$o. 184S8
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 5 Mei
Tweede Blad. Anno 1920.
UIT DE RAADZAAL
Tooals we vóórzagen, heeft één Maandag
■.;et 'voldoende gelegenheid geboden om
■foor de restanten van do voorlaatst© zit-
heen te komen Opnieuw i3 een restant
afbleven dat naar wc vermoeien, nog wel
-ee dagen in beslag zal nemen. Zelfs den
ten we sterk, dat de torste drio Maanda
gen in successie gebruikt zullen word«,
'K-ar de voorzitter aankondigle, dat, nieuwe
Kihten er aan zullen worden toegevoegd,
w o do inrichting van den ontsmet tings-
feenst ctc' En datdes t0 cer' waar do
raad blijkbaar er niet aan denkt om af-
litend to doen van politieke steekspelen, po-
Biricko koorddansfcrij en wat dies meer zij.
Ke nadcrende verkiezingen drukken te zeer
Kaar stempel reeds" bij. voorbaat op-do
^'^raadsvergaderingendie-zoo verleidelijk "do
Klnc bieden om elkaar een vlieg af te van-
Been
g Eergisteren is toch weer een. druk gebruik
Kcraaakt van elko mogelijkheid, om elkaar
Ken hak to zetten en een bod lo doen naar
■de kiezersgunst Lustig heeft tie politieke
Kweep weer door de raadzaal geknaldNu
En dan even treffend, z.oodat er felle beroc-
Ering kwam- Af en loo vlogen de spaanders
Eraf!
E Reeds te vaak hebben wij gewezen op hot
■weinig hartverheffendevan. het brengen
Bvan do politiek op haar smalst in do raad-
Eaal, waar alleen thuis hooron do algemeono
■gemeentebelangen bij welke behartiging
■de groote politieke lijnen nimmer afzijdig
■zullen bunnen staan, dat zij erkend, om
■nogmaals daarop nader in te gaan. Wan-
■ncer dat evenwel bovendien gepaard gaat
■met persoonlijke hatelijkheden in zoo felle
■mate als Maandag j.l., dan verdwijnt vrij-
Kwol het laatst gebleven decorum finaal.
Hot was ditmaal de socialistische fractie,
dio zich bijzonder onderscheidde door offen-
■eioven van persoonlijke aard en van w er-
Ken op het lriezersgcmo ij ijl breedo lagen.
■!AUeon de heer Knuttel overtrof haar een-
■maal, toen hij verklaarde, dab hij feitelijk
■slleon in den raad zat, om de socialistische
■„broeders" te controlcoren! 'b Gcmcente-
Ibelang werd toen geheel in een hoek gesnie-
I Speciaal do strijd tussohen de rooden en
Idea vuurroodo was af en toe zeer heftig.
Des hceren Knuttel's stem sloeg zelfs eens
lover, toon de heer Dubbeldeman licm Wei
ll nig parlementair stommeling toeriep, maar
Iintervenfcio van den voorzitter bracht den.
communist tot bedaren.
Waar ons verslag overigens do diverso
instantanécs der persoonlijke aanvallen
heeft gegeven, zullen we daarop Diet vcr-
der in gaan, om ons tot de z.uken zelf te bc-
j palen.
Drie kwesties hebben, goed beschouwd,
den dag gevuld in deze volgorde: intcrpel-
latie-Dubbeldeman, salarisherziening van
heb gomeente.personeel en do voorgestcldo
- v&rhooging der belastingen op do publieke
vermakelijkheden, waarvan do laatste do
I meest zakelijke behandeling genoot,
i Do interpellatie-Dubbeldcman werd, zou
den we haast zeggen, een soort drama,
waar interpellant. ten slotto niet voldeed
I aan het vermogen, om precies in een motio
I te kunnen neerleggen, waarop het aan-
I kwam. Toen co voorzitter, o wond orlijk
I schouwspel, zoover ging, door zijn tegen-
I standers hoffelijk den weg te wijzen, waar
l'net heen moest, hinkte do heer Dubbeldc-
I man feestelijk en bleef in zijn verwarring
r ronddolen. Do heer Knuttel formuleerdo
I daarop een motie, /aarin uitdrukking werd
I gegeven aan wat verlangd werd
Do interpellatie betrof, gelijk men zal
I hebben gelezen, do ten-uibvoer-legging door
I B. ea W van do regeling tot nitkcoring in
I eens aan dc arbeiders in gemeentedienst.
