gevestigd. Daar is geen scheiding te maken.
Ongetwijfeld was het de bedoeling van
dogenen, dio deze gesplitste opgave vroe
gen, om te zien, of e»r niet bezuinigd kon
worden en of niet- de administratie van een
of andere heffing of belasting een te groot
deel van de opbrengst verslond.
Dat er bezuinigd worden, vooral op
kantoor- en bureaukosten, schijnt ook do
Minister to gevoede. Hij ontwikkelt al
thans in de M. v. T. ee^. plan om een alge
meen Rijksinkoopkantoor te vestigen. De
bedoeling is niet om een soort van algemeen
magazijn of een Rijkswinkcd op te richten
maar hij wil trachten alle bestellingen te
toetsen aan de prijzen, dio na onderzoek het
billijkst zijn gebleken er alle leveranties op
ongeveer gelijken voet te doen plaats heb
ben. Dat in koopkantoor tal niet «dadelijk
zich inlaten met alle artikelen, maar voor-
loopig niets dan eei pro-»f zijn of er tot
meer eenheid kan worden g?tomen..Nu be
stelt elk Departement naar eigen welbeha
gen en stelt zijn voorwaarden vast, maar
als er onderzocht wordt waar dit of dat te
krijgen is en hoeveel er noocMg is, kan dit
stelsel tot be7Aiiniging leiden. Het kantoor
zal dus meer wegwijzer dan lusschenpersoon
zijn. Het spreekt vanzelf, dat het personeel
van dat kantoor, waarvoor f 37.100 aan
'traktementen noodig zal zijn, tijdelijk wordt
aangesteld. Voor inrichting van het kan-
torn* zal f 10,000 worden vereischt. Als er
dus niet meer dan f 47,000 wordt uitgespaard
blijkt het- kantoor niet noodig te zijn.
Hoofdstuk VII' (Oorlog) vraagt voor
1921 een bedrag van ruim 24 millioen meer
dan voor 1920 is toegestaan. Neemt men
ccliter in aanmerking, dat traktementen,
loonen en pensioenen belangrijke verhoo-
gingon hebben ondergaan, dan blijkt het,
dat er eigenlijk II millioen minder dan voor
1920 wordt aangevraagd.
Immers voor 1920 was toegestaan 49.7 mill.»
do vorhoogingon van traktementen, werkloonon
en pensioenen bedraagt 35.3 mill, dat i9 samon
85 mill. Het eindcijfer van de nu ingediende be
groot Lng* is 73.9 mill., zoodal er tf.t milJ. min
der wordt g>\-jaagd.
Over de planden van den Minister van Oor
log met betrekking i.?t de .weermacht hebben wij
hij een vroeger besproken wetsontwerp al een
en ander gezegd. Hef nrHilie-oonlingent b v.
zou met 10.000 men verminderd worden. Wij
kunnen dus daarover zwijgen.
Do samenvoeging van Oorlog en Marino tot
een Dop ar tem ent van Defensie waarom niet
Verdediging? zal er toe leiden om bijv. de
vliegdienst en de gymnastieksehool voor land
en zeemacht te vereenigen.
De 14 bestaande militaire muziekkorpsen zul
len tol 4, óén voor elke divisie worden inge
krompen. Ook liet aantal hoornblazers, trom
petters en tamboers zal verminderd worden of
liever, er zal op effrvoucligor wijze in hun dierst
worden voorzien.
Uit een en ander blijkt, dat ook hier in de
riohting van bezuiniging wordt gestreefd.
Hoofdstuk IX (Waterstaat). Het woord Wa
terstaat voor dit Departement is min of ineeT
misleidend, omdat tot dien Waterstaat ook de
landwegen, de spoorwegen, rijwielpaden en zelfs
Post en Telegrafie en Telefonie behooren. Het
is zoodoende het Departement voor het Ver
keer. Post, Telegrafie en Telefonie worden in
de begrooting niet behandeld, omdat zij een af
zonderlijk bedrijf vormen, waarvoor een speciale
bog looting wordt ingediend.
