In eer hersteld.
No. 18588
EERSTE KAMER,
Burgerlijke Stand v Leiden
KUNST EN LETTEREN.
FEUILLETON
Kei' ga der in g van Woensdag.
Ontwerp Lager-Onderwijswet.
'Aan de orde is het ontwerp-Lager-OndT-
.%Theer VAN DER FELTZ (V.-D.) betoogt
niet gehouden te zijn aan de voorstellen
'der. Bevredigingscommissie, waarop de ïMi-
nïtter zich meermalen beroept_bft de ver
dediging van dit wetsontwerp, Deae Kamer
was in die oommissie niet vertegenwoordigd.
Spr. zal het ontwerp naar eigen verdiende
fceoordeelen Het bevat vesl gojds Hulde
brenvt spr. aan minister Cort v. d. Linden
voor het initiatief, van hem uitgegaan, en
voor het werk, door hem verricht.
Als maatstaf voor de beoordee'mg, stelt
spr., dat er geen overwinnaar cn geen over
wonnene moet zijn, dienovereenkomstig heeft
snr. eenige beswaren.
Voor het bijzonder ouderWG» blijit do _mo-
eeliikheicl bestaan van steun uit particu
liere fondsen. Ton aanzien van do jaar
wedden is de desbetreffende bedenking wel
opgeheven, maar door particuliere fondsen
kan de eene school aantrekkelijker gemaakt
«orden dan de andere, daardoor is de po
sitie van de bijzondere school bevoorrecht
en wordt de openbare op den duur da armen
school. Naar spr.'s meening. ware het moge-
lijk geweest dit te voorkomen. Wetteig i bö-
zwaar is er niet tegen een bepaling, dat
geen giften of toelagen ten b .-hoeve van de.
school mogen worden verstrekt
Als tweede punt behandelt spr. de kweslis
van het ambulantisme. Spr. had de gemeen
tebesturen ten deze vrij willen laten- A rij-
8telling is nu wel mogelijk, doek slechts
ais uitzondering. Voor de openbare .cnoof
wordt het ambulantisme afgeschaft, niet
Bchter voor de bijzondere, waardoor deze
idus in een gunstige positie komt.
De regeling der vergseding voor ae sur-
numeraire onderwijzers ie voor het bijzon
der onderwijs ook gtmstiger dan voor he't
openbare; aangezien dit laatste geen ver
goeding krjjgt als een bijzondere school
Burmimeraire onderwijzers beeft.
Een volgend bezwaar betreft de vergoe
ding, door de gemeentebesturen aan de
schoolbesturen ts betalen voor bet overne-
men van terreinen en gebouwda. Spr. meent,
dat colt deze regeling een voorsprong geeft
aan bet bijzonder onderwijs.
Vervolgens behandelt spr. de beperking
van het aantal vakken in de 6 leagsts klassen,
met de uitsluiting van het Drens h Hij acht
dit laatste verkeerd; in ieier geval moot
het Fransch als eisch voor de toelating
tot het gymnasium behouden b ijven. Spr
Zou door de gem ente'eesteren vriiheil w n-
schen om voor liet 5de en 6de leerjaar
het Fransch op te nemen; hij dringt daar
voor aan op welswijz'ging, welke to h "niet
kan uitblijven
Wat de kwalifi.a ie „Christe ij :e deug
den" betreft, bestrijdt spr. het betoog, door
den heer Van Wijnbergen dienaangaande
in de Tweede Kamer gehouden Men mo.'t
er onder verstaan „human'tiire" deugden.
Spr. is vo'daan over de handhaving er v.in.
Eindigend, zegt spr. over de be waven te
Zullen heenstappen. Hij zal vcor het ont-
werp stemmen.
Be heer DB WAAL MALEFIJT (A..-R.)
merkt, op, dat de bezwaren van den heer
iVan der Feite geen stand houden, als men
'de openbare school niet als voor het geheaU
volk geschikt acht.
Naar spr/s overtu g.ng brengt d t ontwerp
den vrede. Spr. getuigt van w-ardeerrg
vopr de mannen, die voor het Christelijk
Onderwijs z'n opgekora n, Groen van Pr n-
s ter er en Elout, Kuyp*r en Lokman. Ook
heeft hjj waardeering voor de bijzondere
onderwijzers, dia jarenlang mat e?n karige
bezoldiging genoegen hebben genorae'n
Spr. verklaart zi:h a's -nti-rev 1 t'oirir
een beslist warm w>rs'ander van het ont
werp.
