No. 18628
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 24 November.
Tweede Blad- Anno 1920.
TWEEDE KAMER.
UIT ONZE STAATSMACHINE
UIT OE OMSTBËKÉNr^
Algemeoiie beschouwingen.
Voortgegaan wordt mot do behandeling
vaïi do algeniceno beschouwingen over do
Ötaatsbegrooting voor 1931.
De hoer WIJNKOOP (O- P-) ver.voigt zijn
Vrijdag afgebroken rede- Hij wijst er op, dat
ixi Azië do religieuze beweging zich omkeert
in een bolejewiistiselie, (Ho ook naar het Wes
ton gaat.
Vervollgené bespreekt hij den heer Troel
etra en de tweede Internat-Lonale, die z.i- al
dood as. De reorganisatie van den Staat is
•hot dool van den heer Troolstra; het parle
mentaire stolsel moet veranderd worden,
Ö.WJ5. behouden blijven. Hij heeft gezjwegen,
;als hij spreken moest, en duo weet niemand
tband of li ij, zwijgende, niet zwijgt op bevel
ivian de bourgeoisie- De sociaal-patriotten
ihouden de leiding in den oorlog- Dat het in
Hongarije zóó toegaat, ie dan ook hun
schuld, omdat zij de dictatuur van het prole
tariaat hebben tegen gewerkt-
Hier te lande zijn de socialisten schuldig
aan de mislukking van de 8-urcn-wet.; zij
hebben meegewerkt aan de slechte loon-
.politiek tegenover de onderwijze r\9, het. spoor
wegpersoneel en de ambtenaren. Bewust
meestal, onbewust heel vaak. zijn zij de steun
van detzc ïtogeering- De heer Troebtra moet
eindelijk kiezen: óf gaan rogoeren in hot
bu-ngoriijik stelsol óf met spr. meedoen aan de
•revolutie.
Wat de socialisatie betrof-t, wijst hij er op,
dat de heer Troolstra het antwoord aan den
heer Dresoolhuys is schuldig gebleven.
Hij eindigt zijn rede met een opwekking
tot atole—arbeiders, om zich achter hem te
öoharen.
Do MINISTER VAN BINNENLAND-
SCHE ZA"KEN, de hoer RHYS DE BEE-
RENBROUCK betoogt, dat veel van de d»-
ouasie langs de RegeorLng heenging. Daartoe
behoort o-a- het spcialisatie-vraagstukwaar
voor een S taatsoom missie is ingesteld- Bij de
instelling is de vraag gesteld of do commis
sie het recht van enquête zou hebben. Spr-
heeft daarop geantwoord, dat de oommissio
zich eerst over een noodzakelijkheid -daarvan
had uit te spreken.
Op poli tiekrechfccnlijikc bedrijfeonganisatic
is aangedrongen. In de M. v. A. op hoofd
stuk X is daarop geantwoord. De tegoering
houdt zich met dit onderwerp bozig; zij zal
niet aarzelen voorstellen in te dienen, als zij
•daarvoor de tijden rijp acht- Een commissie
irit den Hoogen Raad van Arbeid ie reeds
bezig een rapport dienaangaande op te
stellen- Echter is voorzichtigheid geboden,
omdat men zich er voor moet hoeden oou
kunstmatige organisaties in het leven te
roepen- Men dient zioh aan te sluiten bij liet-
jgoen uit de maatschappij opkomt en waken
▼oor misleidende leuze- Do Rogeering ie zich
op dit punt van haar taak bewust en ziet toe
wat zij heeft te doon. Spr. ontkent, dat do
Regeer ing den boycot togen de O. B. V. on
bestreden laat. Een veelzijdig-samengcsteldo
commissie Is aan hot werk; zij hooft haar
Tapport nog niet ingediend.
De motie-V3n de Laar heeft de Regeorlng
gebracht tot een nardkening van de koeten-
De cijfers zal spr doen opnemen in de Han
delingen- Op dit oogenbiik bedragen de
kosten f 88-000,000 en wanneer do lieer v- d.
Laar de rente wil verdubbelen, dan zou dit
37 mi-llioen meer kosten. Maar ook dan nog
zijn die bedragen zeer laag. Het is niet te
hMalen, hetgeen spr. betreurt, maar hot is de
schuld hiervan, dat het voorgedacht hoeft
nagelaten hiervoor le zorgen.