[Do heer Dubbeldeman had bij wijze van
steekproef een aantal namen van personen
overlegd, die niets ontvangen hadden cn
l'z. i. toch wel in aanmerking kwamon.
I Hoewel 'oij c?e verdere discussie bleek, dat
B. en W. zich haddon gehouden nan do re-
I geling, zooals- die luidde, zich stellend op
■hst standpunt, dat als datum voor den
band tusschen gemeente en personeel gc-
I nomen moest worden 1 Jan. 3919, wildo dc
heer Dubbeldenum niettemin cie door hem
I genoemden alsnog do uitkccring zien toc-
gekend, hetgeen hij later toen hem terecht
FEUILLETON
DE HOEVE lU 'T BROEK.
Een roman uit Masoeren
door RICHARD SKOWRONNEK.
(Nadruk verboden.)
135)
„Goed zooLaat ons dan naar mijn zwa-
I' 8er Sparka's bierhuis in Schikorron gaan.
|Dan ben ik ook zeker, dat ik buiten dc gen-
I darmen en da grensjogers om mijn glas bier
I rustig drinken kan."
j Jan trok een lang gezicht.
„Wil je zoo ver, tob Sehikorren 1"
I „Ja, mijnheer, wat hadt u gedacht?"
I «Nu, bijvoorbeeld fkiar Baginskcn. Daar
is oogstfeest in de i erberg men hoort een
I beetje muziek, kan misschien ook een ronde-
I dansje meedoen
I pdan uitte een zucht van verlichting en
j UZ°h schoen heel niet bemerkt to hebben,
I hoe handig hij het l ad a ingelegd. Dezo
krabde zich achter de noren.
„Maai-, meester, geloof mij, die in de
I rpSmskèr herborg feest vieren, zijn dc
ogdans, en daarbij /ouden wij beiden pas-
1°^ Cen paar varkens op een Jodenbrui-
Bovendien zijn do Bogdans ons niet
j Soed gezind, zoodat oij liet zwaar to vcr-
'n Woord3n hebben. Ik voor mij licb er
geen vrees voor, maar
Jaj] rekte zich uit.
j „Wat bedoel je? Wil je daar misschien
^zeggen, dat ik daar bang voor ben?"
„iNeon, mijnheer 'r Tk vreesde alleen, dat
hpg niet zoo geoefend bent in. 't vechten."
1 'a' dat mijn zorg zijn."
werd opgemerkt, dat in dat geval c:.k an
deren nog in de voordeden der uilkcerlng
dienden te deelen, aanvulde met cen clau
sule „en allen, die met hen gelijkgerech
tigd zijn."
Do voorzitter mocht nog zoo overtuigend
aanvoeren, dat verdere uitkccring alleen
mogelijk werd bij verandering van den da
tum 1 Jan. 1919 in een later g('Stelden, do
heer Dubbeldeman verkoos die richting niet
en stelde toen voor oen -raadscommissie in
te stellen tot onderzoek i-.r.ar de begane on
billijkheden. Onbillijkheden, bij handhaving
van den datum riet te vinden, en, al wer
den ze gevonden, toch slechts door B. en W.
die alleen, de heer Do Lango zei het te
recht, de uitvoerders bliiven van raads
besluiten, te niet zouden kunnen worden
gedaan. Op zijn 1-est was bet dus dc weg
op - zevenen,- dien do heer Dubbeldeman
voorsloeg.
Zooals reeds opgemerkt, dc heer Knuttel
nam de practische zijde cn stelde voor ver
vanging van 1 Jan. 1919 door 1 Sept. 1919,
waardoor nog een aantal personen in aan
merking zouden komen.
Zonder dezen ook in verste verte dit
buitenkansje te misgunnen, achten we het
niettemin juist, dat do raad niet op dezo
wijziging inging. Straks kon men dan wel
weer aankomen, om :iog meerderen to doen
genieten met een datum van 30 Sept. om
het uiterste maar direct to nemen. Een af
gedane zaak moet afgedaan blijven, wan
neer geen extra-redenen als grove verzui
men of zoo tot nieuw aanroeren dwingen.