't Is eenigszins moeilijk om uit de M. v. T.
voor dit Departement het een en ander te kiezen
dat bijzondere vermelding verdient, juist omdat
er zooveel wordt voorgesteld. Zoo vangt de Mi-
nieter zijn M. v. T aan, na de med-edeoling, dat
hot eindcijfer der begrooting bijna 01 mill, is en
dat dit, zuiver genomen, bijna 9 mill, hooger is
dan voor 1920 was toegestaan, met een opsom
ming van niet minder dan 260 werken en sub-
sidiën, waarvoor in 1920 en/of 1921 geld noodig
was en/of zal zijn. Daaruit tc kiezen is be
zwaarlijk. Een paar posten slippen wij aaD.
Voor' verbetering en uitbreiding van do haven
to Delftzijl zal o.a. f 1.170.000 noodig zijn; do
verbetering van do Zirnl-Willemsvaart zal
f 151.600 eischen; de Rijkswegen in Noord-Bra
bant f 150 000; de vernieuwing van do brug bij
do Haagscho Sohouw (Ledden) eisoht f 100 000
en do verbreeding van den Rijksweg Leiden
Den Haag f 50.000 Ook de baast beruchte rijks
weg AmsterdamHaarlem zal verder verbeterd
worden (f 500.000); er zal een nieuwe motor
boot komen om de gemeenschap van Ameland
met den Fries eken wal to onderhouden
(f 60 0QP); Friesland krijgt een scan van
f 86.000 voor verbetering van de afwatering en
Groningen f 300.000 voor verruiming van Muis-
werken te cn om Groningen; voor verbetering
van do vaart van Katwijk, dat nu zijn loggers
te Leiden oplegt, met IJmuidcn cn voor don
aanleg van een borghaven te Katwijk wordt
f 122 800 uitgetrokken.
Wat groot ere werken aangaat, noemen wij oen
bijdrage van 2 millioen voor het Zuiderzeefonds;
f 2.730000 voor allerlei werken, ddo do kanali
satie van dc Maas betreffen; f 2.260.000 ten be
hoeve van het daarmee samenhangende .ka
naal Wessem-Ned er weert; f 600 000 voor bag-
gerwerk in den Rotterdamsehen waterweg en
vcormopig 5 ton voor de vervangen vhn den
spoorweg draaibrug over de Koningshaven to
Rotterdam, waarvan de tot-aio kosten öp 2 mil
lioen worden geschal.
Heel veel kleinere verbeterangen van kanaal-,
sluis- en havenwerken zullen in Zeeuwsch-
Vlaanderen en het overige Zeeland worden uit
gevoerd
Hier en daar zullen dienstwoningen voor be
ambten aan kanalen moeten komen wegens den
woningnood; bet schijnt, dat f 10.000 per woning
do norm is.
Voor rijwielpaden in Utreokt en Groningen
vonden wij voor elk f 50.000 uitgetrokken, ter
wijl do A. N. W. B. een bijdrage van f 12 000
wordt toebedacht, 2ijncle 1/3 van de jaarlijkscho
uitgaven voor wegwijzers en waarschuwings
borden.
Voor de Vereeniging van Directeuren van
Eleotrischo bedrijven in Nederland, die een rap
port zal uitbrengen over deeleotrioiteitsvoor-
ziening van ons land was voor 1920 f 10.000
uitgetrokken; in 1919 was er al f 25.000 betaald
en voor 1921 is nog f 1-5.000 noodig.
Naar aanleiding vair wat ik schreef over
de boerderij te Lambang, werden mij door
een vriendelijke lezeres te Leeuwarden na-
dere mededeelingen gedaan. Ik schreef im
mers: ,,Hoe het verder gegaan is, vertelt
mijn geschiedenisboek niet. Vermoedelijk
zit hij die Transvaalsche boer er nog
en melkt en karnt» als de beste".
Nu wordt mij medegedeeld, dat dio mo
delboerderij er nog is. Zij wordt gedreven
door twee Transvaalsche boeren en is een
reuzeninrichting. Er zijn 250 runderen,
waaronder prachtige Friesche stieren. El
ke koo moet minstens 20 liter melk per
dag gevenkunnen zij dat niet meer, dan
worden zij van de hand gedaan. De boer
derij draagt den toepasselijken naam Ge
neraal Dc Wet". Met groote belangstel
ling heb ik dit vernomen, en ik dank de
vriendelijke briefschrijfster van harte.