Slechts minimale renten kunnen gegeven
■worden. De grootste zogen van de invalidir
teïtszong ligt in hot voorkomen van invali-
ditoit.
Moederschapszorg wordt gedeeltelijk reeds
geregeld bij de Ziektewet- Een wijziging van
die wet is bij den Hoogen Raad van Arbeid
aanhangig, waarvan de bedoeling is de wet
in overeenstemming te brengen mei de con
ventie van Washington*
Deze regeling geldt alleen voor arbeidsters-
Een regeling voor alle vrouwen is niet van
Ide Regeering te wachten; voor on- en min
vermogenden is misschien oen regeling -te
wachten.
De benoeming van vrouwen bij de uitvoe
ring van de Kinderwetten, bij de Kindor-
rechtbanken ontmoet geen bezwaar in do
Grondwet. Verschillende functies zijn nog
•gesloten voor vrouwende Regeering is l>e-
slot-en na te gaan hoo ver do reohterlijko
organisatie wijziging behoeft, ten eindo de
vrouwen daarbij <oo te la-ten. Spr. wijst
o. a. öp de kwestie der nationaliteit, die
rich bij het huwelijk voordoet.
Onze uitvoer neemt af en onze invoor
neemt bedenkelijk toe. Alles dient, in hot
werk gesteld te worden om cte handelsba
lans in evonwicht te brengen. Opheffing van
uitvoerverboden is hoofdzakelijk en daar toe
gaat dc Regeering steeds over. De prijzen
van kolen en graan zijn zeer hoog; de op
voering van de kolenproductic heeft den
invoer reeds" beperkteon daling van de
graan-prijzen is aanstaande en daardoor zal
onze handelsbalans verbeteren. Op de ge
varen van de 8-uren-web en op den lagen
vaJutastand is de aandacht der Regecring
ten volle gevestigd.
Op do kwestie van natuurlijke en onna
tuurlijke coalitie is do heer Treub ingegaan.
De Re&eering erkent niet de onnatuur
lijkheid der coalitie, gelijk dat ter rechter
zijde bestaat. Zij erkent niet, dat alleen
economische punten do partijgroopeering
moeten belemmerenzij orkont niet, dat
alleen individualisme en socialismo de eenige
togcnstelling zijn en zij erkent ook niet, dat
het alleen de vraag is hoe do goederen-
y ">rraad verhoogd kan worden en dat do
invoering van do arbeidswet 1919 een
fout is.
Do parlijgroepcering van rechts wortelt
in de diepste beginselen. Dat de economi
sche beginselen daarbij uit hot oog worden
verloren, is onjuist. Noch op de overheer-
eching van het gemeenschapsbelang, noch
op het op dc spits gedreven individualisme
berust- Mi. maar wei op 't Christelijke soli-
darisme. Do Regeering zal trachten Neder
land door do branding van de crisis heen te
voeren. Noocfig is een vreedzaam voort ar
beiden. Invoering dor Arbeidswet 1919 is
een deel van haar beleid. In 1918 is deze
onder ongowoon gezang aangenomen. Is er
toen tegen gewaarschuwd? Duidelijk geble
ken, dat do Regcering met voorzichtigheid
do wet uitvoert.
Bij de uitvoering van haar taak vertrouwt
de Hegeering to mogen steunen op een
groote meerderheid in het land. Het ver
wijt over de burgerwachten wijst- spr. af.
Do heer Troelstra vergat wel te veel zijn op
treden in November 1916. Waakzaamheid
blijft plicht voor de Regeering. Wie waar
borgt. de Regeering, dat do sociaal-demo
cratie niet. ten tweeden male haar evenwicht
verliest onder invloed van buiten. Men
6prcokt van een witte terreur, maar men
vergat, dab dozo altijd een gevolg is van
heb optreden van een kleine minderheid.
Spr. brengt dank aan de duizenden, drie
hem steunen bij hot handhaven van de
openbare rust en orde.
Spr. vraagt den heer Troelstra of hij zijn
optreden van November 1918 kon uitwis-
sohenof hij altijd zich zal verzetten tegen
hen, in wier oogen hij een achterling is.
