LEIDSCH mDAGBLAD.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
BO Cte. per regeL Des Zatt-rdag3 40 Ccs.
pc? reg-iL Kleine advertentiën "Woensdag
7K Cts.j Zaterdag f 1.— bij ccn maximum
aantal woorden vno 30. Incasso volgens post-
reoht. Voor eventueel© opzending van brieven
]0 Cto, porto te betalen. Bewijsnummer BCts.
Bureau Noordeindsplein. Telefoonnummers voor Directie en Administratie 175, Redactie 1507.
PRIJS DEZER COURANT»
Voor Leidon p. 3 mud. f2.50, p. weelt 0.10
Buiten Leiden, waar- agenten geves
tigd zijn, per week 0.19
Franco per post r.r..,u 2.90
Maandag 30 Augustus 1920.
Nummer 18556.
pit nummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
Officieele Kennisgevingen
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
De Burgemeester van Leiden brengt ter kennis
van de ingezetenen, dat morgen (Dinsdag) aan
gemeentelijke vischwinkels (Vischmarkt en
Stadskulpwerf) verkrijgbaar is SCHOL k 10.20
per pond.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgem.
Lcideb, 30 Augustus 1920.
DIRECTE BELASTINGEN.
Do Burgemeester van Leiden brengt ter alge-
meeno kennis, dat aan den Ontvanger der Di-
rcclo Belastingen is ter hand gesteld het kohier
dor Personeole Belasting No. 8 van den dienst
1920, executoir vei'klaard den 25en Aug. j.l. en
herinnert voorts dea belanghebbenden aan hun
ne verplichting om <ku aanslag op den bij de
Wet bepaalden voel te voldoen.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgem.
Leiden, 30 Aug.- 1920.
BUREAUX RAADHUIS.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeen© kennis, dat de bu
reaux ten Raadhuize op Dinsdag 31 Augus
tus u.s., ter gelegenheid van den verjaardag
van H. M. de Koningin, slechts zullen ge
opend zijn van dc9 voormïddags 9 tot des na
middags 12l/s uur.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgem
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 28 Augustus 1920-
STADSNIEUWS.
De Pilgrim Fathers' Herdenking.
II.
De ontvangst op Het Loo
De extra-trein met do speciale vertegen
woordigers van de Pilgrim-Fathers, die
door H. M. dc Koningin in audiëntie wer
den ontvangen, arriveerde Zaterdagmid
dag om 3 uur 21 min. aan het perron voor
hel Paleis Het Loo. Bij het uit ongeveer
honderd personen bestaande gezelschap
worden opgemerkt de Amevikaansche ge
zant mr. William Philips, diens secretaris
mr. Pearson en echtgenoote, de Engelsche
gezant mr. Ronald Graham met zijn secre
tnris mr. Laming, verder sir Harry Brittain
en mr. Sugden, Britsche Parlementsleden,
dr. Brown, het uitvoerend comité, bestaan
do uit prof. Van Nes, vice-voo'rzitter, dr.
D. Plooy, secretaris, baron Mackay, pen
ningmeester, do professoren Eekhof en v.
Vollenhoven, dc heer Van Rossum du Chat
tel, terwijl bij de aankomst nog sir Ren-
dal Harris zich bij het gezelschap voegde.
Bij den paleisingang werden do vertegen
woordigers welkom geheeten door den hof
maarschalk jonkheer Boreel en den parti
culieren secretaris van H. M. dc Koningin
baron F. M. L. van Geen. Terstond na aan
komst begaf het gezelschap zich naar het
paleis.
Omstreeks vier uren werden dc 136 gas
ten ontvangen in de nieuwe, grooto eet
zaal. waar zij zich in een cirkel schaarden.
Do gezanten bevonden zich vooraan en in
het midden do vertegenwoordigers der ver
schillende landen. Bisschop Darlington over
handigdo de Koningin een door hem ver
vaardigd gedicht. Do Koningin heeft zich
niet alle aanwezigen onderhouden en toon-
do daarbij groote bolangstelling voor do
wijze, waarop de Pilgrim Fathers'-herden
king in Engeland en Amerika wordt her
dacht. Ook de Prins vas bij de ontvangst
tegenwoordig en liet zich aan de verschil
lende dam.3 en heeren voorstellen, waarbij
hij gelegenheid vond zich met ccnige hem
bekende deelnemers te onderhouden.
