No. 18320
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 20 November.
Tweede Biad Anno 1919.
^GEMEENTEZAKEN
BINNENLAND
TWEEDE KAMER.
Verkoop Tan grond en verleenen
Tan een voor##Iiot aan de
Woningbouw ver. Eendracht".
Door dc woningbouwvereoniging „De
Eendracht", wp^araan reeds voor do uit
voering van eoü tweetal bouwplannen voor
echctten door die gemeente zijn verleend
en voor het tweede plan ook con bijdrage
in het exploitatie-tekort mot het oog op
c\? abnormale tijdsomstandigheden, is toege
gelegd, is do wensch te kennen gegeven
voor de derde maal voor tde uitvoering
van een bouwplan met een voorschot en
een bijdrage van do gemeente over to
gaan.
De to bouwen woningen zijn van een een
voudig type -en grootendeels bostamd voor
he>n, die niet in staat zijn dé huurprijzen
te betalen, welke voor woningen van do
vorige plannen moeten worden gegeven.
Evenals teai opzichte van bet tweede plan
■wordt ook thans voorgesteld 100 pCt. der
kosten als voorschot be verstrekken, mits
desvcjlangd drie woningen ten behoeve
van personeel 'n dienst van do gemeente
beschikbaar worden gesteld.
Op gronden, nader, in het rapport aan
gegeven, stollen B. en W. den Raad voor,
I. te besluiten: aan deze woningbouw-
■vereeniging voor het genoemde doel te
verkoopen een op de situatie nader aan
gegeven terrein, ter oppervlakte van pl.m.
G239 vierk. Meter, gel-egen ten Noorden
van den Lage Kijnd-ijk, tegen den prijs
van f 2.02 per vioik. Meter;
II. B. en W. te machtigen aan te vragen
en te aanvaarden uit 's Rijks kas een voor
schot, groot f 390.300, of zooveel mincfer
als in verband met de kosten van het uit
te voeren, nader omschreven, bouwplan cd
den aankoop van den ^aarvoor benoodig-
de-n grond zal n«x>dig blijken, ten behoe
ve van de verstrekking aan deze verceni-
ging van eon even groot voorschot, een en
ander tegen een overeenkomstig ar. 19 van
het Kon. besluit van 28 Juli 1902 te bepa
len rente en aflossing in 75 gelijke annuï
teiten, voor zooveel betreft een bedTag
van ten hoogste f 73.550, besterad voor don
aankoop van grond e>n den straataanleg
c. a, en in 55 gelijke annuïteit-en, voor
zooveel betreft een bedrag van ten hoogste
f 316.750, bestemd voor den woningbouw
III hun College te machtigen bij de be
doelde aanvrage tevens het verzoek te
richten, dat in die ten gevolge van dö ver
strekking van het voorschot door de ge
meente aan het Rijk te betalen annuïteiten
een bijdrage wordo verleend op den van
Rijkswege vastgcstelden voet;
IV na ontvangst uit 's. IJijks kas van 't
voorschot en onder voorbehoud, dat het
Rijk zich bereid verklaart (is bedoelde bij
drage te verlecnen, dit voorschot te ver
strekken aan voornoemde Vereeniging, on-
oer de navolgende voorwaarden en bepa
lingen
a. liet voorschot wordt verstrekt tegen
dezelfde rente en aflossing in evenveel ge-
lijko annuïteiten als do gemeente aan het
Iïijk moet betalen. Io de door de Vereeni
ging aan de gemeente te betalen annuï
teiten wordt door «te gemeente een bijdra^
ge verleend tot zoodanig bedrag, als clo.or
het Rijk zal worden bepaald; terVijl allo
voorwaarden, die het Rijk aan de verstrek
king van het voorschot en het vericonen
der bijdrage verbindt, ook tegenover de
vereeniging zullen gelden
b. het voorschot moet uitsluitend worden
aangewend ten behoeve van den bouw van
65 woningen en pakhuis en den aankoop
van den dloarvoor benoodigdon grond, ge
legen onder de gemeenten Leiden en Lei
derdorp, benoorden den Lage-Rijndijk, vol
gens door B. en W. vooraf goed te keuren
planne en bestekken, terwijl gunning aan
aannemers slechts zal mogen plaats hebben
na daarvoor bekomen machtiging van B.
en W.;
c. die Vereeniging verbindt zich tot te
rugbetaling van alle kosten van het aan
leggen der straten en bet ophoogen van bet
bouwterrein enz., hetgeen van gemeente
wege, doch voor rekening van de gemeen
te zal geschieden.
