Mo. 15544©
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 21 April
Tweede Stad. Anno 1920.
PERSOVERZICHT.
Belastingen. Wij vermelden uit
,DE HAAGSCHE POST":
Piepen in. een courant lean niot moor kei
pen! Wij moeten betalen voor eigen lakskeld,
waaraan het is to wijten, dat ons land wordt
beheerd door partijmannen, die op kosten der
schatkist vijftig jaren, lang schikkingen met
elkander zjjn aangegaan om door inkompe-
tenten of verkwisters, die niet tot zakelijk en
zuinig beheer in staat bleken. Straks komt
het nog zoover, dat wij ons hebben on houden
kunnen afdragen ter betaling van rente op
schulden, voortgesproten uit verdwazing, en
voor salarissen voor het steeds in omvang
toenemend beainbtenlieir, Inderdaad is liet
volstrekt noodzakelijk, dat de zaak eens goed
op pooten gezoi' wordt.
Ia dit wel zoo moeilijk? Waar betaalt
meD zqD belastingen uit?
Do successierechten uit zijn kapitaal en
nagenoeg alle andeïo belastingen uit zijn
inkomen.
Het bedrag van het inkomen is do voor
naamste (ik zou bijna zeggen do ccnige) zui-
■yerc maatstaf voor de draagkracht. Weg
met alle knepen in lie! duister! (o.a. indirecte
belastingen)- Laat ons nagenoeg alles oprui
men en er een enkele belasting voor in de
plaats stellen! De grondslag daarvan zij het
bedrag van liet inkomen. Alleen op die ma
aier kan een billijke verdeeüng der lasten
tot stand bomen en kan misschien wel 60
pCt. der belast;ng-anibtonarcn op wachtgeld
worden gesteld, terwijl als voor do Gemeen
te een percentage der opbrengst wordt ge
reserveerd, wellicht 90 pCt. der gemeente
lijke ambtcarcn in de rust kan volgen.
TWEEDE KAMER.
i Vergaderi lig'vaö gisteren.
Lager-Onderwijs-wet.
Rede van deïi Minister.
Voortgegaan wordt met de behandeling
var. de Lager-Onderwijs-wet met de salaris-
mctie-Ossendorp c.s. en de motie-Ketelaar
om den leerplicht tos 8 jaar uit te breiden.
De Minister van Onderwgs, Kunsten en
Wetenschappen, de heer QE VISSER, ver
volgt zijn Vrijdag aangevangen rede.
Spr. begint thans met een paar aanmer-
k'tgön, gemaakt op zgn beleid betreffende
de spoedige indiening der Memorie van Ant-
vfccrd, en het antwoord op de vragen van
den heer Van Wijnbergen.
Om tweeërlei redenen heeft spr. zich ge
bast. Omdat de onderwrjswetgeviog zeer
ten achter is èn omdat nog eenige andere
cnderwijsregelimgen wachten. Bovendien is
in werking-treding der nieuwe L. O -wet in
1921 in uitzicht gesteld. Ook heeft spr.
het parool gegeven, om met den bouw van
bijzondere "scholen op deze wet te wacht?n,
zoodai er geen fioancieele anticipatie zou
ajjn. "Een nadeelige invloed van dien spoed
is dan ook niet geconstateerd.
Wat de vragen-Van Wijnbergen betreft,
apr. heeft deze zaak volkomen onpartijdig
behandeld. Aan de Commissie van Rappor
teurs kon .spr. toenmaals niet meer ant
woorden aangaande diet georganiseerd over
leg. Spr. is gaan aarzelen of de salarissen
bij de wet moesten worden geregsld of bij
K - besluit. ,Twee dingen zijn er toan ge
beurd. welke tut het laatste deden beslui
ten. Op 18 Maart ontving spr. vertegen
woordigers der onderwijzersorganisat.es, die
met klem van redenen betoogden welk voor
deel er was in regeling bg Kon. besluit.
Tegelijk met het antwoord op de vragen-
Van Wijnbergen, dat de Kamer 18 Maart
berekte, zond spr. op 17 Maart een schrij
ven aan den secretaris van den Bond van
Ned. Onderwijzers, aangaande zijn beslissing.
