No. 183T4
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 13 November.
Tweede Blad Anno 1919.
TWEEDE KAMER.
l i
De schuld aan den oorlog.
RECHTZAKEN
Zitting van gisteren.
StaatabegrootiBg 1990.
Algomeene beschouwingen.
(Voortgegaan wordt hierna met de alge-
pieeno -base houwingen over de Staafcsbegroo-
ting voor 1920.
Hierbij zijn tevens aan de orde de motie-
MARCHANT C.S., laidende:
,Do Kamer, van oordeel, dat de wensen
naar socialisatie van bedrijven oen diepen
indruk maakt in breede kringen van net
volk; dat de mogelijkheid van verwezen
lijking van dezen wensch aan esn onpartijdig
oüderzcek behoort te worden onderworpen;
nocdigt 'do Regeering uit, voor dat onder-
zoel: een Staatscommissie in te .stellen, en
^aat over tot de orde van den dag;' en de
pc tie-VAN RAVESTEYN, luidende:
tDe Kamer, van oordeel, dat tot de voor
naamste oorzaken van den huidigon en toe-
komstigen noodtoestand der arbeidende, niet
te zittende klasse gerekend most worden het
privaat grondbezit; spreekt als haar moa
ning uit, dat onmiddellijk dient te worden
overgegaan tot nationalisatie van het grond
bezit en van de hypothecaire vorderingen
op den grond, door middel van confiscatie,
waarbq uitsluitend aan die kleine grondbe
zittere wier minimumbestaan van dit bezit
rechtstreeks afhankelijk is, een daarmede
overeenkomende schadeloosstelling wordt
toegekend."
De heer SCHOUTEN (A-R.) spreekt over
socialisatie en zegt, dat men niet weet
hetgeen hieronder moet worden verstaan.
Het soc.-denn beginselprogram en 't strqd-
program geven hieromtrent geen inlichtin
gen. Onder socialisatie wordt thans verstaan,
vclgens het voorloopig verslag, het bren
gen der bedrqvem. onder het behoor van het
volk. Duidelijk is dat niet, moet de ver
andering van de soc.-dem; mogelijk, in ver
band gebracht worden met de gebeurtenissen
in het buitenland? Men wil niet nvcer Ver-
etaatlichung, maar Selbstbau. Spr. beroept
zich op het oordeel der Duitsche socialisatie-
cemmissie dat zich rio». tegen Staats
exploitatie. Spr. hoopt, dat men thans eens
ti .id cl ijk antwoord zal verkrijgen van de
soc-dem. in de Kamer.
Spr erkent, dat men niet terug moet
keeien tot het vrije 6pel der maatschappelf "O
krachten van vóór denjxwTog; evenmn moet
jneii een Staatskapitalisme krijgen. Noodig
is een socialisatie der bedrijven met zelf
bestuur. Maar de nieuwe organisatie moet
groeien, kan niet in eens gemaakt worden.
Uitvoerig gaat spr. na, welke overwegin
gen vcor de socialisatie worden aangevoerd*
voorkoming van verspilling van arbeids
kracht, verbetering van arbeidsvoorwaarden,
zoo godkoo-p mogjlijk leveren, enz. Echter
rteafc ncch de eigenlijke be teekenis van het
(begrip, noch de" omvang der socialisatie
va-'t. In Jen kring .an de voorstanders ze'f
is er ontzaglijk veel verschil van opvatting
eu an de toepassing is nog niet veel terecht-
r.jkomen, noch in Duitschland, noch in
I /Ditsch-Ocsfcenrqk.
Terug naar de Vrijheid van vóór den oor
log zonder meer verlangt niemand, gebeurt
ook niet. De omstandigheden zjn in velerlei
opzicht veranderd. Spr. dringt dan aan op
spoed met een weeldebelasting, om de con
junctuurwinst te doen verdwijnen. Econo
misch gevolg zal er van zijn vergrooting
van bet kapitaal voor de productie. De pro
ductie moet vergroot worden door tech
nische verbeteringen.
Uit de ontwikkeling vande organisatie
der maatschappij zelf zal blijken. velke
teiddelen noodig zijn, dat is een zu'ver 'anti:
revolutionaire gedachte. Stap voor stap
ïnoeten we voorwaarts, niet door dm klas
senstrijd, maar door bevordering en bevesti
ging van den bed rrjfs vrede. De beginselen
van bet Evangelie moeten in Staat en maat
schappij worden ingedragen. (Instem-
ttrng rechts.)
