Ho. 18266
LE1DSCH DAGBLAD, Woensdag 17 September.
Tweede Blad Anno 1919.
EERSTE KAiER.
TWEEDE KAMER.
De psrs over de Troonrede.
(Zitting van gister,en.).
Voorzitter: J. J. G. baron Van Voorst
.tut Voorst.
Hot nienwgelcozen lid dr. J. A. A'. II. van
teon wordt na aflegging van de vereischta
oeden door den voorzitter geïnstalleerd.
Ingekomen zijn de geloofsbrieven van da
leden bij de periodieke verkiezingen in da
verschillende provinciën gekozen; zjj wor
den gesteld in handen van een twaetal com
missies van onderzoek, welke morgen ver
slag zullen uitbrengen.
Be-vergadering wordt hierna verdaagd tot
hedenochtend 11 uur.
(Zitting van gisteren.)
Als -tijdelijk vcorzitter spreekt de heer
FOGK een woord van welkom. Spr. werpt
daarbij een terugblik op heb afg:loepen zit
tingjaar der ICamer. Men zegt van parlemen
ten 2/00 vaak dat er veel gepraat en weinig
'gewerkt wordt. Maar deze Kamer zo-u men
.onrecht"doen, als men van wetgevend onver-
megen sprak. Met eriïit zijn tal van belang
rijke wetsontwerpen behandeld en met nauw
gezetheid onderzocht.
Moeilijk is er een periode aan te wijden,
.waarin zooveel wetgevende arbeid is afge
daan. De Kamer heeft in haar eerste jaar
'getoond, dat zij geschikt is voor haar wetge
vende plicht.
Spr. constateert dan met voldoening dat
'ens volk buiten den oorlog bleef en veel
fcliende bespaard bleef. Dat moet ons volk
de kracht géven tot voortdurenden arbeid.
Niet tevergeefs zal wederom een beroep
gedaan worden op deze Kamer.
Het Nederlandsche volk heeft getoond één
en saamhoorig te zijn. Pogingen om er dee-
ien vanaf te scheuren hebben gefaald.
De Kamer staat achter dé regeering en
fial haar krachtig steunen als ajj opkomt
ivoor de eenheid van ons land en afweert
(pogingen om er deelen van af te scheuren.
{Applaus).
Spr. richt dan een woord van gelukwensch
tot den heer Lobman, die 40 jaar geleden
tot Iia van deze Kamer werd gèkoz2n. Deze
is een sieraad van de Kamer en een voor
beeld voor de Kamerleden. Vaak wekt deze,
dijk spr. vanmorgen las, den indruk dat
q hoewel "de oudste zijnde de jongste is.
Spr. wenscht hem toe dat hij nog geruimen
tijd aqn Kamerlidmaatschap zal mogen ver
vullen. (Applaus).
Ce Minister van Financii® de heer DB
iVIUES, sluit zich aan namens do regesr.'ng
bij de woorden van gelukwensch tot den
heer Lohman gericht.
Daarna biedt spr. aan de wetsontwerpen
betreffende de Staatsbegrcoting 1920 ver
gezeld gaande van e2n ncta nop?ns den toe
stand van 's lands financiën.
Ingekomen zrjn de ge'oofslrbven van bet
nieuwe Kamerlid Braat (vacature-Bos).
Hierna is aan de erde de benoeming van
eer voorzitter.
De tijdelijke voorzitter benoemt tot leden
'der commissie van stemopneming de heerea
Marchapt, Van Schaik, De Wilde en mevr.
•Greene weg.
71 stemmen uitgebracht. Mr. D. Fock 68
stemmen, Kuiper '1 st.. Visser van IJzeti-
jdc^rn 1 st en 1 blanco.
Prrsfce candidaat mr. D. Fock.
71 stemmen uitgebracht. Mr. dr. Kooien
'Al stemmen, J. H. Schaper 21 stemmen,
blanco 3.
Twebde candidaat mr. dr. Kooien.
69 stemmen uitgebracht. Jkr. De Geer
40 stemmen L. M. Hermans 1 st., Schaper
25 stemmen, blanco 2 stemmen.