Na afloop der receptie werd in een aan
grenzende zaal thee gediend. De vele bui
tenlanders toonden zich opgetogen over de
aangename wijze, waarop de Koningin zich
met hen onderhield. Bisschop Darlington
heeft ten slotte de Koningin den Hugeno-
tenbijbel aangeboden en haar de (Ameri-
kaanschc) Hugenotenorde verleend, waar
mede de Koningin zich zeer ingenomen
verklaarde. Een andere Amerikaan, mr.
Dowsen, vond nog gelegenheid de Konin
gin oen door hem uitgegeven bronzen
plaquette te overhandigen, welke mede
dankbaar geaccepteerd werd.
Prof. Van Nes, de vice-voorzitter van het
uitvoerend comité, dankte ten slotte met
een enkel woord voor de wijze, waarop de
congressisten ten pnleize waren ontvangen
Na afloop maakten de deelnemers een wan
deling door het Koninklijk Park. waaraan
ook de Koningin heeft deelgenomen. Zij
onderhield zich tijdens de wandeling in
het bijzonder met bisschop Darlington en
den secretaris van het uitvoerend comité,
dr. Plooy.
Nadat men tot ongeveer vijf uren in het
park vertoefd had, vereenigdon de verte
genwoordigers zich tegen halfzeven aan
een diner in het hotel „Do Nieuwe Kroon"
Do eetzaal was versierd met de Nederland-
sclie, Engelscho en Amerikaansche vlaggen
cn op de tafel prijkten getrouwe naboot
singen van do „Mayflower" en do „Spced-
well'-, do schepen, waarmede destijds de
Ugrim Fathers hun reizen hebben onder
nomen.
Als tafelvoorzitter fungeerde de heer Th.
O. van Ecghcn, uit Aerdenhout, die, nadat
het Wilhelmus, de Britsche en Amerikaan
sche volksliederen waren gezongen, een
toast instelde op de Koningin. Tijdens don
maaltijd is nog met menig hartelijk woord
gewag gemaakt van de vriendschappelijke
gezindheid der Pilgrim-Fathers onderling
en jegens Nederland in het bijzonder,-ter
wijl de verwachting werd uitgesproken,
dat de banden van vriendschap tusschen
Nederland, Engeland en Amerika steeds
sterker zullen worden.
Om 8 uren zijn de vertegenwoordigers
per extra-trein van Het Loo vertrokken.
De herdenkingsdienst.
Ter eère van de talrijke vreemdelingen,
die thans in onze stad vertoeven, waarvan
het getal reads op ruim 250 wordt gerchat,
waren Zondag reed3 van de openbire gebou
wen en eanige particuliere woningen do
Viuggen u:tgerto'!?J| welk aantal nëden nog
is vermeerderd. De meerte vreemdelingen
nc-PDen een gastvrij onderdak gevonden bij
particulieren.
Zondagnamiddag te drie uren werd op de
'binnenplaats van het Jan Pesijnshof, in de
Kloksteeg, dat op de piaats is gevestigd,
waar eenmaal de woning stond, waarin de
voorganger der kleine Pilgrim-gemeente
John Robinson zijn vrome hoorders om zich
heen verzamelde en dat reeds lang een pel
grimsoord voor de Amerikanen is, een "her
denkingsdienst gehouden. Van den gevel
wapperden, pvenals van dien der Stadszaai
do Nederlandsche, de Engelsche en de Ame-
rikaansche vlaggen.
Aan het eind van den grooten tuin was
een spreekgestoete neergezet, er was een
orgel geplaatst ea daaromheen rijden hal-
maansvormig tfe zitplaatsen, waarop een aan
tal genoodigden uit de stad zelve met de
vreemde gasten hadden plaats genomen.