Daarom juist is mijn belangstelling zoo
groot, omdat in Indië, vooral op Java, zoo
hoog noodig meer aandacht aan verschei
dene zaken moet gewijd worden. Het» is
eert prachtland, met een goed klimaat, en
er kan heel wat meer geproduceerd wor
den, dan tot heden het» geval is. Doch de
Javaan is als landbouwer vaak zeer con
servatief. We weten, hoe in do Westersche
wereld tientallen van jaren zijn voorbij
gegaan, dat» een boer wantrouwend stond
tegenover de moderne hulpmiddelen voor
zijn bedrijf.
De Javaan is heelemaal geen unicum
Hij treedt eenvoudig in dc voetstappen
zijner voorouders. Zooals die deden, doet
ook hij. Het zoo niet© onmogelijks zijn om
Starings Hoofdige Boer" om te zetten in
het Javaan son en volkomen toepasselijk
te maken op volk en land daar.
Dit conservatisme is de natuurlijke vij
van vooruitgang en zoo is het geko
men, dat er achteruitgang valt waar te
nemen in veel bedrijven De veestapel
gaat achteruit. Het eens goed bekende
paard van Java degenereert. Aan nieuwe
I cultures waagt de Juvaausche landbouwer
zich nog niet gauw. Wel is er ocnige verbc-
i tering te cpnstateeren, maar er kon meer
gedaan worden
Java heeft overheerlijke vruchten., maar
zij wordeh niet veredeld. In Buitenzorg
gaat men den goeden weg op, maar het
zal nog vele jaren duren voor de bevol
king mede dien weg opwandelt. Er wordt
in dit opzicht veel verwacht van de Cul
tuurschool te Soekaboemi, waar Inland-
sche jongelieden modern onderwijs krijgen
in land- en tuinbouw.
De vruchtenNeem eens do overheerlijke
manga, de tjeroeh (sinaasappel of manda
rijn), de papaja, de mangistan, de pisang
zelf. Ze zijn kostelijk, maar menigmaal
heb ik gedacht: 'Als deze vruchten eens
de zorgen hadden gehad van bouwers, die
verstand hadden van kruising van soorten
die wisten, hoe to veredelen, dan zouden
zc wedijveren met de edelste der vruchten
der wereld, met do perzik en do abrikoos.
Onze nazaten zullen ongetwijfeld lekker
der Indische vruchten genieten dan wij
doen.
Met den veestapel ziet het er treuriger
uit. De Javaansche koe, sapi, is een klein
dier en liever lang ntiet dio hoeveelheid
melk als haar Europeescho collega. Ook
het vleeseh is minder malseh. Daarin zou
groote verbetering komen, wanneer meer*
zorg besteed werd aan goede weidegronden
Maar daar deukt de bevolking niet aan.
Gras, dat groen is, is eetbaar, en dat is
voldoende. Er zijn streken, waar het gras
hard is, en men^merkt dat aan den veesta
pel. Het beste weiland vindt men op Ma-
doera en in Oost-Java. Do Madoereescho
sapi is daarom ook beter voor slachtvee,
dan bijv. de sapi, die ingevoerd wordt van
Smgaporo.
Een ander groot nadeel is, dat de bevol
king er te weinig om denkt, dat gofed meik
of slachtvee, anders behaudeld moet wor
den als fcrekvee. In dit opzicht dient het
volk nog een langdurige, leerschool door te
maken* De Javaansche paardjes, vooral
de Kedoe-paarden, hadden oudtijds een
zekere vermaardheid. Vlugge, levendige,
sterke dieren. Doch het soort is beslist
verwaarloosd. De veulens werden te vroeg
in dienst genomen en daardoor gaab het
ras zoo hard achteruit. Wie een goed paard
wil hebben, neemt een ,,Overwaller".
Overwallers zijn paarden, die op andere
eilanden, bijv: op Celebes, en vooral op
Soemba, Flores, Soembawa, en midden-
Sumatra nog in het wild leven, worden op
gevangen en per prauw naar Java wor
den gevoerd. Zij worden spoedig mak en
zijn dan uitstekend, vooral als zij uitste
kend be"handeld worden. Bekend zijn de
Batakkers, de Bimaneezen, dc Makassaren
de Sandelwood6.