En daarvan was geen sprake.
Allp.p.n de heer Kuivenhoven versterkte
bij de stemming den rooden vleugel van
beiderlei .schakeering.
Na do pertinente ontkenning door wet
houder v. d. Pot,, dat aan clo lichtfabrieken
een bijzondere categorie arbeiders waren,
de z.g. los-vasten, waarmee do heer De la
Rio aankwam bij juist-blijken zou dit in
derdaad een- reden tot herziening hobben
kunnen opleveren mecnen .too daarover
te kunnen zwijgen,
Iioewèl we het niet direct willoa beweren,
had do s. d. fractie toch in ieder geval do
schijn togen zich, door thans te komen met
zulko uitbreidingsvoorstellen tot uitdeel in-
gen van gaven uit do gemeentekas, omdat
het tegen verkiezingen loopt
Daarop volgde behandeling der loonsta-
ten B en O (die der politie cn personeel
van markt- en havendienst). Staat D. die
der overige ambtenaren is uitgesteld tot
Maandag a. a. Naast principieel© kwesties
als het al of niet afschaften van klassen
bij politie en brugwachters, kuceg men uit
den rooden hoek een stroom van amende
menten, bijna alle tot verhooging der loo-
nein, slechts één enkele tot verlaging, n.l.
van de salarissen i-er inspecteurs van poli
tie. Do heer Knuttel vilde :.icr en daar
nog aan, terwijl do Katholieken in 't ge
weer kwamen voor de. brugwachters evenals
do heer A. Mulder.
Bij voorbaat stond vast, dat de amende
menten-stroom op een fiasco moest uit-loo-
pcn. Hadden B. en W. tooh do vorige maal
als stok achter de deur gezet, «lat rij bij
verder gaan dan do voorstellen luiden, do
heelo regeling /ouden terugne-ien, waar
aan de wethouder van financiën do lieer v.
d. Pot, zelfs voor hem de portefeuille-
kwestio verbond, ditzelfde wapen mankeer
de nu, van zelf sprokend, evenmin. Alles
kelderde dan ook, behalve 't voorstel der
katholieken, die den brugwachters cen f 1
meer bezorgden.
Hoewel men ironisch wethouder v. d. Pot
toevoegde: „daar ga je", heeft dezo kleine
wijziging het betreft een 25 personen
natuurlijk geen gevolgen. B. en Y\r. gaven
zelfs eigener beweging <len liavenrecher-
chcurs ook f 1 meer, zooals in da lijn lag.
Wat de principieel© kwestie der klassen
betrof, heb waren de welbekende pro en
contra, die men te hooren kreeg. Vooral
na het betoog van den voorzitter ton aan
zien der politie, waarbij hij deed uitkomen,
hoe de le klasso. feitelijk allo agenten om
vat, do 2o klasse degenen, dia nog gepro
beerd worden, verbaasde het ons met dab
bij do politie de klasse werden gehand
haafd, maar bij de brugwachters was do
verdediging heel wat zwakker, om riet te
zoggen onbevredigend.
Het debat heeft den brugwachters, veiv
„Nu, vooruit dan," zei Guzek, „wij zullen
dus op het Bogdansche oogstfeest gaan
dansen!" Hij boog voorover cn haalde van
onder zijn bed een eiken knots van meer
dan een arm lengte, die aan het dunnere
uiteinde een leeren reep had. Hij liet hem
door do lucht knallen en lachte tevreden.
„Dio is beter dan een pistool, want hij
is zestigmaal geladen. En voor u snijd ik er
aan den zoom van net bosch precies zoo cen,
want men kan nooit weten hoe van do zijde
der Bogdans de oegroeting zul uitvallen.
Misschien zijn zij heel vriendelijk tegen ons
en noodigen ons aan do ecretafel te zit
ten. Maar dat geloof ik toch niet; veeleer
dat er vandaag nog klappen zullen vallen.
Nu is de vraag maar wie zo krijgen zal"
Zij hadden reeds cen goed eind van den
weg afgelegd, die langs het hoögo woud
naar het cüorp Baginsken voerde, stilzwij
gend naast elkaar voorfcloopende. Jan word
dóór ongeduld voortgedreven, zoodat do
oudo naast hem zich geducht moest haasten
om hem bij te houden. Nog maar een klein
halfuur en hij zou de zekerheid hebben, of
zijn klein, bruinharig incisjo nog leefde.