Onder de aanwezigen waren ook de burge
meester jhr. De Grjselaar en diens echtge-
noote, de re:tor-magnificus, prof. Nieuwen.
huis, de hoogleeraren P. J. en A J. Blok
ea Kalff. de IJngelsche de de Amerikaan
sche gezant en liet Tweede-Kamerlid mr.
clr. Schokking. De bijeenkomst op deze
rustige plek, beschenen door de warme
stralen der late Augustuszon, leverde een
eigenaardigen aanblik op, nog verhoogd
door de gezichten dar hqfjesbawoners voor
de open ramen hunner knusse* vertrekken.
De godsdienstoefening had plaats volgens
den kerkdienst der Engelsche nonformisten
cn werd geopend met een hj'mne (tune Old
Hundredth) uit hun godsdienstigen liede
renbundel
Aangekondigd was, dat prof. Eekhof met
een inleidend woord do bijeenkomst zou
openen. Doo- familieomstandigheden plot
seling verhinderd, werd dit nu gedaan door
prof. dr. H. M. van Nes, die alle afstamme
lingen en vrienden van do P. F. uit Flnge-
land en Amerika hartelijk welkom heette.
Hij bracht in herinnering lioo op deze
plaats Robinson het godsdienstig leven der
P. F. heeft gclc:d Hier lazen zij Gods
Woord en werden de Sacrementen bediend.
Hier werd in 1620 het besluit genomen tot
het vertrek naar Nieuw-Engeland en hier
nam men afscheid -van Robinson cn zijn
familie, die met een deel der gemeente in
Leidon bleef Het comité meende op deze ge
denkwaardige plaats oen godsdienstoefening
to moeten organiseeren, waartoe do Waal-
sche regenten van bet Hofjo allo medewer
king verleenden.
Verder bracht hij daub aan dr. Riemens
cn den heer en mej. Sasse voor heb bespe
len van orgel, viool en violoncel, en aan do
studenten, die voor de goede regeling hun
medewerking verleenden.
Voorgelezen werd vervolgens Psalm 126,
ife bekendo tune St. Anno gozongen, nog
maals een gedeelte uit den Bijbel gelezen,
nl. Hebreen 11 de verzen 1 tot 16, waarna
na gemeenschappelijk gezang, do gods
dienstige toespraak door een geestelijke uit
Londen Jugald Macfadgen, lid van het Kon.
Genootschap in Engeland, dio naar aanlei
ding van Hebreen 11 'vers 40 or aan herin
nerde, dat hij hier stond, waar eenmaal
Robinson zelf had gestaan, waardoor deze
plaats voor hom en voor allen, die hier zijn
opgegaan, een heilige plaats is geworden.
Wij zijn hier echter niet om aan het verle
den afgoderij to plegen, maar om ons zelf
te versterken in hot geloof, dat eenmaal heb
geloof der Pilgrimvaders is geweest, aldus
spr. Hij schetste in warme bewoordingen
don strijd en de moeite dezer mannenin
het bijzonder wow hij op de groo'e persoon
lijkheid van Robinson en van Bradford, dio
c)o geschiedenis van do Pilgrim Fathers aan
het nageslacht heeft overgelaten, waaruit
blijkt, dat dezo mannen niet door eigen
belang werden geleid, maar door do
kracht van het geloof. Zoo konden zij wor
den de grondleggers der vrijheid van ge
loof cn geweten, in dat laijd waar heen zij
togen, dat hun-tradities lioog heeft gohóu-
den en thans aan de wereld de boteekonis
van deze vrijheid komt de volkeren tot een
1 voorbeeld.
Nadat dc aanwezigen nog hadden gezon
gen „Now thank we all our God" cn Bis
schop Darlington den zegen had uitgespro
ken werd do godsdienstige bijeenkomst met.
een „Onze Vader" clbor prof. Van Nes,
besloten.
In heli groofc-audiiïfriüm.
Hed.enmorgën' wa3 Iïetf vooTal drnlé in dei
richting van heb Academiegebouw, waar 't&
elf uren heb congres, dat hier ter sbede
vandaag en morgen in verband met de Pil-
grim-Fathers'herdenking wordt gehouden,
werd geopend. Heb groot-auditorium was
geheel gevuld. Behalve^de reeds meermalen
genoemde hooggeplaatste vreemdelingen,
waren ook aanwezig tal van vooraanstaande
personen uit Nederland, waaronder "H. Exc.
co Ministers van Buitenlandscho Zaken en.