Wanneer de revolutie komt, zal de leiding
niet berusten bij den heer Troolstra. maar
wel. bij den meer consêquentcn leider, in
dien althans nog van leiding sprake kan
zijn. (Geroep Dab is Jansen
Spr. doet een beroep op do medewerking
van allen partijen, om zijn program uit to
vooron.
De Minister vau Financiën, de heer DE
VRIES, constateert, dat de rechterzijde hem
den steun niet heeft opgezegd. Hij is daar
voor dnakbaar.
Voorts betoogt h& dat de Regecring zui
nigheid wil betrachten. De Regeering is in
dtó opzicht homogeen en van ovértleeisch'ng
van den éónen Minister op den anderen
mag geen sprake zgn. Over de doelmatig
heid beraadslaagt de Regeering met de Sta-
ten-Generaal en binnen de begrooting heeft
iedere Minister volledige vrgheid. Over 'de
rechtmatigheid oordeelt dé Rekenkamer.
Over het adres van de ambtenaren in
zake de zuinigheid heeft do Minister overleg
gepleegd met de ambtenaren. Met een ont
werp tot bezuiniging is het adros aan dèn
secretaris-generaal gezonden. Deze hebben
allerlei middelen aan de hand gedaan. Een
ontwerp tot bezuiniging is reeds ter fine
van advies aan de Rekenkamer gezonden.
Overigens valt er niet veel te bezuinigen.
Trouwens, de Kamer spreekt alleen bij de
algemeene beschouwingen over bezuiniging,
maar nauwelgfo is dit nfgoloopon, of men
vraagt voor allerlei doeleinden meer geld.
Spr. verdedigt zgn beleid, «lat zich heeft
gewijzigd naar de wisseling V3n de toe-stan
den. Wat de weeldebelasting betreft, spr.
zet uiteen dat de gewone en eenvoudige ar
tikelen niet belast zullen worden, alleen de
dure en luxieuze artikelen.
Trots de stijging der inkomsten in 1920
zal er nog een tekort zijn, dat gedekt moet
worden. Voor 1920 is een tekort geraamd
van 43 mihioon waarbij nog 23 millioon komt
voor-de onderwijzers en vele andere uitga-
ren. waardoor het- ral stijgen tot 100 mil-
lioen. Zal 1921 ook stijging derinkomsten
brengen? Spr. moent, dit niet te mogon ver
wachten. Het is dus noodig, dat geen nieinve
wetten wordon gemaakt die kosten met zich
brengen. Onze directe belastingen kunnen
niet hooger opgevoerd worden, wil men
niet het kapitaal aantasten.
zgn feitelijk al te hoog en het ge
vaar, dat kapitaalvorming uitblijft-, bestaat
reeds. Eerder moet men op verlaging 'be
dacht zgn.
De heer TROELSTRA (S.-D.): Andere
bronnen.
Do MINISTER: Geven die meer inkom-
.sten aan den Staat of aan do arbeiders. Ver
hooging van het tarief van invoerrechten,
de drankaccgns en de weeldebelasting zal
spr. noodig hebben.
Do heer MARCHANT (V.-D.) betoogt,
dat op militairo uitgaven bezuinigd moet
worden. Hg wijst verder op een subsidie van
16000 voor een wedsfcrgd van de- ïïaagsche
Zangvereouiging „Onder Ons"-
Spr. acht in do bogroofcing geen plaats
voor buitengewone traktementsverhoi:gingen
en hjj stelt een motie voor om dezo to
schrappen.
Spr. betoogt, dat men zich niet op België
moet boroapen, om ons Ic^er op te voeren.
In België beroept men zich ox> onzen korten
diensttijd om zelf bet leger uit te breiden,
omdat men een verzwakking van Nederland
bedenkelijk acht voor België.
Van de fusie voorziet lig slechts het icac
ti onair streven, ant>30ciaal-d ?mocrate in de
eerste plaats. Daaraan doet spr. niet mee.
Spreker koert zich tegen den heer Treub,
die nu de ondo liberale gedachte weer over-
overneemt. die hij vroeger zelf zoo krach
tig bestreed.
De heer TROELSTRA (S. D. A. P.) re
pliceert en betoogt eerst, dat het verschil
tusschen den lieer Schaper en hem grooten-
deols van tkeorotLsohen aard is. Als het er op
aankomt gaan Schaper en spr. denzdfdon weg
Do heer WIJNKOOP (Kevol. P.): Is dat
do weg Schaper of uw weg?
