Adres: Breestraat 93.
Wortelen Berlioumers
PULP.
MNÏËSTEDINK
Gymnasium
en HJLS.
I. N. GEYER
15 September a.s. OPENING der
Dans Academie van S. P. WIELINGA.
om vet*
Directrice gevraagd.
NIEUWE RIJN 28, Tel. 1707,
Bankwerkers, Fraisers, m Draaiers.
INDISCHE BRIEVEN.
3I—1E
Schoolschriften.
Dikke Cahiers.
Dictaat-Gahiers.
School-Agenda's.
Notitieboekjes.
Teeken- Artikelen.
CollegetassGhen.
FIJNSTE PLANTEN VET.
JJ. GRULLEMANS ZONEN, te LISSE.
DE LE1D8GHE BEGRAFENIS-ONDERNEMING.
Mevr. BERGMAN,
KUNSTTANDEN
Uit liet Indische leven. 1
(Nadruk verboden.)
III.
Het verhandelde omtrent de overplaat
singen brengt me als van zelf op de
hotels. En nu begin ik met te verklaren,
dat er weinig, zaken zijn, waarin men do
snelle verandering in de Europeesch-Indi-
sclie samenleving duidelijker heeft kunnen
waarnemen dan in het hotelwezen.
Om het maar met één woord te zeggen:
Zoo slecht als de Indische hotels een der
tig jaar geleden waren, zoo goed zijn ze,
althans op de voornaamste plaatsen,
tegenwoordig.
Laat ik trachten de beide toestanden
tegenover elkander te plaatsen en ik zal
daartoe weer gebruik maken van eigen er
varing.
Den 6dcn Juli 1889 zette ik voet aan wal
te Tandjong Priok en op aanraden van
kenners nam ik een kamer in het Hotel
der Nederlanden, toen liet eerste Hotel
van "Weltevreden. Het Hot et, als 5t u be
lieft. Ik kreeg een kamer, waarin oud cn
gebrekkig meubilair, een wasclistel met
barsten en scheurea, en niets op den vloer
dan een matje voor Üiet ledikant. Is het
wonder, dat mijn vrouw en ik elkander
vreemd aankeken Een Hollandschc keu
ken was betef gemeubileerd.
De rijsttafel was goed.
Des middags deden we ons perste Indi
sch o middagdutje ment went daar prach
tig aan en daarna zaten we thee te drin
ken in de galerij voor de kamer. Het uit
zicht op een soort park. Dat was best. Maul
ey «vat een geziclitLinks van ons lag in
een leerstoel een logeergast ook zijn thee
te slurpen. Zijn kabaja open, liet een be
haarde borst zien cn .voor hem hing aan
een lijn een nat flanelletje. Rechts van ons
zat. een echtpaar. Ook daar aan een lijn
een flanel, een corset en andere kleeding-
stukken. Het was geen gezicht.
Toen vroegen wc ons toch afWaar zijn
we nou eigenlijk beland 1
Maar bet zou erger worden.
Den 15dcn Juli gingen we aan boord van
de Karang om over te steken naar Borneo.
Van die merkwaardige reis, die ik nooit
vergeten zal, vertel ik later wel eens. Het
is nu om de hotels te doen.
Den 19den Juli lagen we aan de steigers
te Pontianak en namen we onzen intrek
in liet eenige hotel.
Het eenige hotel, d. w. z. als het den
reiziger niet bevalt, mag hij heongaan.
Vrijheid, blijheid. Maar dan staat hij ook
op de keien. Het moet er hem dhs wel be
vallen.
De hotelhouder was een Kusten, d.w.z.
iemand, die zijn leven lang daar op Bor
neo's westkust 'had doorgebracht en be
hept was met do eigenwijze genoegzaam
heid van hen, die niet anders kennen dan
hun eigen omgeving.
De tafel was niet zoo bijzonder, de ka
mer gelijk aan die in het Hotel der Neder
landen.
Maar o die zindelijkheid, of liever die on
zindelijkheid Toen ik 's middags thee zou
drinken, zag ik in het drabbige vocht, dat
thee werd genoemd, iets onbekends drij
ven. Ik wist niet, wat het was en daar de
hotelhouder juist eens kwam kennis ma
ken, op Indische wijzeMag ik me eens
voorstellen? vroeg ik het hem. Het, lako-
nieke antwoord luiddeDat, o, dat is een
kakkerlak. Vischt u die er maar even uit.
Ais men nu weet, dat een kakkerlak bij
voorkeur op de W.G. huist, kan men zich
wel voorsteilen hoe heerlijk we het daar in
dat oenigo hotel vonden.
En dan die W.C.
Ja, als ik da-ar aan denk! Om de waar
heid te zeggen, ik ben er licen geweest,
echter zonder zaken te doen, om een han
delsterm te gebruiken.
Naast het hotel woonde de heer S., amb
tenaar voor Ohineeschc Zaken en die was
zoo beleefd om ons zijn gelegenheid aan te
bieden, wat dankbaar werd aangenomen.
Dat was al het begin van onze ervaring
over de Indische hulpvaardigheid. Ze is
ons veel waard geweest in die paar som
bere hoteldagen te Pontianak.
Ruim een jaar later zaten we in het Ho
tel des Indies te Soerabaia. We waren weer
Batavia gepasseerd en nu vonden we hot
Hotel der Nederlanden prachtig.
De vergelijking met dat op Borneo's
westkust kan het dan ook schitterend ver
dragen.