De heer VAN DE LAAR (Chr. Soc. P.)
betoogt uitvoerig, dat het kabinet op geen
enkel gebied aan de gestelde verwachtingen
heeft beantwoord. Het is tob geen enkele
groote daad in staal gebleken. Het heeft
riet de groote Christelijke lijnen get*okken.
Er wordt niet genoeg gedaan voor hem, die
zulks behoeven, en ook zij worden juist ge-
fcrofien door de belastingen. Er is geen for-
scne lijn, wat de socialisatie betreft en wat
de economische bedrrjfsorgaivsat'e aangaat.
Gioote lijnen ontbreken, omdat de coalitie
aer rechterzijde daartoe niet in staat is. Ü3
■R.-jI. Staatspartij, welke domineert in dit
kabinet, is niet tot groote daden in staat,
omdat zij een clericale partij is, waarin
alle standen vereenigd zrjm, onder de macht
van den clerus. Ten slotte zal de R.-K. Staats
partij komen te staan voor de werkelijkheid
der dingen en dan zal zij moeten kiezen tus-
Fohen conservatief, centrum of linies.
De heer TROELSTRA (S. D. A. P.) be
gint met de Belgische kwestie. Hetgeon spr.
van de zaak weet, geeft spr. geen vrijmoe
'digheid er bij de Regeering op aan te drin-
gei), af te wijken van haar gedragslijn,
om daarover niet veel te publiceert
De Regeering wenscht geen m'litair ver
bond met België aan te gaan. Dit sluit ech
ter niet uit, dat er wel eetTs militaire af-
Bpiaken konden worden gemaakt bui.en elk
veiband om, gelijk met Engeland en Frank
rijk vóór den oorlog het geval was. Spr.
vraagt hoe ver de verklaring der Regeering
gaat en of er van geen militaire afspraak
in welken zip ook sprake zal zijn. Het zou
van belang zijn te verklaren, dat ook tegen
een samenwerking tot wederzqdsche verde
diging zal worden opgekomen.
Aangaande de aansluiting bij den Volken
bond wenscht spr. een gedragslijn als door
den Zwitserschen Bondsraad gevolgd, zo-adat
men een uitvoerige toelichting verkrijgt om
trent de consequentie.
wÜ2ig;ngen in het' parlementaire
lsel zal spr. de voorstellen afwachten. In-
osschen is de Regeering bezig in onze
^,^!m;icLbtidg3 organen in te schakelen,
rny n a x?»Kamer daarin wordt gekend;
Ngverheidsraad en den Hooge®
van Arbeid. Omtrent dezen laatste®
wenscht spr. zich zijn oordeel voor te be
houden. Verschillende belangen, bij don ar
beid betrokken, zïja daarin niet vertegen
woordigd. Bij den Nijverheidsraad is niet
gestreefd naar veelzijdigheid in de samen
stelling. Hij ziet er in een officieel e sanc
tie van den noodlottigen overheersch enden
invloed van het bedrijfswezen. De Regeering
is wei vrij advies to vragen, maar dat is
een formeele kwestie; uit deferentie zal de
Regeering zich tot zulk een college wenden.
De vroegere wetgever achtte een dergelijk
college zoo belangrijk, dat de grondslag,
er van in de Grondwet werd neergelegd: nn
geschiedde de instelling slechts bij Kon. be
sluit en krijgt men de zaak waarschijnlijk al
leen ter sprake bij een supp'.etoire begroo
ting.
Spr. erkent do behoefte van advies voor
de Regeering, gelijk dit georganiseerd is in
den Nijverheidsraad. Het parlement kan
daarin niefc voorzien; is daarvoor ook niet
voldoende georganiseerd. Door een dergelij
ke georganiseerde groep wordt de positie"
van het parlement, bemoeilijkt. In do be
hoefte van voorlichting moet op andere
wijze voorzien worden. De Nijverheidsraad
heeft nu reeds aangedrongen op respresa.il-
le-maatregelen tegen landen, die invoer uit
ons land verbieden.
De Kamer zal ernstig moeten overwegen
of zij aan d-e instelling van den Nijverheids
raad baar goedkeuring kan geven.
