No. 18436
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 9 April
Tweede Blad. Anno 1920.
BINNENLAND
Melk.
Het Noderi. Oorreepondeoticbiireau in
Den Haag meldt:
In een vergadering te Delft van den.
&.-K. Bound van Handelaren in Melk en
üfelkprodueten in Nederland is meegedeeld
dat een Melkwet, als onderdeel der Waren
wet, wordt voorbereid.
Naar wij van -bevoegde zijdie vernemen,
is zulkt niet juist. Aan bet Departement
van Arbeid :s men van oor deed, datvoor
zooveel de melkhygiëne betreft, de Waren
wet de Regeering voldoende in staat stelt,
do noodigo maatregelen te nemen.
Van do urgentie van 't nemen van maat-
logolon op melkhygiënisoh gebied is men
liet Departement van Arbeid ton volle
'doordrongon. Binnenkort zal de commissie
voor advies ingevolge art. 17 der Waren
wet worden ingestold. En een van de eerste
aangelegenheden, welke zij ter hand zal ne
men, is het in het leven roepen van uit
voeringsmaatregelen in het belang van de
melkhygiëne.
Am heb Departement van Landbouw ia
thans in voorbereiding een wetsontwerp
tot regeling van de melkvordering voor de
grooto stedon.
Herziening der Gemeentewet.
Op de vragen van het lid dor Tweede Ka
mer den heer Ter Hall betroffen de den stand
der werkzaamheden van de Staatscommissie
tot voorbereiding van do herziening dor Ge
meentewet, heeft de Minister van Binnen-
landsche Zaken geantwoord, dat vermoede
lijk binnen niet ver verwijderd tijdstip de
[voltooiing van den arboid der Staatscommis
sie te gemoet ia te zien.
Bij do beoordeelin'g van den voortgang van
dien arbeid mag iutusschen niet worden
[voorbijgezien, dnt de leden der commissie
'door hun overige ambtsbezigheden zeer in
beslag worden genomen en het uitgebreid
noodzakelijk vooronderzeek van de te ver
werken stof belangrijke vertraging onver
mijdelijk maakte. Bovendien zaL eerst na
wijziging van het 4do hoofdstuk der Grond
wet het door de Staatscommissie aan to bie
den voorstel in een ontwerp van wet, van do
Be geering uitgaande, kunnen worden beli-
jjhaamd.
De Onderwijsraad en het wetsontwerp L. 0*
Het „HbL" geeft eenige bijzonderheden om
trent het rapport van den Onderwijsraad aan
den Minister. Wij onlleenen er 't volgendo aan:
Waarborgen. De Raad is van oordeel, dat
rooi de deugdelijkheid van onderwijs het leer
plan in t algemeen geen waarborgen kan bie
den; dit heeft algemoene lijnen aan te gevon
an er voor ta zorgen, dat eon behoorlijk poil
jan ontwikkeling worde bereikt.
Om de tinancieelo gelijkstelling niet denk
beeldig te doen worden, heeft de Raad er be
swaar tegen, dat het salaris van de onderwij-
ZQT3 bij het bijzonder onderwijs uit particu-
Jiozo fondsen o. A verhoogd kan worden.
De Raad meent, dat do onderwijzers, onder
wijs gevendo in een particuliere woning, door
het Rijk betaald moeten worden.
Omvang en indeeling van het onderwijs. De
Baad verlangt: een vorplicht 8ste leerjaar,
mede in aansluiting aan do bepalingen
wan de Arbeidswet, waarbij rekening wordt
gehouden met de leerlingen, dio na 6 ja
ren L o. naar het voortgezet onderwijs over
gaan.
Tegen het instituut hulponderwijzoressen
heeft de Raad overwegende bezwaren.
Do minimum-leeftijd van toelating tot de
gewone L s. behoort op zes jaar te worden
gesteld.
Het onderwijs van 8 tol 12 jaar (stamon-
iüerwjjs) dient voor allen gelijk te zijn, vakken
A1 (dus geen rreomdo talen, enz.). Vóór het
(7de leerjaar (althans niet met vergoeding uit
'a Rijks kas) geen onderwijs in niet verplichte
jtóken gegeven.