Een eigonaardigë ervaring deed ik eens
op. Ver van mijn werk wonende, schafte
«ik mij een fiets aan. Dat ging geruimen
tijd goed, doch ten laateto werd het mij wel
wat, erg. Ik had. .heelemaal geen bezwaar
?s morgens vroeg' .tegen 7 uren naar mijn
Jwferk to peddelen. Dat was heerlijk. Maar
datzelfde kón "ik niet zeggen van een te
rugtocht, des middags ongeveer halftvvec.
Wanneer ik dan thuiskwam voor het mid
dagmaal, was ik, genoodzaakt mij geheel
te ontkleeden, een bad tc nemen, of al
thans het geheela lichaam af te wasschen
en te drogen. De ouderkleeren kon men
wel uitwringen. Ik besloot dus een karre
tje met een paard tc nemen. Evenwel beu
ik altijd rijker in edele bedoelingen dan in
edelè metalen geweest, en het was zaak te
trachten iets tc krijgen, dat goedkoop en
toch goed was. Eeu moeilijke zaak. Déar
zoo goed als overal Toch giüg het.
Een vertegenwoordiger van een handels
kantoor had een wagentje, „deelemtui"
genaamd, en een sandelwood. Daarmee,
reed hij eiken morgen naar zijn kantoor
en dan bleef het spannetje ergens op hem
wachten. Hij had het herhaaldelijk noodig
voor bezoeken aan andere kantoren, aan
de haven, of aan andere plaatsen. Zoo
bleef het arme dier een groot deel van den
dag ingespannen en het zag er dan ook
vervallen uit. Toen besloot "hij een auto te
nemen en paard en wagen van de hand te
doen. Dit kwam mij ter ooren, en ik liet
vragen naar den- prijs. Die stond mij aan,
d. w. z. ik kon mij dio geldelijke weelde
veroorloven. Een vriend, pa-ardenkenner,
nam het dier eens voor mij op en rappor
teerde: Pas vijf jaar, organisch zonder ge
breken, gezond, doch verwaarloosd. Het
dier is pas twee ja^r uit de prauw.
Ik waagde den kiop en behandelde het
dier goed.
Wat heb ik daarvan eeu genoegen ge
had! Het duurde maar korten tijd of het
zat goed in zijn vleeseh. De huid giom
en het iiet den kop niet meer hangen. Het
was levendig in den stal, vroolgic op het
grasveld, dartel en toch gewillig voor het
rijtuig. Zoo echt getuigend van dank
baarheid voor het goede leven. En dienst,
•lat het deed! Het was een liefhebberij
de teugels in handen te hebben. De zweep
kwam heelemaal niet meer te pas. dien-'
de als versiering voorop of werd ge
bruikt tegen een lastigen gAdakker, die
blaffend om het paard heenliep.
Maar voor een dergelijke behandeling is
de bevolking nog niet te vinden.
De arme dieren worden overbelast. Het
is een ellendig gezicht do magere, afge
beulde dieren te zien zwoegen, voor zware
grobaks of vrachtwagens, de wonden te
zien, waar de vliegen en andere inseclen
zich te goed doen, waar te nemen, hoe zij
bijna alle doorgebogen ruggen hebben, be
wijs, dat zij te vroeg in dienst werden ge
nomen.
Zulke paarden brengen geen goed ras
voort, natuurlijk.
De eehige dieren, welke er goed uitzien
en die welig opgroeien, zijn de karbou
wen; dieren, die weinig eischen en die
daarom misschien door ae bevolking met
zorg worden behandeld.
Doch hun melk i9 niet overvloedig en
het vleeseh niet zeer smakelgk. Er zijn
wel Europeanen, die de voorkeur bewe
ren te geven aan karbQuwenv.'eesch, maar
ovei het algemeen passen wij er voor.
Over smaken valt niet tc twisten, niet
waar?
Het is wel eigenaardig, dat het zoo'n
moeite kost om hier verbetering tc Pran
gen. Men tracht door het invoeren van
Bengaalsch vee den veestapel te verede
len en, zooals wij nu weten, is er op Rem
bang Friesch- vee. Dat ingevoerde vee
heeft echter zeer veel zorg noodig. Zij
ondervinden spoedig de nadeeleu van de
klimaatsverandering. Misschien veel moor
dan wij, menschen.