De heer TROELSTRA (S. D. A. P.): Uw
weg zeker niet.
De heer WIJNKOOP (RevoU P.): Dat is
ten minste een duidelgke uitspraak.
Do heer TROELSTRA (S. D. A. P.) be
toogt dat liet, bg welke theoretische ver
schalen ook, aan samenwerking in zgn partg
nooit heeft ontbroken. Wcrdt men ooit ge-
roepon het roer in handen te nemen, dan
zullen do dadelijk fco bereiken resultaten de
partg bgean houden. Thans als leider is het
srp.'s tank alle nuances in de partg te ver-
eenigen.
Do soc.-dem. blijven bereid tot eventueete
samonwerking in de Regeering met burger
lijke partijen en, indien de hoofdpunten van
hun program worden overganomen, zoodafc
de Regeering festelgk onder leiding der
soc.-dcmocr. komt te staan. Voer bet oogen
biik hetoekent dit dus, dat een burgerlijke
Regeering zou moeten overnemen van de so
cialisten de socialisatie qu de- ontwapening.
Hierna treedt spr. in een bestrijding van
den lieer Wijnkoop. D eRadendictatuur ij in.
den lieer Wgnkoop. De Radendictatuur 13 in
do practgk een volkomen mislukking geble
ken, de z.g. dictatuur van het proletariaat
ia een dictatuur van enkele menschoa over
het proletariaat. Voor samenwerking me'; de
communisten bedankt spr.
De soc.-dem. ri-aau eenerzijds tegenover
ae kapitalisteu, anderzijds tegenover do com
munisten; deze laatsten zullen hier nooit'eeu
leger van arbeiders achter zich krggen.
Spr. breekt dan zjjn rede af.
Do beraadslaging wordt verdaagd tot
Woensdag één uur.
Avondvergadering van gisteren.
LiuidbomvbegrooUng.
Dc heer VAN DE LAAlt (CUr.-Soc.) be
twijfelt of dc Boerenleenbanken in ctaafc
zijn aan land- eri tuinbouw het benood'igde
kapitaal op den duur te verschaffen. Is»
dot niet het geval dan mogen zij geen sub
sidie aanvragen.
De lieer JUTEN "(E.-K.) dringt aan' op
bevordering der bcbossching.
De hoer TEENSTRA (V.-D.) maakt be
zwaar tegen regceringsinmcnging in don
landbouw. Ook den Landbouwraad wensókt
hij niet. Het pachtcontract moet worden
herzien. Spr. vordtert het recht op in de
Kamer agrarische belangen te bespreken.
De Regeering zal ook ten aanzien van den
8-uren-dag rekening moeten houden met
den invloed van het platteland in de Ka
mer. Spr. heeft geen bewondering voor
's Ministers beleid. Als de Rechterzijde hem
wil laten zitten, moet zij dat zelf weten
Dc beer WINTER-MANS (R.-K) verde
digt het beleid d<es Ministers.
Dc hoer L. M. HERMANS (S. D. A. P.)
zegt, dat de Minister te vlug is met de
opruiming der crisismaatregelen.
Spr. wijst cr op, dat de agrariërs zeer
eenzijdig' zijn in hun behandeling van de
landbouwbelangen in de Kamer.
De beer VAN BERESTEYN (V.-D.)
neemt van don heer A. SfaaÜman
gaarne de verzekering aan, dat de tus-
soben hom on de firma Vlessing niets on
behoorlijks is gebeurd. Hij herinnert er
aan, dat dan in 1019 bij de behandeling
van Hoofdstuk X de heer Staalman bijna
drie kolom druks wijdde aan dc firma
Vlessing. In hoeverre dal pleidooi toen op
zijn plaats w,is, wil spr. nu maar in bot
midden laten. Spr. vraagt inlichtingen
over de gestie van. stcombootondernemin-
gen die aanspraak maken op subsidie en
daartoe moeten bewijzen dat zij noodlij
dend zijn.
