No. 18257
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 6 September.
Derde Blad Anno 1919.
SPORT.
INDISCHE BRIEVEN.
BUITENLAND.
Aanteekeningen uit Zwitser
land en Duitschland.
VOETBAL-
Te 's-Gravcnhag© is tristoren een verga
dering gehouden van de la vereenigingen
au verband met het hangende conflict in
>jfen N. V. B Alvorens tot het behandelen
der agenda over te. gaan, bracht dc^voor
zitter ter sprake die poging van bonclswv.-
ge, om het conilict niet tot het
uiterste te drijvcrn Met algemeene stem
men- werd besloten, alleen dan in den N.
iV. B. te blijven, indien aan de volgende
voorwaarden wordt voldaan
lo. Dc eerste klasse A blijft bestaan uit
12 vereenigingen.
2e. De vermenging, is definitief van de
baan.
3e. Verdwijnt dc B-afd. naar de 2e klasse
clan degrade eren jaarlijks niet meer clan 2
clubs.
4e. Wordt lB, bestaande uit 12 veroeni-
gingen, overgangsklasse, dan degradceren
gedurende de 2 eerste jaren drie vereeni-
giDgen. daarna twee.
Serieweilstrijden van den 1V, B.
Morgen krijgen we dan het vervolg van
3e seriewedstrijden van den L. V. B. en
gezien de resultaten van de vorige week,
kunnen wij morgen op een reeks van aar
dige ontmoetingen rekenen. Om 12 uur
komen U. V. S. en A. S. 6. tegen elkaar
in het veld. Wie hier de sterkere zal blijken,
valt heel moeilijk te zeggen; veel zal af
hingen van het elftal, waarmede A. S. C.
zal uitkomen. Mocht dit nagenoeg dezelfde
samenstelling als vorige week hebben, dan
geven wij U. V. S. de meeste kans. Voor
den wedstrijd L. F. C.D. S. V. geven
wij de N. V. B.-club natuurlijk de beste
kansen, hoewel de H. B. S.-ers het haar
lang niet makkelijk zullen maken. In den
'eindstrijd verwachten wij derhalve L. F. C.
cn U. V. S., zoodat dan A. S. C. en D.
S. V. in de verliezersronde om den 3den
en 4den prijs zouden moeten spelen. Het
bestuur van den L. V. B, doet -ons mede-
iöeeling van de prijzen, zijnde: 1ste prijs
verguld zilveren medaille, aangeboden door
jhr. mr. clr. N. C. de Gijselaar, burge
meester van Leiden; 2de prjjs: zilveren
medaille, aangeboden door de Vereeniging
lot Bevordering van Vreemdelingenverkeer
,te Leiden; 3de prijs: groote bronzen me
daille, aangeboden door de Vereeniging „De
Leidsche Padvinders" afd. Leiden der N.'
P. V.; 4de prijs: bronzen medaille, aange
boden door het bestuur van den L. V. B.
Nog werd ons medegedeeld, dat van 23
.uur is ingelascht een propaganda-wedstriju
tosschen Teylingen en D. L. V., waarvoor
door een sportliefhebber een prijs is be
schikbaar gesteld.
Wedstrijd om don Lugduinimbot-er.
Naar wij vernemen heeft het bestuur van
den L. V. B. de 1 A'-er V. O. C. uitge-
noodigd om dit 'jaar tegen een Leidsc.h
elftai om den Lugdunumbeker te spelen.
Het is vrijwel zeker, dat deze wedstrijd
Zondag 14 September as. op het Ajax-
terrein zal plaats hebben.
- KORFBAL.
Programma voor morgen.
Om den A, K. B-Bcker.
Amsterdam AmsterdamLeiden,
West I B Vitesse (K.)—Velox.
West X CExcelsiorHercules. Ad-
vendoD. O. S. O.
