No. 18486
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 9 Jung
Tweede Blad. Anno 1920.
jütaatBChappij der Kfeder-
laiidsche Letterkunde.
Aan den vooravond van de jaorlijksche
vergaderiig van de Maatschappij der Ne-
jerlandsche Letterkunde kwam als g.woon-
l(jk in een voor nlle leden der Maatschappij
toeganktljke vergader ng de Commissi i
TOor Geschied- c® Oudneidkunde in het
Js'ntsgebonw bijeen.
In deze bijeenkomst, die vrij drJk bi-
zocht was, hield dr. H. E. van Geider, te
'é-Gravenhage, een verhandel ng ovsr: „Een
pftk Haagsche geschiedenis".
Spr. wilde in stelseratatig getrokken lijnen
een beeld geven van bït tijdvak, dat onge
veer in 1580 begint en ongeveer in 1848
eindigt.
Niet zoozeer, omdat dit tgdvak ze'.ve on
bekend zou zijn, als wel omdat dit hem ge
legenheid zou geven op enkele speciaal
Haagsche feiten en verhandelingen de aan
dacht te vestigen. Hij besprak e rst d ver
anderingen, welke na de vestiging van da
Regeering in Denx Haag, gaandeweg op het
Binnenhof plaats had, e'ndlgends met flen
bouw voin Maurits hoektoren; drama wees
hg aafa hoe in het geheele dorp zelf een
herleving intrad, welke z'ch in de architec
tuur uitte, zoowel in de aanzienlijke als in
de eenvoudiger buurten. Ook een gevolg
was het gravem der singels. Rgk bij kt Den
Haag te zgn, relatief meer dan Amsterdam.
Op versch'lleinde wjjzc werden c'a rd or
do overigens gescheiden bewoners van Hof
ec omgeving en die van het dorp ta zamsii
gebracht, eerst- door de noodzakelijkheid van
bewaking door de leden der beide xshat-
tergen, dan door de financieele verplichtin
gen tegenover ae Staten. De laatste gaven
aanleiding tot de stichting van het College
der Sociëteit, waarin het dorp en de aan
zienlijke Regeeringscollegis vertegenwoor
digd waren. Ook op ander administratief
gebied moest de Magistraat van Den Haag
aan de Hooge - Colleges medezeggenschap
geven, keuren en derg. zaken moesten in
conferenties met het Hof V3n Holland be
handeld worden, met andere dingen be
moeide zich de Rekenkamer. Ds Haagsche
.Vroedschap kwam daardoor, anders dan
elders, op den achtergrond, daar Den Haag
geen zitting in de Staten krg'gen kon. had
jg geen middel om zich meer aanzien lis
verschaffen; de nadruk viel op de colleges
van moer 'dagelgksch bestuur; 3at burge
moes teren en schepenen te zamen, en vooral,
dat van burgemeestcren alle», dit gaf groo-
ten invloed aan den baljuw, ook geheel
anders dus dan elders. Toch pakte het
dorpsbestuur flünk aan en zorgde voor goede
economische ontwikkeling. Met deze ging
bloei in allerlei opzicht gepaard, bok in de
kenst, die groote figuren vertoont Hier
over werpt ae kerkelijke twist een schaduw.
Zg heeft in Den Haag een scherp parsoon-
l'yk karakter. Eerst ha Maurits* dood trekt
de schaduw weer op, voor Den Haag een
begin van een nieuw tijdperk; het bouwen
wordt steeds drukker, heele nieuwe wijken
ontstaan, vooral van aanzienlijke huizen, be
sloten met den aanleg van Ie Prinsegracht,
die echter niet geheel slaagt, maar die op
gezet was als een ijeel van een grootscue
verbinding van Den Haag met de Maas,
langs des Stadhouders juist gebouwde wijd-
sche slot te Honselaarsdijk; een bouwwerk,
dat het tijdperk 'typeert, en dat daar door
rustigeh bouw, als Huygens'- en Maurits-
bo s gevolgd wordt, met als tweede apo
theose het Huis ten £osch.