Wijcfginff van de Kieswet.
Een wetsontwerp is ingediend, om. in af
wachting van de technische herziening der
Kieswet, in verband met het opmaken der
kiezerslijst in 1920, thans reeds cenige wij
zigingen in de Kieswet aan te brengen
Naar wij in de Memorie van Toelichting
lezen, is de kiezerslijst door do invoering
van laeb algemeen kiesrecht belangrijk in
omvang toegenomen. Dc lijst, welke in
1920 zal worden opgemaakt, zal ook de
vrouwelijke kiesgerechtigden moeten be
vatten en do dubbele lengto en omvang
van die van 1919 verkrijgen. Met den om
vang stijgen de drukkosten. Onderscheide
ne der groote gemeenten hebben mede
gedeeld, dat de drukkosten voor do drie
grootste gemeenten in 1920 vermoedelijk
zullen vragen sommen wisselend tusschen
i 50.000 en f 120.000, voor Utrecht f 20.000
en voor andere gemeenten naar evenredig
heid.
De genoemde bezwaren hebben aanlei-
dteg gegeven tot beé houden va-n een sa
menkomst door het centraal stembureau
voor do verkiezing van de leden voor do
Tweede Kamer, met dio deskundige amb
tenaren uit do grootste gemeenten, waar-
an is gebleken, dat cle wegneming dor be
zwaren, niob zooals aanvankolijlc werd ver
moed. kan bestaan in het opmaken van een
kiezerslijst, die voor vier jaren geldt, cn
o™ jaari-jks door suppletoire lijsten wordt
aangevuld; maar dat zij op andere vrij ze
moe i worden ondervangen. De wijziging
jlu verei3cht wordt-, is vrij eenvoudig.
Do ervaring heeft geleerd, dat er geen
bezwaar bestaat, het- afdrukken der kie
zerslijst voor het vervolg niet tc eischen.
Wat dc stembureaux betreft-, is heb vol
doende, dat deze op hun tafel vinden een
•uilHtrekssl uit de kiezerslijst, bevattende
alleen de namen van de kiezers, die in het
stemdistrict bevoegd! zijn tot de keuze me-
d«i te werken.
Yoojrta wordt voorgesteld-, dat b'j de
candidatenlijst moeten worden overgetegd
voor eiken kiezer, die niet voorkomt op de
kiezerslijst der gemeente, waar het hoofd
stembureau is gevestigd, een verklaring
van «den burgemeester zijner gemeente,
dab hij op de kiezerslijst dier gemeente
voorkomt-. Voor onderteekenaren, die
voorkomen op de kiezerslijst dor gemeente
waar het hoofdstembureau is gevestigd, is
overlegging eenerdergelijke verklaring
overbodig, daar Re voorzitter zich omtrent
hun al dan niet kiezer zijn kan vergewissen
door inzage van het origineel, dat ter Se
cretarie van zijn gemeente ligt.
De gelegenheid, in do wet gegeven, om
d»e kiezerslijst in afdruk voor een iedere be
schikbaar te stellen, kan veilig vervallen,
als de verplichting om desverlangd do kie
zerslijst in afdruk te geven, blijft bestaan.
Bovendien beeft het wetsvoorschrift, dat
de kiezerslijst op dc Secretarie der ge-
meèn-te v«>or «een ieder ter inzage moet
worden nedergelegd, onverkort gehand
haafd.
Een wijziging van do Kieswet, die niet
in rechtstreeksch verband staat mot de
kiezerslijst, is ook urgent Het is noodza
kelijk artikel 57 zoodanig to wijzigen, dat
toegelaten is het stembureau voor eenig
stemdistriot ook in ee:i naburig stemdis-
trict te vestigen.