De Minister van Oorlog verwijst ons voor
zijn plannen naar het voorjaar en zoo doet
ook do Minister van Financien, die naar do
behandeling van eenige zijner wetsontwer
pen verwijst, doch komt men niet mot groote
maatregelen, dan zakken we steeds dieper
in de leeningsschuld. De crisisschuld moet
zoo spoedig mogelijk gedelgd worden. De
z.g. heffing ineens voldoet allerminst hier
voor. Zal d-e delging plaats vinden door aan
tasting van de vermogens? De heer Visser
van IJ zendoorn nam eenige reserve in acht
en wil de bebvstingvoorstellen afwachten.
Diens meening is optimistisch, overeenkom
stig het standpunt van hen, die tegen aan
tasting der vermogens zijn Spr. zegt, dat,
als er nieu geput wordt uit de kolossale ver
meerdering vnn den grond en van de ver
mogens, het niet aangaat telkens to lcenen.
Dat er bezuinigd moet worden, klinkt als
ir.onie, wanneer men nagaat wat er in de
toekomst noodig is voor de geestelijke en so
ciale belangen. M. n, voor do woningvoör-
i'iening zijn groote sommen gelds noodig.
Spr. becijfert, dat elk jaar gedurende 5 jaar
180 millioèn noodig is. Het Soc.-Dom. onder-
wijsprogram kost per jaar 98 millioèn meer
voor lager onderwijs. Dan is er nog do in
werking-stelling van do ziekteverzekering,
welke tevens die ziekte ver zorging zal moeben
bevatten. Tientallen millioenen zullen daar
voor noodig zijn. Binnen niot al te langen
tijd zullen 10-tallan millioenea worden ge-
oischt en toegestaan aan verbetering der
bestaande verzekeringswetten Ook kan ge
wezen worden op de salarieoring van het
steeds toenemende aantal ambtenaren in pu-
bliekcn dienst.
Wij gaan een kolossale opdrijving van de
Staatsuitgaven te gemoet. Men zal alleen
uit het moeras kunnen komen, als de crisis
schuld wordt gedelgd door opoffering van
vermogen en /.elfs dan zal men met belas
tingen en lceningon niet alleen in do bet-
hoeft© kunnen voorzien. Daarbuiten zal de
Regeering moeben zoeken naar economische
hulpbronnen. Do Regeering zal hiertoe ge
dwongen worden door cte omstandigheden
Hierna behandelt spr. de houding der Re
geering tegenover de S. D. A. P. De Re
geering heeft ontkend, dat zij tegeu deze
partij ophitst en dat zij haar partijdig be
handelt. Maar spr. houdt vol, dat do partij,
welke in het kabinet de meerderheid heeft,
wel aldus optreedt Hij noemt dr. Pools en
speciaal kapitein Graafland, eon man, dio
opgeborgen behoorde te worden. De macht
van de Regeering is groot genoeg, om een
dergelijke camp ague, waarbij op moord en
doodslag tegen medeburgers wordt aange
stuurd, te beletten. Spr. vraagt nadere in
lichtingen aan de Regeering over de mede-
deeling, door den Minister van Bir.nenland-
sche Zaken bij het debat over do burger
wachten gedaan, dat er een wagon met ge
weren was aangekomen.
Wat de socialisatio betreft, 6pr. erkent,
dat vergrooting der productie noodig' is;
niet alleen met het oog op het oogenblik,
rcaar vooral met liet oog op zijn Soc.-Dem.
eischen voor de toekomst. De arbeiders, die
daarmede geen rekening houden, zal spr.
steeds waarschuwen. De ciseiicn der pro-
auctie kan men niet negeeren, ook als men
zeggenschap wil over do productie. Maar
hi-t vraagstuk is hiermede niet afgedaan
Men spreekt over het gomis aan sociaal
gevoel bij de arbeiders, maar hoe staat liet
daarmede bij de vertegenwoordigers der in
dustrie* Vooral van den kant van hén, die
de voorlichters der natie zijn, van hen, die
aan het hoofd dier productie staan, is in
oorlogstijd gehandeld op een wijze, geheel in
strijd met het sociaal gevoel. Dit heeft de
houding der arbeiders beïnvloed.
Er is geen goede leiding der productie
te verkrijgen zonder den prikkel van het
eigen belang zegt men. zonder te blozen ten
aanzien van de leiders der productie. Maar
als het de arbeiders betreft, stelt men
eischen van gemeenschapsgevoel, welke men
voor zichzelf negeert.