Vervolgens behandelt hjj eenige bezwaren
van ;il gemeen en en van ahti-rev lutionairen
aard. Door de bepa'ing der onderwijzers-
salarissen bij Kon. besluit, d:ed de Kamer
afstand van haar budgetrecht.
De gemeentekas en 1 op n door deze wet
groot gevaar, voora' door den onbekenden
factor der salarisbedragen; de Regeering
zal aan de gemeenten voorschotten van
scholenbouw moeten geven, in gelijken zin
a)3 voor woningbouw geschiedt.
Voorts wqst spr. op het gevaar, dat er
niet voldoende onderwijzers zullen z'.'n, als
gevolg van verschillende bepalingen der wet.
Tijdig moet hierin voorzien worden.
Bezwaar, heeft spr. tegen de inmenging
van liet schooltoezicht bij de benoeming van
onderwijzend personeel.
Het doel van dei»schoolstrijd is bereikt,
betoogt spr. ten slotte, dank zegt hij den
minister voor de spoedige indiening van hel
ontwerp.
Mevr. POTHUIS—SMIT zegt, dat liet be
ginsel van het ontwerp, de financieele ge
lijkstelling, de instemming der soc.-dera.
had Maar wat er thans op onderwijsgebied
verkregen wordt, is toch niet wat de soc.-
dem ten slotte verlangen Wel is gebleken,
dat de meerderheid der bevolking de sekta
rische school verlangt en geestelijken dwang
willen de soc.-dem. niet Het ideaal kan het
echler niet zijn, dat is een zelfde Jager on
derwijs voor alle kinderen liic de verschil
lende lagen der maatschappij De verande
ring ten goede zal- eerst komen, als men
de school niet meer gebruikt voor politieke
en godsdienstige propaganda, maar er naas
tenliefde bevordert Dat ideaal is echter
onbereikbaar, maar de financieele gelijkstel
ling is de beste weg om het te bereiken.
Mei: den heer v. d. Feltz is spr. het eens,
dat er aan de financieele gelijkstelling wel
het een en ander ontbreekt en dat 'er 'nieuwe
ongelijkheden zullen komen Ook in het wets
ontwerp voor het Bewaarschoolonderwijs
ziefc spr. weder een voorsprong voor ho't
bijzonder onderwijs.
Het spijt spr., dat het onderwijs niot
kosteloos zal zijn, omdat zij voor de afschaf
fing der standenscholen is. Elk kind moet
bovendien geifjke ontwikkelingskanseta heb
ben. Spr. betreurt, dat het ambulantisme
voor de bijzondere school niet i? afgeschaft,
omdat dit het bijzonder onderwijs zal be-
nadeelen.
De instelling van Iie't- 7de leeri ar juicht
zij toe, hopend, dat er spoedig een achtste
zal komen. Het aantal leerlingen per klasse
is nog te groot. De betere opleiding der
onderwijzers heeft haar volle instemming.
Ernstige bezwaren heeft zij tegen ds in
stelling van de onderwijzeressen met akte A,
met een eenvoudiger opleiilng en beperkte
bevoegdheid.
Spr. wenscht, dat de taak der onderwij
zeres niet tot de lagere klassen ware beperkt.
Spr. dringt aan op een goede snlarieering
voor het onderwijzend personeel. De instel
ling oudercommissies juicht zij toe.
De sociale zorg ontbreekt nog in de wet,
waardoor men het mogelijk moet maken, dat
ook het kind uit de laagste klarsen het on
derwijs kan volgen.
De heer FRANSSEN (A-R.) brengt den
Minister hulde voor de spoedige afdoening
van deze zaak.
Het standpunt van den heer v. 'd. Feite,
geen overwinnaar en geen overwonnene,
acht hij niet juist. Als do openbare school
achteruit geraakt, zaL daaruit blijken, dat de
liefde voor de bijzondere school grootor is.
De wet echter mag de* openbare school niet.
•achter uitzetten, maar de kwestie-s», door den
lieer v. d. Feltz genoemd, zijn meest terug
te leiden tot gemis van liefde. Aanstelling
van sur numeraire onderwijzers bijv- zal
slechts een luxe zijn, uit eigen zak "betaald'.