Twijfel is gerezen, onder welken naam
gehuwde vrouwen en weduwen op de kie-
zorslijst behooren te worden gebracht. Bij
Koninklijk besluit is thans bepaald, dat ge
huwde vrouwen moeten. worden vermeld
onder den naam van haar echtgenoot on
der toevoeging van haar eigen naam, voor
afgegaan door het woord: geboren'1.
Voorgesteld wordt d'eze bepaling in de wet
zelf op te nemen* en daaraan voor de- we
duwen een overeenkomstige bepaling toe
te voegen. Eer. regeling voor de geschei
den vrouwen is niet noodig, daar zij onder
haar eigen naam op de lijst worden ver
meld.
De broodkaart.
Als witfcebroadkaart voor het 117do tijd
vak, hetwelk loopt van 21 tot en met 29
November aanstaande, zal dienen do Rijks-
broodkaart in de paarse kleur op licht
bruinen ondergrond
31 at voor toegestaan.
De Minister var. Landbouw heeft beslo
ten, met ingang van 21 November a. s tot
nadere aankondiging, dispensatie te verlee
nen van het verbod van uitvoer van wik
kelband cu pitriet, van triplexplaten,
van staniol cn capsules, van Haarlemmer
olie; met ingang van 20 November i.*un uit
voer van cichorei in eiken vorm, daaron
der begrepen cichoreiwortelen en peekof
fie en. met ingang van 22 November van
uitvoer van turf.
Zoolang de verleende dispensatie niet
zal zijn ingetrclckon, zal dc uitvoer van ge
noemde artikelen aan geen enkel voor
schrift of beperkende bejjaling zijn onder
worpen.
De Minister maakt voorts hekend, dat.
tot 21 December a. s. gelegenheid wordt
gegeven tot uitvoer van die peulvruchten,
welke reeds duur dc regeering met- recht
van uitvoer ?ijn verkocht.
Vergadering van gisteren.
StftAtsbegroetinc 8920.
Algemeen© beschouwingen.
De heer VAN WIJNBERGEN (R.-K.)
brengt hulde aan den afgetreden Minister
van Koloniën cn spreekt vervolgens een
woord van lof voor cle geheele Regeering.
In zake de defensie sluit spr. zich aan
bij den heer Kolkman. Vervolgens be
strijdt hij den heer Staalman, naar aanlei
ding van diens critiek op de Regeering;
deze en zijn groep zijn volstrekt niet alleen
de (Chri^ben-cUmocratendaarbuiten zijn
er duizenden cn tien duizenden, die de
christen-democratie aanhangen. Spr. er
kent wel degelijk hot Christelijk karakter
van clit kabinet; afdoende bewijs daarvoor
is alreeds het verletten van do overgroot©
meerderheid der led'en van het kabinet.
Van het Christelijk volksdeel heeft hot
kabinet het vertrouwen. Het ministerie
heeft zijn Christelijk karakter duidelijk
doen uitkomen in de onderwijswetten en
sociale maatregelen, in de wijze, waarop
het het gezag handhaafde, in het uitschrij
ven van een bidstond bij het sluiten van
clen vrede en in de aankondiging van de
Zondagswet.
Ten aanzien der lijkverbranding is de
Regeering in een moeilijke positie ge
bracht door die houding der vorige Regce
ring; voor hot vrouwenkiesrecht is ook ge
pleit door tal van Christelijke leden der
Eerst© en Tweede Kamer. Omtrent de
Drankwet is hot standpunt der Regcering
nog niét volkomen bekend.
Hierna st©lt spr. de Christelijk© begin
selen tegenover dio der soc -democaiie.
De heer KOLTHEK (Comm. partij) zegt,
dat het kabinet hier zit overeenkomstig din
wil der kiezers. Hij is er van overtuigd,
dat, ate de stembus opnieuw moest .pre
ken, hetzelfde kabinet zou terugkeer en.