Irhet debat zijn slechts twee principieels
tegenstanders van het ontwerp gewosst. De
eerste was de heer Van Ravesteyln, die zijn
sten niet aan het ontwerp zal geven, en
de andere de heer Van'de Laar, di> vcor
het ontwerp zal stemmen, omdat het uit
vloeisel is van art. 192 der Grondwet. Bei
der stelsel voert tot geestelijke tyranüie,
terwijl het ontwerp juist vrijheid beoogt.
Het ontwerp is gebaseerd op do vrijheid
van clnderwijs, welke de anti-rev. partij altijd
heeft gewild. Met dogmatische bermen, als
Godsverheerlijking, most ,ruen, zegt spr. tot
der. heer van de Laar, zisv voorzichtig zijn.
Bc'.oudens genoemde uitzonderingen, hoeft
de geheele Kamer principieil instemming be
tuigd met het vrijheidsbeginsel van het ont-
wert/ behoudens natuurlijk enkele nuances.
Wat den heer Visser van IJzendoorn be
treft, deze aanvaardt heb fundament in art.
192 der Grondwet, maar keurt het bestek
van de Staatscommissie dn het gebouw, dat
sj.r.'s ontwerp is, af, doch hg poogde niet
zelf een ontwerp te geven. Do heer Van
Zadelhoff kwam eveneens met critiek, maar
vercoimde aan te geven, wat hij dan wèl wil.
Hierna komt spr. tot den leerplicht Sïnd3
de wijziging van de Arbeidswet door wijlen
minister Talma is er eenige tegenstrijdigheid
geweest tusschen de Leerplichtwet, met den
termijn van 6 jaar en de Arbeidsweb, die
een verbod tot het 13de jaar inhoudt. Een
zelfde tegenstrijdigheid is er ook nu tusschen
net ontwerp met een 7-jarigen leerplicht en
de nieuwe Arbeidswet, met ©Sa arbeidsver-
Icd tot 14 jaar.
De motie-Ketelaar behoort achter bij ds
Leerplichtwet thuis; daarom geeft spr. in
overweging thans deze motie in te trekken.
De belangstelling voor liet herhalingson-
dcrwij.r is opgeleefd sedert de Salarisweb
dit voordeeliger heeft gemaakt. Terwijl vroe
ger de Gemeenteraden er belang bij hadden
he", herhalingscnüerwijs na te laten, omdat
d9 gemeenten zelf moest meebetalen, be
taalt thans het Rgk alles. Met het oog
op dezen overgangstoestand is de verplich-
t.ng tot herhalingsonderwijs voor de ge
meenten weggenomen en bepaald,"dat zij
herhalingsonderwijs kunnen geven. Er is
teens een minimum van 6 gesteld voor het
aantal leerlJagen.
Te school geldkwestie is oen der mosi-
l"ksto aangelegenheden om te regelen. Spr.
Beschouwt het een eerste roeping voor do
ouders, om voor de opvoeding van hun kin
deren te zorgen; daarom heeft spr. altijd
principieel gevoeld de wenschelrjkbeid van
heffing van schoolgeld. Onderwijs is zeer"
zeker een algemeen belang, maar daarom
behoeft het niet kosteloos te zijn, evenmin
als geneeskundige hulp, al is de volksgezond
heid een algemeen belang.
Wat aangaat de financieele regeling, met
betrekking tot de kosten van de gemeenten,
dezr worden met 8 millioen ontlast, doordat
de salarissen voor rekening van het Rijk
zijn gekomen.
Cogenblikkelijk na. dit ontwerp zal bij de
Tamer in behandeling kunnen komen dut
tot verruiming van het belastinggebied der
gemeen tdn.
Voor een goede behartiging van alle be
langen is het echter gewenscht, dat ook de
gemeenten eenig financier! belang bij de
zaak hebben. -
Gedurende de eerste zes jaren mag geen
onderwgs gegeven worden dan in de ver
plichte leervakken; omdat niet aan 5 pCt.
der kinderen, tegenover 95 pCt., esn privi
lege kan worden toegestaan. Bg het des-
nde artikel komt deze kwestie ech-
ter terug.
Van nivelleeringszuclit is geen sprake; al
leen het belang van de volksschool heeïc
spr. voorgestaan.
De salarismotie heeft spr. verwonderd.