Gemeenschapsgevoel zal in dezen tqd
echter in de earste plaats van de leiders ge
vraagd worden; geven z\j daarvan ge?n
bl^k, dan zullen de gevolgen treurig zijn.
Ten aanz'.en van de productie valt meer
en meer een kentering waar te nemen, als
een eeuw geleden tan aanz'.en van het poli
tieke leven plaats had. De productie mag
niet blijven overgelaten aan de willekeur
van bijzondere personen.
Men verlangt eigenlijk van de soc.-deml,
dat zij de arbeiders zullen afhouden van
loonstrijd, maar dit zou onbillijk zijn, in
aanmerking genomen hun omstandigheden,
en historisch Iaat zich de houding der ar
beiders verklaren. De arbeiders kunnen aezen
loonstrijd niet onderwerpen aan een indus
trie, die grootondeels nog in handen is van
de kapitalistische klasse. De arbeiders zul
len bereid zijn voor het kapitaal te blijven
werken, wanneer het slechts een overgangs
lid betreft, maar niet wanneer de kapita
listische heerschappij blijft bestendigd. De
Iiegeering zal daarom1 moeten werken in de
richting van socialisatie.
Spr. wil niet aannemen, dat de onder
nemers, ook zij. die hooge dividenden trek
ken, allereerst door geldzucht gedreven wor
den. Zeer zeker worden die dividenden vaak
W'eer als nieuw kapitaal in de productie
gestoken. Men moet met dezs dingen dus
voorzichtig zijn. Er is echter geea- waar
borg, dat het geid wordt gestoken in zaken
ea ondernemingen, die allereerst ten nutte
strekken van vol'; en samenleving. De onder-
nmers oefenen dus grooten invloed en be
schikken als ongekroonde koningen over
zaken, die vaak veel belangrijker zj'n dm
die, waarover parlement en volk controle
hebben Tot die controle meet het ook bij
de bedreven komen.
Met belaogste'ling nam spr. kennis van
de redevoering van dsn heer Schouten, die
zich tegen een Staatssocialisme keerde, dit
spr vroeger reed3 afkeurde. Vootb TO pt
hij zich hiervoor op een brochure van Van
der Velde, waarin deze het Staatssocialisme
TOE Marx en Engels krachtig best-rjdt.
Spr. komt op tegen de bes-hu'd giagen
van den heer Schouten t->gen de soc.-dem1.,
als zou deze mede schu'dig staan aan den
oorlog. De soc.-dem. hebben juist de arbei
ders georgeniseerd, verwildering tegen ge
gaan en opdrijving der ml t-i.-e lasten be
streden. De partij van den heer Schouten
stond daarbij niet aan hun z"de en rechts
is men met de organisatie der arbeiders
begonnen om afbreuk te doen aan de soc.-
demccraten.
Het sociaüsatie-vraagstiik wil spr. met
ernst en onpart;;d:gheid onde-z-cht h-bben.
De soc.-dern. zrjn bezi£ de zaak grondig
te onderzoeken; msn moet hun daarvoor
eenige maarden tijd gaven.
Tevergeefs heeft spr. afgewacht bij de
rede van den he;r Schouten, wat deze zou
willen. Hij noemde collectieve contractsn.
organisatie, enz, maar wat is daarvan tot
dusver tot stand gekomen? De heer Schou
ten bleek totnal machteloos te staan tegen
over dit belangrijke vraagstuk; allerminst
pastt dus een hooge toon. Hoe staat het
nvet het stel rel-Veraart, in recht'che krin
gen aangeprezen, dat is zoo eng en beperkt
en egoïstisch als maar moge'g'k is. Dat
is een kloniacht op de zakken der verbrui
kers. waarbp de werkgevers de werknemers
trachten mede te krijgen.
In het slot van zjn rede deed de heer
Schouten een beroep op den Bijbel en de
Christelijke levensbeschouwingen, maar de
laatste jaren hebben aangetoond, dat men
zien daarop niet moet beroepen voor me
realiteit en de maatsch"ppe'jjke verhoudin
gen. daarvoor kan het Christendom als ele
ment niet gelden.
De motie-Marehant bevalt spr. niet wat
don oorsprong betreft; z'j was gevolg van
eeu redevoering, welke inst?mm ng had van
al wat reactionair is in ons land. Er is
reden voor wantrouwen en men zou de
motie aldus kunnen lezen, alsof er sprake
is over een onderzoek naar den waan der
socialisatie.