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.
Te elf uren werd het Congres geopend
coor den rector-magnificus, prof. dr. A.
W. Nieuwenhuis.
Deze hield zijn begroeting namens de Uni
versiteit in de Latijnsche taal.
Hierna hield prof. dr. H. M. van Nes,
vice-presidant van de herdenkings-commis-
&ir. wegens verhindering van den president
prof. Pijper, wegens ongesteldheid, een
korte jedev' waarin hij na een welkom tot
de. talrijke aanwezigen zijn erkentelijkheid
uitsprak, dathetH.M. de Koningin, behaag
de de_comm:ssie en de congresleden óp Het
Loo te ontvangen en voer de belangstelling
d.o twee ministers, toonden in deze voor
Nec-rland - belangrijke gebeurtenis." Dat dit
congres in de Academie wordt gehouden,
zal wel niemand verwónderen, die weet
weike plaats Robinson in ens Universitair-
ieve~ heeft bekleed en hoe hij in onze univer
siteit/ werd opgenomen. Antonius Walaens
Johans Popyander en Febbus Homius, des
tijds hoogieeraren in te theologie, waren
zjjn persoonlijke vrienden en zij spoorden
nem z-slf'j aan zich te kanten tegen Episco-
piis en openbare schrifturen, welk debat
drie jaren duurde.
Een andere merkwaardigheid is, dat Wil
liam Brewster, die het wérk deed, en Thomas
Brower, die het geld -gaf, een drukkerij
hadden met hat doel propaganda voor hun
beginselen te maken. Hoewel Brower we-
geus het verspreiden van pamfletten, werd
veroordeeld tot gevangenisstraf, heeft de
Lcidsche Universiteit op grond, dat B. hier
een graad behaalde deze 'gevangenisschap,
weten te verhinderen.
Tevens herinnerde spr. or aan, dat Rendel
Harris, uit Manchester, belangrijke geschrif
ten beeft uitgegeven, die ons-land betreffen,
en daarvoor werd benoemd bot eere-dcc'.cr
dezer Universiteit, en dat hem eenige jaren
gek-den zelfs een professoraat in de theo
logie hoeft aangeboden.
Eindelijk deelde de hoogleeraar mede,
dat de Senaat heeft besloten ter gelegen
heid dezer feestviering een eere-doctoraat
aan te biedsn aan Abatt Laurence Bowel,
president d:r Harward-Universise'.t, en James
viscount Bryce te Londen. Het spijt spreker,
Het spijt' spreker, dat deze twee mannen h'er
niet tegenwoordig konden zijn, doch het
verheugd hem te kunnen zeggen, dat zij de
onderscheiding gaarne zullen aanvaarden.
Met het uitspreken van den wensch, dat
dit congres mege slagen, en dat de vreem
delingen genoeglijke 'dagen mogen dobr-
brengen in dit land dat wel klein is, doch
dat kan bogen op een roemrijke historie,
verklaarde hij het Congres voor geopend.
Hierna gaf hij het woord aan Z.Exc. jhr.
mr. dr. H. A. van Karnebeek, minister van
Euitenlandsche Zaken.
Deze sprak als volgt: -
Damos en Heeren!
Toen heb Comité mij, verzocht enkele
.woorden bij deze gelegenhed te spreken,
-heb ik do vriendelijke uitnoodiging met ge
noegen aangenomen.
Ik gevoel echter, dat het niet aan mij
staat U de betoekenis en het gewicht uit
een te zetten van het driehonderdjarig ge
denkfeest dat wij vieren, een taak, welke
anderen, meer bevoegd dan ik, zoo straks
zullen volbrengen. Maar het verheugt mij,
dat deze uitnoodiging tot mij kwam, omdat
zij mij in do gelegenheid stélt uit naam
der regeering aan alle dames en heeren,
die uit het buitenland hier gekomen zijn
dc verzekering te geven, dat zij welkom,
zeer welkom zijn. En ik bon er zeker van,
uitdrukking te geven aan de gevoelens van
mijn volk en deze bijeenkomst, wanneer ik
hieraan toevoeg, dat de tegenwoordigheid
van de gezanten van Groot-Brittannië en
de V.ereenigde Staten ons zeer verheugd,
en zeer gewaardeerd wordt.