Daarom moet getracht worden de kiezers
tot ander inzicht te brengen. Spr. herin
nert dan aan wijlen Dornela Nieuwenhuis
en diens komst in de Kamer, toen niemand'
naast dsn soc'al'st wiide zitten Th ns p eekt
mer algemeen over socialisatie. Het vroe
ger zoo gehoonde beginsel van Dpmete
Nieuwenhuis vindt dus meer en meer in
gang De socialisatie zal onvermijdelijk ko
men, weldra zal het niet voldoende zijn
er alleen maar over te spreken.
De leuzen van socialisatie en arbeidsra
den zijn door de revolutie naar voren ge
komen; reeds in 1907 sprak het Natio
naal Arbeidssecretariaat zich er reéds
voer uit.
Van de socialisatie zal echter weinig te
recht komen, zoolang de arbeidersklasse
economisch niet sterk genoeg is om de poli
tieke macht op het kapitalisme te verove
ren. Tegenover de economische macht is de
politieke macht bijzaak.
Hierna behandelt spr. nog de bestrijding
der socialisatie.
Hij verklaart zich tegen de begrootingen
van oorlog en marine. Als deze begrootin
gen door de Kamer worden aangenomen,
zal de arbeidersklasse d a" tegen daa lwerke-
lrk moeten opkomen.
De Minister van B nnenlandsche Zaken,
de heer RUYS DE BEERENBROUCK, oe-
gint met een deel afzonderlijke on ler-
werpen.
Allereerst over de samenstelling van den
Raad van Arbeid. De voordracht van de
vertegenwoordigers van werkgevers en
werknemers kwam feitelijk op een benoe
ming neer; de voorgedragenen worden be
noemd.
De N\'verheidsraad is niet door de Re
geering ingesteld, maar door de overheids
organisaties hier te lande. Bij Kon. besluit
word de nijverheidsraad erkend. Evenals
^de Middenstandsraad. Een besturende of
wetgevende bevoegdheid he*ft de Njjver-
heidsraad niet. De Regeering heeft advies
van. en overleg met de nijverheid en len
middenstand noodig. Ware deze raad er
niet, dan had de Regeering hem ingesteld,
waartoe zij bevoegd is. De commissie voor
de economische politiek dient hierbij niet
vergeten te worden, haar advies zal ge
vraagd worden over onderwerpen van alga-
meenen aard, door een der beide Raten
aanhangig gemaakt. Ten derde h?t gebruik
van ged'st'l eerd; rarteoenear'ng n zjn ai t
neer mogelijk. De Regiering heeft er niet
het recht toe. Grondstoffen worden aan .le
broodvoorziening niet onttrokken. Er is
voldoende rogge voor het brood; hetgeen
er overbliit wordt gedeeltelijk uitgevoerd.
Op de vrije markt is voldoende rogge, welke
de Regeering niet behoeft. De jenever, weke
in Schiedam vervaardigd wordt, is bijna uit
sluitend vcor export bestemd. Belangrijke
nevenproducten z:jn gist en spoeling wrar-
aan nog groote behoefte bestaat. Het zwaar
tepunt van sterken drank Jigt in de fabrie
ken te Delft, Zevenbergen en B?rgen-op-
Zcom.
De cijfers van de accpnsstatistiek zijn
niet geschikt voor vaststelling van het Din-
nenlandsch gedistilleerd verbruik. Niets
wijst er op, dat het verbruik van sterken
drank in ons land zoozeer is tosgenomeu,
dat noodmaatregelen noodig zijn.
Spr. zegt dank voor den steun, welken
het kabinet bij z""n besturenden en wetgevin
den arbeid ondervonden heeft; ook voor zoo
ver die steun onopzettelijk werd geboden.
Allereerst spreekt do Minister hierna ov^r
het buitenlandsche beleid. Inzake ie her
ziening der tractaten van 1839 met Be'gië,
was de Regeering niet in staat meer msdï
te deelen. Welk standpunt door do Regee
ring ingenomen wordt, is duidelijk geble
ken; ook in hoeverre zjj wal te gemoet ko
men. Bij het publiceeren van mededelingen
moet de Regeering de vereischte reserve
in acht nemen. Gevraagd is de nieuwe trac
taten aan de Kamer over te leggen voordat
zij gesloten worden; de vraag rijst echter
of dit constitutioneel is. Zou ds Kamer wij
zigingen willen aanbrengen, dan dient
werden afgevraagd, welke de houding ter
onderhandelaren zou worden.