Getoetst aan artikel 192 der Grondwet,
stemt spr. in met het wetsontwerp-
Vervolgens bespreekt hij nog eenige on
dergeschikte punten.
De heer BBRG-SMA (U. L.) zal ondanks be
zwaren, welke hij nog hooft, gaarne vOor
hot wetsontwerp stemmen, al voorziet hij be
zwaren voor de gemeenten door grooto fi
nancieele lasten.
Spr. waarschuwt, tegen een salarisregolin-g,
die hot U. L- O. in het gedrang zou brengen.
Voor de U. L. O.-onderwijzers is een bijzon
dere salarieering noodig.
De lieer v. d. HOEVEN (C-H.) juicht het
ontwerp toe, dat de opheffing van oen ja
renlange onbillijkheid brengt- Hij betoogt,
dat voor vrees voor bevoorrechting van het
bijzonder onderwijs geen roden is. Hij weer
spreekt dan verschillende bezwaren, o.a. die,
tegen schenkingen ingebracht. Ook andere
i bezwaren bestrijdt spr. Dc afschaffing van
het ambulantisme acht hij een nadeel voor
dc openbare schooldaarom betreurt hij dit,
omdat hij de openbare school zoo goed moge
lijk wil.
Do heer v. d. MAESEN DE SOMBREF
(R.-K-) betuigt instemming met het ontwerp.
De instelling der on derwij zei-essen mét de
akte A, acht hij een middel tot bestrijding
van het tekort. Achterstelling van de vrouw
is daarin niet gelegen.
f)e heer GILISSE (R.-K.) is met hart en
ziel voor het ontwerp en maakt verder nog
een opmerking over liet vervolgonderwijs.
Hij vraagt of het godsdienstonderwijs als een
afzonderlijk vak wordt beschouwd.
De heer SMEENGE (U- L.) is voor de fi
nancieele gelijkstelling'geweest en zal thans
aan dit ontwerp zijn stem geven Hij herin
nert aan de verschillende verbeteringen
welke het ontwerp brengt. Inzonderheid be
tuigt hij instemming met de instelling der
oudercommissies hij wenscht hiervoor eeli-
ter een wettelijke regeling.
De heer v. NIEROP (U. L.) sluit zich aan
bij de hulde, door vorige sprekers aam- den
Minister gebracht. Hij stemt in met de be
zwaren door den hoer v. d. Feltz genoemd-
Maar ongaarne stemt hij voor een voor
dracht, waarvan hij de kosten niet kent
deze zijn voortdurend gestegen- Spr. vraagt
daarom den Minister nadere inlichtingen
és-er do kosten.
Hij wijst daarna op dc noodzakelijke ver
betering van de financieele verhouding tus-
solien Rijk en gemeenten, willen deze laatste
kunnen voldoen aan hun" verplichtingen der
L. O .-wet. Spr. vraagt of dc Regeering aan
de gemeenten die aldus in het gedrang zijn
een extra-betaling zullen geven, gelijk aan
hét verschil tusschen de kosten van vroeger
on nu- Een strooming van giften aan ver
schillende gemeenten wenscht hij niet.
De vergadering wordt verdaagd tof Don
derdag elf uren. Dan is minister De Visser
aan liet woord.
GEBOREN. Geertruida, (1. van C.
Stol cn E Minke. Catharina Wilbelmina
d van A. Dirkse cn J. van Ommcring.
Ilendrika, d. van A. Deurhof en A. Neb-
beling. Jacoba Cornelia, d. van A. Deur
hot cn A. Nebbeling. Maria Margarct.ha
d. van N. van der Meij cn M. C. Wasse
naar. Jacobus, z van C. J. Ranselaar
cn J. H. Dirkse Willem, z. van F. Gres
sic en M. Blanajaar. Johanna Alida, d.
van J. Wifsenbuvg en M. Witfcèman. Jo-
bannjv, d. van W. Nieuwenburg cn J. Slug
ser. Johannes Jacobus z. van J van
Putten cn H. A. M Smit. Margaretha
d. van J. Abapool cn W. J. Bink. Geertje
d. van C. Nagtegaal en W. Uittenbrock.
Elisabeth Robccca d. van D. J. Schuur
hof cn J. W. Hoogerdijk. Daniel, z. van
1). dc Cler cn C. E Zwarts Potronella
Josephina d. van J. P Ouwcrkerk en E. S
M. Breedev-ekl Pie-ter, z. van A. Harte-
ve'ld on G H. Flandcrhijn. Johanna,
d. van A. de Vet cn J. Ornverkork. Geer
truida d. van J. Minke en F. Springer.