Na het stamonderwijs drie vertakkingen:
a. tweejarige voortzetting in de vakkon a1
(met facultatieve toevoeging uit de vakken inu
Stolen, wiskunde, landbouwkunde, enz.).
b. twee- of meerjarig u. 1. o. (waaronder ver
staan wordt het tegenwoordige u. 1. o., m. u. 1.
o., handelsonderwijs, enz.), mot desgevorderd
eigen examens. De Raad acht hot gowonscht,
'dat het aantal facultatieve vakken (rL 2')
worde uitgebreid mot stenografie, huishoudon-
derwijs, boekhouden en gezondheidsleer; c. de
derde vertakking is die van het nijverheids-,
middelbaar- en voorbereidend hooger onderwijs
De Raad wil naast L o. on u. 1. o., als derde
type, ter vervanging van het horhalingsonder-
wijs, vervolgonderwijs in een 2-jarigon cursus,
na het verplichte 7o, xesp. 8e leerjaar, met leer
plicht.
Onder.wijsbevoegdhcden. Afzonderlijke ak
ten voor vreemde talen kunnen niet worden
afgeschaft. Hot onderwijs daarin moet worden
gegeven door meer bevoegden dan door hen,
die alleen het einddiploma Kweekschool heb
ben. Ook voor wiskunde acht de Raad een af
zonderlijke akto noodzakelijk. Voorts acht hij
het gewcnscht, dat op het einddiploma der
kweokelingen een „aanteekening" kan worden
gesteld voor teekenen, zingen, handenarbeid,
handwerken of lichamelijke opvoeding, welke
gelijk worden geacht met een akto. Voor deze
vijf vaardigheidsvakken verlangt de Raad een
akte, die ook verkregen moet kunnen worden
door hen, die geen lager-onderwijsbevocgdbeid
hebben. De Raad is evenwel van oordeel, dat
voor het onderwijs in die vakken aan do klasse-
onderwijzers de voorkeur gegeven moet worden.
Opleiding leerkrachten. De Raad acht 3-
jarigo vooropleiding vóór toelating tot de
Kweekschool voldoende.
Hij wil het Mulo-diploma, dat door de Ver.
voor M. U. L. O. wordt uitgereikt, behouden,
zij het onder anderen naam.
Gelet op do behoefto aan onderwijzend perso
neel, wil de Raad, overeenkomstig het verlangen
van vele organisaties, gedurende de drie jaren
van vóóropleiding, de mogelijkheid schoppen
voor het verleenen van een toelage naar be
hoefte en verwijst naar hetgeen dienaangaande
is bepbald' in de wet op 't Nijverheidsonderwijs,
Van do vijf kweekschooljaren moeten de drie
eerste zuiver theoretisch zijn, do Inatsto twee
praetisch-theoretisch.
Rekenen moet niet langer zelfstandig leor-
vak op do kweekschool zijn, maar onderdeel
van „wiskunde".
Als preventieve maatregel tegen het verloop
van kweokelingon naar andere betrekkingen
wil do Raad hun een deel van de genoten beurs
of toelage doen reslituceren.
Voor benoeming tot leeraar aan een kweek
school acht do Raad de bevoegdheid tot het ge
ven van middelbaar onderwijs noodig.
Sohooltoezicht. Do positie van schoolop
ziener moet een zolfatandigo zijn. Tot schoolop
ziener moeten bij voorkeur deskundigen, ook
vrouwen, worden benoemd.
Het aantal inspecteurs worde bepaald naar
een zeker aantal schoolopzieners; dit aantal
schoolopzieners per inspectie wordt nader be
paald. Do inspecteur met de schoolopzieners in
-zijn ressort vormen het schoolcollege, waarvan
do inspecteur voorzitter is. Gewenscht wordt de
instelling van céa inspoctetir-generaal, die te
vens zal optreden als voorzitter van het collego
van inspecteurs.
Oudercommissies. De Raad adviseert den
Minister, dat zooveel mogelijk voor iedere school
een ouderconunissie wordt ingesteld.
Levensmiddelen naar Duitschland.