Dit alles getuigt vah een nieuwen kunst-
bloei ah het ruige realisme van Ravesbeyn,
in de Haagsche conferie met Hanneman,
Vak. Goyen, Steens en Van Beyeren. Hier
mee gaat ook bloei op het gebied van
kunsthandwerk gepaard. Dit laatste rfcaat
meest buiten de gilden, welkc-r beteekoma
gedaald is, maar de organisatie, die de
kleine burgerij behoeft, vindt zij in Den
Haag in het daar sterker dan elders ontwik
keld buurtwezën. De Magistraat bedient zich
vah deze organisatie voor verschillende
maatregelen. Evenzeer bedient zg zich van
de organisatie der oacle schuttersgilden, di-
lot weermacht wordt, maar daardoor een
sterk klem-burgerlijk karakter krijgt, dat
baar mahier van optreden bepaalt, ook iu
politiek opzicht
De gebroeders De Witt zullen li et later
ondervinden. Maar vooralsnog trekt alles
le zamen op in één. men zou haast zeggen
oiistulmigen groei. In het besproken tg-l-
vak is De.'n Haag van een kleine olaals
een krachtig levende gemeenschap gewor
den, welke voorgoed in het Gemeenebest
een positie van beteekenis heeft ingenomen.
Hierna werd met een woord van lank
aan den spreker de vergadering gesloten.
Hedenmorgen was de groote Nutszaal
vrijwel gevuld met leden der Maatschappij},
uit de verschillende deelcn des lands bijeen
gekomen.
De vergadering word ta ruim elf uren
door den Voorzitter, prof. dr. J. W. Muller,
boogleeraar alhiei-, geopend met een toe
spraak, waarin hij, na can hartelijk woord
Dn welkom een overzicht" gaf van de lot
gevallen der Maatschappij over het afge
lopen jaar. Spreker voelde zich tot zgn
leedwezen genoopt en bepaald om slechte
<©n rede van louter zakelgken aard te geven,
'ea gevolge van den staat der Maatschappij
in verband met dien der groote maatschap
pij. Na een korte terugblik "öp hetgeen de
Maatschappij in*de 154 jaren van haar be
daart heeft tot stand gebracht, ontvouwde
fpr. zijn persoonlijke wenschen aangaande
lu-nr werkzaamheid, die hij in iioofdzaak
gewijd zou willen zien aan de beoefening,
ntv Nederlandsche philologie in den ruim
den zin van het woord, derhalve onival-
tende niet alleen de Nederlaudsc'ne Taal en
Letteren. Geschied- en Oudheidkunde, maar
ook de Noderlandsche Kunst-, Kerk- en Ze
egeschiedenis, volks- en volkenkunde, enz.,
kortom de 'geheel© Noderlandsche weten
skap, gelijk reeds Matthias de Vries het
I'locht te noemen. Daarvoor 7.011 echter be-
"uIvq (]e toewgdnig van alle beschikbare
prsoonlgke krachten noodig zijn vcelgroo-
ttT stoffelijke kracht d. i. geld. Immers,
dezo Maatschappij, nimmer rgk 011 veelver
mogend, gaat dus als menig andere, gebukt,
onder de tijdsomstandigheden, met name
onder de buitensporige verhooging der druk-
loener. en papierprijzen, die een voortgaan
op dé tot dusver gevo'gden voet schier on
mogelijk maken, dwingen tot inkrimping van
alle uitgaven en leiden tot een wanverhou
ding lus3chen do belooning van den geestes
arbeid en het handwerk. Of ..coöperatie",
„vakverbond", „actie", „staking" hiertegen
iets zou kunnen doen?
In allen gevalle blijft bezuiniging een
eerste eisch; een vermageringskuur, die dan
oek reeds is toegepast op alle kinderen der
Maatschappij; Handelingen, Mededeelingen,
Levensberichten (die door een referendum
behouden zijn), Boekerij, Tijdschrift al-
leer. afgewend zal kunnen worden door een
verliooging der jaarlijksche bijdragen, die
den ook door het bestuur wordt voorgesteld.
Ten slotte gewaagde spr. van eea door
ao nieuwe commissie voor Schoone Letteren
beraamde plechtige herdenking van Multa-
tuli's geboortedag vanwege de Maatschappij,
aoch welke helaas mislukte, eu wijdde hij
woorden van eerbiedige hulde aan de na
gedachtenis der afgestorven medeleden, in
zonderheid van heb eerelid Verdam, van
Chant epie de la Saussaye en van Paul Frede-
rioq.
