Zaterdag 20 December 1919.
Officieele Kennisgevingen,
STADSNIEUWS
I'KIJS DEE ADYEETENT1 EN
pf Cta. per regel Des Zaterdags 40 Ota.
per regel. Kleroe advcrtentiSii Woensdag
16 Ots., Zaterdag f 1— bij ten maximum
aantal woorden van 30. Incaaeo volgens post-
tecbt. Voor eventueele opzending van brieven
30 Cta, porto te betalen. Bewijsnummer 6 CM,
BH.'.'.'-l
Bureau Ncordelndspiein. Telefoonnummers voor Directie en Administratie 175, Redactie' 1507.
PRIJS DEZER LUÜHANT:
iVoor Lelden p. 8 mnd. f2.10, p. week 10.19
Buiten Leiden, waar agenten ge
vestigd Zijn, per week 0.16
franco per poat a 2.o0
Nummer 18346.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
AFSLUITING PASSAGE LANGEGRACHT.
Burgomoester cn iVótlvouderï van Leiden
•brengen tor algemeeue kennis, dat de Lange-
gracht (Noordzijde) van at do Volmolenbvug
tot aan bet gebouw der Vuilverbranding, wa
gons bet verrichten van werkeaarnliedon ten
behoeve van de uitbreiding der Lichtfabrie
ken, van Maandag 22 December a.s. tot en met
Woensdag 31 December d. a. v., vcor het ver
keer met rij- en voertuigen zal zijn afgesloten.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
SCHOEMAN, Lo, Secretaris.
ii-iden, den 20 December J 919
INëNTING WEENSCHE KINDEREN.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
moedigen de verzorgers van de hier ter stede
aangekomen Weenscho kinderen, die op Woens
dag 17 dezer werden ingeënt, uit, zorg te dragen
dat dezo kinderen zich op Maandag 22 Decem
ber a s., des namiddags te drie uur, vervoegen
in de Vaccinatioinriclitina aan de Bocvhaave-
atraat No. 20, ton einde het resultaat der in
entingen te doon onderzookon en de vaccine-
bewijzen in ontvangst te nemen.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
SCHOEMAN. Lo. Secretaris.
Lelden, den 20 December 1919.
GELDIGHEID BON 3 DER NORMAAL-
MARGARI NEK AART.
Do Burgemeester der Gemeente Loiden.
brengt ter algemeene konnis, dat Bon 3 der
Normaalmargarinekaart Ge tijdvak, geldig
is vanaf Zondag 21 December 1919 tot en
met Zondag 28 December 1919.
N. G. DE GIJSELAAR, Burgemeester,
Leiden, 20 December 1919.
VERKOOP VAN LTON EN WIT
KATOEN.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
algemeene konnis, dat Maandag 22 Decem
ber a.s. in de Starts-Gehoorzaal vanaf dea
morgens 9 uur zal worden verkocht een
partijtje grijze molton en witte katoen van
uitstekende kwaliteit, tegen don prijs van
Molton in coupons van 10 el f 5.65.
"Witte katoen in coupons van 10 ei f^4.60.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
Leiden. 20 December 1919.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
kennis van de ingezetenen, dat aan de ge
meentelijke Vi8chwinkels (Viachmarkt en
Stadshuipwerf) digelijks voor iedereen be
halve VERSGHF.' ViSCH ook STOK-
YISCH (Klipvisch) a f 0.10 per Vi K G.
verkrijgbaar is.
De Stokvisch moet voor het gebruik 24
a 48 uur in ruim water worden gezet, om te
worden geweekt en van liet Overtollige zout
te worden ontdaan.
Bovenbedoelde St-okvisch is in geweekten
toestand verkrijgbaar bij de firma wed. M.
ROOS, Haarlemmerstraat 78 en Hooge-
woerd 50, a fO.55 per rol van circa 1 Yd
pond (zonder graten).
N. G. DE GIJSELAAR, Burgemeester.
Leiden, 20 December 1919.