Wat clan verder zou gebeuren, wist hij niet.
Of hij den langen, weorzinwekkendea jon
gen, die naast haar zat cn zijn arm om haar
heen legde, zon neerslaan, c>£ zich stil op
een afstand houden, omdat zij beiden op
dezo wereld toch niet vereonigd konden wor
den Dab moest zich alles later open
baren. Nu dacht hij aan niets aiders dan
haar eindelijk na de scheiding, die hem een
eeuwigheid leek, weer te zien, haar lief ge
zichtje met de groote, donkere oogen.
Guzek zag hom af cn" toé "van ter zijde
aan, verheugde rich ever zijn vlugheid cn
zijn knap uiterlijk. Wat stond hem do jek-
mocüen we, in iéder" geval een snelle.re pro
motie gebracht!
Staat B cn C zijn, afgezien dan van dc
f 1 voor brugwachters en havenrechercheurs
ongewijzigd aangenomen.
Staat D geniet de eer. van eveneens cen
stroom van amendementen, voor iedere- ca
tegorie, mconen we. Dus dat belooft nog
wat
Afgedaan is reeds een motie v. d. Zeeuw,
om do salarissen van af f G909 niet te ver-
hoogen. Gezien het feit, dat andere gemeen
ten anders oordeelen, zou Leiden door aan
neming daarvan zich zelf een, strop om d'en
hals hebben gedaan, ook door vergelijking
met de loonen in 't particulier bedrijf. Men
zou hier niets dan uitschot krijgen bij aea-
tures, terwijl de thans hier aangesteldon
wel spoedig de biezen naar elders zouden
pakken.
Bij de allerhoogste loonen zal echter nog
wel cen hartig woordje vallen en of dezo
er ongewijzigd zullen komen en niét ver
laagd zullen worden
Tot slot do verhooging der belasting op
de publieke vermakelijkheden, thans 10
pet., maar door B. cn ÏV. aldus voorge
steld: 10 pet. voor. muziek en zang, 15 I'd.
voor toonccl, 20 pet. voor tie rest.
Op zich zelf is deze belasting, uitgevon-
acn als zo is, om do gemeente.indirect aan
geld to helpen, al niet bijzonder sympa
thiek. Naast het. recht van bestaansmoge
lijkheid heeft ieder toch een rechtop ont
spanning, uitspanning, hoe men het noe
men wil. Bekend genoeg is, hoe in tiet oudo
Rorao al geëischt werdpanem et eircenses
(brood cn spolen). Ieder moet voor zich uit
maken, hoo hij die ontspanning wil zoe
ken, binnen de perken van moraal etc.
natuurlijk, dit spreekt van zelf. Logisch
doorgeredeneerd zou uien - dus, wil men bet
vermaak belasten, ook degenen moeten tref
fen, dio dab zoeken in de natuur of waar
ook en niet alleen bij lütvpermgen, opvoe
ringen, enz. De een voelt nu eenmaal be
hoefte hieraan, do ander daaraan.
Do belasting bestaat nu echter, de al heel
verleidelijke theorie volgend: wie zo niet
betalen wil, dio kan het laten, c'us verder
niet meer daarover.Maar onsympatliicker is
daarom nog 'n voorstel tot verhooging ge
lijk nu gedaan werd, temeer, waar dezo ge
lijk drukt. Van alle rangen, wordt hetzelfde
percentage geheven, hotgeën natuurlijk
voor do hoogere de belastingsom weliswaar
hoogcr maakt, maar van progressie in volle
betcekcnis is geen sprake.
Een kat in nood doet vreemde sprongen,
zegt een spreekwoord en <-:t is van toepas
sing op deze verhooging. B cn W. moeten
meer geld in het latje hebben, hier is een
pracht-gelcgenheid
Het voorstel van B. en W. had één ding
voor op do door de hceren De Lango en
Oostdam ingediende amendementen, resp.
voorstellondovoor alles £0 pi t. en 20 pet.
voor tooncel, waardoor de raiddklste klasse
verviel nl. dit, dat net rekening hield met
de toestanden, waarin de soorten Vermake
lijkheden zelf zich bevonden en eenigszins,
zij het wel wat ver gezocht, met paedago-
giek.