Bovendien zou raadpleging van beide
Kamers vertraging veroorzaken. Om con-
stitutioneele en practische redenen is er
dus geen aanleiding om af te wjjken van
art. 59 der Grondwet.
Inzake de militaire kwestie van de nder-
handelingen, vernam do Regeering met vol
doening, dat eenstemmig militair© verbon
den werden afgekeurd.
De Regeering staat op het standpunt van
den Volkenbond. Miltaire afspraken ruet
België zijn niet aan d© orde.
Bosprekingon in verband met den Vol
kenbond stelt spr. uit tot het desbetreffen
de wetsonwerp.
Wat hot binncnlanclsche beleid betreft,
handhaving van orde en rust- is" een belang
rijk deel van de taak der Regeering. Hier
voor heeft de Regeering instrumenten noo
dig. Naast de in gewone tijden voldoende
organen, legor en politie, eischen de bui-
tiengewone omstandigheden andere hulp
middelen. Vrijwillgo burgerwacht en vrij-
willigen landstorm en hun, die hiervoor
ijveren, is de Regcering dankbaar. Het
land kan hun diensten nog niet missen. De
kans op revolutie is niet groot voor ons
land; maar er ajn toch elementen, die
spoedig hun-evenwicht zouden kunnen ver
liezen. De revolutionaire gedaehten heeft,
aanhang, ook onder intellectueeien. Pre
ventieve maatregelen blijven noodig. Mocht
de revolutionaire wind o\er onze grenzeu
waaien de Regeering zal dan energiek
weerstand bieden. Haar sterkt de overtui
ging, dat de over groote meerderheid des
volks haar daarin onvoorwaardelijk zal
etcunen.
Voor dien steun is do Regeering erken
telijk; vooral waar zij door politieke te
genstanders wordt geboden.
Do Regeering vraagt dien steun ook
voor haar streven, om de moest noodige le
vensbehoeften te brengen onder het bereik
van iedereen. Speciaal vraagt zij hierover
de medewerking der arbeiders
Aan het debat over de socialisatie meent
do Regeering geen deel te moeten nemen.
Het begrip is zoo vaag en „meerzinnig",
dat eigenlijk elk© gedachten wisseling te
voren tot onvruchtbaarheid is gedoemd.
Het doet denken aan een beeld, in een vo
rige Regeeringsperiodo door den Minister
"van Justitie gebruikt; dat. van de roode
vaan in den mist. Ecu debat, dat zoo wei
nig ombind is, kan geen resultaat h -bber..
Daarom kan men ook niet verwachten de
benoeming van een Staatscommissie
Intusschen zijn er twee vraagpunten. De
verhouding tusschen werkgever en werk
nonier en rte productie-vcrgrooting/ raken
de de verhouding der bedrijven oncterhng
en tot do maatschappij Voor het eerste is
goen Staatscommissie nood'ig; 't onderzoek
behoort tot de bevoegdheden van den Hoo
gen Iïaacl van Arbeid, waarvan de leden
binnenkort zullen worden benoemd Een
bijzondere commissie in den Hoogcn Raad
van Arbeid zal benoemd worden voor de
bestudecring van een complex van vraag
stukken betreffende arbeidscontract, enz.
he/b eerste vraagpunt zal hiertoe, behooren.
Een Stanteoomruis3i© zal do Rëgcciing hier
voor niet benoemen.
Mocht de Kamer voor het tweede vraag
punt een Staatscommissie wenscbcn, dan
zou de Regeering, hoewel dc opdracht zeer
vang is, zich hiertegen niet willen verzet
ten.
Dc fout iu de motie-D ressolhuys is, dat
zij beide vraagpunten niet uiteen houdt.