Do secretaris, prof. dr. S. G. de Vries,
bracht vervolgens het jaarverslag uit,
waarin oen overzicht werd gegeven van het
geen in het afgeloopon jaar wae verricht.
De maandelijkacho vergaderingen, die ge
regeld werden gehouden, waren goed be
zocht. In elk dezer vergaderingen werdon
de belangen der Maatschappij door be
spreking van verschillende voorstellen on
het nomen van tal van besluiten behar
tigd. Voorts werd telkens een voordracht
gehouden Ten slotto herdacht prof. Do
Vries de aan de Maatschappij ontvallen
leden.
De bibliothecaris gaf vervolgens eon
overzicht van den staat der boekverzame
ling, gedurende hetzelfde tijdsverloop. Er
kwamen door aankoop cn schenking ver
schillende boekwerken en periodieken bij.
Het gebruik van de bibliotheek was bijzon
der groot
Uit het verslag van den staat der finan
ciën, door den penningmeester uitgebracht,
bleek, dat do geldmiddelen in een bevredi
genden toestand verkeeren. al waren uit
don aard der zaak do uitgaven weer groo-
ter dan het vorig jaar.
Hierop volgden do verslagen van de
Commission voor Taal en Letterkunde, voor
Geschied- en Oudheidkunde en voor die der
Schoono Letteren.
Al deze verslagen werden goedgekeurd.
Daarop werd de uitslag der stemming
over do te benoemen gewone en buit-en-
landsohe leden bekend gemaakt.
Tot gewone leden bleken benoemd te zijn
Mevr. W. R. Boldingh—Goemans, te
Haarlemprof. dr. H. Burger, te Am
sterdam; J. van Gilse, te Utrecht; prof.
dr. A. Goslinga, te Amsterdamprof. mr.
A. van Gijn, te 'a-G-ravenhagemevr. O.
M. van Hille—Gaerthé, te 's-Gravonhago
mevr. E. Ph. HoltropVan Gelder, to
Amsterdam; dr. O. E. Hooykaas, te Rot
terdam; prot. cfr. F. M. Jaeger, te Gro
ningen dr. L. W. A. M. Lasonder, te
'a-GravenhageC D. van der Lugt Mel-
sert, te 's-Gravenhagedr. J. N. Pattist-,
te Aardenburg; moj. SI. Ramondt, te Lei
den mevr. M. Hutton—Koenen, te Geulle
R. Schuiling. te Deventer; dr. Z. W. Snel
ler. to 'a-Gravenhage; C. van Son, te
DordrechtRitiko Tolman, te Den Dolder
dr. J. Tli. de Visser, te 's-Gravenhage, en
prof. Is. P. de Vooys, te Delft-.
Tot buitenlandsehe loden zgn benoemd:
L. Boekehnans. be Antwerpen; dr. Th.
Frings. te Bonn, en mej. dr. Agatha Lasch,
te hamburg.
Hierna wer-1 op voorstel van de Maaode-
lfjksche vergadering besloten om uit da
beschikbare renten van het Fonds een be-
örag van f 400 te verleenen voor liet samen
stellen der copie van een nieuw 6upplemenb
19111920 op Petifs „Repertorium der
verhandelingen en bijdragen betreffende de
geschiedenis dies Vaderlands", benevens eo.n
Redrag vau p'37.50 'sjaars gedurende Vijf
jaren, voor het „Tijdschrift voor Nederland-
scbo Taal- en Letterkunde", en een bedrag-
van f40 'sjaars. gedurende drie jaren,
ve r de Commissie tot onderzoek van het
Boerenhuis in Nederland.
Door het bestuur was voorgesteld: a. De
jaarljjksche bijdrage der leden te verhoogen
tot f10 en in verband-daarmede art. 11 der
Wet te wijzigen in: „De leden betalen een
jaarlijksche bijdrage van ïien gulden. Dit
bedrag wordt verminderd tot acht gulden
vo .r hen, die verklaren den bundel Levens
berichten niet té begeeren;" b. het aantal
afdrukken der Levensberichten voor den
c eb rijver bestemd, van 40 te verminderen
op 25 en in. dien geest art. 72 der .Wet to
wijzigen.
Leze voorstellen werden pa cenige ge-
oaclitenwlsseling aangenomen.