Dat een gemeente alleen maar moot let
ten op de vraag: hoe kom ik san centen,
eenigszins plat gezegd, zooals de heer Oost-
dam opmerkte, getuigt o. i. van een reld-
zarno oppervlakkigheid, waartoe zwijgen
het beste is. Dat de raacl ten slotte met 15
tegen 14 stemmen van links stemde al
leen de heer Leman, Huges' opvolger voor
het amendement Oostdam aanvaardde,
spijt ons ten zeerste, waar het toóncel tooh
reeds zoo gehandicapt- is en een zwaren
strijd om het bestaan moet voeren.
Bovendien heeft Leiden o. i. daardoor
een niet gering te achten nadeel te vree-
zen en dat is, dat het peil der stukken, dat
men juist zoo gaarne zag verhoogd, zal doe
len, daar da diverse gezelschappen liever
hier zullen komen met stukken, waarvan
de opvoering hun weinig kest en dat zijn
vrijwel allemaal stukken zonder beteekenis
dan mot werkelijk groote werken, die
naast veel krachten gewoonlijk decors etc.
-eisolien. Temeer, waar Don Haag zoo cJickt
bij ligt, een niet gering te schatten factor,
waarover thans reeds wordt geklaagd.
M. a. w. zal van verhooging van het peil
van kunstontwikkeling van heb volk nie
mendal komen,
kor met den groenen kraag goed, die hij in
do stad had gekocht te gelijk met do ge
spannen broek cn. do liooge kaplaarzen
Hij had niets meer van dsn schoolmeester;
maar hij zag er als een echte jonge heer uit,
en daar bij het nieuws Zondagstenuo pas
bad aangetrokken, toen rij uit- het moeras
op den vasten zandweg waren gekomen,
blonk alles van den nieuwen glans.
„Wat zullen de kleine vrouwtjes wel zog
gen, mijnheer, als je daar zao opeens mid
den in do kamer etaat? Pas eens op, zij no
men do rokjes met de vingertoppen op,
dnnson in cen kring om je heéa en beginnen
to zingen:
„Zeg, wat ia do wals toch mooi,
Die ik met je dans.
Ieder meisje roept -iu yrij:
Ferdinand, hoe mooi ben jij
Samuel Guzek lichtte do tippen van zijn
jas sierlijk met twee .ringers omhoog, kraste
met zijn grove stem de wijs bij de woorden
van het oude dansliedje sn hobbeldo met
zijn lango bcenen eenigo walspassen over
den weg, zoodat Jan onwillekeurig moest
lachen.
„Zij zullen het wel laten! Er rij"n daar
toch nog meer jonge mannen?"
„Ja zeker." zei Guzek, niar geen van
allen kan rich met u vergelijkenEn listig
voegde hij er bij: „Ik ben enkel maar
nieuwsgierig, wat er voor meisjes zullen
zijn en of wij voor de moeite vnn onzen lan
gen tocht beloond zullen worden?"
Jan haalde de schouders op.
„Ja, als je het niet weet, rilan kan ik het
ook niet weten!" Het onderwerp beviel
hom niet on hij trachtte zoo gauw mogelijk
op cen ander te komen
„Hm ja, wat' ik zeggen wilde, je hebt
Hierin ligt reeds besloten, -dat wij het to
taal oneens zijn met den 'neer De Lange,
dat tooncel geon opvoedende kracht, heeft.
Wij zijn integendeel overtuigd, dat van
ernstig werk een grooto opbouwende kracht
uitgaat, gelijk trouwen? ok door minister
Do Visser, wel niet direct partijgenoot',
maar toch geestverwant van den heer Da
Lange, wordt erkend ch.-or zijn plannen tet
subsidievcrlccning aan tooneel etc.
Des hecrcn De Lange's apodictische ver
klaring, hoewel hij zelf erkende, nooit naar
den schouwburg te gaan, is zeker sterk.
Hoo lean men oordeelen zonder ervaring?
Trouwens, van niet-ervaring .sprak ook
des heeren Do Lango's verklaring, dab al
leen stukken mot oen luchtje volle zale/t
trekken. Do practijk leert gelukkig andcis,
zooals ook uit den raad terecht wercl op
gemerkt. van allo zijden, zelfs van R.-K..