Rachel, d. van A. Brouwer cn A. van Ton
geren. Cornelis Hendrikus, z. van O.
H. Klein en C. J. Doove. Toos, d. van
M. Dubbeldeman en C. E. Trago.
GEHUWD: Gcrrit Joseph van Leeuwen
jm. en Christina van der Laaken jd.
Cornelis Johannes Slegtenhoret jm. cn
Dorothea Johanna van Dijk jd. Ma-
rius Petrus Bongenaar jm. en Sjoordje
Francisca Langeveld jd. Jan Cornelia
Klink jmj en Jannetje Lancel jd. Hen
drik Penseel jm. en Adriana Prins jd.
Jacobus Kooreman jm. on Jannetje Teske
jd. Marrius Petrus Jozef Kallenberg jm.
en Helena Wilhelmina Arts jd. Hendri
kus Machiel Pont jm. en Gijsbcrta Swa
gers jd. Willem Frans Hubert Jozef
Croughs jm. en Maria Elisabeth van Eg-
mond jd. Pieter Philippus Janson jm.
ou Dina Catharina Brugmans jd. David
van Booren jm. en Carolina Colijn jd.
Anthonie van de Water jm. en Maria Ja
coba Veneman jd. Leendert Oedset de
Vries jm en Jacoba Johanna de Vries jd.
Jacobus Erades jm. en Johanna Ver
straten jd.
OVERLEDEN: Auda H.ciltje Eggink on
geil. vr. 37 j. Albarnis de Jongh W. CO j.
Gcrrit Rietbergen M. 29 j. Oornelis
Wccda z. 7 w - Coeurnad FrcdCrik Hartman
H. 73 j. Johannes Bonte Z. 17 j. Hen
drik Hcmerik M 47 j. Maria Elisabeth Kuij-
lenburg geb. Pronk V. 50 j. Immina
Ouwcrkerk geb* Sotier V G5 j. Pieternella
Koree geb. Zaalberg V, 53 j. Levenloos
geb- kind vau J. Kluivel's en H. Blansjaar.
Wilkelmiua Maria Tiesema geb. Klop-
roggc V. 41 j.
42V STAATSLOTERIJ,
Vijfde Klasse. Tiende Lijst.
Trekking van 6 October.
NIETEN.
132 3093 6274 9353 126S0 15096 18071 20114
146 3117 6343 9472 12687 15103 18120 20118
162 3133 6114 9482 12693 15139 1S122 20117
174 3160 6443 950S 12698 15153 13135 20152
236 3170 6187 9523 12701 15159 18111 20167
330 3200 (>523 9007 12710 15166 18108 20530
383 3243 6578 9611 12726 15195 18203 20503
390 3353 6630 9015 12757 1-5202 18209 20911
442 3365 6613 9620 12807 15208 18247 20633
4-19 3371 CG66 9031 12855 15227 18280 20651
4% 3305 C710 9660 12866 1-5230 1 8281 20712
507 3423 0769 9878 1287'2 15288 18302 20738
510 3-133 2823 9707 12915 15299 18310 20771
585 3467 6810 97'21 12928 15320 18330 20773
099 3169 G848 9754 12950 153.51 18318 20839
657 3498 0863 9785 12971 15363 18369 20910
728 3547 690B 9792 13030 15372 18381 20951
766 3555 6927 9878 13061 15379 18390 20959
8-56 3663 6955 9911 13073 15422 18107 20978
858 3739 6995 9965 13127 15426 18110 21022
917 3710 7014 10001 13129 15530 18156 21055
940 3748 7019 10020 13115 15556 18174 21007
9-12 3778 7107 10918 13119 15615 18503 21077
901 3814 7144 10112 13182 15037 18531 °115S
997 3828 7150 10127 13212 15615 18555 21165
1027 3829 7210 10132 13223 15673 18577 21181
1943 38-10 7214 10226 13257 15675 18579 21191
1076 3860 7225 10252 13295 15876 18610 H203
1090 3887 7231 10282 13306 15908 18065 "1264
1100 3895 7256 10317 13335 15959 18673 21298
1156 3898 72S2 10160 13352 16018 18676 21302
1202 3911 7345 10460 13366 16042 1S708 21101
1208 3921 7367 10530 13391 16058 18728 21499
1266 3934 7396 10558 13403 16074 1S754 1522
1307 4018 7420 10691 13118 160S2 18759 21566
1325 4034 7422 10696 13443 16113 13779 21592
1336 4093 7538 10752 13537 16147 18781 "'GIG