Op voorstel der Commissie voer Schoons
Letteren werd eindelijk besloten in de drie
eerstvolgende jaren tezamen voor letterkun
dige doeleinden een bedrag van tenminste
ilOOO beschikbaar te stellen, welk bedrag
besteed zal worden volgens voorstellen dcor
do Commissie voor schoone L'etteren aan
de Jaarvergadering in te dienon.
Hierna werd gepauzeerd.
Na de pauze hield dr. .J .T. A. van Gifl-
neken S. J., te Oosterhout (N.-B.), een
belangwekkende voordracht over: „De beoe
fening der Nederlandsclie- dialecten"» die
met aandacht werd gevolgd.'
Spr. ving aan met de opmerking, dat de
beoefening der Ned. dialecten in ons land
in afwijking met andere landen niet popu
lair ie- De -taalgeleerden hebben in hoog
isolement de samenwerking met de beoefe
ning der dialecten niet gewild, zeer tot
schade van de taal zelve.
Na dit aan de hand van buitenlandsehe
taalbeoefenaars uitvoerig te hebben aange
toond, pleitte spr. voor de opriohting van
een tijdschrift voor de beoefening van No
derlandsche dialecten, waarvoor medewer
kers en correspondenten in alle deelen de3
lands moeten worden gevonden.
Personen, dio als correspondent willen
optreden, kunnen hun naamkaartje aan
spr. zenden.
Of hij de schouders onder dit tijdschrift
zal zetten weet hij nog niet. Gaamo zou hij
de leiding overlaten aan ecnige jonge man
nen. die hy echter gaarne zou steunen.
De vele sociale en moreele nooden dwin
gen spr. ook tot nog iets anders dan.louter
wetenschappelijk werk.
In do plaats van prof. dr. K. Sneyders
do Vogel, dio aan de beurt van aftreden
w.T.', en van den heer E. J. de- Meester, tijde
lijk bestuurslid, werden uit dubbeltallen be
noemd de beeren dr. G. J. Boeken oog en en
Dirk C-oster.
Tct lid dor Commissie voor Schoone Let
teren werd. in de plaats van den heer M.
Eraants. die wegens verblijf in het buiten
land zijn ontslag nam, benoemd mevrouw
A, van RhgnNaeff.
Hierna was de agenda afgewerkt en werd
ra rondvraag de vergadering met de gewone
plichtplegingen gesloten.
Hedennamiddag zullen bestuur ca leden
zich aan don gemeenschappelrjken maaltijd
in den huize Bruyos (voorheen huize Prius),
Rapenburg, vereenigen.
TWEEDE KAMER.
Zitting van gisteren.
De Kamer Icon niet vol er. Zelden of nooit
waren loges en tr.bunes b'j den aanvang zié
bezet als gisteren. De atmosfe.r was ge
laden Maar de met zooveel spannng to
gomoet gez'eoe dag gaf velïn wegens het
ontbreken van ieta z er buitengewoons te
leurstelling en de ztt ng einüigde met leeg©
loges en slecht bezette tr.'ban.\3.
Bestrijding revolutionaire woelingen.
Aan de orde is het ontwerp tot nadere
voorzieningen tot bestrijding dor revolutio
naire woelingen.
De VOORZITTER verzoekt den sprekers
van het spreekgestoelte gebruik te maken.
De heer RUfGERS (A.-R.) z;gt, dat de
belangstelling voor d.t ontwerp in hooge
mate geprikkeld is door de wijze, waarop
de obstructie er tegen gevoerd 13. Spr. her
innert aan de bestrijding, welke het ont
werp sedert de indiening ondervonden neeft
in de communistische en soc.-dem. pers.
De oppositie kaïn, naar spr. meent, alleen
den inhoud van het ontwerp betreffen Maar
de minderheid mag niet aan de meerder
heid dwaüg opleggen, fitt de vaststelling
var de agenda betreft-
Het ligt in den aard van de zaak, dat
er spoed betracht wordt met de behande
ling van dit ontwerp, gezien de strekkiüg
er van.