MOSSELEN'
De Burgemeester van Leiden brengt ter
kennis van de ingezetenen, dat aan do ge
meentelijke vischwinkels (Vischmarkfc en
Stadshulpwerf) ZEEüWSCHE MOSSELEN
togen den tijdelijken prijs van 5 cent per
E. G verkrijgbaar zijn.
Voor belanghebbenden zgn aan genoem
de vischwinkels recepten voor de bereiding
van mosselen en het boekje „Eet. mosselen",
bevattend? mededeeliogen omtrent de voe
dingswaarde en het gebruik van mosselen,
gratis verkrijgbaar.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeoator.
Leiden, 20 December 1919.
GEMEENTELIJK WASCHBÜREAU.
Hel brengen on afhalen van de wasschen is
in de week van 24 t/m 27 December a.s., met
het oog op dB daarin vallende Kerstdagen, ge
kegeld als volgt;
gebracht moeien worden op Maandag 22 De
cember:
van 8—9l/* uur de wasschen nos. 1 t.m. *80
van 9l/i—11 uur de wasschen nos. 81 t*m* 175
van 2—3 uur de wasschen nos. 176 t m. 256
van 34 uur de wasschen nos. 257 t.m. 350
Dp DINSDAG 23 DECEMBER;
van 8—973 uur de wasschen nos. 351 t.m. 450
en van 91/*11 uur de wasschen nos. 451 en
Üïooflcr.
Afgehaald moeten worden alle wasschen op
Zaterdag 27 Oecember des namiddags van 40
uur.
Leiden, 13 December 1919.
VERGADERING
van den
GEMEENTERAAD yAN LEIDEN,
op MAANDAG 29 December 1919,
'des namiddags 'te TWEE uur.
Te behandelen onderwerpen:
lo. Benoeming van vier leden van de
Plaatselijke Schoolcommissie. (349)
2o. Benoeming van een Directeur der Ge
meentelijke Bank-van-Leening. (363)
3o. Benoeming van een leeraar in de
Fransche taal- en letterkunde aan het'Gym
nasium. (350)
lo. Benoeming van. een leeraar ia de ken
nis der natuur en in de wiskundig© aard
rijkskunde aan de afd, B der Kweekschool
voor onderwijzers en onderwijzeressen.
(352)
5o. Benoeming van een leeraar in de gym
nastiek a-an de Kweekschool voor onderwij
zers en 'onderwijzeressen. (36-1)
60. Benoeming van een onderwijzeres-
plaatsvervangend hoofd der Meisjesschool
1ste klasje. (357)
7o. Benoeming van een onderwijzer in het
teekenen aan de Jongensschool 2de klasse.
(358)
80. Benoeming van een onderwijzeres aan
de Meisjesschool 2cfo klasse. (359)
9o. Benoeming van een onderwijzeres aan
de school der 3do klasse No. 8. (360)
lOo. Benoeming van een onderwijzeres
aan de school der 4de klasse No. 2. (360)
llo. Praeadvies op heb verzoek van P.
van Daalen om eervol ontslag als onderwij
zer aan de school-der 3de klasse No. 7.
(361)
12o. Voorstel tot vaststelling van de jaar
wedden van de pensioensgrondslagen van
eenige leeraren en leerareesen aan het
Gymnasium, de boide Hoogere Burgerecho-
len en de Kweekschool voor Onderwijzers
en Onderwijzeressen. (380)
13o. Staat van af- en overschrijving op
de begrooting, dienst 1918, van het College
van Vrouwen-Kraammoedlers. (351)
14o. Rekening, dienst 1918,- van het Col
lege van Vrouwon-Kraammoedèrs. (351)
15o. Begrooting dienst 1920, van het Col
lego van Yrouwen-Kraammoeders. (351)
16o. Begrooting, dienst 1920, van het Ge-
ref. Minne- of Arme Oude Mannen- en
Vrouwenhuis. (351)
17o. Begrooting, dienst 192p, van het H.