Hg wijst op het motief voor de tweevou
dige groepeering, in school A en B.. in
het salarisbesluit; afzonderlijk gehouden,
ziin de salarissen, welke verband houden
met het aantal urén arbeid i. c. onderwijs,
van leeraren, enz.
bjjeeL te brengen.
N" gaat het niet aa'n allen in één schaal
cspri. oestrTjiTt in verband" Hiermede 3e op
neming van lagere onderwijzers in schaal
A. en beroept zich daarvoor ook op de
amendemetnten-Ossendorp, bij welker aanne
ming men een gevarieerde regeling zou
krijgen; Ernstig geeft hg in overweging
de motie niet aan te nemen.
Voor overleg met de onderwgzsrsorga-
nisaties gevoelt de Minister. Men kan het
systeem volgen vatn .speciale commissies,
waarvoor de heer Dresselhuya naar het De
partement vara Justitie verwees. Maar die
speciale commissie betreft niet de salaris
sen, maar diensttijden e. d.
Maar spr. wil bevorderen, dat in de com
missi. voor georganiseerd overleg eaa paar
vertegenwoordigers vaö de onderwijzersorga-
nisaties worddn opgenomen. In die richting
wenscht hij to gaaü en hg hoopt, dat de
motie nu zal wordeln ingetrokken.
Omtrent eetnige punten zal de Minister
den loop der debatten afwachten.
Ten eerste ten aanzien van de vrgheid
vc-or het bijzonder onderwijs, om fondsen
te vormen en giften te geven boven het
salaris. Het zal moeilijk zgn om deze zaak
tot een bevredigende oplossing te brengen.
De Minister erkent, dat er aan dit stelsel
bezwaren zullen kleven, m. n. dit gewichtige
bezwaar, dab vooral de neutrale bijzondere
scholen aldus de beste krachten tot zich zul
len trekken ten nadeelo van de gewone
openbare school. Dat moet worden voorko
men. Is dat niet mogelgk, dan aarzelt spr.
die vrijheid te accepteeren.
Ten tweede het bezwaar, dat de vierde
alinea van art. 192 niet voldoende is uitge
werkt; betreffende den waarborg van vol
doende openbaar onderwijs, spr. is bereid
tot gemeenschappelijk overleg ter verbete
ring der redactie.
Spr. verwacht, dat m?n i. z. de volksont
wikkeling met dit ontwerp een goede toe
komst te gemoet gaat.
Replieken.
Hierna volgen replieken.
De heer KETELAAR (V.-D.) repliceert en
verdedigt de leerplichbmotie, waarvan de
uitvoering practisch mogelijk is, bij ruime
overgangsbepalingen. Hoofdzaak is. dat het
beginsol van den 8-jarigen leerplicht in de
wet komt.
De heer VISSER VAN IJZENDOORN
blijft pessimistisch gestemd, juist ook na de
reae van den Minister en door de regeling
betreffende de fondsen en schenkingen.
De heer OSSENDORP (S. D. A. P.) repli
ca*! en verdedigt het principe van koste
loos onderwijs om de standenscholen te
gen te gaan.
Do heer K. TER LAAN (S. D. A. P.) be
strijdt het stelsel om do bijzondere echoed
vrijheid te geven schenkingen van parfcicu-
beren te aanvaarden.
De heer VAN DE LAAR (Chr. Soc. P.)
verdedigt zgn stelsel van verplicht Chris
telijk onderwijs.
De heer VAN WIJNBERGEN bestrijdt het
betoog vac den heer Van Zadelhoff aan
gaande de geringe volksontwikkeling in
R.-K. streken. De salarismotie beschouwt
spr. als hebbende een politieke bedoeling,
waarom hij er bezwaar tegen hoeft.
De heer GTTO (U. L.) heeft met voldoe
ning den Minister gehoord. Voorkomen moet
worden het toekennen van vaste toelagen
aan onderwijzers van het bijzonder onder-
vyijs; tegen een toevallige bate bestaat min
der bezwaar; maar do onderwijzer moet er
niet op gaan rekenen.