Vreemde paarden krijgen heel "gauw
huidziekten, bijv. schurft. Vooral de groote
Australische- paarden, tegenwoordig veel
in het leger gebruikt, lijden daaraan.
Men zal echter wel door ondervinding
leeren, hoe zg moeten behandeld worden,
om vrij tc blijven. Voor al die dingen is
wel een remedie. Alleen, wij weten, dat
niet dadelijk. Goede waarneming doet er
ons wel achter komen.
Een goed trekdier, sterk en gezond, is
het muildier, dat in China wordt aange
kocht voor het leger en wel voor de berg-
artillerie. Het zijn groote, stevige dieren,
die met gemak de wel kleine, maar toch
zware bergkanonuen de steilste hellingen
optrekken. Ze zijn evenwel zeer duur en
koppig, moeiljjk van karakter en daardoor
moeilijk te regeeren.
Assen. A. v. W.
Onze maag.
I.
Het in onzen mond opgenomen voedsel
komt, na het doorgeslikt te hebben, via
onzen slokdarm ii onze maag te land. Bij
een persoon van normaio lichaamslengte be
draagt nu de afstand van de tandenrij tot
den ingang van de maag ongeveer 40 c.M.
Deze maat is van beteekenis, wanneer wij
met een of ander instrument in de maag
willen komen, bijv. om haar uit te hevelen
of schoon te spoelen. Is de sonde, dio zij
hiervoor gebruiken. cCan met een lengte van
pl. min. 45 c.M. ingebracht, dan kunnen wij
er van verzekerd zijn, dat liet begin van heb
instrument dat niets anders is 'dan een
soort gummi-3lang, in de maag zit. Do maag
is nu eigenlijk slechts een verwijding van
den slokdaxm en dient als tijdelijke opslag
plaats voor voedsel.. Naar den darm toe
vernauw t deze zak zich weer en het ge
deelte, dat om den darm grenst, zijn wij
gewoon met den naam van poort of pylorus
te bestempelen. Do maag nu is van binnen
bekleed met slijmvlies, dat verschillende
kliertjes herbergt, waarover straks meer.
Aan den buitenkant van het slijmvlies
treffen wij een vrij dikke spierlaag aan, die
met. het eerste door een laagje bindweefsel
is verbonden. Dde spierlaag, buitengewoon
sterk ontwikkeld bij den uitgang van do
maag, dus waar deze in den darm overgaat.
Aldaar bevindt zich een soort krimpspier,
dio in staat is de holte van de maag tijdelijk
van die van den darm af. te sluiten dus als
sluitspier dienst doet.
Ve>rvolgens wordt do oppervlakte, van do
maag, evenals de meeste buikorganen met
een dun vlies bedekt, het z.gn buikvlies of
peritoneum. De zoo ven "genoemden klier
tjes spelen nu een belangrijke rol bij liet
spijsverteringsproces. Zij scheiden een stof
af, die wij het maagsap noemen, dat zuur
reageert cloor het daarin aanwezige zout
zuur. Na langdurige onderzoekingen is men
er in geslaagd aan te toonen, cliat het maag
sap in staat is eiwit'te verteren, op to los
sen. Ileeft men op een of andere wijze
maagsap verkregen cn werpt mes hierin
een stukje gostolten eiwit van een gekook't
ei, dan ziet men. dat dit na verloop vai»
©enigen tijd verdwenen is; ja, dit betrek
kelijk snel geschiedt, als men dezo eenvou
dige proef niet bij gewone kamertempera
tuur uitvoert, doch met behulp van een
z.gn. B-roedstoof .waarin de temperatuur
overeenkomende met die van ons. eigen
lichaam, kan opgevoerd worden. Waarop
berust nu do werking van ons maagsap 1
Ziedaar een uiterst gewichtige en belang
rijke vraag. Wij mogen dit niet toeschrijven
aan het zoutzuur alleen, want werpen wij
bijv. een stukjo eiwit in een zoutzure op
lossing, dan mislukt onze proof. Het was
dus duidelijk, dat in het. maagsap behalve
het zoutzuur nog één of meer andere stof
fen aanwezig moest(cn) zijn en men heeft
deze na vrij langdurige on moeitevolle on
derzoekingen gevonden in de pepsine. Do
pepsino is een ferment en hot merkwaar
digste van alles was, dat dezo stof a! even
min als het zoutzuur alleen het werk kon
verrichten. Slechts in een zoutzuurrijk mi
lieu is de pepsino in staat do vertering van
het eiwit te bewerkstelligen.