OVERZICHT,
Morgen zullen Parkschouwburgbezoekers
ito Amsterdam kunnen genieten van een
prachtwcdstrijd. D)cj wedstrijden tusschon
de vertegenwoordigers der hoofdstad en
Sleutelstad muntten avtijd uit door fijn be
rekend en tactisch spel. Hoewel dc Am
sterdammers in de meeste wedstrijden wou
nen, was er altijd spanning tot het einde
toe, waarbij het punten ver schil nooit groot
was. Morgen valt er al heel weinig te voor
spellen, daar de spelevs(sters) pas in trai
ning zijn. Daar echter bijna alle x\mster-
damsehe spelers(sters) deni vorigen Zon
dag al gespeeld hebben, wat met dc Fluk-
sers niet het geval is, gelooven wij dat de
hoofdstedelingen het sterkst zullen zijn.
Gelukkig voor de Leidenaars zal v Zim-
nueren nog als captain optreden, zoodat
zij niet te zwak behoeven uit te komen.
Door dezen wedstrijd staat een I A-klasse
ftil.
Tn I B begint de competitie met slechts
één wedstrijd, die tusschon Vitesse (H.) cd
Velox. Den vorigen Zondag versloegen de
rood-truien dc Hagenaars op de Dordtscho
serie wedstrijden Vitesse (H.) hoopt na
tuurlijk op revanche. Of haar dit geluk
ken .zal, valt t© betwijfelen.
In I C twee wedstrijden. De Hilversum
mers ontvangen dc nieuwe eerste klasser
Hercules. Wij kennen de sterkte van haar
niet, daarom zullen we maar afwachten,
hoe de uitslag valt. AdvendoD. O. S. O.
is een wedstrijd van twee gelijkwaardige
J2-tallen waarbij we het houden op Ad
vendo, daar zij op haar eigen terrein
speelt.
Hei Leidsche twaalftal.
Dit is als volgt samengesteld:
Aanval. DamesA. v. Noorfe en H.
sehijfsma. lleerepVan der Reijden en
Nieuwenhuizen (allen Vitesse).
Middenvak. Dames: O. Christaoanse
(Fluks) en v. Ginkel (Vitesse) Heeren.
Oiiwerkork (Fluks) en Nysingh (Vitesse).
Verdediging. Dames J. Schildhuizen en
Tr. Hoeks. HoerenVan Zimmeren tn
L. Schijthuizen (alien Fluks)
Loidscho Ren- en Toerteien-Vereeniging
„Swift".
Morgen wedstrijd over go K.M. om de
jhr. Greven-medadlle. Start vanaf de I.ci
der dorp sche tol, waarop gereden wordt
naar Woerden en terug.
Maandngavond wordt voor de derde maal
om de Olympia-medaille gereden over 20
K.M. (Haagsehe Schouwlioueihuis cn te
rug) Tevens zal W. llombaut een pogiog
doen het record over 20 K. M. bo verbete
ren.
2 September hebben J. Hagemon en G.
C. Hulst getracht een clubrecord over 20
IC. M. op hun naam t© krijgen. Daarin ie
G. C. Hulst- geslaagd, hij heeft de 20 K.M.
afgelegd in 36 min 53 sec terwijl .T. Ha-
geman er 33 min. 25 soc. voor noodig had.
G. O. Hulst rijdt morgen op de R&tij-
bergbaan te Bergen op Zoom in de wed
strijd van „De T*euaalridders" over J cn
30 K. M.
(Nadruk verboden.)
Uit het Indische leven.
IV.
Nu over het moderne hotelwezen.
Het loopt tegen 7 uur in den avond.
De dag was warm en vermoeiend. Heden
morgen gingen we, het was nog donker,
te Bandceng in den expres, den beroem
den lava-expres zitten en onophoudelijk
hebben we doorgereden. Berst in de koelte
en' tusschen de heerlgkei bergen van de
Preanger regentschappen, maar sinds een
uur. of elf zijn we al in de laagvlakte en
in de warmte. Het is gloeiend heet ge
weest. Nu brengt de avond eenige ver
kwikking aan.
Suizend vliegt de trein met een snel
heid van 75 K.M. per uur voort. Maar
hei» zal haast gedaan zijn Daar. zijn
reeds de lichten van Goebeng, een der
voorsteden van Soerabaia.