Don lieer Marchant geeft spr wijziging der
motie in overweging, ook in den zin van
den wensch van den hoer Van Schaik. Dan
zou dc Regeering bereid zijn eon dergelijke
Staatscommissie iu te stellen. De Regee
ring hoopt, dat de Kamer (ie beide andere
motie3 niot zal aannemen, die van mi*.
Troelstra gaat te ver, die van den heer
Van Ravesleyn gaat iu tegen do Grondwet
en tegen de beginselen van het kabinet.
De wetgevende oogst was bqzooder groot,
dani: zjj de mede werking der Staten -Gene
raal. Den dank der Regeering brengt spr.
deu voorzitter voor de wijze, waarop lirj bjj
de leiding der Kamer en de rege'ing der
wci kzaamheden de Regeer ng ter wille is ge
weest, terwijl hg door zijn bezieling de Ka
mer tot een grootere arbsteprestetie heeft
gebiacht. Dit zal de positie der Kamer in
het oog van volk en Regiering versterken.
CTeekenen van instemming).
1 e finar.ctee'.e onderwerpen zal spr. over
laten aan minister De Vries: min"s'e: Heems
kerk hoopt de adminis ratieve rechtspraak
en het Wetboek van Strafvordering met
de Kamer te behande'en. Nog noemt spr. de
ontwei pen van den Minister van Onderwijs.
Alsdan komt spr. tot het milita'r beleid.
Le denkbeeideu van den he?r Alteug van
Ceusau kwamen bij d? format e vrn liet ka
binet nog grheel overeen met de denkbeel
den zooals die van hem bekend varen. Het
optiedrnd kabinet vereen'gde zich geheel
met. diens program; E ns.emmig is telkens
in den Ministerraad een bes'issing genomen.'
ui mindering van geldelijke larten kan daar
bij niet het eenig motief zijn; evenmin dat
vachten mot reorganisatie bjj velen tot te-
louistelling morst le'den. De toestand in het
b:MK-y.land en vooral in h t bu'ten'and, spe
ciaal aan onze greneen, was van invloed.
De Regeering achtte met het oog op het
buitenland h:t oogenbük n et aangebroken,
um met di-fensie vrors el e- te komen; zij
raoe- t rekening hruden mei den indruk, wel
ken deze op het buitenland zouden maken.
Militair- en buitenlandsch beleid kruisten
hier elkaar. Van invlord van een militaire
coterie is geen sprake. Mocht de Regeering
dien invlord ontmoeten, dan is zij niet voor-
nemer.- uit den weg te gaan. De Regee
ring keurt het m'litairismé nf; daarvoor
1 estaal geen gevaar in on3 land. Wel be
staat hier hM" gevaar, dat er zaken enderge-
1 racht worden, welks er niet toe behooren,
m.n. iedere persoonlijke militaire last. Eon
rfrlolijk streven naar mindering van mili
taire lasten verdient esh'.ei alien steun.
Van ontwapening is nog weinig te be-
speuien. zegt spr. De ooriogsreurose heoft
nog Giet uitgewerkt. Men moet n'e'; door
draven op een ideaal, m var het- beginsel toe
passen naar da omstandi hiden. De gulden
middenweg moot bewandeld worden. Ons land
kan zijn weermacht ook niet schoeien op de
leest der groote volken en mag op den
weg der ontwapenipg zeifo niet iets verder
gaan.
ïn de M. v. A. op de oorlogsbogroot'ng
zullen' de hervormingsplannen van den Mi
nister van Oorlog wo.d n uit oen ge iel. Spr.
citrouwt, dat mon dan zal inzien, dat het
juiste midden gehouden is. Sar. deelt reeds
het volgende mede- De oefentijd zal zijn
voor de onbereden wapenen 6 maanden,
voor de bereden artillerie 12 maanden en
v>or de cavalerie 18 maanden; d.t geefc een
bezuiniging van 4 millioen op een totaal
uitgaaf van 14 millioen.