G. of Arme Wees- en Kinderhuis. (351)
18o. Voorstel tot het aangaan van een
overeenkomst met de gemeente Voorhout in
zake c?e aansluiting van die gewoonte aair
den Leidschen Keuringsdienst van Eet- en
Drinkwaren. (353)
19o. Idem alsvoren met do gemeente Lei
derdorp. (354)
20o. Voorstel van don heer Van der
Zeeuw in zake het gebruik van het gymna
stieklokaal aan de Pietenskerkgracht door
de Vereeniging „De Loidsohe padvinders.
21o. Voorstel
a. tot hernieuwing van het contract met
do firma J. J. Groen en Zoem betreffende
do levering van de Ingekomen Stukken en
van heb gedrukt etenographisch verslag
van de Handelingen, van den Gemeente
raad
b. tob vaststelling van de verordening,
houdende wijziging van heb Reglement van
Orde voor de vergaderingen van dón Raad
der gemeente Leiden. (372)
22o. Praeadvies op het verzoek van het
Leidsche Drankweer-Co-mité in zake het
van gemeentewege beschikbaar stellen van
een lokaal voor ontspanning van wcrkloozc
arbeiders. (373)
23o. Verordening, houdende wijziging van
de verordening van 9 November 1905, tot
regeling van de Arbeidsbeurs der gemeente
Leiden. (374)
24o. Voorstel tot 'aankoop, ten behoeve
van de Electriciteitsfabriek, van een stukje
grond aan den Lage-Mo-nsckweg en tot-
vaststelling van den desbetreffend en be-
gröotingsstaat. (375)
25o. "Praeadvies op het verzoek van de
Vereeniging tot bevordering van de oplei
ding tot Instrumentmaker te Leiden om
verhooging der over 1919 toegekende sub
sidie-. (3C-6)
26o. Praeadvies op het verzoek van de
afd. Leiden van d£n Nederl. R.-K. Volks
bond om verhoogmg van de ten behoeve
van -haar teskenschool over 1919 toegeken
de subsidie. (367)
27o. Praeadvies op heb verzoek van het-
genootschap „Mathesis Scientiarum Geni-
t-rix" om vorhooging van de over 1919 toe
gekende subsidie. - (368)
28o. Praeadvies op do verzoeken van de
Vereeniging „De Ambachtsschool'', te Lei
den, om verhooging van cïo over 1919 en
1920 toegekende subsidies. (369)
29o. Praeadvies op do verzoeken van de
Vereeniging Vakschool voor Meisjes voor
Leiden on Onisbr. om verhooging der aan
cïio Vereeniging ov«r 1919 en 1920 toege
kende subsidies. (370)
30c. Verordening, tot wijziging van de
verordening van 23 Augustus 1919 (Gem.
Blad no. 33), houdende regeling van de
jaarwedden dor leeraren aan het Gymna
sium te Leiden. (355)
31o. Verordening, tot wijziging van de
verordening van 2S Augustus 1919 (Gem.
Blad no. 32), houdende regeling van de
jaarwedden dor leeraren aan do Hoogere
Burgerschool voor Jongens te Leiden.
(355)
32o. Verordening, betreffende het toe
zicht op den gezondheidstoestand van de
ambtenaren, beambten "en werklieden, in
dienst bij de gemeente Leiden. (371)
33o. Voorstel
a. tot toekenning van eon belooning aan
de onderwijzers en onderwijzeressen-plaats
vervangend hoofd eener lagere school
b. in zake do salarieering van het Hoofd
en het onderwijzend personeel van de Leer
school, verbonden aan de Kweekschool voor
Onderwijzers on Onderwijzeressen;
c. tot vaststelling van de volgende ver
ordeningen
lo. Verordening, bepalondc het- getal der
scholen voor openbaar lager onderwijs te
Leiden, den omvang van het onderwijs op
elke school en den bijstand aah de hoofden
der scholen te vorleenen.