Indien Holland zich gelukkig acht in de-
zo feesten aandeel to mogen hebben, dan
is, dit om verschillende redenen. Niet om
dat wij ons verbeelden een bijzondere ver
dienste te hebben met betrekking tot de
historische gebeurtenissen welke wij herden
ken. Holland toonde en gaf zichzelf zoo
als het reeds in die dagen was. Het had
zijn strijd voor burgerlijke en godsdienst
vrijheid volstreden en achtte zich gelukkig
de weldaden van den vooruitgang welken
het had bereikt te schenken aan brave lie
den, die zich eerlijk wilden gedragen on
die zich wilden houden aan de wet.
Heb sprak vanzelf dab aan zulke lieden,
al waren heb vreemdelingen, vrije toegang
werd verleend door.de waardige magistraten
van dezo beroemde -oude stad. En heb was
even natuurlijk, dat- hun uitlevering, hoezeer
zij geëischt werd door. een machtigen sou-
verem, beleefd maar beslist geweigerd werd.
Dc-zc- waardige magistraten gevoelden, dat zij
óntrouw zouden ^jjn gefeest aan den Ne-
dcrlandschen volksaard en recht zouden heb
ben opgeofferd aan maclit indien zij heb
verzoek hadden ingewilligd.
Indien, inderdaad Nederland verlangt te
f oenen dat het de Pilgrim Fathers niet ver
geten heeft, is dit hieraan too te schrijven
dat hun geschiedenis nog steeds voortleeft
in de harten van groote massa's van ons
vo'ik, dio in staat zijn de diepe beteekenis
er van te verstaan en op prijs te stellen.
Twaalf jaren hebben zij in ons midden ge
woond, e&ïi. voorbeeld gevende van huiselijke
en 'burgerdeugden, zonder dab' ©enige vervol
ging of aanklacht tegen hen is ingesteld
zooai» officieel door getuigen i3 gestaafd.
Indien karakter een deugd is waardoor de'
nagedachtenis van dein mqnsch de histo
riebladen blijft bewaard,' dab 'waren dezo
manhen waarlijk groot. 'Zij waren bereid ver
volging en gevangenniSsohap te dulden en
om alle stoffelijke dingen op te offeren,
voor de zaak van één hoog er godsdienstig
ideaal en van de vrijheid van ©eredienst over
eenkomstig hun eigen geloof. i
Het zal een altijddurende bron ,van groo
te voldoening voor dit land blijven, dat
het in staat is geweest om gastvrijheid te
bewijzen, schuilplaats te verleenen en sym
pathie te betuigen aan deze verdienstelijke
mannen en vrouwen en wij zijn inderdaad
trotsch, dat zij, toen zij ons verlieten, om
een modelstaat te stichten in een nieuw
onbekend land, de herinnering met zicli na
men aan onze instelling, welke zooveel bij
gedragen heeft om do stichting en de de
mocratische inrichting van het groote Ame
rikaansche Gemeenebest te bepalen. Het
plechtige Verb.ond en Besluit, dat op de
„Mayflower" tot stand kwam, is de scha
kel welke Amerika en Nederland te zamen
bindt door overeenstemming van ge
dachten en begrippen en vereenigt beiden
in een gemeenschappelijke vrijheidsliefde
met Engeland,, het moederland, waaraan
de Pilgrims getrouw waren gebleven.
Dames en Heeren, het schijnt mij een
zaak van beteekenis, dat in deze dagen
van hopeloos materialisme en verwarring,
personen van verschillende nationaliteit
bijenkomen ter viering en overdenking
van de grooto zedelijke en godsdienstige
beginselen, waarvoor de Pilgrim Fathers
300 jaar geleden alles opgaven. U, die in
grooten getale zijt gekomen naar het land
van Willem den Zwijger, op een Pelgrims
tocht naar de plekken, waar Robinson en
de mannen woonden", die uitgingen op hun
groot avontuur, *U danken wij voor den
steun van Uw sympathie en Uw gezag,
welken gij ons door Uw aanwezigheid hebt
verleend.