Het: .,Hbld." méldt: Er worden onderhan-
'delingeo gevoerd om op voorhand van de
overeenkomst met Duits:h'aod, leven:m dde-
lon naar Duitschland uit te voeren, ten be
hoeve waarvan een crediet van twintig mil-
hoen zal worden beschikbaar gesteld.
Principieel is reeds overeenstemming ver-
Vorderingen op Rusland.
Naar het Corr.-Bur. meldt, zal in den loop
dor volgende week te Geoève een aemi-offi-
cieele conferentie worden gehouden van neu
trale belanghebbenden l>jj vorderingen op
Rusland, zoowel ter zake van Staatsfondsen
ala vorderingen uit den handel. Ter conferen
tie zullen de Scandinavische landen, Zwitser
land en Nederland vertegenwoordigd z'rjto,
terwijl ook de Regeeringèn der betrokken
landen zich daar zullen laten vertegenwoor
digen.
Als vertegenwoordigers der Nederlandsche
regeeiïng zal ter conferentie aanwezig zijn
mr. M. F. Treub, oud-Minister van Finan
ciën eó lid der Tweede Kamer, die zich a.3.
daartoe naar 'Zwitserland zal begeven, met
een commissie van Nederlandsche belangheb
benden.
Het huis voor den Raad van Arbeid te Tiel.
In de „Tielsche Ct." verklaart de heer I.
iL v. d. Kolk:
lo. dat het hum, bewoond door den neer
Dresselhuys, nooit ten behoeve van den Raad
van Arbeid is aangeboden, zoodat er geen
schriftelijk aanbod kon vernietigd worden;
2o. dat er wel 28 Mei 1919 een op ge
zegeld papier geschreven koopcontract mot
mr. Rink is opgemaakt, dat de Raad ran Ar
beid te Tiel eigenaar van het huis zou worden
voor f 18.500. De heer Rink deelde den lieer
v. d. Kolk toen mede, dat de koop zoo goed
als zeker was. Twee dagen latei gat de
heer Rink hem te kennen, dat van den koop
werd afgezien en verscheurde het koopcon
tract);
3o. dat de huur van den heer Drass el-
hu ys was verstreken 1 Mei 1919; doch door
de IIuuicommissie verlengd tot 1 November
1919, en niet, z^ioals de Minister zegt, tot
1 Mei 1920.
De R.-K. Vakbeweging.
Hot bestuur van heb R.-K. Vakbureau
had dezer dagen do besturen van de aange
sloten Bonden tob een buitengewoon con
gres te Utrecht bijeengeroepen. Het doel
was, opnieuw vast te stellen, welke hou
ding de Katholieke vakbeweging zou inne
men in dezen en in den naasten tijd.
De deelneming'aan het congres was zeer
groot.
Zeer uitvoerig is de vraag onder liet oog
gezien, in welke richting en mat welke mid
delen de Katholieke vakbeweging in het be
lang van de arbeidersklasse on in het be
lang van *onze samenleving moest werk
zaam zijn.
Algemeen was men het er over eens, dat
zoo spoedig als mogelijk is, een einde ge
maakt moot worden aan het oncontroleer
baar opdrijven van de prijzen.
Dat door do aangesloten organisaties
overleg gepleegd dient te worden, om te
komen lot het vaststellen van bepaalde
loonminicna voor verschillende deelen van
het land, opdat daardoor bereikt worden,
dat er meer iijn komt in die acties van de
vakbonden.
Meer dan ooit werd de noodzakelijkheid
gevoeld, dat Do vakbonden" in hot algemeen
belang, een stuk van hun zelfstandigheid
prijsgeven, door reeds in liet begin van een
actie overleg te plegen met het bestuur
van de Vakcentrale.
Eveneens was men het er over eens, dat,
om afdoende resultaten te bereiken, het
noodig kon zijn, dat tegen onwillige werk
gevers wordt opgetreden.
De volgende conclusies werden met alge-
meeno stemmen aangenomen;
1. De Katholieke vakbeweging stelt zich
op hot standpunt van de Christelijke soli
dariteit in het bedrijfsleven, overeenkom
stig do stellingen, neergelegd in het Paasch-
manifosfc 1919.