De soc.-dem. hebben z?!f op onderzoek
aangedrongen en wenschen een onderzoek
ui. te lokken naar de beteekenis der socia
lisatie De motie-Marchant is te vaag, ook
wat de samenstelling der commissie van
onderzoek betreft.
Ir. de socialisatie heeft'spr. eenze'fde ver
trouwen als hij altijd gehad heeft in het
algemeen kiesrecht.
Her kan wel eens blijken, dat het er mede
gaat als met alle soc.-dem. eischen, in Uit
parlement gesteld. Men denkt, er kon toch
wel eens iets van komen. Het betreft de
beweging naai1 een nieuw productiestelsel.
De scc.-dem. heftüen behoefte gevce.d aan
een eigen motie. Is de zaak v.in de socia
lisatie .eigenlijk wel de hoofdzaak? heeft
men zich afgevraagd. Valt er wel zooveel
te socialiseeren? De wensch naar socialisatie
vloeit voort uit de overtuiging, dat net
kapitalisme, de particuliere industrie heeft
afgedaan Noodig is allereerst een onder
zoek near da gehreken van het particuliere
bedrijfsleven. De voorstanders er van zul
len dan de middelen moeten aangeven, om
de gebreken, leidende tot de onhoudbaar
heid sr van, weg te nemen.
Zal het onderzoek beteekenis hebben, dan
nccet er geen Staatscommissie komen, naar
een enquête, gelijk men 25 jaar geleden
heeft gehad naar den toestand van de ar
beiders Een onpartijdig onderzoek moet
daarbij gewaarborgd worden.
Spr. dient hiervoor de vo'gende motie' in:
„De Kamer, overwegende, dat zoowel de
algemeene economische toestand der- bevol
king als de sociale beweging in Europa
en "hier te lande een onderzoek naar de,
werking van het particul'ere hedrjjfswezen
en do geleidelijke vervangmg daarvan ióor
socialisatie der bedrijven g.wenscht maken;
dat voor de grondigheid van dit onderzoek
de instelling eener enquête vereischt wordt,
terwjjl ter bevordering van de veelzijdig
heid en onpartijdigheid de medewerking der
organisaties van werkgevers en van arbei
ders aan de samenstelling der commissie1
nocdig is, gaat over tot de orde van den
dag".
Tot in-stand-houding van het militarisme
kan- spr. niet medewerken, wel aan een
systematische maar zekere ontwapeni ïg.
Met grooten tegenzin hebben de soc -dem.
deze begrootingen van Oorlog en "Marine'
ontvangen, een fel 'protest zullen zjj er tegen
laten hooren. Spr. durft gerust verklaren,
dat bet gevaar voor od1 e grenzen geweken
is. H\i is voor geleidelijke ontwapening.
De VOORZITTER vraagt of spr. een Re-
geerings-enquéte bedoelt. De heer FR01ÏI.-
'SIRA (S. D. A. P.) antwoordt bevestigend.
Besloten wordt de nvotie bjj deze beraad
slagingen te behandelen.
"De heer BRAAT (Plattel. P.) 'is tegen
de vermogensaanwasbelasting: fle heffing
ineens met betaling in termijnen is oeber.
Spr. wijst op het belang van heide-ont-
ginning en wil daarvoor lateu werken hen,
tvieu langer dan een jaar straf is opgelegd.
Hu wenscht afschaffing van het jacht-
reebt.
Verder bepleit hij de belangen van den
landbouw.
De vergadering wordt verdaagd tot Don
derdag één uur.
Gisteren bij den aanvang van de zitting
der enquête-commissie richtte de vooratter
Warmuth aan Bethmann Hollweg de vraag
door wie en op welke wijze* hij over de mo
gelijkheid van het herroepen van den on
beperkte® duikbootoorlog is ingelicht.
Bethmann antwoordde: Reeds vóór 29 Ja
nuari hoeft Holtzendorff aan mij en de staats
secretarissen Helfferich en Zimmerman®
herhaaldelijk verklaard, dat de duikbootoor
log thans niet meer kon worden herroepen,
daar de duikboofcen onderweg waren en het
grootste gedeelte niet meer kon worden te
ruggeroepen. Deze verklaring heeft Holtzen
dorff tegenover mrj en Zimmermann den
29en Januari categorisch herhaald, toen wq
i naar aanleiding van Bernstorffs telegram
j net uitstellen van de afkondiging van de®
I diiikbootoorlog eischten.