Door het aannemen van het amendement.
Oost-dam vcrviol cen amendement Knuttel,
dat precies een antipode daarvan was, nl.
óm do belasting voor het tooncel op 10 pet.
te handhaven. Het zou óns het beste heb
ben geleken.
Do heer Heemskerk probeerde nog do
sport-, over welker opvoedende kracht te
genwoordig toch wel eensgezindheid
hcerscht, onder do 10 pet. tc brengen, maar
oc«k dat mocht niet baten.
Waarom muziek cn zang nu nog wel uit
verkoren zijn Dezo blijven toen restec-
ren onder 10 pet., do rest wordt 20 pet.
Na heb afdoen van ccnige kleine punten
ging do raad ten slotte cm elf uur een
heelo verbetering, waarvoor wij erkentelijk
'zij'n uiteen.
TWEEDE KAIEÜ
y ergade ruing van gisteren.
Ontwerp Lagcr-Ondcrwijs-wet.
Artikel .3 wordt z. Ir. st. aatogeuomen
Art. 4 (buiteingewoon lager, onderwijs)
wordt z. h. st. aangenomen.
B\j art. 5, bepalende, dat openbare scho
len zijn, de lagere scholen, opgericht ;sn
onderhouden door het llijk of de gemeenten
.en 'dat de overige bijzondere sciiolia zijn,
licht de heer K. TER LAAN (S. D. A. P.)
eer, amendement toe, inhoudende, dat schen
kingen aan een school of aan een inrich-
tot opleiding van onderwijzers geheel tan
goede komen aan alle scholen van dez.'Lfde
soort binnen dezelfde gemeente.
Spr. betoogt, dat, nu de scholen de volle
100 ,pCt. krijgen yan al hetgeen zij nooiig
hebben, het niet aangaat, dat een bepaalde
school door schenkingen boven anderen
v;ordt bevoordeeld. Waaneer dit wordt toe
gestaan, is financ.'eele gelijkheid onmoge
lijk. Daarom behoeren schenkingen ten
goede te komen aan alle scholen van de
zelfde soort in dezelfde gemeente. Bepaalt
men dit niet, dan zal do bijzondere school
de beschikking kunnen krijgen over allerlei
fondsen en aldus een voorsprong verwerven.
Vain de aanneming van dit amendement
hangt af de stem, door spr. over de wet uit
te brengen.
De heer KETELAAR (V.-D.) acht het
amendement onmogelijk uitvoerbaar. Spr.
meent, dat de beer Ter Laan de zaak van
den verkeerden kant aanpakt, en noemt voor
beelden, dat oud-leerlingen, als blijken van
belangstelling schenking-n doen bijv-, vaa
Indische vlinderverzamellngen e. d. Ook
zou het verboden z'rjn landkaartr-n e. d.
cadeau te doen.
Spr. acht het onjuist, dat de neef Ter
Laan. als hij nu z'rjn stom over het ontwerp
van dit amendement laat afhangen, het be-
vredigimgsrapport ondertekende. Hij had
zich daarvan dan, evenals wijlen den. heer
Tydeirnn, moeten onthouden.
Daarom geeft spr. ia overweg'ng het
amendement in t9 trekken; bij art. 2G en
96 kan men de zaal; nader hezen.
De heer VAN DER MOLEN (A.-R acht
het amendement schadelijk voor do pa ticu-
liere belangstelling. Voor spr. is het am-n-
doment onaannemelijk.
Dc hoer LOHMAN (C.-II.) betoogt, dat
zjj, die do op subare school willen bevoor-
deelön, dat evenz&er lcunnen deen.
Er is ook zooveel achterstand teu aanzien
van de inrichting van hab bijzonder onder
wijs, dab er geen reden is om ts verbieden,
daareven heb woord „weg" genoemd, zou
den wij bet ons niet wab gemakkelijker
kunnen maken, in plaats van ons, zooals
tot nu too voor heb door het water gaan,
uit to Ideeden, als men nie'c met ratte klee-
ren wil blijven loopen? Zouden wij ons niet
een boot kunnen aanschaffen, of cen vlot,
wat mij betreft 1"
Samuöl. Guzek schudde 'net hoofd.