2o. Verordening, regelende do bezoldi
ging Nan de vakonderwijzers en -onderwij
zeressen in teekenen, gymnastiek cn hand
werken en de toelagen aan dc kwcckolingcn
en de adspirant-onderwijzcressen in do
vrouwelijk© handwerken der openbare la-
gero scholen van de gemeente Leiden.
3o. Verordening tot regeling:
a. van dc wijze van uitbetaling der jaar
wedden van de onderwijzers aan de open
bare lagere scholen in de gemeente Leiden;
b. van de inhouding dier jaarwedden bij
verlof tot afwezigheid;
c. van de huurwaarde der ambtswoning
van een schoolhoofd. (3613)
34o. Voorstel
a. tot vaststelling van de verordening,
tot wijziging van deverordening van 30
October 1913 (Gem Blad No. 34), "houdende
voorwaarden van opneming en verpleging
van lijders in liet Sanatorium voor zenuw
lijders „Rhyngeesfc" te Oegstgeeet;
b. tot intrekking van het raadsbesluit
van 25 Juli 1013, in zake de tijdelijke ver
hooging van d'e verpleeggelden in heb Sa
natorium „Rhyngeest". (362)
35o. Verordening, houdende wijziging van
do verordening van 23 April 1903 (Gein.
blad no. 23), op het gebruik van het Open
baar Slachthuis. (381")
36o. Voorstel
a. in zake de tijdelijke verhooging der
tarieven van do N0 ord-Zuid -Holland sclï e
Tramweg-Maatschappij op dc lijn Hoogc-
RijndijkStation
b. tob intrekking van. het- Raadsbesluit
van 14 Maart 1918, in zake de tijdelijke af
wijking van art. 29 der ooncessievoorwaar
den. (356)
37o. Verzoeken, om entheffing van plaat
selijke directe belasting, dienst 19181919.
(376)
38o. Vaststelling van het 2do Navorde-
ringskohier der plaatselijke directe belas
ting, dienst 1917. (377)
39o. Vaststelling van het Navorderings-
kohier der plaatselijke directe belasting,
dienst 1918—191 9. (376)
40o. Bezwaarschrift ertegen aanslagen in
de plaatselijke directe belasting, dienst
1918—1919. (379)
Dit no. is nog niet opgenomen onder
de Ingekomen Stukken.
Het 150-Jarig beslaan der Firma J. C. Zaal
berg Zoon.
Reeds in de middeleeuwen bekleedde
Leiden een eereplaats onder dc Hoftandhche
industrie-steden en zij handhaaf do dezo
plaats ook in latere tijden. De textielnij-
i' verheid had haar middelpunt in dc Sleutel
stad. 't Was vooral de lakei/fabricage, waar
door onze gemeente bekend en beroemd
werd, ver buiten de grenzen van ons vader
land. Daarin is verandering gekomen. Ze
ker, Leiden mag er met betrekicing tot do
textielindustrie nog wezen, maar de alleen
heerschappij kon het niet handhaven. En
de oude lakenindustrie is door de veran
derde tijdsomstandigheden grootendeels
verdrongen door de vervaardiging van wol
len stoffeu. Doch als men van de thans be
staande fabrieken teruggaat tot den oor
sprong, dan vindt" men er als eersten opzet
de lakenindustrie terug.
Ddt is ook het geval met een
der oudste en, voornaamste dekenfa-
brieken bier ter stede, welke met ingang
van het volgend jaar het voorrecht zal ge
nieten 150 jaar te hebben bestaan. De firma
J. C. Zaalberg k Zoon toch, werd in 1770
opgericht door den heer Johannes Cornelis
Zaalberg. Hoewel de vader van deu oprich
ter der firma, de heer Jonathan Zaalberg,
reeds dekens vervaardigde, ging de in 1770
opgericht© firma zich in den eersten tijd
toeleggen op het beroemde Leidsche nijvor-
heidsproduct, het laken, en de jonge firma
wist daarin niet alleen de oudere fabri:
kanten op zijde te streven docl\ zelfs te
overtreffen.