1353 4170 7578 10784 13549 1G1G8 18787 21668
1370 4174 7513 10S09 13608 161S9 1883C 1676
1376 4181 7761 10313 1.3697 16218 18855 21690
1380 4188 7766 10819 13703 16239 18880 °1391
1397 4206 7780 108'29 13795 16271 18382 '895
1410 4239 7815 10S67 13854 16305 18916 21708
1411 4241 7863 10378 13863 16340 18928 1758
1426 4289 7934 10S88 13899 163-11 18992 21772
1452 4291 7946 10896 13943 10419 18998 '834
1591 4312 8016 10907 13958 16514 19002 21801
1701 4322 8025 10927 13960 16552 19035 21904
1770 4477 8010 10992 13965 16561 19019 21914
1773 4495 8118 11009 13981 1G5S0 19094 21933
1782 4587 8141 11070 13983 16589 19006 22021
1825 4719 8152 11111 13985 16601 19127 22073
1842 4802 8242 J1158 13990 166C3 19130 22089
1849 4807 8245 11185 11029 16692 19143 22163
1850 4831 8265 11228 14UC2 16719 19111 22168
1900 4855 82/0 11258 14077 16732 19202 22207
1955 498S 8321 112S9 14131 16774 19317 22218
1969 5028 8335 11313 11156 16789 19351 22227
1997 50-47 8390 11325 14170 16S0S 19352 22247
2016 5091 8395 11332 11179 16930 19393 222S2
2043 5123 8407 11355 11207 16933 19106 22287
2051 5216 8462 Ü39S 11214 16939 19412 22302
2053 6330 8181 11116 14216 16941 19G4-1 22303
2055 5373 85-14 11447 14271 16942 19649 22352
2085 5371 8561 11153 14236 16996 19653 22357
2120 5408 8589 11485 M290 17027 19662 22367
2124 5461 8661 11506 14357 17044 19670 22419
2166 5468 8673 11590 14370 17194 19693 22422
2183 5482 8683 11606 14408 17280 19745 22455
2185 5549 8696 11611 14422 17285 19795 22487
2186 5565 8706 11661 14427 17294 19807 22528
2224 5698 8708 11757 14436 17325 19809 22552
2309 5616 8726 11831 144G7 17310 19815 22560
2338 5653 8744 11838 144S4 17397 19820 22577
2353 5670 8774 11866 14522 17490 19912 22586
2376 6693 8796 11868 14548 17510 19920 22612
2386 5731 8815 U887 14580 17564 19950 22656
2-136 6744 8903 11895 14608 17575 19962 22718
2542 5849 8922 11921 1-1629 17590 20019 22742
2593 5376 9035 11958 14632 17639 20041 22810
2698 592? 9062 11993 11642 17680 200-18 22S20
2606 5969 9065 1'2017 14657 17781 '20067 22826
2610 6157 9108 12160 14673 17819 20072 22888
2627 6169 9132 12]C2 14736 17874 20076 22897
2710 6177 9140 12214 14794 17915 20078 22911
2857 6184 9193 12328 14804 17959 20090 22923
2892 6185 9211 12351 11862 17964 20140 22939
2932 6201 9258 12390 14874 17998 20189 22961
2971 6202 9286 12543 14911 180OJ 20312 22976
3009 6226 9290 12557 14913 IS020 20396
3037 6228 9316 12620 14942 18038 20402
3085 6242 9351 12654 15061
In de vorige lijst stond18087. m. z 18078 j
21806 ƒ70. m. e. niet: 21609. m. z. 21607.
De Paradijsvloek.
De directie van Het Schouwtooncel,
Adr. van dei Horst en Jan Mu3ch, ver
zoekt ons or do aandacht op te willen ves
tigen, dat zij evenals overal elders voor do
opvoering van „Dé Paradijsvloek" te Lei
den op heden heeft besloten zoodra een be
drijf begonnen is niem.Mid meer tot de zaal
toe te laten, voor he'. einde van dat bedrijf..
Deze maatregel heeft steeds veel waar
deering gevonden bij c!e bezoekers die niet
in hun rustig genieten willen gestoord wor
den door de te laat komers. Bovendien
wordt daardoor voorkomen, dat do artisten
gehinderd worden door gestommel in do
zaal.