Spr dient twee moties in, waarvan dc
eens uitspreekt, dat N. U. M.-heffingen
slechts mogen gevorderd worden bij uit
voer en dat restitutie moet worden ver-
feend ingeval cr geen uitvoer heeft plaats
gehad en de andere, dat de afgifte van
consentgelden voor haar niet in overeen
stemming zijn roet het beginsel der wet
van 1 Sentember 1917.
De heer KETELAAR (V.-D.) steunt de
moties-Kolthek inzake de.gestie van hot
Vetburoau en het ontslag, verleend aan
cPric ambtenaren van dat bureau.
Dc heer SMEENK (A -R.) vraag spoed
ten aanzien der Lanclarbeidersvvet. Met
het beleid des Ministers kan spr. zioh
vercenigen
De heer RUCIGE (3. A. A. P.) dringt aan
op een betere organisatie der levensmidde-
lcnvóorziening Ook hij steunt de moties-
Kolthek.
De heer A. P. STAALMAN (Chr.-Dem.)
is er in 1919 tegen opgekomen, dat de
firma Vlessing in de Javastraot een villa
inrichtte op kosten van den Staat. Dot was
onbillijk want. het was onjuist.
Do heer BEUMER (A.-R.) zal In zake de
mol.ies Kolthck 's Ministers antwoord af
wachten.
MINISTER VAN IJSSELSTEYN beant
woordt. de Lntcrpcllatic-Kol'chek. Alle amb
tenaren van hot votburcau zijn ontslagen.
Van bestraffing, waarvan do motie gc-
waagt, kan dus go en sprake rijn. Hij erkent
dat do Crisis-c\nquêtc-commis»ie heeft- uit
gemaakt- dat hij onjuiste mededeelingen.
"dcod. Hij was afgegaan op ambtelijke inlich
tingen en had oen persoonlijk onderzoek
moeten, instellen. Aan de ambtenaren is er
uitkcering var drie maanden gegeven, ovcr-
oenkemst-ig do toonmniigo motie-Koltliok.
Als do eersto motic-Kolfchek wordt aange
nomen afkeurend uit-sp rokend over zijn be
leid dan zal spr. de gevolgen er aan ver
binden. welke daaruit voortvloeien.
Komende tot de begroot ing deelt dc Mi
nister mode dat- het bruinbrood nog eonigen
tijd moot gehandhaafd worden Hiervoor zal
hij mei; eeïi orediotaanvrago komen. Spr.
motiveert de benoeming van de broer van
den heer A- P- Staalman rot broodeontrolour.
Pogingen worden gedaan om nieuwe af
zetgebieden voor onze productie to vinden.
Do gemeenten kunnen zelfstandig wel wat
doen inzake den afzet van tuinbouwproduc
ten.
Spr. betoogt, de wcnschelijkhedd van een
Landbouwraad. Hij verdedigt rich tegen de
critick van den heer Toenstra.
De berichten over mond- en klauwzeer
zijn zeer gunstig De veepest in België is
t-e r uggetrokkc-n
De zomertijd zat waarschijnlijk wel be
perkt kunnen worden.
Met den heer A. P. Staalman heeft spr
gedurende don lijd dat hij onderhandelde
met do firma Vlessing nooit een woord ge
sproken, ook niet bij do liquidatie. Hij be
grijpt niet wat- deze zaak bij de criais-
enquête-commissie doen moet en zal daar
van dan ook geen voorstel doen.
De heer KILTHEK (S. P.haneïhoafb zijn
motie.
De heor ABR. STAALMAN (O. P.) be
toogt nog eens dat do broeder van den heer
A. P. Staalman geen deskundige was als
broodcontroleur. Hij motiveert nader zijn
optredea tegen de heej A. P. Staalman.
Do moties-Kolthek komen Donderdag in
stemming.
De vergadering wordt te hal'fééu gesloten.
Een en andor uit de Staatsbegrooting.
^ratlruk verlJ0(Jeil j
'II.
Hoofdstuk V A (Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen) (cisoht 22.003,404 meet
dan hot vorige jaar geraamd werd. De om
standigheid, d'at alle onderwijs zoo lang
zamerhand onder dit Hoofdstuk valt en er
juist op onderwijsgebied allerlei nieuws ge
reed ligt of in voorbereiding is, moet als
verzachtende omstandigheid worden aange
voerd de salariskwe-stiën doen zich daar-
0 mook hierbij sterker gevoelen en bijna
alles, wat subsidie heet, is onder dit Hoofd
stuk te brengen.