De 'heer VAN RAVESTEIJN (Comm. P.)
repliceert; daarna de heer DRESSELHTJIJS
(V. L.). Deze verdedigt de salarismotie en
betoogt, dat de amende ment en-Osseadorp,
waarnaar de Minister verwees, niets met do
inctie hebben te maken. De mede-oadert se we
naars zijn het met die amendementen trou
wens niet eens. Do amendementen komea
troi wens te vei vallen, doordat de desbetref
fende artikelen zijn ingetrokken. Het voor
naamste argument is, dat de onderwijzers
gelijk gesteld dienen te worilen met de
ambtenaren, en dat argument hoeft de Mi
nister niet" aangetast. Spr. brengt een re
dactieverbetering in de motie aan, om de
formc-ele bezwaren te ondervangen.
Vervolgens repliceert nog de heer VAN
DER ilóLEN (A.-R.), daarna de heer
LCFMAN (C.-H.). Deze is tegen de salaris-
motie-Cssendorp, omdat de Kamer ook te
letten heeft op de belangen van dè belas
tingschuldigen. De motie-Ketelaar kcmt eerst
bjj do wijziging der Leerplichtwet aaa de
orde.
Do beer VAN ZADELHOFF (S. D. A,
P.") dient van repliek, daarna de heer RUT
GERS (A.-R.) en de heer KOLTHEK (Sos. I>.)
De MINISTER antwoordt nog kort en
handhaaft zgn standpunt ten aanzien van
de moties.
Donderdag heeft de stemming over de
moties plaats.
De vergadering wordt verdaagd tot
Woensdag te één uur.
UIT DE OMSTREKEN
ALPHEN. To Utrecht is als onderwij
zer geslaagd de heer M. D. Schoutberg, al
hier.
H A A Tj.DEMMERMEElt, Hot ia be
kend, dat or in Haarlemmermeer een orga
nisatie bestaat! van den buitengewonen vrij-
willigon landstorm van ongeveer 600 ver-
lofemilitairen "daardoor is zij zeker wel de
grootste van hot platteladd in geheel Ne
derland. In dozo gemeente wordt aan ook
voor den vrijwilligon landstorm door hot
houden van schiebwecïsbrijdeji en vergade
ringen als anderszins een groote propagan
da gemaakt. Binnenkort) zullen weer bijeen
komsten woeden gehouden.
B. en W. van deze gemcento stellen
den Raad voor over te gaan tot invoering
van een belasting op tooneclvortooningen
cn andero openbaro vermakelijkheden in
deze gemeente.
Hot voornomen bestaat Donderdag 29
April a.s. weer oen Emmabloompjo voor
de t. b. c. bestrijding te verkoopen in deze
gomeenle Ten oinde daartoe io geraken,
zijn allo dames, die zich reods ce- voor dezo
Gchoono zaak hebben geïnteresseerd cn ook
voor din te Hoofddorp gohouden bazaar
met zooveel toewijding en zorg hebben ge
arbeid, uifcgonoodigd tot oen gemeenschap -
pelijko samenspreking op Vrijdag 23 April
a.s. des avonds to halfachb in hotel „De
Landbouw", te Hoofddorp Moge de ver
koop, die verleden jaar ruini f 1000 op
bracht, "ok i:u weer eon schitterend succes
opleveren.
HAZERSWOUDE. Uit go-d? bron ver
nemen wij, dat de bewoners van liet Riet-
véld ernstige pogingen zullen aanwenden
om een tweede postbestelling aldaar inge
voerd te krggen, met plaatsing van een
óf twee brievenbussen. Op een lgsb, die ge
circuleerd heeft, is door allen geteekmd.
HOOFDDORP. Do heer A. a. V., al
hier, ten wiens nadeele door middel van
inbraak eon gouden horlogo met dito ket
ting word gestolen, heeft thans zijn oigeai-
dom door tusschen kornat van de Amst-er
damsche recherche weer terugbekomen.
KATWIJK-AAN-ZEE. Vóór enkele ju-
ren is men begonnen om op enkele gedeel
ten van de terreinen van bet Zeehospitium
dennen te planten. Het waren ze^r kleine
boompjes. Het is echter interessant hoe hier
eu daar deze boompjes zich hebben ont
wikkeld. Over het grooie duinterrein om de
stichting ziende, brengt die wel, uit het oog
punt van eentonigheid, eenige verandering
en doet dit weldadig aan. Moge het boven
al voor de verpleegde kinderen, die zoo
veel moeten missen, de gezelligheid ver
hoog en.