Het voorstel-Van Sasse van IJsseit be
trof een snelle of een miudïr snelle aan-da-
crde-stellóQg van het ontwerp; gewaarborgd
werd daardoor, dat er mog een week zou
verloopen voordat het ontwerp in behande
ling kwam. Met een beroep op „Het Volk"
betoogt spr., dat er voor het voorstel-Van
Sasse van IJsseit wel degelijk obstructie
is gevoerd.
Hierna komt spr. tot den inhoud van hot
ontwerp. Motiveert deze een felle bestrij
ding? Vier punten vindt spr. er in. Een
nadere uitwerking van het begrip „aanslag"
met een verzekering van de strafbaarheid
van een aanslag tegen onzen huidigen R>j-
geermgsvo'rm. "Het bestaande art. 94 is
daarvoor oinvoldoende.
Teh tweede worden strafbaar gesteld han
delingen, die strekken tot voorbereiding van
een aanslag op onzen Regeeringsvorm. H 6
gaat om het voorbereiden vau onwettige
verandering van onze constitutie.
Het derde puilt is de voorbereiding van
een omwenteling met buitenlandsehe hulp.
Het vierde betreft de opruiing.
Spr. merkt op, dat allerlei verkeerde op
vattingen omtrent het ontwerp gepropa
geerd zrjïn, m. n. in het stakingsmanifast
vah liet Ned. Verbond van Vakvereenigin-
grti. Beweerd wordt, dat het do3l g-*en an
der. is, da'n de leiders der vakbeweging te
intimideeren en de heer v. d. Tempel ver
klaarde hier, dat het otitwerp zich tegen
de leiders richt-
Men voorspelt nu ais gevofg van deze
z.g. „küevelwet" den dood van de vakbe
weging. Dat is ook in 1903 voorspeld, maar
het bleek geheel onjuist Spr. ontkent dan
ook. dat met liet ontwerp een aanslag ge
pleegd wordt op de vrijheid vah de vak
beweging.
Indiening en aanneming van hel ontwerp
is plichtmatig, de groote meerderheid vah
ohs volk wil geen revolutionaire woelingen
eh het komt met de rechtsovertuiging van
het volk overeen, dat zg, die zich daaraan
schuldig maken, gestraft worden.
Heeft mön ai het recht van opstand ver
dedigd, hooit is daarbij opgekomen voor
eén zeker recht van straffeloosheid voor de
leiders. Dat beroep vindt men in het mani
fest vah het N. V. V.
Spr. verwgst da'a naar de toestanden in
Duitschlatad en de onrust en onzekerheid,
daar heerscheind. door allerlei plannen ien'
geruchteh over de nieuwe Putsch van jinks
of vah rechts.
Instandhouding van orde en rust zgn in
liet belahg van het Nederlandscha volk; het
ï's eisch tot behoud vah af het goed, dat
reeds bereikt werd, eh h'efc behoud van de
welvaart. Ook daardoor is het wetsontwerp
gemotiveerd. Het brehgt gelgk recht voor
alleh en geen rechteloosheid. Er is ge
sproken van willige rechters, die ten dienste
van Nederland zouden staan; maar die Kent
Nederlahd niet.
Spr. zal vah harte zijn slem aan het ont
werp geveh.
De heer SCHAPER (S. D'. A'. P.) vraagt
liet woord krachtens art. 67 van het regle
ment' van orde. Hij wenscht een motie' voor
te stellen, om do wenschelgkheid uit te
'spreken, dat het kabinet grootendoels geheel
by de behandeling van dit ontwerp tegen
woordig is. j
Spr. verkriggfc toestemming van den VOOR
'Z1TTER dit voorstel toe te lichten en ont
vangt daarvoor 10 minuten spreektijd.
De heer SCHAPER (S. D. A. P.) betoogt,
dat de ernst van het ontwerp niet toelaat,
dat do Minister van Justitie kier al'een te
genwoordig is. Spr. waardeert den arbeid
van oezen Minister, al veroorlooft deze zich
wel eens eea grap.
De VOORZITTER verzoekt den spreker
niet persoonlijk te zrjn.
Do heer SCHAPER (S. D. A. P.) dient
dar. de volgende motio ia:
„De Kamer, van oordeel, dat bij de behan
deling van dit wetsentwerp, wegens de alge
meen© politieke strekking niet «dechts één
Minister, doch het gansche kabinet behoort
aanwezig te zijn; gaat over tot do orde van
den dag."