Graaf Bernstorff verklaarde in dit ver
band, dat de Amerika:o:che regeering nieis
van den voorgenomen duikbootoorlog al
wist. Indien wq hadden meegedeeld, dat wq
voornemens waren de vredesbemiddeling van
Wilson aan te nemen en den duikboouoorlog.
j dien wij voornemens waren af te kondigen,
I uit te stellen, dan zou naar mijn overfcui-
I ging de vredesbemiddeling zijn voortgezet,
I aldus de ©ud-gezant.
Op de vraag van den voorzitter of men
i bij het uitvaardigen der Poclsche -proclaim*
j tie iekenlng heeft gehouden met den in- j
diuk. dien deze proclamatie op Rusland
moest maken, zeide Belhmann niet in staat
te zgn hierop te antwoorden, alvorens met
den voormaligcn staatssecretaris von Jagen I
te hebben gesproken.
Daarop werd Helfferich, de cud-vicekan-
j seiier gehoord, welke o.m. zeide:
Le kwestie van den enbeperkten duik-
bcvaoorlog was geen principieel© kwestie,
maar een vraagstuk van militaire en poli-
tieke oorlog veering. Zij was geen kwestie
van een of ander dogmatiek geloof, maar
van doeltreffend handelen. Wrj mcesten ©ns j
j bq de situatie aanpassen. Ieder moest, re- j
kciing houdend met den loop der ploitieke I
gebeurtenissen met de econam'sche verhou-
ngen in binnen- en buitenland en met de
eischen der techniek, het duikbootwapen be- I
schouwen en dan nauwkeurig ©nderz©eken,
welke positie hij moest innemen en het aan- i
vaarden van de ontzettende verantwoordelijk-
heid zoowel van het niet als van het wel
toepassen van dit middel was geen vaban-
que-spel. Dat bestond" voor niemand. Ieder j
beseite zich de zware verantwoordelqkhedd
en d°ed wat hij voor God en zijn geweten
als de redding van het vaderland beschouw- j
de. Wie nu van een vabanque-spel spreekt,
begrijpt niets van de plichtgetrouwheid waar-
mede al deze% groote besluiten genomen wer-
j den. President Wilson had wel steeds het
woord volkenrecht op de lippen, maar maak-
te alies ondergeschikt aan handelsbelangen.
Dat is Wilson met wien we te maken ba<*
j den. We werden steeds bg de Eaten te ben
achter gesteld.
House heeft Bernsborff gezegd, dat Wil-
i sou het zaakje niet wilde doen mislukken, j
dat- daarin bestond uit de tranen van Europa j
i AnierikaanSch geld te slaan. Hoe zwaar de i
niet neutrale houding van Amerika ons druk- i
te, itech was dé regeering zich teu volle
bewust van de beteekenis van een eventueel I
deelnemen van Amerika aan don corlog. We
hebben ons steeds verzet tegen verkeerde
voorstellingen. De spreker herinnert aan den
7en October 1916 toen dr. Spahn namens i
de leden der Centrumpartij verklaarde, voor
pc-ltiieke beslissingen de rqksikanselier al-
leen den Rijksdag verantwoording schuldig
was, maar dat de rijkskanselier bij zijn be- i
Gissingen over de oorlogvoering steunen I
meest op de besluiten van het legerbestuur, j
Viei deze beslissing uit ten gunste van
den onbeperkten duikboot oor kig, dan kon j
de rijkskanselier zeker 2ijn van de toestem-
nring van den Rijksdag. Daarmede had de
sterkste fractie in den rqksdag het vraag-
stuk van den onbeperkten duikbootoorlog
aan de beslissing van het legerbestuur over
gelaten ea den rijkskanselier van de poli
tieke verantwoordelijkheid voor dal besluit
ernaast.
Indien nu heden onder de aanklagers
menschen zijn, aldus ging Helfferich voort,
die toén de verklaring van het centrum
mede onderteekend hebben, dan zou ik in
het privé-leven deze houdiag als liet top
punt van huichelarij kenmerken.