2. Zij ziet in de gevormde bedrijfsraden
en don Central en Raad van Bedrijven de
instellingen, waardoor het resultaat van
den arbeid meer overeenkomstig de katho-
lieko opvatting over rechtvaardigheid onder
de bedrijfsbeoefenaars wordt verdeeld.
3. Zij ziet overeenkomstig de bodoeling
\an den Central en Raad van Bedrijven in
do samenwerking tusschen producent en
consument het middel om verhouding te
brengen met betrekking tot prijzen en loo-
4. Vooralsnog moet worden geconstateerd
dat een groot deel van de werkgevers nog
staat op het standpunt van de alleenheer
schappij in de .bedrijven. Daardoor kan het
noodig zijn, dat met kracht togen bedoelde
werlcgovsrs wordt opgetreden
5. Hot is noodzakelijk, dat in dit verband
de reserve van het Fonds bij staking en uit
sluiting belangrijk wordt aangevuld, waar
toe boreidb door het Vakbureaubestuur aan
da besturen van de aangesloten vakbonden
voorstellen (zullen worden toegezonden,
welko voorstellen op de e.k. gecombineerde
bestuursvergadering aan een beslissing zul-
1 leui worden onderworpen.
Besloten werd nog, dat de besturen van
do organisaties, aangesloten bij het weor-
Standsfonds, liun bijdragen 3 maanden voor
uit zullen moeten voldoen, terwijl onver
zwakt gehandhaafd zal worden de bopalin-
gen van art. 40a, luidende
„Wanneer, ongeacht door welke omstan
digheden, liet in dit hoofdstuk geregelde
Wcerstaudsfonds niet toereikend mocht
blijken, zal in geval een der in art. 3d be
doelde vakbonden in een staking of uitslui
ting betrokken is, ten behoove van dezen,
elke andere in dit artikel bedoelde vakbond
voor eiken staker of uitgeslotene oen bij
drage per week aan het bureau afdragen,
naar een door het Bureau vast te stellen
maatstaf, met dién erstande, dat de in
art. 40 genoemde uitkeering gewaarborgd
zal zijn.
Aan het slot van de vergadering werd
een motie aangenomen, waarin bet Vak
bureaubestuur wordt uïtgenoodigd, met.
voorstellen te komen, waardoor bereikt
wordt, dat meer eenheid komt met betrek
king tot het geven van leiding in de aan
gesloten organisaties.
Hotf lodental van de organisaties, aange
sloten bij het bureau voor do R.-K vakorga
nisatie, ging in 1919 zeer sterk vooruit. Op
1 Januari 1919 waren 84 bonden aangeslo
ten met 97,618 leden, op 1 Januari j.l. 27
bondon met 118,981 leden. Een vooruitgang
derhalve met 51,363 leden of 52.61 pet. Een
vergelijking met do andere centrales doet
zien, dat de groei van de katholieke vakbe
weging relatief het sterkst was.
Hier volgen de andere cijfers:
N. V. V. met op 1 Jan. j.L 259,739 loden,
groei in 1919 59,471 (39.70 pet.)Chr. vak-
vereoniging met op 1 Jan. 70.262 loden,
groei in 1919 22,519 (47.16 potN. A. S.
met op 1 Jan. j.l. 48,764 leden, groei in 1919
16,138 (45 pet.).
Bij de beoordeoling van deze cijfers moet
er rekening mee gehouden worden, dat bij
het Katholiek Verbond nog niet zijn aange
sloten de organisaties van mijnwerkers en
van post- en telegraafpersoneel waarvan
het gezamenlijk ledental gerekend kan wor
den op 10,000.
In dis kringen van. het R.-K.Vakbureau
rekent men er op, dat iu 3920 het ledental
boven de 200,000 zal worden opgovoord.
De transportarbeiders en de werkloosheids
verzekering.
Door den Minister van Arbeid is aan de
gemeentebesturen bericht, dat hij de regle
menten der werkloezenkassen van transport
arbeiders en de wijzigingen der reglementen
van sommige werkloozenkassen, noodig voor
het onder de werkloosheidsverzekering doen
vallen van transportarbeiders, dezer dagen
zal goedkeuren.