Eindelijk staat de trein met een ruk
stil en kuwien we uitstappen.
Oranje-hotel, toean!
Hotel Simpang, njonga!
Hotel Embong malang!
Zoo klinkt het geroep. Ik had een kamer
besteld in het Oranje-hotel en klampte dus
den hotelbediende aan. Hij bracht me naar
eert groote auto, waarin plaats is voor velsn.
[Weldra is ze vol. De bagage boven op en
we snorren de stad in. Ver is het niet.
Wat is trouwens ver in een auto?
Ik stap uit en over een groot platform,
waarop vele tafels en stoelen, vele gasten
en vele volle en halfvolle glazen, leege
minder talrijk, ga ik naar binnen en ver
neem aan het bureau wat mijn kamer is.
Spoedig ben ik er.
Elke kamer heeft een eigen, goed afge
schoten en net gemeubelde voorgalerij- In
elke kamer keurige meubelen, een zindelijk
led.kant, waterleiding, e'ecirisch licht, tele
foon, groote spiegels voor ten voeten uit.
Achter nog een deur. Ze geeft toegang tot
oen eigen badkamer en een eigen W. G.
Alles even zindelijk en behoorlijk. Er is
geen aanmerking te maken. De inrichting
is keurig.
Het eerste werk is zich ontdoen van alle
kleeding, zeep en handdoek nemen ;n de
badkamer in. Dat verfrischt hearlgk, dat
prachtige heldere water van. den op groe
ten afstand gelegen Ardjoenogroep. langs
een kolossale leiding naar Soerabaia ge
voerd en zoo overvloedig, dat de gansche
stad er rgkelrjk van voorzien wordt. Daarna
in den koffer gedoken en schoon onder
goed aangetrokken benevens een schoon
wit pak. Dan i3 alle vermoeidheid vergeten.
Men is mensch weer. Nu naar het plat
form. Daar is het gezellig. Even getele
foneerd naar een kennis:
Ballo! Willem ben jij daar?
All right! Dat ben ik1
Ik ben net aangekomen. Heb je tijd,
help me dan even met mijn whisky soda
Dadelijk hoor. Ik kom.
Ui ga zitten en neem er een, zoo'n
groote met heerlijk ijskoud selzerwater.
Het glas beslaat dadelijk. Het smaakt,
alsof een engel
Weldra is Willem, oen mijner oudste
sohafcs of vrienden in zijn rijtuigje gearri
veerd en zitten we gezellig te hoornen. Van
tijd i-ot tijd word ik door dezen en genen
herkend en moet ik even opstaan va*
wege de beleefdheid. Men is in Xndi§ altijd
big, als men elkaar ziet.
Na de whisky soda - een bittertje (paitje)
en dan wordt op de gong geslagen. Het
etensuur. Iedere gast neeit zijn eigen ta
feltje. Er is een overvloedig Earbpeesch
menu, uitstekend bereid, soep, eroqaeties
of rizolles, visch en aardappelen, vleescü
en groenten, gei raad ea compote, pudding,
vruchten, koffie en Zondags nog geprepa
reerd is. Een goed glas wijn, of liever een
gfa3 goede wijn en ik stap tevreden op om
ergens anders nog war te gaan zitten en
dan te slapen.
Een dergelijk hotel is allergezel'igste Zoo
vindt. men ze te Batavia. Hotel des ïndes,
der Nederlanden, Java-Hotel, de FEurope,
enz. te Bandoeng, te Djocja, te Semarang,
enz Kleine plaateen hebben hotels, die min
der luxueus zijn ingericht, dat is zoo, maar
het teeristenVirkeer der laatste jaren heeft
gemaakt, dat achterlijke toestanden als voor.
30 jaar, haast niet meer. bestaan. Het mag
in een binnenlandsch hotel eenvoudig zijn,
men moge er aanmerkingen te maken heb
ben, dat komt misschien ook wel, omdat we
wel wat erg veeleischend zjn geworden.