Invoering van het stelsel van een esrste
oefentijd van 2 maanden voor onberedenem*
die 'zijn voorgeoafend, met vooroefeningen
buiten het leger, wat lichamelijke oefening
en bewapening betreft, dit zal leiden tot
vermindering van persoonlijke lasten en tot
bezuiniging.
Ten derde geleidelijke beperking van het
blijvend gedeelte, naarmate de marechaus-
sée. wordt uitgebreid.
Er kemen regimcnts-instructieseholen, de
oorlogstoerusting wordt vereenvoudigd cn
ei" komen recruteerlngsdistricten.
Het beroepskader wordt aanz'enlgk be
perkt, zgnde 7 millioen bezuiniging; de
landweer wordt beperkt van 48 tot 27
bataljons, wat een bezuiniging geeft van
f 50,000.
Dc Marinebegrooting is~aan vankei ijk ver
minderd met 3Va millioen, doordat van het
bestaande materiaal behouden big ft wat
werkelijk waarde heeft of onontbeerlijk is.
Belangrijke hoeveelheden materiaal zulten
voer opruiming in aanmerking komen.
De mededeeling uit met-revolutionairen
hoek betreffende het eventueel niot stera?-
n.en voor Hoofdstuk I, laat de Regeering
in haar waarde; deze houding komt haar
weinig sierlijk voor.
Vervolgens verdedigt spr. het Christelijk
karakter van het kabinet. Omtrent de lijk
verbranding beroept spr. zich op een drie
ster in „De Standaard".
Het vóórontwerp voor een Zondagswet 13
in schets door een departementale commis
sie gereed gemaakt.
Met vertrouwen gaat het kabinet de toe
komst ce gemoet. Het ia zich bewust welk
groot verlies het leed door het ontslag van
minister Idenburg. Van harte sluit déi
Regeering zich aan bjj de woorden van
waardeering, aan verschillende zljd?n der
Kamer gesproken.
Ons volk is in de stijgende lijn. Met
lu.-t en opgewektheid moet er worden gear
beid. In den strijd van belangen is het ge
vaar echter niet uitgesloten, dat oyzondere
belangen ten koste van het algem.en 02-
lang opkomen; hiertegen zal de regeering
waken.
De Minister van Financiën, de Q>er DE
VRIES, behandelt di fi anc'eele positie Ier
gemeenten. Wat noodig zal aijn. is nog
een open vraag. Iedere gemunte *al ge
holpen moeten worden n.&r Laar behoefte.
Algemene regelen zjjn moe I jk te stellen.
Maar iedere geme?nte moet grootst m>
gelijke zuinigheid bet a.b en, 0 k op onder
wijsgebied.' Men dient o:;k bij onderwijsuit
gaven te vragen of deze ten bate van het
onderwijs en de vorming Ier leerlingen zui
zi;n. Spieker heeft nooit ge vond. n. Jat In
kleinere klassen het onfenvgs z oveel oeier
zou zijn; de voornaamste factor Is de
energie van den onderwrjz:r.
De gemeenten z:jn ook hier tot zuinigheid
verplicht en de Regeering ^»al bij het ver
leenen van steun daarmede rekening nou-
den. Vervolgens komt spr. tot de Rijks
financiën. De ei3ch van Jen heer Staalman,
om te komen met een sluitende begrooting,
gaat niet op. Die eisch is nooit an Hei
Staatsbegroc'tlng gesteld.
Wat aflossing van de crisissriiuld -etrefT,
spr.'s plan was 25 jaar, gevraagd is 40
jaar, maar niemand wil het ineens doen.
Spr. acht het verstandig de zaak aan te'
houder, tot de desbetreffende wetsontwerpen.
Hij bestrijdt vervolgens het betoog van
den heer Troelstra, die uit gesocialiseerde
bedrijven den dekking voor dc steeds stij
gende uitgaven wil halen. Spr. verwacht
daarvan niet veel.
In het bouwvak heerscht zoo goed als
geen werkloosheid. Voor woningbouw zal
het volgend jaar een 100 millioen gulden
worden uitgegeven. Deze gelden zullen het
gemeentelijk budget- drukken.