Men zorge dus op tijd aanwezig te zijn i
Concerten.
Het Concertbureau Max Tak en Co. be
richt ons, dat het bureau, aangemoedigd
door het groote succes zijner volksconcerten
in Salvatori te Amsterdam vorigon wintor,
besloten heeft ook dit jaar zijn concerten to
geven, bovendien het terrein zijner werk
zaamheden uit to breiden tot de ancuero
groote steden van ons land. Zoo zal bij wijzo
van proef op Woensdag 13 October a. s.-
onder auspiciën van bovengenoemd .Con
certbureau een concert plaats hebben in do
Stadsgehoorzaal to Leiden, to geven door
den heer Alexander Schmuller met een pro
gramma uitsluitend bestaande uit werken
van Paganini. waaronder liet. concert D.
groote terts en Hexcndans.
Het ligt in de bedoeling van heb Concert
bureau Max Tak en Co. wanneer dit con
cert voldoende belangstelling geniet, dezen
winter de concerten in Salvatori to Amster
dam, geregeld te herhalen in de Stads
gehoorzaal te Leiden, o.a. een zestal con
certen van uitsluitend werken van Beet
hoven ter herdenking van diens 150slen ge
boortedag, voor welke concerten onderhan
deld wordt met* do eerste solisten van ons
land en dezen winter hier to lande vertoe
vende buitenlandsche solisten.
Hulp gevraagd.
Een aantal schrijvers van naam hebben
aan den Minister van Onderwijs eon adres
goricht, waarin zij onderstand vragen voor
die kunstenaars, welke zich ten gevolgo
van do tijdsomstandigheden in moeilijk
heden bevinden.
NIEUWE UITGAVEN.
Serie Jong Holland I: De Scheepsjongen
van ,,De Gouden Leeuw" door Johan H.
Been, en van dezelfde serie II: ,,De
Avonturen van kapitein Bob, door Daniël
Defoe. Uitg H. Meulenhoff, Amsterdam.
Van dozelfde serie III,,De Wittö
Otter", door F. Remington Uitg. H. Meu
lenhoff, Amsterdam. Prijs per deel inge
naaid f 1.25, prijs per deel gebonden f 1.95.
Serie ons Schemeruurtje XX„Fabels
van Aesopus", bewerkt door Herman us.
Uitg. H. Meulendorff, Amsterdam. Prija
per deel ing. f 1, prijs per deel gebonden
f 1.45.
„Mensch en Menigte in Amerika", door
prof. J. Huizinga. Uitg. Haarlem, H. D.
Tjeenk Willink en Zn. Prijs ing. f 5, geb.-
f 6, 1920.
Poètes Modern es „Choix de Poésies fran-
saises", door K. R. Gallas. Uitg. J. M.
Meulenhoff, Amsterdam.
„En zij volgen Hem", door Henny Vijze*
laarVisser. Uitg. L. v. Veen, Amsterdam.
„De Bijbel", uit den grondtekst vertaald
door en onder leiding van dr. H. Th. Ob-
bink, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit
te Utrecht. (Verkorte uitgave). Uitg. S.
L. van Looy, Amsterdam 1920. Prijs inge
naaid f 1.25.
„Het Duurzame Geluk". De schoone ze-
kerheicJ, door Maric Schmitz. Uitg. Nijgh'
en Van Ditmar's Uitgevers Mij., Rotter
dam.
„Als Lentewateren door Iwan Toer-
genjef. Uitg N. V. Uitg. Mij. vain Loghum
Slaterus en Visser, Arnhem, 1919.
FAILLISSEMENTEN
Uitgesproken
Nalatenschap van A. A. van Vloten, gronde-
eigenaar, overleden te Maarsscveeu 17 Mei
1920. Rechter-commissariis: mr- dr. S- Yan
Brakelcur.: mr. H. G. Holsteyn, Utrecht*
N. V- Eerste Hollandsche Vilfcfabriek,
Amersfoort. Rechter-commissaris: mr- J. A,
F. van Asperen; curator: mr. Esrtella C. Si
mons, Utrecht.
Van RENE BAZIN.
(Lid van de Fransche Academie).
(Nadruk verboden).