Over het algemeen is het er wel uit te
houden.
En - vergeten we 'dan vooral niet, dat
het hotelvrezen in Europa ook nog iang
niet is, wat het wezen moet. Daar neb ik
voldoende van leeren meespreken. Vergelij
kingen vallen lang niet altjd uit ten voor-
deele van Nederland.
In binnenplaatsen, die niet veel meer
zijn dan desa's moet men natuurlijk zijn
eischcn niet te hoog stellen. Over het Al
gemeen wordt men gemoedel^k en vrien
delijk ontvangen en is men behulpzaam.
Verlangt men niet meer dan een degelijke
rijsttafel, dan wordt men goed bediend.
Eischt men een Europeesche maaltijd, ja,
dan laat dat dikwijls te wenschcn over.
Maar dat weet men var. te voren ook wel.
Aardig had ik het eens in hert kleine
hotel bij den Boroboedoer, waar ik met
tweo vrienden op een vootreis door het
gebergte van Midden-Ja va was afgestapt.
De hotelhouder, een Luxemburger van ge
boorte diende biefstuk, worteltjes, dop
erwtjes on asperges op, benevens kip^
Maar hoe hij heb moest voordienen, wist
hij niet. Dus zette hij alles tegelijk voor
ons neer en bleef staan., kijken. Toen we
wat genomen hadden, de een van dit, eer
ander van dat, riep ln'j in eensNeen,
neen, da/fc is voor jelui alle drie. EerlijV:
deelen hoor cn met hacr hij een lepel in
de hand cn kletste op ieders bord uit iede
re schaal een flinke portie, zoodat we za
ten te kijken tegen een hutspot van kip.
biefstuk, aardappelen en drie groenten.
Do man was zeer vriendelijk en heeft
rooit begrepen, waarom we zoo onbe
daarlijk zaten to lachen
Er zijn ook plaatsen waar geen hotel
te vinden is. Maar men kan er dikwijls
toch onderdak komen. Er is n. 1. een pa-
sangralian, een gouvcruementsgebouwtije.
Dit. dient vooral voor reizende en inspec-
teerende ambtenaren van B li., van den
"Waterstaat, enz. Meestal treft men wel
een paar onbezette kamers, en dan kan
men er bezit van nemen. Men betaalt aan
den bewaarder f per dig en laat zijn
maal klaar maken Men zal echter dan
zelf zorg moeten dragen voor het noodige.
Op zulk een .tocht heeft men dan ook
steeds, koelies bij zicli. die de barang pak
ken en kisten dragen) en ik heb dan wel
gereisd met blikjes ewrtensoep, groenten
en stukken biefstuk Aardappelen waren
in de desa wel te krijgen en anders rijst,
üok kip was te bekomen. Zelf maakten
\vo dan maar hot maal kl v en zoo heb
:k wel eens eigenhandig (om mot Onkel
Brasig to Bpreken) uiefstuk gebakken, en
andere dingen gedaan waaraan men anders
zich niet bezondigt. Ook wijn cn bier neemt
men mee.
In de pasangrahan Pagar goenoeng ko
mende, hadden we, eonige heeren op tour
nee, niets meer bij ons. We zonden een
koelie naar Grabak om bij een Chinees al
les to halen. Inmiddels ontdekte ik ergens
flesschen bier. De bewaarder zei me, dat
ze behoorden aau den ingenieur, die daar
eenige weken bleef voor bruggenbouw. Dat-
was ons te machtig en de flesschen werden
soldaat gemaakl. De ingenieur kwam
thuis en'riep. zijn bediende om een flesch
bier. Tableau Fr was niet- meer.
Wij inviteerden hem op een diner van
erwtensoep, hutspot en aspi rges. Dit werd
dankbaar aanvaard en toen c\e tafel klaar
was, zagen we voor ieders bord een kal
ven flesch wijn, ons door den ingenieur
weer aangeboden. On noodig te zeggen, dati
toen we den volgenden morgen vertrok-'
ken, do ingenieur weer genoeg bier en;
v. ijn had om zich er mee te baden. Wé
hadden alles van een Chineeschen toko
houder laten komen.