Reeds thans deelt de Minister echter mede,
dat de termijn, gedurende welken de leden
per kalenderjaar recht hebben op uitkeering
daarin zal worden gesteld op 78 dagen.
Do staking in het havenbedrijf.
De Scheepvaartvereenig'ngen „Noord" on
„Z'id hebben aan de stakers een manifest
gezonden, dat luidt als volgt:
Havenarbeiders en Zeelieden.
Groote groepen vaste havenarbeiders, zee
lieden en civiel personeel hebben zich voor
het werk aangemeld.
Wij weten, welke ellende de staking in de
gcziDnen heeft gebracht, en zouden niets lie
ver doen dan de gelegenheid voor allen om
to werken, weder openstellen.
Wij hebben daarom medegedeeld, dat het
werk onmiddellijk tegen de oude loonen kan
worden hervat, terwijl gij van dien d3g af
later toch het nieuwe loon, overeenkomstig
ons aanbod van 19 December 1919, zult ont
vangen, zoodra daaromtrent met de organisa
ties overeenstemming zal zijn verkregen.
Maar wij gaan niet werken, zoolang de be
sturen uwer vakorganisaties trachten, ons
icefc behulp van buitenlanders te dwingen.
Zoolang daarom de Nederlandsche schepen in
buitenlandsche havens niet worden geladen
of gelost, zoolang moeten wij weigeren u in
staat te 6tellen, te werken, onverschillig of
dat weken of maanden zal duren.
Beseft gij, wat dat beteek ent?
Wij weten maar al te goed, dat gij dat
zeer goed beseft. Waarom dan voortgegaan
op het rampzalige pad, waarop vooral 'de
Federatie u heeft gestuwd?
iVergeet dit laatste vooral niet. Onthoudt
het voor de toekomst. Onthoudt, voor de
toekomst, dat wij steeds bereid zijn, met uw
organisaties samen te werken, om voor u
datgene te verkrijgen, wat bereikbaar )>lijkt
te zijn, maar dat wij voor holle woorden en
bedreigingen niet de minste vrees koesteren
en dat wij voor dwang niet zullen wijken.
Wij houden hier geeo zedenpreek; wij zeg
gen u slechte: Gebruikt uw hersens, want die
hebt ge daarvoor gekregen. Laat piet langer
toe, dat deze strijd op uw ruggen en <£p dia
ran uw gezinnen wordt utgevockten.
Eiischt van uw organisaties, dat zij zonder
verder uitstel datgene doen ,wat uw belang
thans vordert.
De Scheepvaartvereeniging „Noord'" deelt,
vcigens bericht uit Amsterdam mede, dat se
dert Dinsdag j.l. het aantal werkwilligen met
ruim 200 is toegenomen, zoodat thans 1G00
man in de haven zjjn te werk gesteld. Maat
regelen worden getroffen om dit aantal in
den loop van deze week tot 2000 man op te
veeren.
Do Minister ven Landbouw wenschfc
vooralsnog niet te besluiten tot het afschaffen
van de broodkaarten.
De voltooiing van den arbeid der
Staatscommissie tot voorbereiding van de
herziening der Gemeentewet is spoedig te
veiwachten.
De Centrale Commissie voor uitzending
van Nederlandsche kindoren naar Buiten, rc-
vestigd te 'e-Gravonhage, Frankenslag 83,
mocht van de Directie der Nederlandsche
Spoorwagon het verblijdend bericht ontvangen,
dat zij boreid is mot ingang van 15 Mei 1920,
lot opzeggon8 toe, aan de kinderen, dio door die
Commissie worden uitgezonden of uatir hun.
woonplaats terugkeoren, alsmede aan hun ge
leiders (geleidsters), ongeaoht hot aantal le
zamen reizende personen, op vertoon en togen
intrekking van door hot Dagelijksoli Bestuur
der Centrale Commissie ingovuldo en getee-
kende bons, speciale enkelo reiskaarten 3do
klasse af te geven, tegc~ betaling van do helft
van don prijs van een gewone enkele reiskaart
3do klasso, voor zooveel betreft personen van
tien jaren of ouder, en tegen betaling van een
vierde godeojte van dien prijs voor zooveel be
treft kinderen, die den leeftijd van vier, doch
niet dien van tien jaren boroikt hebben.