Derde candidaat jhr. De Ge2r.
De commissie van stemopneming zal de
ncminaoi** aan H. M. de Koningin aan
bieden, aangevuld met do hoeren Rutgers,
Dresselhuijs, II. G. M. Hermans en De
Grcot.
D eheer A. Braat wordt toegelaten tot lid
'der Kamer.
De VOORZITTER 2egt dat het zijn .voor
nemen is de Kamer a.s. Donderdag te één
uur de afdeelingen te deen trekken en stem
ming fee houden over de wijziging der Inva
liditeitswet en vrijwillige Ouderdomswet,
Vragen.
Do Jieer SANNES (s.-d.) vraagt verlof
vragen te racgen richten tot den minister
van Landbouw mzake de maatregelen voor
1de levensmiddeienvoorziening.
•ver dit verzoek zal Dinsdag worden be
slist.
Do vergadering wordt verd .agd tot Don
derdag één uur^
Over de bij gelegenheid der opening van
hei nieuwe zittingjaar der S.aten-Uenara.ïl
door H. M. de Koningin uitgesproken rede,
geven de verschillende dagb aden hun oor
deel. Wij laten hier eenige persstemmen
[volgen.
Sprekende over de aansluiting bij dea
Volkerenbond, vraagt do „N. R. Ct.":
Zal Nederland bloot lid worden zonder
meer, omdat het moeilijk anders kan, om
dan, toegetreden, zich to laten leiden, naar
gelang de golven opspatten, of zal het- stre
ven naar een actieve rol, als wij verleden
week m dit blad hebben geschetst? Dat is
de belangrijke vraag, op welker beantwoor
ding de natie reikhalzend wacht. Zq ver
langt de gezindheid der regeering te dbn
aanzien te weten, dóch daaromtrent laat de
Troonrede ons vooralsnog in het duister.
De financieele paragraaf noemt de „N.
R. Gt." belangrijk en veelzeggend.
Ondanks de opbrengst der Rijksmiddelen
toeneemt, en de belastingschroef steeds
sterker aangedraaid is, toont de begrooting
voor het komende jaar een „belangrijk
'tekort". En de uitgaven zullen, door rege
lingen, die in voorbereiding zijn en geen
Uitstel kunnen Iqden, nog „aanzienlijke ver
meerdering" ondergaan. .Versterking van
middelen wordt mitsdien „dringéhd noodig"-
geacht. Belasting van weelde-uitgaven. fis
cale herziening van het tarief, belasting op
tabak, sigaren en sigaretten, uitbreiding van
zegelbelasting zijn in aantocht.
Tot een der voornaamste redmiddelen,
cm' onze financiën aan de veranderde tijds
omstandigheden aan te passen: de heffing,
in eens, is de regeering nog niet bekeerd.
Daarvcor moet wellicht eerst aan het ont
werp-,, Vermogensaamvasbelasting" een aer-
lijke begrafenis worden bezorgd. Dit is jam
mer, want, gelijk wij reeds jaren betoogd
hebben, na een bekoorlijke heffing ineens
zou voor de verdere ontwikkeling van ons
financieel beleid weer een basis verkregen
zijn, en een pplitiek gevolgd kunnen wor
den met perspectief. Thans blijft het tob
ben zonder vasten ondergrond.
Teekenend noemt het „HBLD.", dat op d*
passage in de Troonrede, waarin van da
vastbesloten houding der regeering tegen
over België's pretenties blijkt, onmiddellijk
volgt de mededeeling, dat aan de Staten-
Generaal zal worden voorgesteld Nederland
to doen tóetreden tot den Volkerenbond.
Men weet, dat wq met dezen Volkeren
bond allerminst zijn ingenomen, maar ook
dat wij meenen, dat de tegenwoordige rega
ling de kiem kan zrjn, waaruit een betera
internationale regeling kan groeien. Wel
nu, naar die internationale regeling zal de
Nederlandsche regeefing ongetwijfeld moe
ten verwijzen, wanneer de militaire „eischen"
van België aan de orde komen; het is daar
om goed, dat hier van het voornemen der
Nederlandsche regeering, om toa te treden
tot den Volkerenbond blijkt.