Op een andéren tocht kwamen we door
een desa, waar con Earopeesch landheer,
woonde. Hij had van onze reis vernomen
en ziet, zijn Luis passeerer-.de,. stond zijn
bediende ons op te wachten met een brief
je, waarin de heer des huizes zijn leed
wezen uitdrukte over dc afwezigheid van
hem cn zijn gezin, maar ons verzocht zijn
woning als do onze te beschouwen. Hij
had last gegeven alles gereed tc houden.;
We hebben er kostelijk geslapen en de
tafel 'was uitstekend. Het doet ma leed,
dat ik den man nooit ontmoet heb, maar
dat vermindert rnijn dankbaarheid niet.
Heeft er heelemaal geen invloed op.
Wel een aardig land toch dat Indië.
A. v W,
Enkele ocrlcgscijfers.
Hit officieele cijfers van het Amerikaan-
sche departement, van oorlog blijkt, dat
van de 54 millioen manlijko béwoners van
het land 26 millioen onder de militaire
wetgeving vielen; 2 934.000 soldaten zijn
naar Frankrijk overgebracht1.390.000
hebben actie ven frontdienst gedaan. Der
tien maanden waren noodig om liet eersto
halve millioen over te zetten. De rest is
in zes maanden vervoerd.
De meeste transportschepen zijn vertrok
ken van New-York. I)e helft der troepen
ongeveer zijn ontscheept in Engeland, do
andere in Frankrijk. De „Leviathan" (da
vroegere Vaderland') vervoerde per
maand 12000 man. De Amerikaansche geoio
heeft in Frankrijk gebouwd S3 nieuwe dok
ken voor stoomschepen, 1000 mijlen rails
(normaal spoor) gelegd en 530 mijlen smal
spoor. De in Amerika opgetrokken mili
taire gebouwen, fabrieken enz. liebben tweo
inaal -zooveel gekost als het Paoamakanaal
terwijl de kosten van de installaties in
Frankrijk ;kampen. werkplaatsen, enz.),
vrijwel evenveel bedragen. Op het oogen-
blik vafi den wapenstilstand waren in het
geheel 40 G00 auto's naar Frankrijk gezon
den.
Tn 191*2 beschikte een Amerikaansch re
giment over vier mitrailleurs, in 19J9 over
326 stuks. Einde 1918 had Amerika 227.000
mitrailleurs aangemaakt. Het Amerikaan
sche leger in Frankrijk bezat 2500 kanon
nen, waarvan 500 in Amerika vervaardigd;
7250 stonden aaD het front. Gedurende den
oorlog produceer ckï Amerika 10 000 ton ver
giftige gassen., waarvan een groot gedeol-
le aan de geallieerden werd verkocht-, tn
April 1918 bestonden er drie-sectics vlie
gers met 45 machines - op 11 Nov. 1916 wa
ren deze cijfers gestegen tot 45 cn 740. ifi
October 1918 bezetten de Amerikanen 23
pOt van het westfront-. Bij S -Mihiel stre
den 350.000 Amerikanen; in vier uur ver
schoot de .Amerikaansche artillerie oen
millioen granatenaan den Maas-Argon-
ncslag, die 47 dagen duurde, namen
i .200.000 Amerikanen deel. Do Amerikaan
sche verliezen bedroegen 5O.ÓQ0 gesneuvel
den en 236 000 gewonden. In totaal zijn
122.500 Amerikanen, o. w. 10 000 zeelieden,
aan wonden, ziekten, enz. gestorven.
Do rechtstreekse he> oorlogskosten bed ra*
gen ongoyeer 22 milliard dollar.
Een redacteur van liet. „Journal" heeft
een onderzoek ingesteld naar het helste1-
lingsverk in hot Sommedepartement. een
0
Het zal veel lez^cs van dit blad wellicht
mtèresseeren een paar indrukken fce ontvan
gen en het wedervaren te vernemen van een
bedgenoot, die drie weken in Zwitserland
en Duitschland reisde en heden weer in de
sleutelstad terugkeerde.