27)*
Zij waren kameraden op de clianibréo, op
anarscb, op verkenning en in gevaar. De
buurtschap van. Kcrjan on Champdolont
had den omgang tussohen do beide mannen
gemakkelijk en intiem moeten maken. Ge
woonlijk was dit ook zoo. Zij spraken ech
ter nooit over de menschen, die zij het best
kenden. Nog nooit was do naam van Marie
genoemd. Meestal spraken zij slechts over
zaken betreffende het T-eginmnt^ den wijn,
de chefs en de kamerad'en. Pierre was be
gonnen met Kerkudol les te geven op de
fagot.
„Je kunt dan, zedde hij, als je weer naar
huis terugkeert, op de bruiloften spelen."
Bij don zoom van het bosch gingen zij zit
ten, met den rug geleund tegen een ncor-
gealagen don, die door zijn hoofdtakken,
welke in het gras gedrongen waren, werd
opgehouden, zooals eon monsch, die op zijn
ellebogen steunt. Zij hadden een uitge
strekt, viaic landschap voor zich, dat- door
dc zon en de cheoiie van den oorlog rossig
bruin was geworden, hier c-n daar gevlekt
door wat horlevend gras, en dat aan den
horizon van het noorden naar het zuiden
'Or oen weg werd doorsneden, die eertijds
tfiot boexmon beplant, maar nu kaal was^
•aan don vo-et van het plateau werkten zich
twee wagens, de een geduwd door een jon
gen man, de ander door oen vrouwe door
heb braakland en joegen eon lichte stofwolk
omhoog, eooals twee menschen, die zich in
het zand wentelen Dit was het- eenige voor
werp, dat de aandacht trok en het hart ont
roerde van den knecht van Kerjan.
Zie je wel, Quéverne? Zij zijn eergis
teren in den kelder van hun woning terug
gekeerd, de moeder en baar zoon, omdat do
vader zooals wij oen arme drommel ds, die
vechten moet, en nu reeds zijn zij aan hot
werk het is wel
En een oogenblik later
Dat is ten minste kerwijde grond.
Zonder zich rekenschap te geven waarom,
gebruikte hij het- woord, dat na een onthei
liging, de begenadiging on de nieuwe wij
ding vau een kerk uitdrukt.
Ja, zei Pier-ro, zij hebben moed. Dat
zouden de boerenknechte zooals jij ze wel
kent niet doen, zoo dichtbij do linies gaan
werken op gevaa-- af eon obus te krijgen
Quinquis, niotwa-ar? Hij is niet moedig.
Maar Quelle-de-Renard evenmin. Moest hij
niet bij ons zijn?
Pierre knikte toestemmend.
Op dit uur bogmnen zij thuis zachtjes
aan hun boekweit t-e dorschen.
ThuisDe heilige woorden, die hen allen
doden droomen, lijden, hopen en ook den
dood trof-seeren; hen, die de oorlog sinds
veortien maanden ontrukt had aan de hui
zon, die verstrooid lagen over de velden
cn waarvan ieder de verplichting heeft een
stuk grond van Frankrijk te bewerken! De
beide soldaten waren als met één spr-ong
weer in bet land van Cor-nouaille terugge
keerd, in de hofsteden van Kerjan en van
Cliampdolent-, gebouwd op dezelfde helling,
die naar de zee uitloopt. Zij dachten al niet
meer aan. do boerenknechts, evenmin als
aan den oogst van de boekweit. Zij dachten
aan dezelfde jonge vrouwMarie. Er
volgde nu een langdurige stilte.
Hot is waar ook, zei eindelijk Qué-
verne, ik moet mijn brief nog lezen
Hij zeide dit uiterlijk kalm. Hij wilde zich
niot verlooohenon. Er kwam ook bij, dat hij
vrees had voor het onbekende. Bij de zeld
zame gelegenheden, dat zijn vader had go-
schreven of zijn zustor Julie, die religieuze
of de knappe ondermeester van Jauréqui-
berry, had Pierre gewoon met- zijn vinger
den brief opgemaakt, waarbij dan hot- pa
pier meestal scheurde. Maar toon-hij nu
zijn hand diep in zijn zak had gestoken,
waarbij hij zich bukte, haalde hij te gelijk
met den brief ©en snoeimes met hoornen
hecht te voorschijn, st-ak het in de spleet
van de enveloppe en sneed met veel zorg
hot papier door, alsof het een reliquie was,
een stukje van den sluier van een heilige
uit Bretagne. Kerkudol keek uit beschei
denheid, zooals dit behoort-, maar de wa
gons, die over de vlakte reden, terwijl zijn
kameraad den brief las. Het gedreun van
zwaar geschut kwam van den horizon. De
vlakte weerkaatste licht naar den heuvel
zooals op zomerdagen. Het deed goed wat
uit te rusten in het gras.