Een Katwgksc-he stuurman van do bui-
toulacdscho scheepvaart, de heer R. kwam
gisteren alhier om een bemanning voor zgn
boot. In minder dan geen tijd hal hij deze
bemanning bijeen, .ongeveer 25 matrozen,
die nog deozelfden dag naar Amsterdam
werden vervoerd, om aan te monsteren voor
de buitsmkndsche scheepvaart.
Het z.g.m „vuren" vau de zea is se
dert'eenige avonden 'buitengewoon lievig
geweest. In de maanden Juli en Augustus
zou dit niet erger kunnen zijn. De zachte
natuur is hiervan de oorzaak.
NOORDWIJK-BINNEN. Voor een bij
na geheel bezette zaal van „Hof van Hol
land", gaf „Ncordwijks Mannenkoor", direc
teur de heer Stephen Jansen, van Amster
dam,' een uitvoering voor donateurs en
kunstlievende leden.
Nadat No. 1 door het koor was gezongen,
„Gebed" van Handel, heetbe de voorzitter
van het koor, de heer C. G. J. Alkemade,
allen welkom en. herinnerde aan de vorige
uitvoeringen, waarvan de baten toen geheel
waren voor de nagelaten betrekkingen der
omgekpmen redders. Spr. herdacht bok, dat
het koor toen een z>varen slag kreeg, door
dat de directeur, de heer W. v. d. Beat,
bedankte als directeur, maar hij mocht nu
den heer Stephen Jansen als een goede
plaatsvervanger voorstellen.
Hierna kreeg de directeur weer de lei
ding e'a het koor toonde al dadelijk in do
eerste nummers, dat onder do leiding van
den directeur ijverig gestudeerd is.
Wij gelooven dan ook, dat deze uitvoering
hel mannenkoor vele vrienden zal bezorgd
hebben. Ednige soli van de heerea Zouten-
bier en Van der Werf waren zeer mooi.
De Nos. 3 en 12 vermeldden piano-solo
door mevr. Jansen. Van deze nummers heeft
men genoten. Welverdiend was dan flok
het bloemstuk, dat men deze dame aanbood,
evenals mevr. Thjjsse, die het koor beg?-
Icaddo op zeer verdienstel glee wjjsd cn ook
een bloemstuk ontving.
De heer Alkemade bracht dank aaa allen,:
die medegewerkt hadden tot net welslagen
van deze uitvoering en was aller tolk, teert
hg den zangers dank bracht voor dezen;
avond. Met „Hollahdsch Glorie" (vier-stem
mig man'nenicoor) werd deze uitvoering ge*
sloten.
NOORDW7JK-AAN-&BE. Hot Tweeds
Kamer-lid do neer Ter Hall beeft aan den
Minister van Marino a.i. gevraagd om bin
nenkort te voldoen aan een verzoek van do
gcdipl. schippOTsvpreeaiging Orion", te
Schevoninge.i, om hier een ücht te doen.
plaatgen, in verband met do vele etrandin-
gen hier ter plaatse.
OEGSTGEF.ST. De prijs der melk ia
Mbier door' do leveranciers met 2 cents
verlaagd.
RIJNSBURG. Bg de aanbesteding voos
den bouw van 35 woningen van gemeente
wege, alhier, is ingeschreven door de fir
ma's -T. R. Zwoltman, Scheveoingon, voon
f266 170;. D. van Noordenr,-?, Sliedrecht,
Ï245.000; J. v. d. Linden, Zwijndrecht,
f235.000; Gebrs. M. en P. van Boven, Rot
terdam, tl9S.400; Gebr. Van itersoo,
fijinsburg. f220.000; Fr. CammT-ng, Dor-
dteclit, f231.600; Gebr. F. en W. v. d.
Bosch, Dordrecht en. 's-Hage, i229.S50;
Dirk Simons, Oud-Beierland, f219.000; K.
Hoogstad, Hekelingen, f224.000; G. Ges-
mar. Lzn„ Alp hem a. d. Rgh, f 208.812;
Joh. Dietz, Leiden, f250.000; Gebrs. A. en
J. aen Ouden. Alphen a. d. Rijn, f212,000;
D. Harmsen en F. van E3, 's-Gravenhage,
1205.680: P. Kort Jzn.. Rrasburg, f 215.000
en J. H. v. d. Velden, Leiden, 1218.000.