Wat het hooger onderwijs aangaat, slip
pen wij aan, dat te Leidon de gelegenheid
zal worden geopend tot opleiding voqr 110-
tarióeelc examens; slaagt cfo proef, dan is
er mogelijkheid,- dat ook aan de andere
Rijksuniversiteiten iets dergelijks zal ge
beuren.
Voor Utrecht worden aangevraagd twee
hooglecraren in de geologie In plaats van
prof. YViohmarm, die aftreedt. Het gebied
der geologie is zoo uitgestrekt, dat hel
door één professor niet kan worden be-
heerscht en dientengevolge ontbreekt in ons
land tot nu toe d>e gelegenheid om de geo
logische studie in al haar onderdeden te
Indië zoo groote behoefte hebben'aan be
kwame geologen.
Te Groningen wil de Minister een leer
stoel vestigen voor Friesche taal en letter
kunde, aan den te benoemen hoogleeroRi
zal ook voor een deel de Germaansohe !aa-
wetenschap worden opgedragen.
Ook wordl een bedrag aangevraagd, dat
besteed kan worden voor den aankoop van
dissertaties. Er worden nl. dissertaties van
ac pas gepromoveerden uitgewisseld met
buitenlandsehc universiteiten. Daartoe was
elke promovendus verpacht een zeker aan
tal van zijn dissertaties kosteloos (er be
schikking te stellen van de universiteit.
Maar nu de drukkosten en dc papierprijzen
enorm zijn gestegen, is het van vclon niet
te vergen, dat 213 dat oude gebruik be
trad Jen.
P.ij Middelbaar Onderwijs wordt voorge-
ste'ct dc gemeentelijke H. B. S. met 3-jari-
gen cursus to Enkbuizen om te zetten in een
Rijk 11. B. S. met 5 jarigen cursus.
H* t voornemen bestaat om een Contraai
Instituut voor Lichamelijke Opvoeding op
te riohton, dal. o.a. ook zal dienen tot op
leiding van leeraren voor de lichamelijke
opvoeding, wat weer verbond houdt met de
plannen om jongelui van 15—19 jaar, die
niet aan mililiedienst onderworpen zullen
zijn, te oefenen. Voorloopig word! (laar
voor f 3000 uitgetrokken do aanneming van
dien post is de aanneming van het begin
sel. Hel plan is dc Minister doet ope
ning van zaken ora te Utrecht deze oplei
dingsschool te vestigen. Voor gebouwen,
enz. zal noodig zijn ongevcor 2 million,
voor jaarwedden en dergelijke 70 a 80 dui
zend- gulden en voor bijkomstige zaken 50
a 60 duizend gulden. De gemeente Utrecni
wil het terpciri leveren, gelegen aan den
Krommen Rijn, en de toegangen daarheen
gemakkelijk maken en bovendien ten hoog
ste 2 ton bijdragon.
Voor het Nijverheids- en Handelsonder
wijs is administratief personeel noodig ge
bleken: de twee inspecteurs voor de am-
bachts toeken- en vakscholen, die 275 en
250 scholen onder zich hebben, terwijl er
in 1921 meer dan 200 handelsscholen zullen
zijn, hebben geen tijd voor al het admini
stratieve werk. En dan zal te zijner tijd de
uitvoering van de nijverheids-onderwijswet
het werk nog vermeerderen. .Om het noo-
cfigc toezicht op de uitgaven uit te oefenen
zal nog een Inspeoteur-accoutant vvoraen
aangestid. Voor dit meerdere personeel is
f 52.000 noodig. En als dan de nijverheids-
onderwijswet in werking komt, zullen om
staande subsidiën moeten worden verhoogd
en nieuwe worden toegekend, die te zamev
op 11 millioen worden geschat..
Voor inrichting van Handelsonderwijs
wordt f 211.810 meer aangevraagd.