Z.Exc. dr. J. Th- de Visser, Minister van
Onderwijs, Kunsten en Weten schappen, ver
kroeg vervolgens hot woord. De eerste ge
waarwording, die do herinnering van dé
Pel.grim-Vaders bij ons opwekt, is die van
grooten eerbied, aldus ving spr. aan. En -dan
schetste hij het leven van deze mannen en
vrouwen, gelukkig in hun kring, in hun
wenk, in hun vaderland, totdat de staats
macht hen opeens plaatste voor de keuze:
„terug tot de Staatskerk of dc gevangenis".
,Dat eerste nooit'1 zoo klonk hun ant
woord. En nu zoeken zij door vrijwillige
ballingschap den kerker te ontgaan- Het
viel hun zwaar, maar het meest, want het
is den monsch niet geoorloofd iets tegen
zijn geweten te doen. Liever armoede, el
lende, ja den -dood, dan ongehoorzaam aan
God.
En zij breken op, als hinden opgejaagd.
De mannen bobben juist het schip bereikt
om nog to zien, dat hun vrouwen worden
achterhaald en met de kinderen worden ge
vangengenomen. Straks zullen zij elkander
in Amsterdam terugzien. Maar ook daar
vinden zij niet, wat zij zoeken cn zij trek
ken naar Leiden, waar hun bestaan kom
mervol blijft. Landbouwers van beroep vin
den ze er slechts een schamel stuk brood.
Eindelijk trekt een deel naar Amerika, om
daar de Evangelievaan der vrijheid te plan
ton. De: pelgrinL-vaders leggen onder koude
en -ontbering, onder goed on kwaad gerucht,
de grondslagen van Christendom en vrijheid!
Eere aan de nagedachtenis dezer helden
cn heldinnen, kruisdragers om des beginsel-
wille, roept spr- uit.
Maar wij huldigen heden niet alleen de
Pelgrim-vaders, zegt, spr., wij gedenken
ook met dankbaarheid en met oen gewettig
de nationale trots, dat ons vaderland hun
een vrijplaats hood-. In hun nood zagen zij
hoopvol naar Holland uit en Holland heeft
die hoop niet beschaamd. De Leidsoho' ma
gistraat, in dien tijd vermaard om zijn zelf
standigheid en vrijheidszin, heeft op hot ver
zoek dier ongeveer honderd mannen en vrou
wen, om ziöh in die veste te mogen neerzet
ten, onmiddellijk geantwoord; dat hij aan
geen enkel mensch die woonplaats weigerde
en hield dat standpunt vol, ook, toen het
hem moeilijkheden baarde.
Ieder, die zich ordelijk gedroeg, was wel
kom.
Schier overal heersehte het daarmede' in
ónverzoenlijken strijd zijnde principe: Eén
God, één Kerk, één Koning. De Engelscho
Protect an tscho cn dié Spaan sch-Roomseho
vorst reikten in dazen elkander de hand. Er
was in do 16de eeuw maar oen 'Staatsman
geweest, die het beginsal der vrijheid cn do
consequentie daarvan op Staatkundig ge
bied had aangedurfd, nl. "Willem van ÖraDje,
Op dien grondslag had hij de Republiek der
-Vereenigde Nederlanden gevestigd en haar
tot een toevluchtsoord gomaakt voor allen,
die elders aan vervolging blootstonden. En
al staat dan niet op het program dezer ge
dachtenisviering een tocht naar den Dclft-
schen grafkelder, toch leggen wij in gedach
ten heden een krans van immortellen op do
"tombe van Vader Wi flbm, zeide spr-
Zorgen, wij, dat Zijn Nederland in allo
omstandigheden een toevluchtsoord voor alle
vervolgden zij en wij trouw blijven aan do
beginselen, die liet tot een vrijgevochten
gemccne best hebben gemaakt.