De lakenindustrie had hier echter weldra
haar bloeitijd gehad, hoofdzakelijk ten ge
volge der Fransche overheersching, en door
de daarop toenemende buitenlandsohe 0011-
currentie, geraakte zij in het begin van de
19de eeuw meer en meer in verval en leed
een kwijnend bestaan. Verschillende fabrie
ken gaven het- na een tijd van tobben op,
andere gingen met het verloopen van het
getij de bakens verzetten. Daartoe behoorde
ook de firma J. O. Zaalberg <fe Zoon. De
zoon van den oprichter der firma, ook Jo
hannes Cornelis goheeten, besloot, in over
leg met. zijn varter en grootvader, do laken
industrie vaarwel te zeggen en zich uitslui
tend toe te leggen op de vervaardiging van
wollen dekens en aanverwante artikelen.
En daaraan is de firma tot op dezen tijd ge
trouw gebleven. De oudste firmanten heb
ben wel een goeden kijk op* de toekomst
gehad en do baan geëffend voor hen, die
na hen kwamen. Het spreekt haast vanzelf,
dat vooral in de eerste jaren vele moeilijk
heden waren te overwinnen, maar door oen
voortdurend streven, om het fabrikaat te
vorbeteron, gelukte het den naam dor fir
ma voorgoed te vestigen. En toen omstreeks
het jaar 1830 de stoom ook in Leiden haar
intrede dteed, was deze firma oen der eerste
die hem in de fabriek in toepassing braoht
en er de vruchten van plukte.
Johannes Cornelis, de zoon van den op
richter der firma, bleef tot zijn dood in 1879
de leider der zaak, ter zijde gestaan door
zijn zoon Jonathan, geboren 10 Juli 1829,
overleden 9 April 1909, grootvader van den
-tegenwoofdigen firmant van d'enzelfden
naam. D'czo had twee zoons, waarvan één
Toeds op 25-jarigen leeftijd overleed, ter
wijl de ander, Jean Corneillc,in 1880 lid
der firma werd. Deze, in 1857 geboren, was
geruiinen lijd lid van den Leidschen Ge
meenteraad en had, hoezeer hij zich met
hart cn ziel wijdde aan de gestadige uit
breiding zijner bloeiende fabriek, toch den
tijd om een vooraanstaande plaats in het
Stedelijk bestuur der stad in te nemen, in
wier wèl en wee bij ook anderszins veel be
lang stelde. In hetzelfde jaar 1909, waarin
zijn hoogbejaarde vader stierf, werd ook
hij onverwacht aan dc zaak en aan dc stad
zijner inwoning ontrukt, het beheer der fa
briek aan zijn twee zoons Jonaithait en
Lambertus overlatend. Jonathan, geboren
IC October 1SS3, was in 1909 bij het uittre
den van zijn grootvader lid dec firma, de
vier jaren jongere Lambertus kwam in 1903
in de zaak. Dezo is echter 1 Januari 1517
uitgetreden, zoodat thans do heer Jonathan
Zaalberg de eenigc firmant is.
Wij zullen 11a deze korte bespreking van.
de personen' dezer firma nu iets mededee-
len van de fabriek 'en van het fabrikaat-,
waarbij wij de aangename taak hebben van
een gëstadigen vooruitgang te spreken. Na-
dc vervanging van don handenarbeid door
machinale krachten kon het fabrikaat aan
de ëisclien voldoen, welke daarvoor onbe
reikbaar hadden geschenen. De vorderingen
stonden nooit stil. Steeds werd naar nieu
we middelen gezocht, om de machinale in
richting te vereenvoudigen en dc produc
tie te vermeerderen. In 1880 werd besloten
de oude fabrieksmachine te a ervangen door
een van meer moderne werkwijze. In 1881
werd een dubbele machine in het bedrijf ge
nomen, leverende een capaciteit van 120
P.K. In 1889 brandde een gedeelte den fa
briek af, terwijl in 1901 een groote uitbrei
ding van het bedrijf plaats had. Al zeer
spoedig, en wel in 1909, was uitbreiding der
fabrieksgebouwen, enz. opnieuw noodza
kelijk.