V/at hot La^er Onderwijs aangaat, zai
voor vergoeding en bijdragen nan gemeen
ten voor onderwijzerstraktementen en
schoolbouw 25 millioen noodig zijn, cn voor
overeen kom ?tige bijdTagcn voor het bijzon
der onderwijs 28 millioen. Maar daarbij is
dan nog niet gerekend op de gevolgen van
de nieuwe wet op "liet L O. cn op ver
hoogde traktementen
Het subsidie voor hel schoolfonds voor
schipperskinderen te Groningen wordt van
f4300 op f 10.000 gebracht en de Leidsóhe
Kweeksohoot voor Bewas.rschoolhoudcres-
sen eisclit f 3500 meer dan vroeger.
Wilt Kunsten cn Wetenschappen aangaat,
stippen wij enkele posten onn.
Voor het onderhoud en de in-sland-lioii
ding van historische gedenkteekenen en ge
bouwen, die geschiedkundige of kunstwaar
de hebben, Wordt f 425.000 uitgetrokken.
De Heilig-Landstiohting te Nijmegen
wordt bedacht met f ÏOOO en het Openlucht-
museurn te Arnhem zal gedurende 3 jaren
telkens f2000 krijgen voor restauratie van
de poppen in zake •kleederdrnchten, die het
Rijk in bruikleen heeft.
Voor de uitgave van het Woordenboek
der Nederlandsohe taal wordt f5000 meer
gegeven, omdat de uitgave niet uit kan,
en voor de uitgave: Liederen van Groot
Nederland staat f G00 meer aangegeven.
Het Algemeen Nederlandsch Verbond
krijgt f 10.000, het Koloniaal Instituut ook
f 10.000 het Nederlandsch Tooneelverbonó
f 3000 voor de ToonèolsehoolHeemschut
f 5000dc Vereeniging Hendrick dc Keyzer
ook f5000.
De Mimstcr stelt voor de subsidies voor
orkesten te brengen van f71000 op f HO.Cflö
In 1920 is aan eon 6-tal letterkundigen
een bijdrage uit 's Rijks verleend de
Minister vraagt nu tevens een credie.t van
f 2000 om Nederlancfscho toonkunstenaars
tegemoet te komen.
Ten slotte teek enen wij nog aan, dat
voor subsidiën aan Volksuniversiteiten
L 26.000 wordt aangevraagd.
Hoofdstuk VI (Marine). Met dit Hoofd
stuk is het dit jaar wat eigenaardig gesteld.
Voor 1920 is de begrooting maar voorloo-
pig vastgesteld; de eigenlijke Marinebe-
groot ing voor 1920 heeft op zioh laten wach
ten, doordat de Minister van Marine aftrad
en het Departement tot nog toe door één
der andere ministers, het laatst door den
nieuwen Minister van Oorlog is beheerd.
Die heeft dan ook als Minister van Ma
rine ad interim de begrooting voor 19*21
doen indienen. ïntusscken is besloten ae
Ministeries van Oorlog en Marine te ver
cenigen tot één Departement vau Defensie
en wanneer de. noodige maatregelen go-
nomen zijn, zal de tegenwoordige Minister
van Oorlog, tevens Minister van Marine
ad interim wél aan het hoofd komen van
het gecombineerde epartement van Defen
sie. 't Is niet onwaarschijnlijk, dat dit'
wacht op den afloop van de behandeling'"
van de beide hoofdstukken VI (Marine) ei*
VIII (Oorlog) want in beide begroolïngcn in
verband met een reeds door ons besproken
wetsontwerp in zake .oorlog", legt deze
Minister zijn plannen bloot. Mochten die
niet naar den smaak zijn van de Tweede
Kamer, dan zou waarschijnlijk een ander
moeten worden gezocht, die zijn geluk met
betrekking tot het defensió vraagstuk zou
willen probeeren.
Voor Marine wordt voor 1921 een bedrag
van f J.2GÓ.5G3 meer gevraagd dan vo^r
3920. maar daarvan komt maar f32i.EMt
meer voor zuiver militaire zaken.
De Minister wil geen scheiding tussohen
de Nederlandsohe en dc Indische Marine
alleen zou hij in Incfië, zooveel hij kan,
van NecL-Indisch of Indisch' personeel ge
bruik willen maken. Hij is-verder een voor
stander van zoogenaamd klein materiaal,
de groote, reusachtige, oorlogsschepen zijn
te duur voor ons. De taak \ar« de vloof
is echter in ons land een andere dan in
Tndië, hier is de 'groote vraag de kustver
dediging. Daarom zijn hier noodig: mijnen
leggers, cluikbootcn, bew'ak'ingsvaavtuigen
en vliegtuigen. Voor Indie zijn -bovendien
noodig torpedojagers cn snelle kruisers,
voor de verkenning zullen ook koopvaar
ders een een goed kustwacht kunnen dienst'
doen. Er is een inter-departementale com
missie bezig 0111 een plan op te maken,
waarbij de zuinigheid zal worden betracht.