Ten aanzien van de aangekondigde finan
cieele ontwerepn, schrqft het blad o.a.:
Het treft ons, dat de nieuw aangekon
digde belastingen alle indirecte belastingen
zijn, die op weeldevoorwerpen misschien uit
gezonderd. Sommige der nieuwe belastin
gen zijn reeds geruimen tijd geleden «ioor
minister De Vrie3 in het vooruitzicht ge
steld. Dit betreft de fiscale herziening van
het tarief van invoerrechten, waaruit des
tijds een opbrengst van f13,500,000 werd
verwacht, een belasting op uitgaven van
weelde, waaruit een bate van f 10,000,000
werd tegemoet gezien, en esn belasting op
tabak, sigaren en sigaretten, die 20 ir.illioen
gulden zou opbrengen. Natuurlijk is hst
mogelijk, dat de plannen inmiddels wijzi
ging hebben ondergaan, in verband met do
verdere stijging in de eischen die aan de
staatskas worden gesteld. Mind?r dan de
vroegere raming van een kleine 45 rnil-
liosii gulden zal de regeering wel niet uit
de thans opnieuw aangekondigde heffingen
wenschen te putten.
Het „HBLD." merkt voorts op, dat geen
advertcntiebelasting wordt aangekondigd,
terwijl voorts de onderstelling wordt ge
opperd. dat ook de belasting op koffie en
tnee achterwege zal blijven H;t besluit:
De Troonrede belooft een ernstig -tr?.veu
r.aar goed:n wetgevenden arbeid. Moge de
werkelijkheid ons niet teleurstel-en.
De benoeming van een Staatscommissie
tct bestrijding van de duurie wordt in de
Troonrede niet vermeld- Dit acht het „VAD."
niet zonder beteekenis.
Want hier moet ingegrepen worden, en
krachtig ook en spoedig daarbij, en dat
voeli iedereen, die inziet hoe er een einde
moet komen aan den wedloop ousscnen loon-
opdrijving en prqsstrging. Dat begrijpt
ook ieder, die weet, dat de Overneid, zco-
wei clïe van Staat als provincie en gemeente,
niet anders kan dan de belastingschroef
steeds meer aandraaien. Dat is op zichzelf
geen onoverkomelijke ramp voor ons, die
het voorrecht hebben buiten den oorlog
gebleven te zijn, mits men dan snaar de
financieele druk legge na:r mate vin da
krachten van .de schouders waarop die komt,
en niet schrome het me3 flink in het ge
zwel te metten, en met zooveel oordeel, dat
de minst mogelijke sch de wordt toegebracht.
Het „Vad zegt van de Troonrede in haar
geheel, dat ze getuigt van groote werkkracht
en vrij is van alle pralerij, waartoe een
ministerie met zoo gelukkig eerste jaar
Achter zich, allicht zou vervallen.
Het eenvoudige karakter van Ruys over
wiens jeugd 'thans alle stemmen verstomd
zqn, en die telkens meer de rechte man
op de rechte plaats blijkt te wezen, komt
in de Troonrede geheel naar voren. Ze laat
duidelijk zien, dat het ministerie zich be
wust is. dat er, al werd er reeds veel ge
daan nog veel meer te doen overblijft, dat
„de polsslag van dezen tijd" niet slechts zoo
lang moest kloppen, tot de vrees voor een
horharng van de Novemberdagen lot een
minimum was teruggebracht, maar dat het
than? de vraag is, hoe wij, juist als in
1848 op den bodem van wet en recht
aan de wereld kunnen toonen, dat een vrq
volk geen revolutie behoeft om tot den uit
bouw van z\jn reeds op gezonde democra
tische fundamenten opgebouwde staatsinstel
lingen te komen.