Spr. erkent de noodzakelijkheid van be
zuiniging, maar nieuwe belastingen zullen
daardoor niet overbodig worden. Er wordt
in den Staatsdienst zeer zeker veelal mot
royale hand geleefd, doch het komt op do
controle aan. Wellicht zou mogelijk zijn een
controle als in Engeland het Departement
van Financiën uitoefent op de andere De
partementen. De oorlog heeft in zooverre
een funeste werking gehad, dat er vlug en.
royaal geleefd moest worden op de Regee-
ringsbureau's. Spr. zal de Centrale Com
missie voor de Statistiek een statistiek vra
gen over de. verdeeling der begrootingskos-
ten en do stijging der bureaukosten aan do
Departementen. Ook do Tweede Kamer zal
spr. hierin betrekken.
Vervolgens geeft spr. een becijfering be
treffende den achteruitgang van do Rijks
kas sedert 1 Augustus 1914. De crisisuitga
ven zullen 1830 millioen bedragen waarvan
1,505,850,000 zijn verantwoord tot 1 Augus
tus 1919.
Spr erkent, dat er eenige lichtpunten
gekomen zijn sedert het opmaken der be
grooting. M.n. de stijging van de op
brengst der Rijksmiddelen. Een ander
lichtpunt is, dat het bij ons beter is dan
elders. Over October is bijna 15 millioen
boven de raming ontvangen over de 10
maanden stijgt het bedrag boven do raming
tot. 771/f. millioen. Gaat dit zoo door, dan
zal d? begrooting waarschijnlijk kunnen
sluiten.
Maar de grootste voorzichtigheid blijft
toch plicht, omdat niemand weet of de stij
ging zal voortduren en omdat de uitgaven
belangrijk zullen stijgen boven dc raming.
Do bezuiniging op Oorlog en Marine zal
in 1920 op 10 a 12 millioen zijn te stellen,
terwijl het geraamde tekort 27 millioen be
draagt. Maar de uitgaven zullen toenemen.
De vraag is nu in welk tempo de belas
tingplannen zullen worden behandeld. Aan
opdrijving van de inkomstenbelasting kan
niet gedacht worden, te minder, nu ook do
gemeenten uit do inkomsten gaan vragen.
Het ontwerp-weeldebelastingdezer da
gen gepubliceerd, is niet van hem afkom
stig. Het rapport van de desbetreffends
commissie omtrent deze zaak liceft hij nog
niet eens ontvangen.
Aan het belasten van bezit van weelde is
nooit gedacht, wel aan belasting op den
aankoop van weeldeartikelen. Na do be-
grootingsbehandeling zal spr. aandacht
wijden, aan do weeldebelasting. Wat aan
gaat de tabaksbelasting, het. systeem van
zijn voorganger heeft kans door hem te
worden overgenomen, alleen zal de op
brengst grooter moeten zijn,
Spr. kan niet zeggen hoe het m de naaste
toekomst, zal gaan met de ontvangsten en
uitgaven. Er zijn veel onzekere factoren.
Een bindend financieel program kan niet
worden opgesteld, zoolang niet eenigermat©
normale verhoudingen zijn gekomen.
Do VOORZITTER (teelt mede, dat do
heer Marchant zijn motie heeft ingetrokken,
en een andere heeft ingediend.
Deze rootie-Marchant luidt
De Kamer, van oordeel, dat de voort
brenging en distributie van goederen meer
moet worden dienstbaar gemaakt aan het
algemeen belang, noodigt de regeering uit
oen commissie te benoemen om te onderzoe
ken tot welke maatregelen hiervoor moet
worden overgegaan.
Replieken.
Hierna geeft de VOORZITTER gelegen
heid tot replieken, doch niemand verlangt
hot woord.
Eindelijk spreekt de heer STAALMAN
(Ohr. Dem.) die uitstel der Teplieken tofc
morgen vraagt.
Hiertoe wordt op voorstel van den
VOORZITTER besloten, met de voorwaar
de, dat do replieken in elk geval Vrijdag
moeten eindigendesnoods met een avond
vergadering.
De vergadering wordt verdaagd tot Doa-
derdag één uur.