Deze welwillende en van groote belangstelling
in hel werk der Centrale -Commissie getuigende
regeling zal zeker aan de uitzending op grooto
schaal van zwakke Nederlandsche stadskindoren
naar gezinnon op het platteland zeer ten goede
komen.
Zooals wij reeds meermalen zeiden al
dus de „N. R. Ct." is iu de laatste jaren do
confesaioueele kiesvereeniging „Evangelie en
Belijdenis" in do Hervormde Gemeente in Den
Haag oppermachtig; alleen predikanten van
confessioneele richting zijn er in de laatste ja
ren beroepen; alsmede leden van hel kiescol
lege. diakenen en ouderlingen alleen v.in dio
richting benoemd.
Nu heeft onlangs dr. Gerritsen (elliLiche rich
ting) wegens ziekte als predikant bedankt en is
er oen 15de predikantsplaats gesticht, zoodat er
een tweetal vacaturen te vervullen zijn. Dff
Kerkeraad had, onder leiding der predikant:
besloten, ditmaal het beroepingswerk -If ter
hand te nemen en aan de leden van Kerkeraad
en Kies collego een drietal predikanten voor elk»
vacature voor te stellen.
In groote meerderheid besloot de Kerkeraad
voor deze vacaturen een confessioneel drietal,
n.l. ds. G. Bolkestein, te Kalwijk-aan-Zee, as.
K. H. E. Gravemeyer, te Voorburg, en ds. B.
J. C. Reynders, te Rotterdam, te stellen en een
ethisch drietal, o.a. ds. De Groot, to Vlissiiigeii,
en ds. Riemens, te Leiden. Alle predikanten gin
gen hiermede accoord, ook de meest rechls-con-
fessioneelen. De Kerkeraad wilde door dezo
maatregelen den riohtingstrijd in do Haagsche
Gemeente doen afnemen. Zijn pogingen zijn
echter zeer waarschijnlijk mislukt.
De ethische Kiesvereeniging „Geloof - en
Liefde" heeft wel in haar vergadering overge
nomen het door don Kerkeraad gevormdo con
fessioneele drietal, maar stolde in do vacatures
Gerritsen candidaat: dr. 0. Norel, tc Vlissin-
gen, di. J. W. Ie Roy, te Sloterdijk en dr M.
J. A de Vrijer, to Odijk.
De confessioneele Kiesvereeniging „E. cn B."
neemt van het door den Kerkeraad gestelde
confessioneele drietal er twee over, n.l. de. Bol-
kestein en ds. Grarvenieijer, maar neemt als
derde ds. Bieshaar, te Utrecht (Goref. Bond);
in de vacature-ds. Gerritsen wil doze kiesver
eeniging van de ethischen niets weten, maar
stelt als drietal ds. S. van Dorp, Rotterdam,
ds. J. H. F. Remme (beiden Ger. Bond) ou ds.
B. J. C. Reynders, Rotterdam (confessioneel).
FEUILLETON
DE HOEVE IN 'T BROEK.
Een roman uit Masooren
door RICHARD SKOWRONNEK.
(Nadruk verboden.)
te)
Nu zaüten naast de boenen rechters
twaalf maooan, zooals jij of ik, boeren en
kooplui, en dat noemt men gezworenen.
Die zouden al dio praatjes van hem niet
gedoofd hebben on hij zou veroordeeld zijn.
In weerwil van al deze getuigenissen, is hij
na de uitspraak van het gerecht vrij uit
gegaan al3 een heer en mij hébben ze vast
gehouden! Drie dagen heb ik moeten zit
ten, omdat ik te luid de waarheid tegen
hen had uitgeschreeuwd, en in mijn toorn
op de tafol had geslagen, waarachter zij za
ten, die kamergeleerden, die boekenwur-
ïnen, die gcbrildo kerels."
Samuel Guzek beet. van woede zijn tanden
op elkaar en hij was zóó ontroerd nog bij
de herinnering, dat zijn handen beefden,
alsof hij koorts bad.