Eén verschil dus tusschen hocgsten ea'
laagsten inschrijver van f67.770. Waar de
inschrijving is met uitzondering yan den.
aanleg van gas- en waterleiding, verfwerk
en glas, zouden de huizen op minstens
f6000 per stuk komen.
SASSENHEDf. Dc oprichter van dea
Protestantenbond alhier, ds.. Van der Hoe
ven, to Utreohb, heeft aangeboden a.s. Zon
dag do godsdienstige bijeenkomst der afdeo-
ling to leiden.
VOORSCHOTEN. Dc verkoop van da
tuberculose-bloem heeft f140 opgebracht.
Er heeft zich een c-omitó gevormd
tot oprichting van een afdeeling van den
Oir. Middenstands-bond. Binnenkort boopB
nier een spreker op te tred in, waaraa men
zal trachten eön afdeeling te stiohtea. Even
eens zal men probeeren een agentschap la
krggen ran de Boaz-bank.
De bezoeksters en bezoekers van een
te dezer plaatse gelegen tennisveld zgn tot
minder aangename entdekking gekomsn. dat
uit hun clubgebouwlje zijn ontvreemd: een
petroleum-kookstel, kopjes, schoteltjes, g'as-
v-erk, borden, stoelen, enz., enz.
Door enkele leden zil bij de politie ge
klaagd worden over het zich wederrechte
lijk toegang verleetoen van onbevoegden tot
eer. afgesloten particulier terrein, niet aan
den openbaren weg gelegen, en verzocht
hieraan meer aandacht te wijden.
WASSENAAR. Een auto. die bjj de op-
rgiaan van jiot kasteel „Oud-Wassenaar" ta
veel uitweek, kwam in vólle vaart tegen een
boom terecht. De auto werd zwaar bescha
digd. De inzittenden kwamen" wonder boveaü
wonder met den schrik vrij.
ZOETERAVOUDE. Door Gei Staten
dozer provincie ia aan B. en W Dezer ge
meente vergunning verleend tot hot afslui
pen van dén Noordbuurteohen-weg van 23
April tot 16 Mei e.k.
Burgerlijke Stand. Omstreken.
ALPHEN. BevallenA. van Rooijon geb.
Hoogendoorn, Z. Jï. Lit geb. Harkiuk,
D. W. de Vaam geb. van Halm. Z.
Overleden: C. H. Ezerman wed. van H.
C. Soholten 71 j. E. Helm er jm. 19 j.,
overleden te Utrecht. W. Bol eohfcg. vau
G. G. v. d. Wolf 34j. J. Komijn, wed. van
C. Hillenaar 82 j.
Gehuwd: H. v. d. Linden wear. 33 j. oa
M. I. Zimmor jd. 23 j. O. W. van Sbeiii
jm. 2S j. en A. G. Hoogeveen jd. 31 j.
P- Hoogendijk jm. S3 j. en L. C. Schuilen
jd. 23 f.
FEUILLETON
DE HOEVE IN 'T BROEK.
Een roman uit Masoo.cn
cloor RICHARD SKCWRQNNEK,
(Nadruk verboden.)
23)
Maar als u van de opinie bent, mijnheer
do rechter, dab 'lo jongen toch do hoove
krijgen moet, mij is't bost)Dan heb ik er
geen verantwoordelijkheid meer voor wat
er eenmaal van hem worden moet, en ik
behoud mijn goede geld, dat ik wel beter
kan gebruiken dan voor zoo een uitgeput
goedmaar ik heb medelijdon met de arme
vrouw, dio tooh haar hoele leven tevergeefs
óch hoeft afgotiobd, om van haar eenigon
zoon een ordentelijk menso'u te maken
Zoo zat do heer Bogdan dan uit to don
ken hoe hij bij het op handen zijnd onder
soek gelijk kon krijgen, en hij strooide met
toespelingen en dergelijke onder de dorpe
lingen het zaad, dat opkomen en op den
bepaalden dag vracht dragen moest. Ter
wijl hij óoh zoo ijverig in dezen stillen ar
beid verdiepte, sohoot Br nis 't ware een
lichtstraal in hem opwaarom te wachten,
'tot Jan Baginsky heenging om zich tc be
klagen?