Een beteekenisvolle vraag, dio nu aan do
orde is, is deze
Wanneer wordt 't maagsap afgescheiden?
Men was vroeger van meening, dat moest
voldaan zijn aan do voorwaarde cTat do
maag voedsel bevatte. Tal van uitgebreide
onderzoekingen op dit gebied zijn verricht
en men heeft kunnen aantoonen, dat dit ab
soluut noodzakelijk is en evenmin als men
voedsel in den mond behoeft tc hebben om
do speekselafscheiding in de band te wer
ken.
Evenmin behoeft zich in de maag voedsel
te bevinden om de maagsapsecretie in gang
te zetten. Reedte als wij onze spijzen in den
mond hetfben, dan tijdens do kauwacte al,
wordt maagsap afgescheiden.. Dit alles wil
nu echter niet zeggen, dat er geen stoffen
zijn, dio do maagsapafscheiding kunnen be
vorderen. ïk wil daarom wijzen op het ge
bruik van soep of bouillon (extraotiestoffen
van vleeseh). Deze, in do maag gekomen,
prikkelen de kliertjes en krijgen wij spoe
dig een belangrijke afscheiding-van maag
sap, dat dus de vertering van het voedsel,
dat wij daarna zullen gebruiken in hooge
mato zal bevordcreD. Vervolgens oefenen
do z.gn. peptonen, d. z. stoffen, dio ont
staan, nadat het maagsap op eiwit heeft in
gewerkt, dezelfde werking uit op de klie-
ron, dio dtcze afscheiding te weeg brengen.
Wij zullen nu den volgenden keer nog
enkele nadere bijzonderheden over dit bo-
langrijko orgaan met elkander nagaan.^
(B'üiten verantwoordelijkheid der Redactie),
Honwvcreciiiging ^Eensgezindheid",
Geachte Redactie.
Naar aanleiding van liet pracadviéè van
B. en W. tot verhooging van het voor
schot aan do Bouwvereeniging „Eensge
zindheid" met f215,193.75, me enen wij een
korte opmerking te moeten maken, omdat
wij vreezeD, dat hier een daad staat te ge
beuren, welke ten opzichte der woning-
huren verstrekkende, gevolgen hefcben zal.
Want als er een honderdtal woningen
wordt gebouwd, waarvan de huur f7 per
week moet worden, omdat de bouwkosten
met één derde gestegen zijn, dan moet dat
een noodlottigen invloed op de huren c?er
overigo woningen uitoefenen.
De begrooting is met één derde over
schreden cn wat iu dezo historic hot be
langrijkste is, is de vraag of met bet oog
op cJe materialen-prijken on de loonen,
deze overschrijding gewettigd is, wordt Jn
het pracadw ontzeild.
En o. i. komt het hier op aan.
Als de lieeren aannemers dc kosten d'er,
uitsfuiting willen inverdienen, hebben w©
daar, als het moet gaan ten koste van dö
woning-huren, ernstig bezwaar tegen>.
De verwachting, dat de Regeering baar
aandeel in cfeze 2i ton in den vorm van
hoogere- crisisbijdragen zal betalen, deelen
we niet.
Alle bcpalingc-n, door minister Aalberse
den laatsten tijd getroffen, Lebben de
strekking dc crisisbijdrage te verminderen.
Voor ons staat dus een huur van f 7 vast,
tenzij de Gemeente bijspringt, wat dan nog
alleen te wettigen zou zijn, als vaststaat,
dat de begrooting één derde to laag was.
En dut zou vaststaan, als door de Di
recteuren van Bouw- en Woningtoezicht en
van Gemeentewerken zou zijn verklaard,
dat de bouw voor minder dan cl inschrij
ving niet uit te voeren is.