'zoo een misdaad en geen straf er
voor 1 Dne mensciion uit hot mooie levén
weg te rukken en dan vrijgesproken to wor
den door het gerecht. Ik verzeker u, heer,
dat ik in mijn gevangeniscel mot mijn kop
tegen dan muur geloopcn ben, tot er iets
m mij kwam, alsof het een stam was, dit
- ïk dren Hölrler moest doorlieten, zooals
hij je vader en jo broera doodgeschoten
i hecrt.^lk wist, dat ik het doen zou, al zou
den zij mij er ook voor ophangen. Toen bon
Ik volkomen rustig geworden en ik bob zit
ten bedenken hoe ik het 'fc beste zou oan-
t teggon, dat die Holder op dezelfde manior
zou sterven als je vader en je broers ge
storven zijn. Dan derden dag, 's middag»,
hebben zij mij vrijgelaten uit de gevangenis
en ik heb geloopen opdat) ik 'e avonda nog
thuis wou zijn, want ik gunde dien moor
denaar geeci minuut meer 1'
Zoo kom ik dan in de kamer; je moe
der zat bij het raam en ik zeg goeden avond
en wil naar do kast gaan, waar de geweren
stonden. Zij staat op en vraagt wat ik daar
doen wil. Ik zeg: .Haar hoe knn je dat
nog vragenIk wil het geweer van den heer
nemen en doen, wat oen stem van binnen
mij bevolen heeft1"
„Hierop zegt je moeder: „Die stem ia
met van God maar van den duivelvan
denzolfden duivel, die mijn heer en mijn
zoons ;n den dood gedreven heeft, en jij
bent zijn handlanger. Ga weg, er is genoeg
bloed vergoten, en dit huis moet van heden
af rein blijven 1"
„Het ia mij, alsof ik een slag met oen bijl
op mijn hoofd krijg. „Vrouw," 2eg ik,
„Hölder heeft je man dbodgeschoten on jo
zoons 1 Voor de rechtere hebben wij geen
recht veer kregen en nu wü je, dat hij in
leven blijft en zonder straf zal zijn?" Toen
richtte je moeder zich op en haar gezicht
was zoo bard als staal. „Wie ben je, dat
jo zoo tot mij spreekt? Dat je zegt, wij
hebben voor de rechters geen recht ver
kregen? Weet je of het niet de hand Gods
is, die mijn heer strafte voor het vele bloed
dat hij vergoten heeft? Hemzelf heeft Hij
mij ontnomen cn mijn beide 200113 en ik
mag niet tegen Hem morren. Maar ga jij
weg uit mijn huis, opdat je me niet nog
den laatste vergiftigt., die mij nog overge
bleven is!" Zoo heeft jouw moeder tot me
gesproken en ik ben de deur uitgegaan als
oen dronken man."
Die vrouw haar man en haar bedde zoons
waren dbodgeschoten en zij zedde, dat haar
recht geschied was! En mij ging dab alles
niet aan, omdat ik maar c-en knecht was
Ja, mijn heer, in die dagen liep ik doel
loos rond on dacht niet andera dan dat. ik
gek zou wordtin."
„Opeens hoor ik, dat zij je ver weg ge
bracht heeft onder vreemde meascben, on
dat je nimmer meer je geboorteplaats terug
zoudt mogen zien, omdat zij bang was, dat
•je, als jo thuis biecf, zoo zoudt worden aJs
je vader on je broers. Je moest schoolmees
ter worden, en zij bedacht, dat jo bij het
bidden en het zingen uit 't gezangboek wel
ander bloed in je aderen zoudt krijgen dan
dat, wat jo van je voorvaderen hadt mee
gekregen. Op dien dag heb ik weer voor het
eerst gelachen en gewetem, wat mij te doen
stond. Je moeder had destijds gelijk, toen
zij togen me zei, hoe ik durfde volhouden,
dat wij voor de rechters geen recht ver
kregen haddon! Hoe durfde ik als knecht
mij daarin mengen waar er nog een zoon
van Adam Baginsky leefde en een broeder
van zijn brooders? Deze zoon was nog een
kind, die zijn moedor aan de schorteban-
den hing, en zijn handen waren zwak. maar
zij zouden ïuet den dag sterker worden en
wanneer uit dab kind een man gegroeid
was, dan bon die mij vragen: „Hoe heb jij,
een knecht, het gewaagd, om te nemen,
wat mijn recht was?"