Niemand vraagt het woord over deze
motie, die daarna met 69 tegen 19 stemmen
wordt verworpen.
Vóór stemden alleen soc.-dem. ea revolu-
tionnaireo.
vo heer DRESSELHUYS (V.-L.) behoort
tot do leden, die blykens het Voorlotpig
Verslag de indiening van het ontwerp heb
ben betreurd om algemeens politieke red-e
nen. Dit ontwerp moest stof opjagen, ter
wijl er in de eerste plaats behoefte bestaat
aar. geestelijk evenwicht en samenwerking.
Sedert November 1918 zrjn de partijverhou
dingen verscherpt eo economisch nadeel is
toegebracht. Dit alles kan alleen terecht
komen door rust. De indiening van dit
ontwerp was een stap achteruit. Over de
gevoerde obstructie zal hg niet spreken.
De bele=d:gingen en buitensporigheden zyn
bedenkelrk en het wetje, dat van buitenge
woon geringe staatkundige beteekenis, is,
was dit al'.os niet waard.
Van een algemeen nederleggen van rlen
arbeid is allerminst sprake geweest op dezen
dsg. De volksmenigte, welke men over het
Puitenhof heeft zien wandelen, was slechts
eon zeer geringe poging tot voorbereiding,
om in de terminologie van het ontwerp te
spreken, tot een voornemen van een begin
van uitvoering is het niet gekomen. Het
Noderlandsche volk is verstandig genoeg
om te weten, dat, als er werkelijk een „worg-
wet" werd ingediend, daartegen geen sta
king noodig was. In de eerste plaats zouden
daartegen do vrijzinnigen opkomen. (Ru
moer en interrupties der soc.-dem.)
Do heer TROELSTRA (S. D. A. P.): Als
de V03 de passie spreekb
De heer DRESSELHUYS (V.-L.) acht deze
interruptie in hooge mate ongepast en onlo
gisch. De heer Troelstra weet heol goed, dat
cl e vrijzinnigen nooit tegen de vrijheid van
hel woord en d© vrijheid van drukpers
zijn opgekomen.
Nu het ontwerp er eenmaal is. moet men
het naar parlementaire zeden behandelen,
het beoordeeknd naar zijn eigen mérites.
Men heeft met 'n strafrecht-ontwerp te doen,
dat op noodzakelgkheidsoverwegingea moet
steunen. Vrijheidsstraf mag daarbij ia aller
uiterste noodzakelijkheid dienen.
Op de vraag of er noodzaak is voer anti
revolutie-maatregelen durfde spr. aanvan
kelijk niet bevestigend antwoorden. Wy zrjn
te dezer zake vryer geweest dan oenig an
der land.
Zelfs liet ontwerp, zooals het oorspron
kelijk werd ingediend door de Regeoriog,
was nog lichter, dan eenige wet op do ge
heel© aarde. Het oorspronkelijk ontwerp was
ontleend aan de Duitscho wet, die nu ver
scherpt wordt.
De heer MARCH ANT (V.-D.): En wat
helpt het daar ook!
Sos.-dem. interrupties: Ja! Juist!
De lieer DRESSELHUYS (V.-L.) verwijst
nog naar do wetgeving ja andere lauden
to dezer zake. Amerika heeft oen zeer
draconische wet.
In het algemeen gelooft spr. op dit mo
ment niet aan revolutie in Nederland. Er is
een zekere groep, die het zou willen, maar
zulko menschea zgn er altijd geweest. Aan
een groote groep, die werkelijk niet zou
terugschrikken voor eenig gewelddadig mid
del, gelooft spr. niet. Meent de Regeering
een dergelijk ontwerp noodig te hebben, dan
wordt echter de verantwoordelijkheid der
Kamers anders. Men hoort nu, dat er ma
chinegeweren over de grens gesmokkeld
worden en gerooide diamanten worden in
gevoerd. Als dit juist is, kan spr. begrij
pen, dat de Regeering met het ontwerp
kwam. Maar deze wet mag nooit verder gaan
dan naar gebleken bezwaren. Voor theore
tische bezwaren wil spr. de strafwet niet.
Uit de wijzigingen blijkt reeds, dat het
oorspronkelijk ontwerp te ver ging. en dus
een fout was; maar daaraan zou spr. nooit
zgn stem hebben gegeven.