In allen geval ontzeg ik dergelijke men-
sell en het recht de toenmalige regeering
aan te klagen. Op het bericht van den rijks-
Kanselier van den 31en October gaf de kei
zer het volgende antwoord: het aanbod vieüe
te sluiten is een daad van moraliteit, die
nc-odzakelijk is, om de wereld, ook de neu
tralen, van den op liaar drukkenden last
te bevrijden. Deze daad is plicht van den
heerscher die een geweten heeft, die ziek
voor God verantwoordelijk weet, die zij*,
hart voor de mcnschheid voelt slaan, die
ongeacht de beteekenis die aan zijn daad §e>
hecht zal worden, de begeerte koestert,
wereld van haar lijden te bevrijden. Ik bezit
den moed daartoö en ik zal het wagen in
vertrouwen op God."
Is er nu nog iemand, vroëg Heïffericii
die aan de eerïqke bedoeling van den kei
zer om vrede te sluiten, twijfelt? Die dezen
ernst, die gevoel van verantwoordelqkheid
zou kunnen miskennen? Het zal Duitschland
steeds tot roem verstrekken, dat van Duitsch
land en zijn bondgenooten het eerst een
vredesaanbod is uitgegaan.
Wie durft, ontkennen, dat wij den vrede
wenschten? En het zou toen vrede gewor
den zqu, indien een vonk van dezen eer-<
lijkeu wil ook was ontgloeid bq onze vijan
den en bq de machthebbers der neutralen*
Ons vredesaanbod van 12 December werd
met snijdende scherpte door de Entente
gewezen. Haar antwoord aan Wilson hield
eveneens een weigering ia op zijn bemidX
ling tusschen de oorlogvoerenden in te gaan
We hadden verklaard dat we België Dieft
wilaen aonexeeren en House zeide tot Bem-
storff dat hq deze verklaring van het groot-'
sté gewicht acht.
De nota der Entente van den I7en Jar
nuan toonde aan waarheen de vredespogin
gen van Wilson leidden.
Volgens Bernstorff bevatte zijn bood
schap van den 22en T^nuan aan het Con
gres een censuur op de vredes vcor waard en
1 der Centrale mogendheden te® gunste der-
I Entente, hetgeen uitdrukkelijk ge ögd moet
j worden, naar aanleiding van de inleidende
opmerkingen van afgevaardigde Sinehaimer.
Daarmede waren de niet te vervallen oor-
j kgsdoeleinden der Entente e® van Wilson
I gekenmerkt. Uit dit alles, moge- blqken dal
bij ons ten slotte het gevoelen voorzat van
dank aan God, die ons voor een dergel ijken
bemiddelaar bewaard had. Achter de pre-
ridcntiale boodschap van den 22en Januari
vei toont zich reeds het gelaat van den Wil
son van Versailles.
Hierna wordt de zitting verdaagd tot mor
genvoormiddag te tien uur. Heden heeft een
geheime zitting plaats.
KANTONGERECHT TE LEIDEN.
De kantonrechter veroordeelde
Wegens overtreding der Jachtwet A. v.
d Z., te Sossenheim, tot 2 maal f 5 of 2
maal 5 dagen; P. van der B Pz., te Noord
wijkerhout, tot f 10 of 10 dagenG. M. van.
der L., te Noordv/ijkerhout, tot 2 maal f 10
of 2 maal 10 dagen
Wegens overtreding der Vogclwet; J. d.
W., te Noordwijkerhout, tot f 2 of 2 dagea.
wegens overtreding der Vhscherijwefc* T.
M., J. d. M. te Rijnsburg, ieder tot f3
of 3 d.; wegens overtreding van h?t motor
en Rijw.--Reglement: P. P. J. M K., G A.
W, v~ d. 0., J. K., H. H. te Sassenhe'ni',
ieder tot f5 of 5 d.; W. F. D. J. K."H,
A. A te Zoeterwoude; A. V. te Ncordwqk,
ieder tot f3 of 3 d.; J. A. tot 12 of I
tl. tseh.; E. S. J. R., H. L. d. H., G. J,
II., P. H. te Katwijk-aan-Zee, ieder tot- f 0.50
Zot terneer, iedeT tot f 1 of I dag;
of 1 m. tsch.; H. A. S. te HiUegom tot
twéémaal f3 of tweemaal 3 d
wegens overtreding van do Pol -Ver. voor
do gemeente Leiden: A. d. V., te Hazers-
woude. tot f5 of 5 d.; J. P. 0. tot fl
of 1 d.; G. C. huisvr. A. v. d. K., EL v.