Moge de Regeering daarbij gedingen wor
den en gesteund door allen, en die vormen
gelukkig de overgroote meerderheid van
onze natie. p
De „NIEUWE CT." (v.-l.) merkt naar
aanleiding van de aan den Volkenbond ge
wijde zinsnede op:
De stemmen, die waarschuwden tegen toe
treding waren zeldzaam, van iets; dat op
beweging gelijkt daartegen, zooals men dia
in de Vereenigde Staten kent, is geen
sprake. Het is enkel de vraag of men zich
in ons land in breedë lagen wel geneel
bewust is van omvang en portee van het
vra&gstuk en in zooverre is het goed, dat
ons nog eenige tijd rest, zoodat de publieke
opinie kan worden voorbereid en de Statan-
Generaai 'bij hun beraadslagingen en hun
beslissing eenig denkbeeld kunnen hebbm
van de opvattingen en meeningen, dia ten
aanzien hiervan bestaan in ons volk.
Bij *de mededeeling, dat de regeling der
defensie hangende blijft, totdat men meer
weet omtrent de eischen, die de Volkenbond
ui dit opzicht aan zqn ledeu zal stellen.
teek ent het blad hét volgende aan;
Dit is inderdaad niet geheel zonder ge
vaar, In zoover als de weerbaarheidsgedac-hte
bij ons toch reeds zeer zwak is en <lef nei
ging wellicht wordt versterkt: God's water,
over. God's akker te laten Joopen. Het lijkt
ons de vraag, of, gezien hetgeen er ge
schiedt in verschillende landen, -welker re
geeringen hebben meegewerkt bij het ent-
werpen van het volkerenbondstatuut niet
ook hier iets naar buiten zou kunnen blij
ken van den wil, om met vreugde- of al
thans bereidwillig do offers te dragen, dia
ook in het beste geval van ons zullen
werden gevorderd.
Zeer belangrijk is ditmaal in het bijzon
der de financieele paragraaf. Vooral de
aanvangszin, die doet. blijken van de ernstige
zorg, waarmee de financieele toestand de
regeering vervult. Helaas hebben wij niet
den indruk gekregen, dat de wil 't doen van
nieuwe uitgaven tot het uiterste te be
perken zoc sterk is, als in verband met
den zcrgelijken 'toestand der geldmiddelen
onverbiddelijk noodig ware. Wij zb'n niet
overtuigd, dat onder deze omstandigheden
enkele van de kostbare maatregelen, dis de
regeering op haar program heeft, geen uit
stel kunnen lijden, wij zijn niet overtuigd,
dat de regeering bereid is de consequen
ties te trekken ten aanzien van de loon
politiek, die de ten gevolge van schaarschte
opgedreven prijzen vereischen. En te dien
aanzier dient de regeering allereerst voor
te gaan, wil zq het vraagstuk, waarvan zij
den ernst blijkt in te zien, tot oplossing
te brengen. Dat klinkt onsociaal, en be
dreigt in eenig opzicht wellicht haar popu
lariteit, maar haar verantwoordelijkheid/be
wustzijn legt naar onze meening, haar die
taak op. Het grootere belang dient te jmi
me er en boven het meer directe en juist
waar de regeering aan de Belastingbetalers
steeds nieuwe eischen stolt en stellen rooet,
dient 'zij rekening te houden met de psy
chologische factoren, die de bereidwillig
heid, steeds meer belasting op t?. brengen,
vergrooten. Zij werkt het kwaad, dat toch
reeds zoo ernstig woekert, der belasting
ontduiking in de hand, indien zij niet m?t
alle krachten er naar tracht inderdaad de
uitgaven tot het allernoodzakelijkste fce ba-
perken
Bovendien, het wordt nu toch wel lang
zamerhand tijd," dat de regeering en in het
bijzonder de minister van financiën, eens
een algemeen financieel plan aan net par
lement voorlegt. De belastingpolitiek van
God-zegen-den-greep mag nu toen geacht
werden haar tijd te hebben gehad. Er is
nog veel onzekers in den toestand, maar
mei een stelsel van glijdende schalen zou
een financier toch op het oogeriblik wel iets
van n.eer algemeenen aard kunnen geven,
dat den contribuabelen de wetenschap geeft,
waaraan zij ongeveer toe zijn.