„Daar hob Je ook (Dikwijls aan gedacht,
want als do herfst ten einde loopt, is het
geen gekheid, door liet ijskoude water te
waden. Maar f-en hoot aanschaffen, dat
gaat niet, dat heb ik uw vader op handslag
moeten beloven, toen oij mij don weg door
het Brockmccr icercb gaan. Hij had het zijn
vader weer gezworen f.n zoo voert, want
van den beginno af is dezo weg alleen aan
do heeren van den Broekhof bekend. Maar
niet allen mochten crisn kennen; enkel
slechts do heer, zijn oudste zoon en do ge-
trouwste knecht. Zoo heb ik heb i-crst ge
weten na den dood van mijn vader, die vóór
mij do Baginsky's diende, en zoo heb jij hot
mij moeten zworen, nadat ik je voor het
eerst do merkteokencn had geleerd, 3at je
dit geheim uitsluitend aan je oudste zoon
zou openbaren en aan bem, die na mij jo
vertrouwdo knecht zou zijn. Het is nie-fc
voor niets, dat je gezworen hebt-, dezen
weg door het meer nooit anders dan op je
voeten te gaan!" Samuël Guzek was eens
klaps zeor ernstig geworden en rijn stern
klonk bijna plechtig.
„Nu ja," rei Jan, „dat heb ik gezworen,
maar zonder er veol bij te denken! En
eigenlijk is bet toch in strijd met het ver
stand."
Samuël Guzek zag zijn meester afkeurend
aan.
„Daar hebben wij niet re-ar te vragen,
dab die achterstand wordt ingehaald door,
bijzondere schenkingen bijv. echooimeube-
ler, enz.
De lieer VAN RAVESTEYN (Comm. P.)
zegt, dat uit de rede van den heer Lobman
blijkt, dat do finoncièo'e geiijkste l ng neer.
komt op bevoorrechting van het bijzonder
onderwijs. Spr. verklaart zich tegen het
aanvaarden van schenkingen, maar de re
dactie van het amendement is geheel onjuist.
Do heer OPTO (U. L.) spreekt in gelijken
zin. Hjj acht het toelaten van schenkingen
cen middel tot oneerlijke concurrentie. Ge
lijk staat men weer, als de openbar© school
recht krijgt om uit do openbare kas" hoo
gere salarissen to ontvangen. Laat men er
kennen, zegt spr., dat het eon onmogelijk
heid is de gelijkheid geheel en al te ver
krijgen. Daarom moet nun van links en
"rechts pogen, om, als or dcor schenkingen
ot legaten oneerlijke concurrentie mogelijk
is, dit te voorkomen.
Do heer KOOLEN (R.-K.) ontkent, dat do
"biji-ondcra school een voorsprong zal krjj-
gen, want de voorstanders van het bijzonder
ouderwijs zullen, nu de gelijkstelling' er is,
liun geld lang zoo ruim niet- meer geven,
maar het liever voor andere doeleinden be
stemmen. Er moet naar cen, ander middel
"gezocht worden om te voorkomen, dat do
bijzondere scholen in bijzondere mate be-
vxrrSèeld worden, ten nadeele van het open-
Daar enderwijs. Spr. meent, dpt het alge
meen bevrediging zou wekken, als onder da
vor-rn aarden voor subsidieering werd opge
nomen de bepaling, dat het schoolbestuur
mei; de salarisregeling niet mag gaan boven
dio van het Bezoldigingsbesluit.
De heer RUTGERS (A.-R.) bestrijdt het
amendement.
Do Minister van Onderwijs, de heer DE
VISSER, zegt, dat de vorm, waarin het dénk-
Deeld van den heer Ter Laan is gegoten,
niét voor aanneming vatbaar is. Vólgens
hot amendement zouden do schenkingen zelfs
ever de niet-gesubsidicerde scholen ver
deeld moeten worden.
Om den vorm is het amendement onaan
nemelijk.