Deze dan schrijft ons het volgende:
Laat ik beginnen te verklaren, dat de al-
gem-. ene toestand van ons land, vergeleken
met Zwitserland, dat ook neutraal is geblte
ven, beduidend beter is.
De volksvoeding laat in Zwitserland nog
wel wat te wenschen over. Men lééft nog
steeds onder het regime van de broodkaar
ten, (200 gram brood per dag) beneveus
botei melk- en kaaskaarten. Ik was zes da
gen Zurich en heb g;een boter geproefd
noch gezien. Ons brood is veel beter van sa
menstelling. De suiker is er zeer schaarser
on wordt vcor een deel vervangen door
sacharine.
Het steenkolengebrek is zeer nijpend en
baart groo'te zorgen. Voorhuisbrand is er
20& goed als niets; de tegenwoordige voor-
laad is slechts 40 pCt. van dien in het
vorig* jaar, die toen al zéér gering was;
turf en bruinkool wordt er zeer weinig ge
wonnen. terwijl het beetje steenkool, dat^in
het kanton Wallis wordt gevonden, geen tox
mag spelen en nog van inferieure kwaliteit
is. Brandhout zal daarom in den komend^
winter het zeer groote tekort moeten dekko:.
Voeg', men hierbij de vele partiëele sta
kingen te Zürich, Bazel, Bern en in de Jura
(horlogefabrieken), alsmede het revolutio-
aaire streven en woelen van de vele vreemde
inwoners der steden Genève, Bern, Zurich,
•Lausanne enz., dan heeft men een vrg dui
delijk en scherp beeld van den algemeenen
terstand in Zwitserland.
fn tegenstelling met ons land is de wo
ningnood er minder nijpend; torwrjl men er
'ook weinig klein papiergeld (zilverbons) ziet
on het zilvergeld er in ruime mate circu
leert.
Do maatregelen voor in- en uitvoer, distri
butie,. alsmede het toezicht c-p de vreemde-
lmgt-r,, dat alles is zeer streng, terwijl de
autoriteiten niet met zich laten spotóeu.
De prijzen van schoeisel, kleeding en vee-
ding zijn vrij hoog en wijken niet voel van
die in ons land af; de bevolking is over hot
geheel goed gekleed. Het spoorwegverkeer
is zeer beperkt en de tarieven zijn- hoog.
Wanneer men nu op éen dag reist van
Zwitserland naar Duitschland, is hel verschil
van toestanden in deze landen zóó groot,
2gn de contrasten zóó sprekend en zóó mar
kant, dat men wel van steen moet zijn, om
gucn deernis te gevoelen met een volk,
aat zoo heeft geleden en heden nog lijdt.
Wie Duitschland goed gekend beert in
vredestijd en het nu terug rit, staat versla
gen over de greote verwoestingen, welke
dc oorlog over dit land heeft gebracht.
Al moge in vergelijking met N oord-Fran k-
riik en België dit land voor direete oorlogs
schade aan roerénd en onroerend goed zijn
bewaard gebleven, de moreel© schade, aan
het volk toegebracht, is misschien nog
gr o eter.
Er heersclvt (ik spreek hier van dc ste
den) een angstwekkende onverschilligheid
en gelatenheid. Men voelt bij intuïtie, dat
er weer iets zal gebeuren, en de gesprek
ken, die ik had met allerlei menschen
(welke partij zij ook aanhingen) bevestig
den dezen indruk.
De stiptheid, covrectheld reinheid, zelf
bewustheid en de voor buitenlanders on
aangenaam aandoende aanmatiging van
voorheen, zijn thans zeer ver te zoeken.
Mistroostigheid, vuilheid, slordigheid en
een volkomen onverschilligheid voor de
toekomst zijn hiervoor in de plaats getre
den.
Het spoorwegverkeer is totaal gedes
organiseerd van op tijd-rijden en aanko
men is geen sprake en niemand van do
spoorwegautoriteiten kan u voldoende in
lichtingen geven.