Met betrekking tot de gedeeltelijke be
stendiging van de distributie regelingen
vraagt de redactie zich af, of de minister
hei ditD.aal niet zal kunnen stellen zonder
belanghebbenden.
Niet zonder schrik bespeuren wq\ Jat de
onvermoeibare arbeidzaamhe d van minister
Aniberse "ons dreigt gelukkig te maken met
allerlei regelingen en muntregelingen in den
zm als door het R.-K. congres van den
raad van bedrijven werden geëischt. Juist
nu in den strijd dar natiën alles wat tot
verhooging onz:r eronomische weerbaarheid
zou kunnen strekken, moet worden vrijge
maakt voor dit doel, achten wq de banden,
die R.-K. economen aan onze bedrijven wil
len aanleggen, een gevaar. Weliswaar zal
ook hier op den duur de wal het schip wel
keeren, maar "inmiddels kan onberekenbaar
en onherstelbaar kwaad zijn aangericht. Wij
hopen, dat de minister er in slagen zal,
en van dit plan namen wij met genoeg
doening kennis, middelen te vinden, dia een
vreedzame bijlegging van arbeidsgeschillen
mogelijk maken.
Het oordeel van het Katholieke hoofdor
gaan „DE TIJD" luidt:
Deze. Troonrede, welke mét de koninklij
ke bede om Gods zegen op den arbeid der
Staton-Generaal eindigt, wekt, en terecht,
goen overdreven verwachtingen op, maar
zij is evenmin somber gestemd. Wel blijkt
er de ernst uit, waarmede do regeering
de haar wachtende taak opvat. Economi-
scho en financieele positie van ans land
is vooreerst hoofdzaakde verzorging daar
van zal Regeering en Kamer dit jaar voor
namelijk bezighouden; grondwetsherzie
ning en andere maatregelen van staatkun
digen aard kunnen inderdaad in dezo pe
riode wel even wachtende zedelijke en
stoffelijke welvaart van ons volk ga thans
voorop en zij zal moeilijk beter behartigd
kunnen worden dau. door het huidig Ka
binet, dat reeds in liet eerste jaar zoo
veel sympathie van alle partijen heeft af
gedwongen.
De ministers De Visser en Aalberse
wedijveren mei elkander weder in aibeicls-
lust, merkt „DE MAASBODE" op. In 't
bijzonder wijst heb blad op de aangekon
digde wijziging der Woningwet.
Er moet a tout prix in letterlijken
zin gebouwd worden. Kan het voor la
gen prijs, dan natuurlijk: nog beter.
Waarover wij ous steeds verwonderen,
is over de conservatieve sleur, welke nog
steeds belet, dat goedkoop© procédés wor
den ixjgepast op den woningbouw. Alles
gaat vooruit, alleen de techniek var. den
woningbouw schijnt stil te staan.
Bij eenv hoogon prijs «Ier tegenwoordige
woningen, zal een zeor dure wet nog niet
genoeg lokaas kunnen brengen. Ligt het
niet op den weg der regeering het bouwen
zelf gosdkooper te maken?
Jammer genoeg noemt „De Msbd heb,
dat Nederland nu ook zijn buitcnlandsche
politiek heeft. Eerst in oorlogstijd zijn do
Oranje-boeken helaas belangwekkend ge
worden.
België zorgt, dat het ifc vredestijd zoo
blijft. Met buitengewonen nadruk spreekt
Hare Majesteit van het Belgische streven.
En niet alleen onze belangen en rechten,
maar ook onze zelfstandgheid acht zij door
de Belgische politiek bedreigd. Ook wij
achten neb conflict zóó ernstig, dat een
oplossing in Belgischen zin de souvereini-
teit van ons land deerlijk zou aantasten
Zij, die in België bezig zijn een politiek
van baatzucht en imperialisme te voeden,
mogen overtuigd zijn, dat heel ons land,
weet, hoe weinig baatzoekers achter den
lieer Hymans staan, terwijl heel ons volk
in dit conflict zich schaart om de regeering,
die handhaven zal
Heb Christ. Hist, orgaan „DE NEDER
LANDER" schrijft, dat het stempel van
den zwaren tijd, welken wij doormaken,
diep op de Troonrede staat ingedrukt.