De stoommachine was door het bijplaafc-
son van machines overbelast en ook moesten
tal van weefgetouwen worden bijgeplaatst-,
terwijl ook de kantoren en magazijnen niet
meer beantwoordden aan den 6teeds groo-
teren omvang van deze industrie. Het eer
ste werk van den tegenwoordigeu firmant,
den heer Jonatlian Zaalberg, was heb bij
bouwen van een weverij, ingericht volgens
do alweer gewijzigde eischen van den tijd.
Een nieuwe stoommachine, afkomstig uit
de Utrechtsche Jaffa-fabrieken en leverende
een capaciteit van 240 P.K. werd geïnstal
leerd verder werden eenigo electro-mo
tor 011 goplaatst, een nieuwe smederij werd
ingericht, terwijl eindelijk de bergplaatsen
werden vergroot. Ondanks ciit alles, bleek
do ruimte onvoldoende, om aan dc steeds
toenemende vraag naar dc geproduceerde
artikelen te voldoen.. En toen met- dezen
drang naar uitbreiding samenviel c3e om
standigheid, dat de hand kon worden ge
legd op een vroeger concurrcercnde fa
briek, werkende onder den naam van
„Leidsche Dekenfabriek", werd onmiddel
lijk tot den aankoop besloten. En de nieuwe
eigenaar wist dadelijk het kwijnend bedrijf
op te heffen en daardoor do productie te
doen ontwikkelen. Do capaciteit kon daar
door opgevoerd worden tot 2500 dekens per
week. ïn 1914 en 1915, toen ook ons leger
groote behoefte a-an dekens had, steeg deze
weekproductie tot 3500 dekens.
1 Januari 1914 herdacht de firma het feit
van het 100-jarig^bestaan als dekenfabriek
en mocht de tegenwoordige firmant, de
heer Jonathan Zaalberg, het genoegen sma
ken zijn verdiensten als fabrikant door de
Regeering te zien erkend door de benoe
ming tot liidder in de Orde van^Pranje-
Nassau. Tijdens den oorlog had de firma
volop werk en het strekt haar tot eer, dat
zij bij de vaststelling der prijzen steeds re
kening hield met- den prijs der grondstof
fen, zoodat er door haar geen overdreven
oorlogswinsten zijn gemaakt-. Veeleer zocht
zij haar kracht in verbetering en uitbreiding
van haar fabrikaat. Zoo heeft zij in de oor
logsjaren een nieuw en belangrijk artikel in
den handel gebracht, de zoogenaamde „Du-
filine", hoofdzakelijk gebruikt voor de ver
vaardiging van mantels, enz. een artikel,
dat in verschillende vroolijke kleuren bij
onze.dames zeer gewild is. Ongetwijfeld zal
de firma ook in de toekomst dit artikel
blijven fabriceeren cn ook daarbij toornen
wel met het buitenland te kunnen wed
ijveren.
Wij wenschen de wakkere firma op dit
zeldzaam jubileum van harte geluk en spre
ken namens de Leidsche burgerij den
wensch uit, c3at zij na do herdenldng van
het 150-jarig- bestaan nog een tijdperk van
vernieuwden bloei zal te gemoet gaan.
Holl. Maatschappij van Landbouw.
Gisteravond hield do afd. Leiden en Om
streken van bovengenoemde Maatschappij een
vergadering van leden en geintroduccerden iu
café „Zomerzorg", onder leiding van don voor
zitter den heor G. Bakker, te Oegstgeest.
Na behandeling van eenige huishoudelijke on
derwerpen, liad de uitreiking plaats van do di
ploma's van het 1919 gehouden melkexamen,
gevolgd op een door dc afdeeling gehouden cur
sus.