Het is eindelijk volgens spr vooral van
grooto beteekenis, dat talrijke vertegen-
woordigers van machtige rijken als Enge
land en Amerika zich hier met ons vcreeni-
gen om de zegeningen t-tojs^xedicei,!. \iae-van
de beginselen door do Pelgrim-vaders be
leden, in den wereld is uitgegaan. Deze
staten slaan als het ware met Holland de
handen ineen om liet pand to bewaren, dat
hun door deze pilgrims is toebotrouwd. En
- élit pand is het oprecht Christelijk geloof,
dat zijn geheel éenige waarde openbaart in
- het persoonlijk geloof zijner belijders en
van d'aar uitstraalt in hun maatschappij en
staat) dit pand is de vrijheidszin, die inner
lijk gebonden aan do Hoogste Wet, rich al-
tijd nieuwe vormen schept om die volhoid
des geestes tot haar recht te doen komon
dit pand is de stoere wil om mede te hel
pen aan do opbouw eener wereld, die ge
dragen en saamgebonden wordt door gees
telijke en zedelijke krachten van de hoogste
orde en die in stede van een brute macht,
haar glorie zoekt èn in recht èn gerechtig
heid.
Vooral in onzen tijd, waarin op de puin-
hoopen eener zich zelf doodendo beschaving
de machten van zwaard en revolutie, van
geld en weelde hoogtij vieren, kan de her
innering aan deze predikers v^n zelfverloo
chening déor geloof, van hervorming door
geestelijke vrijheid, van machtsoefening
door zedelijke autoriteit, een weldaad' zijn.
Mannen cn vrouwen met een ideaal al3
do Pelgrim-vaders waren toen en zijn nog
de hervormers der wereld. Laat ons al
dus eindigde spr. trachten tot dezulken
te behooren on moge dezer dagen hier za
den' worden uitgestrooid,'die rijke vrucht
dragen voor het geestelijk welzijn van ons
volk en de volken over zeo en toonen, zoo
wel het nationale als internationale leven
van Engeland, Amerika cn Nederland,
vooral in dezen tijd, dat cïe Pélgrim-vaderS
votfr hen niet te vergeefs hebben geleefd.
Deze sprekers werden beantwoord door;
de heeren William Bradford, H. D'owse, ver
tegenwoordiger van de Governor van den:
Staaz Machuohusetts (Amerikanen door prof-
J. Rendel Harris, eere-doctor van Leeds,;
curator van John Rylands Library, te Man
chester, die beiden in hartelijke woorden en
op geestige wijze dankten voor de schitte
rende ontvangst hier te lande en voor de
v/ij/.o, waarop deae herdenking werd voor"
bereid en gevierd.
Hierna had de overhandiging plaats van
ue mooie facsimile-uitgaaf „Leyaen Docu
ments relating to the Pilgrim Fathers", door
den heer dr. Rendel Harris, med0 namens
dr. Plooy aan den heer W. Westerman, voor
zitter van de stichting NederlandAmerika,
dio op zijn beurt de uitgaaf aanbood aan
den Amerikaanschen gezant bij ons Hof,
waarmede doze bijeenkomst werd besloten.
Het Congres»
Hedenmiddag werd het congres in de
Stadszaai heropend door den gezant der
Vereenigde Staten bij het Ned. Hof, Wilüant
Philips.
Daar sprak prof. dr. A. Eekhof over „Hol
land and. tho Pilgrim"
Na een beschrijving gogevon te hebben van
het verblijf van de Pilgrim-Fathers te Amster
dam, ongeveer 100 a 150 in getal, gedurende da
jaren 16081609 besprak prof. Eekhof do re
denen waarom zij deze sf.ad verhelen: vooreerst
dreigde do annoede; dan werden zij bestookt
door Joseph Hall, den laleren bisschop van Nor
wich, die John Robinson als een der grootste
opruiers van Amsterdam aanduidde; maar
"vooral ook de oneeiügheid. en twist, die er in de
andere Engelscho gemeentes te Amsterdam
heerschto uitgenomen in de gemeente der
Engolscbe kooplieden die in de Bagijnekerk ver-
gaderdo namolijk in die van Francis John
son on John Smith, nooplc hen om heen to
gaan. Zoo gaf hot gedrag van Johnson's echt
genoote grooto ergernis. Men besloot in 1609
naar Leiden te vertrekken en vroeg verlof om
zich tegen 1 Mei 1609 te Leiden te mogen ves
tigen, waarop door burgomeesters en gerecht
goedgunstig werd beschikt.