De vraag is nu, wat de Regeering heeft
bedoeld met het ontwerp.
Het groote verschil bij het vóór en te
gen van deze wet betreft de interpretatie
van het woord: revolutie. De soc.-dem. ar
beiderspartij predikt reeds meer dan 50 jaar
do revolutie en niemand zoekt daarin iets
meer dan een omvorming langs democrati
sch en weg. Daartegen gaat het ontwerp dus
niet. Democratische hervormingen zijn hier
mogelijk langs parlementairen weg.
Bedoelt de Minister niet anders 'dan con
crete revolutieplannen le treffen, dan ik 'er
mS rem te praten; bedoeld hij de révolution-
r.siie propaganda te treffen, dan zou spr.
tegen het ontwerp stemmen.
Soc.-dem. interrupties: Lees dan de Memo-
rio van Antwoord.
De lieer DRESSELHUYS (V.-L.) gelooft,
'dat er bij de soc.-dem. een misverstand is.
gelgk de heer Rutgers betoogd heeft. Maar
Maar men moet het zeker weten.
Het minst sympathiek is spr. het artikel
tegen revolutie-bevordering met buïten-
iandsch geld.
De kwestie zit in het artikel betreffende
samenspanning voor een aanslag. Het ont
werp breidt deze aangelegenheid uit "tot
voorbereiden en bevorderen. Men vreest' nu.
dat met gebruikmaking van dit artikel spre
kers, drukkers en uitgevers vervolgd wor
den. Spr. geloofbhet niet; maar hrj twijfelt en
die twgfel wordt versterkt door de M. v. A.
Daar wordt gesproken van het bevorderen
van omwenteling. Men moet hier zekerheid
hebben. Daarmede houden de amendementen,
verband; de bedoeling is op dit pun1, duide
lijkheid te verkrijgen.
Spr. is het eens met hetgeea de liaer Rut
gers gezegd heeft over de rechterlijke macht;
maar er zgn nog opsnbare ministeries, hulp-
offcüeren van justitie, als burgemeesters,
enz., en aan hen mag men Ue zaak nieb
overlaten.
Er zal nog gevijld en verbeterd moeten
worden aan de artikelen van "het ontwerp.
Thans loopt het alleen over de vraag of do
Itegoering bereid is de Kamer nador ia te
lichten over de bedoeling van het ont
werp. Is bedoeld reactie tegen omwentel ngs-
pogingen in algemeenen zin, dan stemt spr.
tegen het ontwerp. Maar hrj vertrouwt, dat
het ontwerp zich richt tegen concrete revo
lutiepogingen.
De VOORZITTER zegt, dat het zijn be-
dosling is den spreektijd 7.00 ruim mogelijk
to stollen. Maar natuurlijk moet men reke
ning houden met <Lo andere werkzaam
heden der Kamer. Spr. wenscht, dat de al
gemeen© beraadslagingen Vrijdagmiddag
om 6 uren zullen eindigen. Er wordt dan
eiken dag tot 6 uren vergaderd. Spr. zal
den beschikbaren tijd naar billijkheid ver-
deelen over do verschillende fracties, naar
verhouding vau haar grootte. (Soc.-dem.»'
protesten)
Spr. stelt voor, dat do algemeenc be
raadslagingen Vrijdag om 6 uren zullen
eindigen.
Het voorstel wordt met togen 20 stom
men aangenomen.
Tegen stemden de soc-de-m. ©n revolutio
nairen.
Do VOORZITTERHet woord is aan
den heer Rink. Spr. deelt mede, dat- diens
fractie drie kwartier spreektijd krijgt.
De heer SCHAPER (S. D. A. P.) vraagb
het woord.
De VOORZITTER zegt, dat hij hierovef
niet het woord kan verleenen. Volgons het
reglement van orde verdeelt- hij den spreek
tijd naar billijkheid.
De heer SCHAPER blijft het woord vra
gen. Hij geeft den Voornifrter den raad op
dezen weg niet voort te gaan. Het gaat nieb
aan een kleine fractie, als do communisti
sche partij, die veel behing heeft bij dit ont
werp, een korter spreektijd t-e- geven. Hij
wil daarom spreken over de rerdeeling
„naar billijkheid"'.