Met een hartelijk woord werden door don
voorzitter Ide artistiek uitgavoorde diploma's
uitgereikt aan:
J. C. van der Zon, te Warmond; A. J. van
Teijlingen, Leiderdorp; A. Sikkin-g, Warmond;
G. Doos wijk, Oude Wetering; P. Versluijs,
Warmond; A. van dor Nagel, Zwaminerdam;
J. Scllipper Jr., Zoeterwoude: D. J. van der
Wilk, Kaag: W. Balkenende, Noordwijk; G. A.
den Haan, Stompwijk; Jac. Rijlaarsdam, Alfen
a. d. Rijn; D. van Wieringen. Hoogmade; C. A.
Reüink, Oegstgeeet; J. Bulk, Al (en a. d. Rijn;
G. Juffermana, Oogslgecst; W. Breédijk, Oegst-
geest; P. Los, Oude Wetering; N. van der
Spek, Abbenes; Hendrina Dorpeling, Zoelor-
woude; (Neeltje van der £pck, Abbenes en
Margje Groen, Hazerswoude.
Door een der geslaagden., den heer W. Bree-
dijk, werd namens al dc andeven het bestuur
dank gezegd voor den gehouden cursus: terwijl
do voorzitter de jurv huldigde en in het bij
zonder do heer on JRamp en Meerburg dank
bracht voor hun bemoeiingen 111 dezcu.
Hierna hield de hoer H. G. van der Mo
len, propagandist bij de Holl. Maatschappij van
Landbouw, lo 's Gravenhago, een leerzame en
belangwekkende causerie over dc „Laitdaibei-
derswet'' in verband met do soeiulc omstandig
heden ten plattoxi lande.
Spr. ving aan met in de herinnering zijner
hoorders terug te roepen dc -taatscommissie,
in 1908 ingesteld, om in het bijzonder-den toe
stand der landarbeiders te onderzoeken en dien
van don landbouw in het algemeen.
In een uitvojrig rapport, waarin dit onder
zoek was neergelegd, kwam de commissie tot
de conclusie, dat de economische toestand der
arbeiders hier to lande van dien aard was. dat
hot aanbeveling zon verdienen, dat in navol
ging van andere landen, Engeland, Duitsch-
land, Zweden, Noorwegen en Denemarken, ook
in oils land een regeling tot stand te brengen,
waardoor aan de landarbeiders een zekerder
economische positie kan worden verzekerd
door hem in. staat te stellen zich een pl'oaiejc
in eigondom tc verzekeren of land in pacht to
verkrijgen.
Een uitvloeisel daarvan was de Lande.vbei-
derswof van Minister Taiina in 1911, die ech
ter door de in 1914 opgetreden Minister Troüb
weder werd ingetrokken, om er een andere re
geling voor in de plaats te stellen, de z.g. no-
valo Trcub.
Deze wet is blijven liggen tot 1917, doen is
in November 1918 in werking getreden. Door
spr. werd een duidelijke uiteenzetting der
voornaamste bepalingen dezer wet gegeven.
Arbeiders in het veehouders en landbouwbe
drijf, in do veen e rij, tuinierdcry en het bosch-
bouwbedcijf, kunnen onder gemakkelijke voor
waarden in het bezit gesteld worden van een.
stuk grond met woning of grond in pacht ver
krijgen.
Do wijze, waarop dit kon geschieden, werd
door spr. uiteengezet.
Het kan geschieden door stichtingen en ver-,
eeniglogen of waar deze ontbreken vanwege
de gemeente zelf.
Is de goschikto grond niet in koop aanwezig,
dan kan deze worden onteigend. Er wordt mo
menteel f 4000 voor een plaatsje uitgetrokken
een bedrag in den togenwoordigen tijd, vooral
in Noord- cn Zuid-Holland, veel te klein. Do
Minister is editor voornemens dit bedrag te
verhoog'en, dat (-rouwens bij Kon. besluit tot
f 10 000 kan worden verhoogd.