Door den kolennood en het afstaan van
voel materiaal is het spoorwegverkeer tót
op 30 pCt. gereduceerd Het rollend ma
teriaal verkeert in ellcndigon toestand, het
meerendeel der wagons is van alle koper
ontdaan; alle trijp der zitbanken en kus
sens, alsmede de gordijneu, zijn totaal ver
dwenen. Alle lederen onderdeelen, als rie
men om do venstors open en dicht te- doen,
sïjn verdwenen men gebruikt dit tob leer
voor de schoenen en het andere om er
kleedingstukken van te makendo meeste
ruiten zijn s'buk exu bij gebrek aan glas
vervangen door houten schotten; verlich
ting ontbreekt tot-aal. Van schoonmaken
der rijtuigen is geen sprake, terwijl de
toiletten, zoo die er zijn, verkeeren in oen
toestand, die zich niet laat beschrijven, en
alles is geheel verveloos.
Door liet zeer beperkte verkeer zijn :1c
treinen overvol r-n zit men met tien a twaalf
in één coupé De couloirs zijn dicht bezet
ïoet reizigers, terwijl het voorkomt, dat
reizigers, bij gebrek aan plaats, zich tevre
den stollen met een plaatsje op de W. C.
Een D-wagen op de gewono manier te ver
laten is, door opstoppirfg in de gangen,
dikwijls onmogelijk, terwijl restauratiewa
gens slechts in enkele treinen worden mee
gevoerd; mot October zal dit geheel op
houden. De stations zien er vuil en have
loos uitwat stuk is gegaan wordt niot
hersteld cn de controle is uiterst slap.
Ik meende, dat deze toestand eon ge
volg was van den debacle in October 19:8
cn keek verbaasd op, toen ik vernam, dab
reeds op liet eind vaa 1916 deze plunderin
gen zijn begonnen en in 1917 duchtig zijn
voortgezet.
Het leven in de steden vertoont ook al
ditzelfde beeld als het kaalgeplukte spoor-
wegmateriaal. Frankfort a. ÏVL, dat een der
rijkste cn mooiste steden was van Duitsch
land, herkent mei: liet niet meer. Op hot
zeer slecht verlichte station waren geeu
witkielen te vindende clectrische trams
overvol, doch van binnen vuil en totaal
verveloos. Langs de straten ontelbare vc.
minkto jonge mannen; dezen met een or
geltje, genen lucifers of briefkaarten ver-
koopehde; anderen, blind geslagen door
een granaat, speculeerend op de dankbare
vaderlandsliefde van hun medeburgers, be
delend, handelend, bewegen zich honder
den dezer diep ongelukkige menschen langs
de straten en om de tafeltjes der talrijke
koffiehuizen
De winkel uitstallingen bieden zeer wei
nig artikelen aan. Schoenen rijn haast niet
•to bekomen en voeg hierbij do sch&arsoh
voorziene winkels van coufectic-artikelen,
confiserie, comestibles, slagers, manufactu-
ri-ers, dan krijgt men eenig denkbeeld, hoe
uitgeput de voorraden «daar moeten rijn.
In le fijnste restaurants vindt men ge 3a
enkel servet of tafellaken meer: alles is
ersatz of papier. Bjj de fijnste kappers
is van een handdoek geen sprake meer;
gun/mi luchtballen, om te sproeien, ont
breken totaal on derhalve wordt dit ook niet
meer gedaan.
Rijwielen ziet men zeer weinig en _eze
zijn voorzien van banden met spir ^alveeren;
van gummibanden is .geen sprake raeer.
De voeding laat nog zeer veel te wen-
schen over on is thans slechter dan bij ons
in Mei en Juni van het vorig jaar. Vee in
de weiden ziet men niet. Zwart, zuur brood
met zeer dure Deensche boter en kotfre-
ersatz zonder suiker met melk, van melk
poeder bereid, is het dagelijksch ontbijt.