Wat nu enkel posten aangaat, het vol
gende: Voor den afbouw van 3 duikbooter>
en twee mijn en leggers, en twee (orpedoboo-
ten wordt f 1.720.000 aangevraagd. Voor elk
van de veel besproken kruisers ,,Java" en
..Sumatra" is 3/ millioen noodig. De chiik-
booten K IV en V zijn gereed en voor de
andere KYI—XIII is in 1921 nog f 4.620.000
vercisom, te zamen 111.62-4 000, waarvan de
helft ten laste van de Indische begrooting
komt.
De werf le Hellcvoetsluis 2a! geëleclrift-
ceerd moeten worden on daar zal een nieu
we stoomwerkplaats moeten komenvoo?
deze beide wordt als le termijn resp.
f 200.000 c-n f 197.500 aangevraagd.
ITet plan is om het vliegkamp te Schel-
lingwoudc tot oen centraal militair water
vliegkamp te maken. Verder worden gelden
aangevraagd voor een andere regeling van
de verzorging der geestelijke belangen van
de schepelingen (vlootprédikanten en aal
moezeniers).
Het Departement van Marine is verdeeld
in twee hoofdnfdeclingen: militaire en nlef
militaire zaken. Tot de laatste behoort al
les wat op de veiligheid der zeevaart bo-
trekkeing heeft, zooals vuurtorens, licht
schepen, betonning en bebakaning, mistsig-
nalen cn het loodswezen.
Zoo Leeft deze begrooting een post van
f GOD.OOO ten behoeve van eèn nieuw licht
schip. f 500.000 voor stoomloods vaar tuigen,
f 500.000 voor herstel en exploitatie van
loodsvnartuigen. Bovendien zullen dc mist-
seininstallaties en enkele kustlichten ver
beterd moeten worden.
De betonning en bcbakening van do
Texelsohc zeegaten, die tot nog toe dan par
ticuliercn werd opgedragen, ^al voortaan in
eigen beheer worden uitgevoerd.
ADBENES. Nader vernomen wc, dat het
groote schaap, dat Zondagnacht riit het Ian-d
vau don hoer TL. alhier, werd vermist, weer
terecht is en aan diefstal niet behoeft t©
worden gedacht-
HAARLEMMERMEER. Dinsdagmorgen
•stapte uit den trein te Vijfhuizen alhier een
jager, vergezeld van een prachtigen jacht
hond- In z'n dartelheid eprong ee hqnd voor
den reeds in beweging zynd-en trein, met
het gevolg, dat 't dier overreden en vormor-
zold werd. De kop was geheel van den romp
gesehci do n.
In de aan den Lijndecdijk alhier ge
reedgekomen noodwoningen, hebben thana
conigo gezinnen, die in schuren verblijf hiel
den en geen voor Ix-koorlijke behuizing ge
schikte woning konden vinden, hun intrek
kunnen nemen.
Terwijl een dezer bewoners naar de nood
woning verhuisde, ia een kindje, dat ziek wae
c« door een dokter werd behandeld, onder
weg in de armen van de moeder overleden-
Do Raad van dezo gemeente komt in
openbare vergadering bijeen op Vrijdag 26
November a.s- des voormiddag» te 30 uur,
HOOFDDORP. Tot onderwijzeres aan
de bijzondere school alhier, is benoemd mej-
E. van der Schans, te Heemstede
KATWIJK. Van gemeentewege heeft
men weder een aanvang gemaakt met het
p'xnton van boo men aan don mouwcu el raat-
weg, loopeud^ van hier npar ff at wijk-a a o-
den-Rijn-
KATWIJK-AaN-DEN-RIJN. 1)0 afdce-
li ng Katwijk, van de Ohr. Nat. Goh. Onth»
Yereeniging hield Mnandug'O.voQ'd in de oou-*