De arbeider moet echter zelf in sla*; zijn
1/10 der kosten terstond af te betalen, terwijl
hot gehoele bedrag in 30 jaar moet zijn afge
lost.
De spreker achtte voor de uitvoering der wet
do oprichting van vercenigingen van landbou
wers den meest aangewezen weg en gaf do wij-
zo aan hoe men daartoe kan komen.
Hij achtte do uitvoering der _wet* inderdaad,
in het belang der arbeidersbevolking ten plat
ten lande en beval deze ten slotte bij de aan
wezigen aan, al erkende hij. dat zij in <lezo
streken niet zulk een nuttig effect zal kunnen
hebben als vele andere provinciën.
Er volgde op bet gesprokene eenige gedack-
tenwisseling, waaraan ook werd deelgenomen
door een tweetal personen uit Lisse, waar Tceds
de eerste stappen zijn gedaan, om- de wet in
toepassing te brengen.
Gemeentelijke Duurlecommissie.
Op het Raadhu'is weid gisterenavond de vijf
de algemeene vergadering gehouden van deze
commissie. Aanwezig waren de heeren Huges,
voorz., Slijnman. dr. Van Eek en mevr. Groe-
neveld, leden van het Dag. Bestuur; mevr.
Eerdmans, mr. van der Eist, Van Stralen, dr.
Stuurman. Jonker, Van den Berg, Oosidain,
Van Romburgh en mr. Schotman, secr.
Van de uitgebreide agenda vermelden wij
als het meest belangrijke besluit, dat in ver
band mot het afbreken der relaties tusschen
do georganiseerde schoenenwinkeliers alhier en
de D.-C., de vergadering met algemeene stem
men besloot om aan B. on "VV. to adviseeren
den gemeentelijken schoenenverkoop, zooals djo
thans plaats vindt, niet alleen dóór te zetten,
maar ook uit te breiden tot een winkelbedrijf
Inzake de schoenenreparatie deelde do voor
zitter mede, dat het Dag. Bestuur, naar aan
leiding van "de vele. dit onderdeel betreffende
advertenties, zoowel als van talrijke bij het be
stuur binnen "gekomen berichten, de wensche-
lijklieid inzag, om eens met ceri aantal repa-
ratours een proef te nemen en hen uit te 1100-
digen tegen een bepaald maximuni-tarief onder
geregelde controle van de D.-C. liun werk af te
leveren.
Reeds had een 20-tal schoeuimakers den bc-
troffeuden oproep beantwoord on nog meerde
ren wórden verwacht. Met algemeene stemmen
werd besloten, om de verdere behandeling van
deze zaak* in handen te geven van het inge
stelde sub-comitc.
Nadat dc voorzitter ten slotte nog bad mee
gedeeld, dat ajs gevolg van besprekingen tus-
schen hem en het bestuur van den Leidsckou
Bond van Apothekers, oen uitgebreid gedocu
menteerd betoog i? binnen gëkomen, waarin
de prijzen van do recepten zoowel als de ver
goedingen voor ziekenfondsen, etc., etc., uit
voerig worden behandeld en welk geschrift
thans bij het Dag. Bestuur in studie is. werd
do vergadering om elf uren gesloten
Steun aan Weenen.
Nadat reods eerder een voorioopig comité
wag gesticht, vergaderden gisteravond en
zulks nn oproep van het algemeen comité uit
do Bonden van Overheidspersoneel, de divers©
afneelingen van genoemde Bonden alhier in
de zaal „Prediker". Nadat mon het direct
er over eens was, dab ook het Overheids
personeel, voor zoover het mogelijk is, steun
aan hengerend Weene-n moest verleenen, werd
een kestu,ur saanigesteld uit de navolgende
personen: J. v. <L Laan, Sbadhouderslaan 24,
voor heb Nat Verb. v. Gom.-Ambt. tot voor
zitter; J. J. Limbufg, Vaartkade 8, yan den