R., H. P. v. d. K. huisvr. H. v. R., J. J,
B. ieder tot f10 of 10 d.; P. S., H. W.,
C. T. K., J. M. Z., huisvr. W. A. v. i. 1,
P. 0.. J. H. B, L. v. d. B., C. d. G. te
Den Haag. F. P., T. v. T. te Zoeterwoude,
W. V. te Hengeloo; E. d. G. te Leidschen-
dam; C. d. G. en A. G. de G., beiden te
Zceterwcude, ieder tot f 1 of 1 dag;
I. la L. tot 2 ml. f 1 of 2 m. 1 d., W. T. T.
cl H., tot f 0.50 of 1 m. tsch., H. A. H.. te
Amsterdam tot f 3 of 3 d., J. P. tot f 0.50
of 1 m. tsch., J. W. F. tot f 1 of 1 m. tech.,
J. A. A. v. d. I>. tot f 2 of 2 d., A. B. to
Sossenheim tot f 0.50 of l ni. vsch., J. A. S.
tot f 3 of 3 d., G. Z. tot f 5 of 2 d., P. d. J.,
J. B., W. N., A. G. E., ieder tot 0.50 of
1 m. tsch., A. M. D. L. tot 2 m. f 1 of 2 ra.
1 d., J. D. to.t f 1 of 1 m. tsch., J. A. S.,
S. M. P., J. H. L., A. v. G., H. v. V. to
Prinsenhage. J. A. L. te Rotterdam ieder
tot f 1 of 1 d., H. J. v. H. to 's-Gravenhago
tot f 3 of 3 d., M. C. E. te Sassenheira tot
f 3 .of 3 d., A. v. S. te Katw.-a.-d.-Rijn tob
f 3 of 3 d.
Wegens-te Leide-n als hestuurder van een
motorrijtuig binnen de bebouwde kom met
grooter snelheid rijden dan 15 K.M. per
uur: G. A. W. v. d. O., H. C. v. L., G. A.
W. v. d. O., W. J. B. te Alphen a. d. Rijn,
D. v. d. L. te Alphen a. d. Rijn, J". v. T. en
A. W. beiden te Boskoop, C. W. te Sassen-
heim, W. r. A., te Hazerswoude, J. P. O.
v. E., te Lisse, J. A. A. te Katwijk-Binnen,
F. B. te Voorhout, R. S. te Hillegom, ieder
tob f 5 of 5 d., S. H. te Zootermoer, W. A.
C. te Zegwaard tot f 10 of 10 d.
V. epens overtreding der Po!.-Ver, v. d.
gemeente Katwqk: A. H. te Katwqk-aan-
Zee tot f3 of 3 d.
wegens overtreding der Ver. op de keu
ring van vee en vleesch voor de gemeente
Volschoten: A. J. O., te Voorschr-tea toe
f 10 of 10 dagen.
Wegens overtreding der Pok-Ver. voor
ce gemeente Noordwqk: C. W. II., B. P.,
iéder tot f 1 of 1 d.; H. L. de H., tot f0.50
of 1 m. tsch.; G. A. D., W|. L. M. D.,
A. v. W. te Voorhout, C. v. B, J. v. d.
M., J. K., en C. J. W. v. R., allen te Noord-
wijk, ieder tot f2 of 2 d.
V egens overtreding der Arbeidswet: H. v.
R. tot f5 of 5 d.
Vrijgesproken werd: D. v. d. B. beklaagd
van overtreding der Leerplichtwet; J. v.
d. B., f o Rijnsburg, beklaagd van overtre
ding der Arbeidswet; J. d. K., te Lisse,
beklaagd van overtreding der Woningwet; J.
M. S. te Voorschoten, beklaagd van over
treding der Ver. voor de gemeente Voor-
s .Roten op de keuring van vee e® vleosch.
Waar geen woonplaats' is vermeid zqn de
vér oordeelden te Leiden woonachtig.
GERECHTSHOF TE 's HERTOGENBOSCH.
l>e moord te Sfc.-Op«lonrod*-.
In d© moordzaak te St.-Oedenroodd ia
door heb O. M. hooger beroep aamgetee-
kend.
FAILLISSEMENTEN.
Geëindigd:
M. van den Heuvel, wed. H. van Erapel,
winkelierster, Vught.
A. van Tuyl Azn., koopman, Gameren..
V©rnietigd:
F. O. van der Linde Jr., te Amsterdam.