Dub was bet hier toch ook het verstan-
liet eerste r.aar het gerecht te gaan
<*i to zeggen: „Kijk deus, mijnheer do
c'ecfcter, zoo csn zoo staat het er mee, en zoo
c®hx) haddon wij het dan overlegd, de
Tun J411 Baginsky en ik, burge-
'^oeator Bogdin, nis zijn toeziende voogd,
loopt me die jongen stilletjes ran
sohool weg, en de kommer an ae zorgen
beginnen van voren af aan, wat or van
hom nog eens toreebt moot komen! Wilt u
dus eerst de getuigen hooron on cflin zoo
good zijn te beslissen, wat wij moeten doen
Misschien deen wij het be3to met nog oen
paar jaar te wachten met hem mondig te
verklaren on hopen, dat hij in dien tijd
tot rede komt, of wel, wo kunnen dadelijk,
maar liever de hoeve verkoopen en liet geld
voor hem solide uitzetten, zoodat hij daar
geen dwaasheden .-nee beginnen kan. Zooals
mijnheer d© reo'iter beveelt, zal heb go-
beuren, want ik ben daarom juist bij u
gekomen, omdat ik als oen zoudig mau niet
graag in zoo'n geval wil beslissen, en om
dat ik ook niet graag de verantwoording
voor andermans kinderen op paij neem,
zoodat de jongen me later nog zou nahou
den, dat ik hem zijn hoevo heb afgezet!"
En dan zou do rechter Jan Baginsky
voor zich roop3n cn tegen hem, zeggen:
„Wat hoor ik daar van jou voor dingen?
Schaam je je niet, je moeder zooveel ver
driet te doen?" En Jan zou beginnen met
sioh to verdedigen, maar de reebter, dfio er
alles al van wist, zou dan zeker zeggen:
„Dwaasheden, jongen. Je moeder en je
voogd wot an zelf wel. waarom zo jo de
hoevo niet in handen willen geven." En
dan zou hem, Bogdan, gevraagd worden of
hij zijn bod-nog wol wilde handhaven. Hij
zou daar een bedrukt gezicht zetten en de
schouders ophalen: „Mijnheer de rechter,
het is eon offer, dat ik brengwant ik heb
uit alle hoeken en gaten het geld bij
olkandor moeten a-"hrapen, maar omclit ik
nu eenmaal sterven wil, in de overtuiging
dat ak mijn plicht heb gedaan, zal ik woord
houden
Zoo en .liet andera moest hot gaan. want
als iemand handig werd aangeklaagd, dan
had hij 't al vóór het proces zelf vorloren,
en iecbreen zou met de uitspraak tevreden
zijn.
De rechter, onidab hij bij zichzelf zei, dat
hij naar zijn overtuiging uitspraak gedaan
had. do moedor, omdat in vervulling was
gegaan, wat zij al die jaren beoogd had,
en hijzelf wel heb allerbeste
Hij zou eindelijk beroikon, waar hij al
tijd naar gehunkerd had. cn voor do men
sehen zou hot lijken, alsof hij er maar be
zwaarlijk toe te vinden was geweest-, om
dat de rechter het nu eenmaal zelf van
hem verlangd had!
En nog in hetzelfde uur, dac hij tot deze
procesgedachte gekomen was, klom de heer
August Bogdan op zijn wagen en reed naar
do Broekhoeve, om dadelijk aan de oude
vrouw to doen inzien, welk een gevaar zij
liep, als zij rustig afwachtte, tob haar zoon
©en aanklacht togen haar indiende, en dat
ev geen tijd meer te verliezen was, want
binnen de uolit weken werd hij mondig en
dan hielp geen rechter meorl En van de
Broekhocvo dadelijk naar de stad en naar
den rechter. In dringende gevallen was die
ook buiten de gewone spreekuren te spre
ken en de zaak had dadelijk ten ander aan
zien, als men begon: „Neem me niet kwa
lijk, mijnheer de rechter, dat ik u buiten
den gewonen tijd stoor. Als iemand, zooveel
werkt als u, dan moet hij ook zijn rust heb
ben; maar ziet u, ik wou u vragen; Wat
moeten wij toch doen met dion Jan Bagins
ky? Wij, zijn moeder cn ik, de schout Bog
dan, als zijn voogd, nu die onberaden jon
gen on3 zoo plotseling op het dak is komen
vallen als een dief in den nacht t En zij zijn
tooh maar eenvoudige lieden., die niet we
ten, hoe «ij R^h in zulke zakon hebben te
gedragen, en ik als dorpsburgemeester zou
toch niets willen doen, dat tegen ds wet
isEn els j e daar dan een. heel onnoo-
zel gezicht bij zebto cn altijd maar beschei
den met do pet in je hand draaide, dan
zou de rechter rocht vriendelijk worden en
zeggen: „Dus zoo staat hot er voor? Nu,
gaat u dan maar eens zitten, mijnheer Bog
dan, en vertel mo alles van begin tob hot
eind, zoodat we kunnen weter. wat ons to
doen staat!"