Spr. handelde nu voorts over. een punt, dat
nog te weinig de aandacht heeft getrokken, n.i.
het feit, dat de Engelsche gezant in Den Haag,
Sir Rail Winwood, bij den Leidschen magistraat
zijn beklag indiende, om reden dat men te
Leiden separatisten toeliet. Het ontkennend ant
woord van Burgemeester on gerecht wilde spr.
beschouwd zien in het licht van het volgende
bericht dat nog zoo good als onhekond is, dat
reeds in 1607 een getal van 145 Engelsche gezin
nen, dio geen separatisten waren, zioh te Lei
den hadden gevestigd en op de komst van de
-andero Engelschen hadden gezinspeeld. Hierna
gaf spreker een overzioht over het elfjarig ver-
hlijf der Pilgrim Fathers in Leiden: den koop
van Robinsons huis, dat oen centrum word van
godsdienstig levon; het dispuut met Epescopius
in do Universiteit, waarvan Robinson lid was
goworden; over do pers van de Pilgrim Fathers
te Leiden en'den eïsch van Sir Dudley Carleton
tot do uitlevering van Brower. Spreker schetste
het karakter van Robinson, gaf aan de redenen
waarom men het land wilde vorlaten, en 6tond
uitvoerig stil bij het vertrok uit Delfshaven.
Prof. Eejchof meende do vraag bevestigend te
mogen beantwoorden, dat de Engolschen en
Amerikanen gaarne terugdenken aan den tijd die
bun voorvadoron hier doorbraohten, gotuige de
godcnklcekons te Leiden, Amsterdam en Delfs
haven opgericht. Wat hebben de Pilgrim Fathers
aan Holland te danken? Spr. zeide dat men
voorzichtig moest zijn, doch er zijn eenige aan
wijzingen, dat de Pilgrim Fathers sommige din-
gon van Holland hebben overgenomen: het
huwolïjk voor den magistraat, zooals Bradford
zelf zegt; gelijk erfrecht voor alle kinderen; re
gistratie van landoverdraohten; filantropische
instellingen, waarop ook mr. Wood in zijn bock
wcos, on ook wellicht do zendingsgoest, dien zij
van Wal as ons Hommicus en Teellinck hebben
overgenomen. Wat is Holland aan de Pilgrim
Fathers verplicht? Zij gaven Holland oen voor
beeld van vlijt en godsvrucht; aan de Universi
teit eon man' als John Robinson betreurd door
gansoh dc stad bij zijn Overlijden in 1625; en
ook aan do Hollandschc autoriteiten do gele
genheid te toonen, dat Holland zelfs hij cischcn
van uitlevering. zooals in Brewer's {yjv.al.niet.
"voor Jiitinüdatïö' wijïl; daarenboven gaven zij
ons dezo schitterende herdenking, waar do band
van vriendschap tasyhoti Engeland, Amerika
en Holland weder mogen worden versterkt. De
Pilgrim Fathers waren menschon die streefden
tiaar vrijheid van geweten on dio wilden wande
len overeenkomstig Gods geboden, naar Zijn
Woord. Spr. eindigde met een peroratie en zeg
de: Mannen en vrouwen van de Speedwell, gij
kinderon van het morgenrood, God zogeno Uwe
glorievolle tocht.
-El-
Veertig jarig bestaan' van „Eendracht
zij ons Doel".
Zaterdagavond hield' de werkliedonver-
■eoniging „Eendracht zij ons Doel", ter ge
legenheid van haar veertigjarig bestaan, in
de groot© Stadszaai een feestelijke bijeen
komst, welke door honderden leden met
hun vrouwen en genoodigden bezocht werd.
De zaal was, zoowol op de galerij als be-
nedon, geheel bezet. Vooraf konheb bestuur