„Toen heb ik alleen maar stilletjes gela
chen om hetgeen jo moeder deed, en ik heb
gezegd: „Ik ?al wachten tob het tijd is!"
„Jo moeder is iederen Zondag naar de
kerk gereden en heeft voor je geboden. Ik
ben nieb naar de kerk gegaan, maar ik heb
iederen dag don lieven God op mijn knieën
geboden„Laat de®en opziener Höldor niet
sterven vóór de zoon van mijn hoer groob
geworden is." Want heb leven verteerde
<Sien man en Jiij ging door het levem als zijn
eigen schaduw."
,.Je moeder heeft al het geld, dat je va
der verdiend had, aan de aimon wegge
geven en aan den pastoor in Lyct, om een
weeshuis te bouwen voor kinderen, die geen
vader meer hadden. Ik heb or om geleden
en ik zei bij mezelf„Het doet er niet toe;
als de zoon van mijn heer groot is, zullen
wij weer nieuw gold verdienen. Het meer
is er toch immers altijd nog en de gren
zen !"-
„Jo moeder heeft do geweren van je va
der op een vorkoóping gedaan, want rij
moesben verkocht worden en zij wilde ze
niet langer thuis houden Maar toen ik
daarvan hoorde, heb ik al mijn bespaard
geld bij mij gestoken. Toen het geweer van
je vader aan do bourt kwam, ben ik naar
voren gekomen, en heb gezegd„Ik, Sa
muel Guzek, vroeger knecht bij Baginsky,
bied honderd tJhalorl" Toen keken allo hee-
ren mij aan cn niemand bood er verder
op. Maar ik heb het meegenomen en be
waard tot aan den hui dig en dag."
Do oude knecht greep naar den wand en
trok het geweer uit het foudraal. De blanke
loop schitterde in het licht van den komen
den dag.
„Daar, lieor, kijk, geen roestvlokje zrt er
op, en het is nog juist, zooals jo vader het
don laagsten keer uit de hand gelegd
heeft
De jongeling greep naar het wapen en
zijn vingers spanden zioli stijf om den slan
ken loop. He was, alsof er verzoek van uit
ging „Neem mij en je bent heer over loven
en dood." Toon rekte hij zich krachtig uit
en zijn oog en schitterden.
„Dank je, dank je, en jij moet me leeren
hoe ik het gebruiken moot!"
Over Guzef s uitgedroogd gezicht ver
spreidde zich een lichte glans.
„O, lieer, dat is niet noodig. Met bet
schieten i3 het als met het vliegen. Een
slak zal liet nooit leeren, maar wat eenmaal
een jonge havik is, dat slaat de vleugels
maar uit. Zie je ginds dio kraai daar
schommelen op het topje van die berk? Ala
je wilt, leeft ze nog maar totdat jo met
den vinger aan den brekker bant geko
men
Jan bleef aarzelend staan, en nl maar
lokte de loop van het geweer: „Neem mij,
neem mij, en dood 1"
„Heer, het is zoo gemakkelijk. Je spant
den haan maar en ala je bet doel goed in
het vizier houdt, dan laat je het maar
gaan !"-
Toen spanden de vingers rich vaster on
hij drukte dan kolf togen den 6choudor. Uit
den mond van het geweer kwam krakend
een roode vuurstraal, gevolgd, door oen
doffen slag, alsof een steen op don zachten
weidegrond valt
Jan had do buks afgezet- en staarde door
den wegtrokkondon kruitdbnip naar de-
plaats, waar weinig oogenblikken te voren
een levend wazen in het zonlicht geademd
had. Er was een vreemde trek om rijn mond
gekomen, hij had voor de eerste maal roet
opzet en in vol bewustzijn gedood.
De oude knecht stond naast hom en in
hot diepst van zijn oogon glom een wonder
lijk vuur; het adelaarsjong was belusb ge
maakt, het had den roos van het. dooden
gesmaakt.
„Wat heb ik je gezegd ,hoer? Een jonge
roofvogel heeft geen leermeester noodigl
Zoo hoop ik, heer, dnt je eens nog onden db