Kerkudol?
Wat was de stem van Pierre Quévernc ln
een enkelo minuut veranderd!
Zog, Kerkudol, hij is van mijn doch
tertje dezen keer! De mo<3der heeft
enkel maar liet adres geschreven en de
woorden, dat begrijp je Wat zal zij
liet zijn, de kleine Jeanne-Marie!
Stom van verbazing, te verlegen om het
te toon en, bleef Kerkudol met aandacht
naar do vlakte kijken, zonder een woord te
zeggen en zonder zich te verroeren. Hij
plukte een grasspriet en stak die in zijn
mond. Toen vermande hij zich en zei opeens
alsof hem iet- te binnen schoot.
Ik heb jouw Jeanne-Mario weergezien l
Dat heb je nooit gezegd!
Hot was oo-k vóór de September-aan-
vallcn, toen ik met verlof gegaan ben. Ik
was toen nog niet bij het zevende.
Op wie lijkt zij nu
Kerkudbl beet verlegen op zijn gras
sprietje.
Wees maar niet bang! Spreek maar
eerlijk! Niet op mij?
Neon, sprekend op haar l
Dan is zij mooiDat beloofde zij al,
toon ik van haar ben weggegaan. Maar wat
was zij toen nog klein! Welzoo! Lijkt zij
op Marie? Dat is aardig! Zij heeft dus een
blonde teint?
Volkomen blank, met kleine zomer
sproetjes.
Een uiterlijk, dat ik niet veel in ouzo
streek gezien heb.
Dat lijkt mij ook zoo.
Een stem. die pijn doet of goed en die
in het hart dringt? Herinnor je jo wel?
Zij heeft in mijn bijzijn niet gesproken.
Welnu, kameraad, mijn dochtertje
schrijft mij, maar do moeder heeft hot be
dacht, dat ik verlof moet nemen en to
Fouësnant moet komen
Kerkudol kon zich haast niet bedwingen.
Hij keerde het hoofd om en bemerkte, dat
Pierre Quéverne dicht bij hem was geko
men, dat zijn oogen van vreugde straalden,
dat- hij lachte en daarbij zijn witte tanden
liet zien en dat hij heb den brief toestak.
Diep getroffen bij bet- hooren van zooveel
dingen op één oogenblik, waagde do mees
terknecht van Korjan het, terwijl hij de
boorsclie voorziohtighcid, die hem tot nu
too wcerhoudon had vrijuit to spreken, op
zij zette, te zeggen!
Ik heb je vrouw ook weergezien in den
grooten boomgaard op een morgen, toen
een ruwe wind do appelen had afgerukt l
Hij ging nu vertellen van den dag, dien
hij op Kerjan en op Champdolent had door
gebracht, de woorden, die hij gezegd had,
zelfs dio niets to beteekonen hadden, en
hoe Mario naar Pierre had gevraagd.
Als ik geweten had, dat je dit pleizier
zou gedaan hebben, dan had ik het je zeker
eerder verteld Maar weet je, men is wat
huiverigde huisgezinnen.
Ja, de wereld begrijpt er mets van.
Enkel de goede God. Jij, Kerkudol, die nu
een schijntje van d<» waarheid kent, spreek
er niet over!
Wees daar gerust over.
Spreek er niet alleen nu, maar ook
later niet overl
Men zal het hooren zoodra je met ver
lof bent gegaan.
Als ik ga
Kerkudol legde zijn hand op Quéverne'a
schouder en antwoordde:
Ja, ik weet wel, dat je niet gewild
hebt, toen het je beurt was, maar je kunt
er op terugkomen! Ik zal je een kameraad,
aanwijzen, die geen familie heeft, maar wel
een goed hart veertig sous zal hij
zeker toestemmen.
Neen. Ik wil eerst een daad verrichten.
Welke?
De overrompeling van do loopgraaf
van do Boches. Je kunt niet begrijpen
waarom. Dat is een raak tusschen den kar
pitein en mij. Daarnu zal ik Marie ant
woorden.
(Wordt vervolgd.)