Do VOORZITTER zegt, dat hc-t volstrekb
niet zijn plan is den communisten ook maar
3 kwartier te geven
Geroep: Geeft u dan een tableau de la
troupe.
Do VOORZITTER: Ik zal den spreek
tijd naar hillijkhcid verdeelen.
Op verdere interrupties zegt spr. nog,
dat de fractie van <len lieer Rutgers 13 man
telt; deze afgevaardigde heeft 3 kwartier
gebruikt. (Rumoer der 60c,-dem.).
De VOORZITTER: Uw fractie krijgt
voldoenden tijd.
Na verder rumoer cLolt do VOORZIT
TER incd'e, dat de eoc.-dem. fractie 4 uur
krijgt.
De heer TROELSTRA: Hoeveel tyi
krijgt do communistische fraotie
De VOORZITTER antwoordt hierop:
Drie kwartier. (Nieuw rumoer).
Do VOORZITTER hamert, en antwoordt
op desbetreffende interrupties, dat- de
heer Dresselhuys 40 minutar. gesproken
heeft.
De heer KOLTHEK (Soc. P.), zegt, dat
hij geen genoegen neemt mot do indeoling
van don spreektijd. Hij zal doorspreken.
Do VOORZITTER is bereid deverschil
lende fracties met hem overleg te doen
plegen.
(Er ontstaat opnieuw rumoer, waardoor
tal van interrupties onverstaanbaar wor
den do heef RINK (U -lx.) doet vorgeef-
eoho moeite ach verstaanbaar te maken;
de heer J. TER LAAN (S. D. A. P.) wil
schorsing der beraadslagingen voor overleg
over verdeeling van den spreektijd.
Na nieuw rumoc. schorst dte VOORZIT
TER do beraadslagingen voor eon kwar
tier, tcu einde de fractie gelegenheid to
geven tot overleg mei, hem over de verdee
ling van den spreektijd.
Na heropening deelt do VOORZITTER
mede, dat hij overleg heeft gepleegd met
de chefs der verschillende fracties; hij
stele nu voor Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Vrijdag do vergadering om elf uren
to beginnen.
Aldus wordt besloten.
Krachtens zijn bevoegdheid volgens heb
reglement van orde verdeelt- de VOORZIT
TER Ren spreektijd aldus: dab verkrijgen
roomsoh-katholioken 4 uur, soc-dcm. 6 uur
(bravo-geroep), Chr.-liist. uur, revoL
socialisten 3 uur, Kothek 3 uur. vrijz.-de-m.
%- uur, Unie-liberalen 30 minuten, v. d.
Lacr 20 minuten, A. P Staalman. 45 minu
ten, neutralen 20 minuten, anti-revolutio
nairen nog 30 minuten en Braat !a> minu
ten.
Do heer RINK (U. L.) beloogi, dal iu een «le-
mooratischen Staat met algemeen kiesrecht re
volutionaire woelingen niet kuuaen worden gc-
-duld. De minderheid heeft wel reoh'.en, maar de
meerderheid heeft plichleu.
Spr. treedt dan iu ceu beschouwing o'er de
eischcn, aan de strafwetgeving te stellen. Do
omschrijving in eon dergelijk sltafontwerp dient
zeer nauwkeurig te zijn. Aan hel oorspronkelijk
ontwerp zou spr. 111 geen geval zijn sleni gege
ven -hebben. De houding der oppositie aoht 6pr.
niet verdedigbaar; ingrijpende wijzigingen zijn
eenvoudig genegeerd cn de bestrijding is op den
ouden voel roorlgezet.
Op een vijftal punlen i- hel ontwerp sc-cr be
langrijk gewijzigd. De definitie van aanslag is
verbeterd: duidelijk blijkt tui, dal het een voor
bereidingshandeling moet zijn. Ten tweede zal
niet meer in het algemeen elke voorbereiding
strafbaar zijn; opgenomen is een aantal gepre
ciseerde handelingen. Ten derde is de strafbaar
stelling van invoer van voorwerpen uil het bui
tenland nader beperkt. Ten vierde is de oprui-
ig nader omschreven.
Hel belangrijkst is, dat oen definitie van hot
begrip omwenteling werd opgenomen.
Intussehen kan spr. zich met het gov ijzig de
ontwerp niet vereenigen; er zijn nog te veel