Een ernstig vermaan aan ons volk om zul
mg te wezen, waarnevens wij gaarne een
koninklijke aansporing tot onvermoeiden
arbeid hadden vernomenniettemin een
"Troonrede die geen slagboomen voor do
toekomst legt-, maar (.lie lieenwijsfc naar
mogelijkheden van ontwikkeling enrherstel
van het gebroken evenwicht. Althans wan
neer Regeering en volk eendrachtig sa
menwerken, en die afwikkeling der interna
tionale vej-houdngen de moeilijkheden niet
vergroot, maar steeds meer wegnemen zal.
Daarop blijven wij hopen.
Do „STANDAARD", het anti-rev. hoofd
orgaan', heeft de „zwak-klinkend© phrase
over den Volkerenbond" minder moed
gevend en bezielend gevonden dan de aan
de verhouding tot België gewijde passage.
Wilson zelf heeft reeds lang den glans
en gloed van deze vondst doen verbleeken.
Gelukkig mochten we vernemen, dat deze
ongereed© vondst voor Nederland geen be
teekenis zal erlangen, tenzij do beide Ka
mers der Staten-Generaal er in bewilligen.
Zonderling deed het alleen aan, dab men
Hare Majesteit in d'cze Troonrede hu reeds
geheel onnoodig betuigen liet, dat hot prijs
geven van een aanmerkelijk deel van haar
Souvereiniteit op geen beslisto afwijzing
zou stuiten. Het ware daarom in elk geval
verkeerdelijk geweest Hare Majesteit nu
reeds, geheel onnoodig, zoo pertinent te
laten verklaren, dat zij niet onverbiddelijk
op een ongeschonden handhaving van liaar
'Souvereihe rechten staan zou.
Dat do invoerrechten, „die nog zoo laag
staan, iets omhoog gaan," benauwd; het blad
niet.
Bij den zoo breed opgezetten rijkdom van
wat- ons voor Nederland op paedagogisch,
sociaal en industrieel gebied zal kunnen
verrijken, doot 't ie pijnlijker aan, dat
'a Lands Defeüsie er zoo goed als bij in
schoot, en dab, als droef gevolg van Iden-
burg's trimestraal isolement, het Kolo
niaal belang, dat. voor Nederland 6chier
als naar voren dringt-, niet tot zijn recht
kon komen. We hooren, dat nieuwe lasten,
van belangrijk gehalte, zullen te heffen
zijn. Ook zullen de Regentschappen een
meer autonoom karakter erlangen. En zal
de Zending zich in milder vrijmaking ver
heugen kunnen. Maar dó brandende vraag
stukken, waaraan straks allicht de toe
komst van onze Koloniën zal hangen, kon
den evenmin als do Defensievraagstukken
aan (1e orde komen.
Het „CENTRUM" (r.-k.) prijst den
kloeken zin, welke uit dit staatsstuk
spreekt.
Heb is geen parade-program dat ons in
do Troonrede wordt ontvouwd. Hot is een
werkprogram, urgent onder velerlei op
zicht, om niet te zeggen onder elk opzicht.
Aan dlis urgentie, waarvan de Regeering
zich diep doordrongen toont, moge de
werkkracht en werklust der Staton-Gene
raal beantwoorden naar de volle mate,
welke zij verdient.
Het volk vraagt thans vóór en boven
allesdaden.
En deze Troonrede staat in heb toeken
van verbetering, hervorming on vooruit
gang.
Het hoofdorgaan der Soc.-Dem, Arbei
derspartij „HET VOLK" acht den inhoud
van de Troonrede niet evenredig aan haar
lengte. Zij laa.t ods vrijwel in het duister
ten aanzien van de vraagstukken, (lie thans
heb meest do aandacht bezighouden, te we
ten de duurte, de belastingen cn de bui-
tenlandscho verhoudingen met inbegrip van
heb militarisme. De uitingen over de bui-
tenlandsc-he positie zijn schamel. Te waar-
deeren valt in de zinsnede omtrent het
conflict met België een gematigdheid van
toon, die de voorwaarde is tot een bevre
digende oplossing van dit conflict. Minder'
nuchtere terughoudendheid ware echter in
de aan den Volkerenbond gewijde bewoor-
dingon op 'haar plaats geweest.