Op niet-vleeschlooze dagen*duur en slecht
vleesch. De hoeveelheid is ontoereikend en
wat er is, zooals wij zeiden, nog van slechte
kwaliteit.
Zwarte aardappelen, ranzig Amerikaan sen
spek en dito sterk waternoudende reuzel
vermen den hoofdschotel. Kaas is zeer
schaarsch en de jam door suikergebrek
niet zeer smakelijk. De prijzen der levens
middelen zijn verbazend hoog. Ik noteerde
in enkele volkswinkels de prijzen van som
mige artikelen:
Zoo kost een klein stukje toiletzeep 5.40
h 6 Mark; een pond- koffie 20; een pond
cacao 15; een pond thee 16; een pond
boter 24; een pakje Engelsche sigaretten van
10 stuks (Players) 3.80; een sigaar 1 -4;
een papieren boord 3; een eenvoudige strik-
das 18, en een eenvoudig colbertkosfcuum
van 10001500 mark.
Het eten in de restaurants is zeer duur
en niet toereikend. Dé gewone prgzen z\jn
als volgt:
Soep 2 mark; een stukje biefstuk 12 mark;
1 portie gebakken aardappelen 3 mark: 2
broodjes 1.20 mark; een halve flesch Rijn
wijn 8 mark, totaal 26.20 mark.
In een volksrestaurant betaalt men 6 h 7
mark.
In Duitschland is de bevolking arm' ge
kleed. Veel oude uniformen worden af ge-,
dragen, anderen loopen weer met kleedereu
vau oude soldatenpakken, soms wonderlijk
samengeflanst. Kinderen loopen veel barre*
voets, terwijl de kleine middenstand er, wat
schoeisel en kleeding betreft, het slechtst
aan toe is.
Brandstoffen voor huisbrand ontbreken
totaal; de gasfabrieken z'jn gerantsoeneerd,
cv er al heeft men gaslooze dagen, soms jwea
per week.
Het verkeer op straat, of, wat de Parg-
zenaar zoo typisch noemt: ,,le mouvement
de la rue", is onrustig; overal ziet men
gewapende burgerwacht en zoogenaamde
Schïitztroepen met geladen gewe.r aan den
voet, gereed om op het eerste oogenblik
in te grijpen; de koffiehuizen vol honge
rige menschen, zich te goed doende aan
taart met ersatz-room, koffie of bier en
ijs van zeer twijfelachtige samenstelling,
alles verkrijgbaar tegen zeer hooge prijz.a
en het geheef opge.uisterd do;r automati
sche muziek of een orkestje, als een vrooTk
aandoend klatergoud, dat de ellende en ü3
onzekerheid der toekomst moet verbergen.
De politieke onzekerheid, de onveiligheid
in de stad en op het platteland, de finan
cieel© Krach, die men te gemoet gaat en
ds waardeloosheid van het papier 3n geld,
waardoor alles acht- tot tienmaal duurder
is dan vroeger; verder de groote werk
loosheid, sabotage, werkstaking en ,rhe;.is-
schuwheid; dit te zabaen geeft bij bena
dering een beeld van het tegenwoordige
Dpitschland.
Eén woord, zelfs één enkel woord van
deernis met het lot van den man. die eens
aan het hoofd van dit energieke volk stonh,
mocht" ik niet vernemen: alles was bitter
heid en anders niet.
De nieuwe Rijksvlag (goud-rood-zwart)
werd op smalende wijze besproken. Een
grappenmaker zag in het goed het v e r-
lede*n, in het rood het heden en in iiet
zwart de toekomst,. Is dit geen bittere'
ironie?
Wanneer men dan weder zijn scnr9den
wendt naar ons Nederland, de grenzen neeft
gepasseerd en de rust, de kalmte en de
ïeiuheid aanschouwt, die in onze steden en
dorpen heerscht, die prachtige weiden met
hel grazende vee en nog zooveel meer,
dan kan men niet dankbaar genoeg zgn eea
land bewoond te hebben, dat voor de ramr
pen des oorlogs is bewaard gebleven.