Kunnen deze heeren die verklaring niet
geven, dan is de kans zeer groot, dat bij
do gunning de strop i9 voor de huurders,
waartegen, naar onze mccning, in de aller
eerste plaats dient te worden gewaakt.
We rneenen, dat radicaal een andere weg
dient te worden ingeslageneen weg,
welke, naar uit het praeadvles blijkt, door
de vereeniging reeds is onder d'c oogen
gezien.
B. cn W. rneenen, dat de uitvoering Iii
eigen beheer moet worden ontraden, om
dat liet werk te groot is.
Wij deelen, om het groote belang, dat
hiermede gemoeid is, d)on vrees niet.
Want het gaat in dit geval mogelijk om
een bedrag van ton. in teder geval om
een bedrag, hetwelk een grootcn invloed
op de huren zal uitoefenen.
Dat buiten de aannemers om, een be
drijfsleider, die eerlijk en rechtschapen de
zaken zal behartigen, alsof het zijn eigen
zaken waren, niet te vinden zou zijn, wil
len wij, ter wille van bouwkundigen, niet
aannemen.
Het gemeentebestuur in Den Haag beeft,
vertrouwende op d<e medewerking der tech
nici en op de arbeiders, een hannemings-
mantschnppij in bet leven geroepen, om zoo
noodig, den bouw uil te voeren. Men heeff
daar begrepen, dat de aannemers moeten
trachten dc koeien der uitsluiting terug tö
vinden.
Zou het Gemeentebestuur en de Veree
niging minder vertrouwen hebben? We
meenen zelfs, dat. desgevraagd de staf tech
nische gemeen te-ambt en aren alle krachten
zal inspannen om de proef te doen filagen.
Deze gunning geeft o.i. den aannemers'
een vrijbrief, het er dik op te leggen, zoo-
dat, zoo lang de onmogelijkheid! va.n -uit
voeren in eigen beheer niet ïs aangetoond,
wij ernstig den raad moeten geven, hef
prnendvies niet aarr ie nemen.
F/ii wij zouden den Raadsleden, die mó
gelijk onze mopping deelen. vorzt.»ken B.
en W <Jc kwesiie nog eens onder de oogen
Ie dopn zien. Laai het College zich niet do
Veroenieing en de Directeuren nog eens'
ernstig beraden, of hef voorbeeld van Den
Hang in dit geval behoort Ie worden ge
volgd, of dnt den bouw direct in eigeni
beheer client te worden uitgevoerd. Er
staan Ie groote belangen op bet spel.
P J. BOMLI.
NIEUWE UiruAVEN.
„Strooptochten", docr L'nnny v. Lokhors®,
met teekeningen van Tommy Kristians.
Nijgli en v. Ditmar's Uitg.-Mrj., Rotterdam.
Leesboeken voor de. Yolksseicol. door
L. Leopold. II. Dauwdroppels, 2» leerjaar.
III. Sneeuwvlokkoit! 3e leorjanr. IV. Mos
roos jes, 3e leerjaar. Ditg. i. B. Woltera
Groningen. Opnieuw uitgegeven door J. B,
Utink.
,.Do Evnsü van Krnst". loer. trivaal blij
spel voor ernstige menschen, door Oscar
YV fide. Vertaling door Chr. v. Baten Jr.
Meilenhoff-Editia
„De Algemeens Bibliotheek."
„Onder de Schooiertjes" "(op en om de
Eilanden), door Frits Lecnlnrd. Uitg- L» I
Veen Amsterdam.
„De Sterkste Band", door Suza la Oli.t-
pelle-^Roobol. Uitg. Valkhof! en Co., Amers
foort.
„De kinderen hunner ouders". Roman duor
Mr. L. IJ. J. Lamberts Hurrelbrinck. Uitg"
Valkboff en Co., Amersfoort.
„Kamp-Avonturen", dooi I. Eigenhuis',
met teekeningen van Is. van Mens. Ditgt
Valkhol'f en Co., Amersfoort.
„De Bijbel", opnieuw uit den grondtekst
vertaald door en onder leiding van dr.:
H. Tb. Obbink, hoogleeraar aan de Uijkg-i
universiteit te Utrecht. Verkorte uitgavet,
Amsterdam 1920. S. L. vv Looy.