„HET VOLK" vindt overigens .weinig
aanleiding lot commentaar in de Troon-
redë.
Zij kondigt een bonte verscheidenheid
van wetsontwerpen aan, die echter meer
den indruk van oogenvcxblindende parade,
dan van werkelijk sterke hervormings
gezindheid maakt. Wij notceren er slechts
uit dat wat men mocht aannemen, dat
reeds zoo goed als gereed zou zijn, de land
bouw arbeidswet nog pas „in voorberei
ding" is, een term dio in troonrede-taal op
eBn vrij ver verwijderd verschiet duidt. Bij
veel van de aangekondigde maatregelen zal
alles van. den inhoud afhangen. Een wets
ontwerp bijv. „tot bevordering van de
vreedzame bijlegging van arbeidsgeschil
len" kan aannemelijk cn zelfs toe te jui-
chen zijn, maar ook verfoeilijk reactionair
wezen. In dit en zoovele andere opzichten
is afwachten de boodschap, die deze troon
rede aan de arbeidersklasse geeft.
„HET HUISGEZIN" (r.-lc.) is niet vol
daan over hetgeen in verband met den Imo
gen stond der prijzen is opgemerkt.
Wij missen hier een warm woord van
deernis met den nood van zoovelcn, en do
verzekenng, dat, wat het ook kosten moge
en welke offers van de schatkist ook mogen
worden gevergd, die nood zal worden ge
lenigd buiten het kanaal der armenzorg om.
Dat cle eischen, aan 's lands schatkist ge
steld, met zorg vervullen, is volkomen be*
grijpelijk, maar hooger staat de bekomme
ring om het wel en wee van grooia groe
pen van het volk, die, indien de regeering
niet krachtig ingrijpt, bange maanden te
gemoet gaan.
Ook wat omtrent het defensievraagstuk
word; tgezegd, had men liever in een ando
ren toon hooren klinken.
Het is redelijk, dat voor de oplossing van
het vraagstuk op den Volkerenbond wordt
gewacht, maar niets had behoeven tc weer
houden de verwachting uit te spreken, dat/
de internationale regeling tot oen vermin
dering der bewapening zou leiden en dat
dientengevolge, gelukkig, de persoonlijke
cn financieele lasten zouden worden ver
licht.
Ook ten aanzien van Icaië missen we. een
aanwijzing, dat de regeering zich bewust ia
van den nieuwen koers, die daar moet v/er-
d-en ingeslagen, willen we dat rijk blijvend
voor het moederland behouden.
Natuurlijk ontbreekt thans nog elke toe
speling op een mogelijk bezoek der koningin
aan Indië daarvoor is het nog te vroeg
maar over onze verhouding tot de in-
landfeche bevolking had toch niet behoeven
te-worden gezwegen: een woord van ver
trouwen, een woord van warme belangstel
ling, een woord van oprechte samenwer
king. had ginds goeden i»druk kunnen
maken.
Over Wesb-Indië is totaal gezwegen ook
dit beschouwen wij als een ongewenscht en
te betreuren gemis, vooral in verband met
nieuw opgedoken geruchten, dat de- Unie
do kolonie Cnracao voor een ontzaglijk©
som zou willen koopen.
In één woord: de oenheid en samenhoo-
righeid van het rijk binnen c-ti buiten
Europa had in de Troonrede beter tot
uiting kunnen en moeten komen.
Voor het „NIEUWS VAN DEN DAG"
(ncutr.) valt er over clo Troonrede weinig
te zeggen. Het blad heeft veel vaag-
vonden on wil afwachten.