Jan, die verbeeldde zien, dat hij wie weet
l-.oo geleerd was, en die had heelemaal niet
in de gaten hoe duchtig hij door dien stom
men boer er tusschen gommen werd. Want
hoe je met hooge lieerjn moest omgaan,
dat wist August Bogdan* op een prik, en cr
was cr niet één, die' hem dat verbeteren
kon. Zijn moeder zaliger had hem al go-
leerd: „Mijn jongen, je moot'voor den lie
ven God een lichtje aansteken, nlaar voor
den duivel twee, want do 'ievo God kan jo
alleen maar helpen en do duivel die kan
jo schadenEn als j e vooruit wilt komen in
de wereld, laat dan nooit merken, dat jo
uitgeslapcner bent. dan andero menschen,
en als zo je Dapraton, wat je zo eerst hebt
voorgezegd1, doe dan altijd alsof het een
openbaring voor je is, cn buig je voor hun
wijsheid. Dan zal altijd dat gebeuren, wat
je jo hebt voorgesteld; maar zij verbeelden
zich, dab het naar hun wil gebeurd is, en
ój zullen tevreden zijn, zelfs als zo achter
af merken, dat het niet tot hun vbord;el
is uitgevallen, maar tot jouw voordeel!"...
Hij had zich aan dat gezog-ie van zijn
moeder gehouden, zijn leven lang, en was
daar eon aanzienlijk man bij geworden.
Van daglooner keuterboer, van kouter-
boor grootc boer cn van groote boer burge
meester en do eerste in heb dorp. Waarom
zou bet hem nu dan ook niet gelukkoa om
dezo mooio behuizing nis 't ware even op
don kop te bikken 1
En toeu. do heer Bogdan in zijn lichte
sjees met Jo twee mooie bruinen cr voor
over de laudstraat reod, zoodat het stof in
dichte wolken achter hem opdwarrelde,
toen trok over zijn breed gezicht een be
haaglijke grijns en hij was met alles tevre
den zooals heb gekomen wa6. Nu keords
juist het beste, wat hij eerst als ton lcelijke
streep door do rekening had beschouwd,
en als het proces om do Broekhocvo in 'b
volle daglicht word behandeld, kon niemand
hom het verwijt maken, dat hij zich langs
slinkscho wogen van oens anders erfobel had
meester gemaakt!
Zoo liep /iet gerucht van het wangedrag
van don verloren zoon langs velden en we
gen en bereikte ook de conzame houtves
ters woning, die ver van het dorp Dlugca-
sen aan den boschrand lag en waar do be
woners anders stil op zichzelf leefden en er
zich weinig om bekommerden, wat er in
hum nabijheid of in do verwijderdo omgo-
ving gebeurdo. De heer des huizes, een zie
kelijk on in zichzelf gekeerd man, die slecht*
mot moeite ójn zwaren dienst waarnam,
omdat hij nu eenmaal geen ander middel
wist om zich cn de zijnen een onderhoud te
vorachaffeoi, do moeder eon vóór den tijd
verouderde vrouw die ov uitzag, als droeg
zij eon zwaren last op haar Bchoudex-s, oa
daarnaast een bloedjong ding, mot bruine
vlechten en heldere oogen, dat in stilte
hunkerde haar den dag, dat zij evenals d»
andore broertjes en zusjes, uit het ouder*
lijlco huis aou kunnen wegvliegen
(Wordt vervolgd)*