De indiening van het amendement heeft
spr. trouwens reeds verwonderd, waarvoor,
hij verwijst naar de notulen der Bevredi-
gingscommissie. In dezo commissie heeft
de heer Troelstra gesproken over de prac-
tisc-he onuitvoerbaarheid van het denkbeeld-
Ter Laan. Principieel had do heer Troaletra
geen bezwaar tegen schenkingen. Do heer,
Tydeman stend op het standpunt, dat belde
takken van onderwijs dezo vrijheid moesten
hebben. In do Bevredigingscommissie was de
heer K. ter Laan de eenige tegenstander
van steun van particuliere zijde. Het artikel
ris ten slotte stilzwijgend aangenomen, zooals
het thans ook in de wet ligt.
Men moet het volk in do gelegenheid stel
len het onderwijs in zijn geheel zoo ruim
mogelijk te steunen. Bij het hocger onderwijs
heeft men trouwens ook die vrijheid van
particuliere giften.
Intusschen geeft spr. toe, (lat een unfaire
concurrentie moet worden voorkomen, en
nu zit er in deze zaak iets, dat teu nadeeki
van de openbare school zal kunnen strek
ken. Spr. verwacht, dat er verschillende
groepen van voorstanders van neutraal bij
zonder enderwijs zullen komen en zoen
groep kan trachten een verdienstelijk school
hoofd van heb openbaar onderwijs to krij
gen, tegen een hooger salaris, dan volgt,
daaruit, in 'b algemeen, dat de .openbars
school niet alleen met de minder begaafde
kinderen, maar ook met de minder begaafde
leerkrachten blijft zitten.
Hiertegen moet iets werden gedaan. Spr.
heeft hiervoor gedacht aan iets als door
den heer Kooien is aanbevolen. Daartoe ia
hij bereid aan art. SSbis (subsidievoorwaar
den) toe to voegen, dat de onderwijzers
boven en bohalve het officieel© salaris geen
toelage of verhooging genieten, tenzij we
gens het bezit van een bevoegdheid__van
bijzonderen aard, bijv. voor het onderwijs in
ee godsdienstige vakken.
Spr. geeft intrekking van hel amendement
in overweging.
Do heer K. TER LAAN (S. D. A. P.) te-
piiceévt en trekt zijn amendement in.
Maar spr. zal tegein heb ontwerp stemmen,;
indien niet bevoordeeling van het bijzonder
ohdenvijs ton gevolge lieeft een dergelijke
bevoordeeling van het openbaar onderwijs^
mijnheerZij, die vóór jo op den Broekhof
zaten, hebben dezo >/ot uitgevaardigd, en
'het betaamt ons, dezo ivct te handhaven,
zooals zij ens is gegeven cn niet na to vor-
schon cf zij nu nog redelijk is. Waar zou
het heen mootcn, wanneer jo als eigenaar
nu al begint to tornen aan hetgeen je voor
ouders jo bobben nagelaten, cn lo vragen
of het wel verstandig is cn in eten nieuwen
tijd past?
Jo zoudt dan evengood kunnen vragen of
het verstandig is, dat de heéren van don
'Broekhof söhout van do gemeente zijn, niet
bij keuzo van do ander o boeren, maar oih-
cïafc him vaders dit ook waren, cn geen
memsch zich horinoren kan, dat bet ooit
anders is geweest! Het moet je streven zijn
geen duimbreed af to wijkon van hetgeen j e
vaderen jo hebben nagelaten. Yc-or het af
graven zorgen do anderen welvan boven
de heeren, dio aan der rogccring zijn cn al
lerlei nieuwe wetten n-akea, van beneden
de boeren cn onderhoorigon, wier vaders in
vroegere tijdon lijfeigenen waren van dezen
hof. Je staat, in hnt midden cn moet je ver
weren. Wanneer jo dus geen acht- gr.cft op
de kleinigheden, dio je overkomen, hoe wil
je dan voor do groote gevaren waken? Het
is niet zoo veel meer wat jo te verdedigen
hebt, jo hof cn het schoutsambtAls jo jo
dit ook laat ontnemen, dan ben je een boer
zoo goed als do andoren, en er is dan geen
onderscheid meer tusschen u en do Bogdans,
de GrincDas, do Pawlowski's cn de anderen.
Aan jo voorvaderen behoorde"hier alles toe
zoover jo maar zien kunt. Er was teen gocn
Dorsackcr cn gocn koninklijke vorst. Het
heette alles Baginsky, van Deugossen tot
Schikorron cn ver t-vt over het Raygrod-
rneer, waar nu alles Poolsch is."
(Wordt vervolgd.)