Er schijnt wel eenige tegenstelling ;us-
schen de- beloofde „uitvoering van. werken
1 en liet bevorden van ontginninger", en
eenige zinnetjes verder het voorne
men tot „beperking van nieuwe uitgaven,
tot- het uiterste". Wij hopen clafc nieuwe
uitgaven die „slechts" cle bevordering van
geestelijke- cn aesihetdscho belangen raken,
niet weer, gelijk zoo vaak geschied is, onder
laatstgenoemde leuze van do baan gescho
ven worden: dit waren een zuinigheid die
de wijsheid bedriegt. Ook met andere
groote uitgaven, mits ze productiet zijn of
zullen worden, zij men niet karig. Waar
rooveel moet geëischt worden, cische men
liever wat meer, het zal de tegenwoorcligo
en toekomstige welvaart beter ten goedo
komen dan schrielheid.
De „TELEGRAAF" (neutr.) zegt o.a.
Er ligt over deze Troonrede een persoon
lijk cachet-, dat aan tal van vorige ontbrak.
Do eerste persoon enkelvoud treedt er
meer op den voorgrond dan wij tot dus
verre gewoon waren. Dit- noemt men bij dit
Christelijke ministerie' blijkbaar rekening
houden met den polsslag van den tijd.
Wat- ons verder treft is de verregaande
koelheid waarmede over de totstandkoming
van den. Volkenbond wordt gesproken.
Geen juichkreet, zelfs geen vriendelijk
woord. Alleen de zeer doodnuchtere mede
deeling, dat do toetreding van ons land
..aan uwe goedkeuring zal worden onder
worpen." Terwijl bij de para-graaf „defen
sie" op oud-Hollandsch© wijze de* kat uit
de-n boom wordt, gekeken en het ministerie
Hare Majesteit laat spreken van: >,De op-
loosing van het defensievraagstuk kan eerst
ter hand worden genomen, wanneer om
trent de internationale .regeling, door den
Volkenbond beoogd, meer zekerhe'd zal-zijn
verkregen."
Er spreekt- bijna wantrouwen uit en het
is wel zeer in tegenspraak met „de innige
dankbaarheid aan. God", dat hij ons vader
land voor de verschrikkingen van den oor
log heeft willen sparen."
De Volkenbond zal thans trachten de we
reld daarvoor te sparen en daarover geen
onkel woord van dankbaarheid uit- den
mond van onze Koningin.
Dat moet wel zeer opvallen.
De claus over onze verhouding tot België
is welsprekend, nadrukkelijk en van een
sympathieke bewustheid vr.n ons goed
rechte
Het meer technische deel der Troonrede,
is vol schoon-stralende beloften, die het
staatsstuk a- giorno verlichten.
Daar is de geruststellende verzekering,
dat wij in „afzienbaren tijd" geen voedsel-
nood zullen hebben. Als ten minste niet
alles zoo duur is geworden, dut alleen do
millionnairs ian dit land gevoederd kun
nen worden.
Vriendelijk doet het aan, aal met bet
oog op den berooiden staat van s lands
schatkist „het doen van nieuwe uitgaven
tot hot uiterste beperkt wordt." Nog vrien
delijker zou her- geweest zijn als cr tevens
bij vermeld ware, dat ..het- doen van vele
oudo uitgaven achterwege zal blijven."
EPSTI TDÏNGENT™"
STV. MIJ. NEDERLAND
AMBON, pass. 15 Gept Lizard.
MEROPE, pas- 13 Sept Dover.
KAMBANGA.N, IJ Sept, op 200 m. W.
van Scilly.
ORANJE, tlmisr., pass 15 Sept. Gi
braltar.
RONDO, uitr. 13 Sept. van Suez.
VONDEL, uitr., II Sept. ie Grave send.
KON. NED. STOGMB. MIJ
TRITON, 23 Aug. van Port SaicT naar
Saloniea.
ULYSSES, 9 Sept van Oadix te Buenos
Ayres.
ROTTERD. LLOYD.
INSULIN DE, 16 Sept van Batavia to
Rotterdam.
KAÏY1, uitr. pass. 31 Sept. Gibraltar.
KON. HOLL. LLOYD.
FRIS IA, thuisr. fe5 Sept. van Monte
video.