De hotelhouder van het Hotel des In-
des, ook Marinehotel genoemd, zat
's avonds met zijn vrouw aan het hoofd
van de tafel. Onder het diner werd de post
gebracht. Alles kwam bij den baas, die aan
het sorteeren ging en dan met hiide stem
distribueerde. Een commandostem, alsof
hij nog bij stormweer op den brug stond.
De brave was oud-gezagvoerder.
Alzoo
Kammar Nommero t-iga poeloe tiga (Ka
mer No. 33) en verdor
Kamer 15, Kamer 22, Kamer 37, enz.
Wie een van de genoemde kamers be
woonde stond op en ging zijn brieven in
ontvangst nemen.
Dat was nog zoo onaardig niet, al was
het wat ruw. Toch was er veel goeds in
dien tijd.
Menig oud-officier of ambtenaar herin
nert zich met groote dankbaarheid het
Javahotel^en de eigenares daarvan, Moe
der Spaanderman, zooals ze genoemd werd.
Ze was eon echte ondenvetsche goedmoe
dige matróne.
Als daar zoo'n jonge man met of zonder
echtgenoote was komen aandrijven uit Hol
land en den eersten dag vrij platzak zat te
kijken als iemand, die zijn oortje ver
snoept had, had moeder Spaanderman hem
gauw in de gaten. Dan kwam ze bij hem
zitten en de ratel kwam los„Wel jongen,
dat bevalt je hier nog niets hé! Wat een
soesah ook! Heb je dit al, moet je dat
nog hebbe.ii? Scheelt er waf aan?
Zoo ben je bang, dat bet liotel te duur
is. Maak je niet ongerust hoor, dat kómt
later wel terecht. Maar laat je nu niet
afzetten hier. Weet je wat, je moet nog
een bed en klamboe en dit en dat hebben.
Ik zal er wel voor zorgen.
En kom nu straks eens een beetje bij
me zitten, dan praten we eens over je
familie cn over andcro dingen."
Die goede vrouw beeft menig ambtenaar
en officier door de moeilijke eerste dagen
heen geholpen.
En als het Indische hotelleven tegen
woordig up to d'ate is, dan moeten we toch
ook wel zeggen, dat- zoo iets tegenwoordig
toch niet meer voorkomt.
Men komt nu in een moderne omgeving.
Alles is prima. Het hotel nieuwmodisch,
schitterend. Komt men 's avonds buiten de
deur en wandelt, men wat langs Noordwijk
cn Rijswijk of door de Franscbe buurt, dan
voelt men zich als in een lichtstad, met
praclitwlnkels. De .pantoffelparade is in
vollen gang en bij Versteeg of Stam en
Weirrs zitten gezellig honderden menscben.
Zeker, dit is een omgeving voor plei/aer-
reizigers ensdio-vinden het er best.
'Maar cle jonge man, die zijn caiuiéro
moet beginnen, natuurlijk nog oen pp.oo*
ten afstand heeft ((oor te leven vóór- hij
zijn maximum salaris te pakken hearty
vraagt zich af, hoe dat nu moet iner raja
betrekkelijk armzalig inkomen. Hij voelt
zich al heel v/einig op zijn gemak. Kr. als
hij dan dezen en genen eens *pïo?k' en
prijzen hoort, verneemt, hoe een Europe
aan zijn leven zoowat inricht, als hij rijn
eerste inkoopen gaat doen in de toko'e*
ja, dan wordt hij weemoedig, neen eigen
lijk zwaarmoedig en hij zou zuchten
Leefde Moeder Spaanderman nog maar.
Hij zou dat zuchten, als hij van de goede
vrouw gehoord had, tv at natuurlijk niet
het geval is.
Er was, om kort te gaan, roeger. iets
gemoedelijks in de Indische samenleving en
d'at vindt mén thans in de groote plaat
sen niet meer. Daarvoor moet men verder,
reizen naar de binnenlanden.
Maar dat is nu juist de groote fout- van
vele jongelieden, dat ze dat heel moderne
zoo verkiezen.. Ze voelen zich or door aan
getrokken als dc mug door do kaarsvlam.
Ze meenen, dat Ret in dio binnenlanden
zoo slecht is en vragen om plaatsing op
de hoofdsteden. Maar ze Welen niet, wat
ze doen.
Laat het op dio binnenplaatsen wat roin-
d'er zijn, laten de hotels nog maar wat
ouderwetsch wezen sindolijk zijn zo
tegenwoordig wol, beter dan vroeger
maar het is er voor baren (nieuwelingen
in Indië) beter om het Indische leven to
beginnen.
Over het moderne hotelwezen oen vol
gend maal. A. v. W.
9©
3
kunt U nog opgeven als lid van de
OCTOeER-VE^EENSGING, weldra
sluit de inschrijving
lot in 'i klcimfc dorpje bckenti;
door hare uitstekende eigen
schappen cn concurrccrcndc
prijzen.
2871
Zang- en Piano-onderwijs
Mevrouw A. v. LEEDWEN—
1305a db Paauw
(Diploma's Ned. Toonk. Ver.)
Hervatting der lessen 2 Sept.
Witte Rozenstraat 54.
Hesttmi? der
Uonaem®si.
De Ontvanger der Regi
stratie en Domeinen te Leiden
zal op Donderdag El Sep
tember 19! 9 des voormid
dags 101 uur, te zynen kan
tore Rapenburg 19 bij in
schrijving zonder beding van
onraad, verkoopen diverse
goederen afkomstig van het
Algemeen Demobilisatiepark
en aanwezig in het Oude
InvaliedenhuisaandenMiddel-
weg te Leiden, w. o.
Ondergoed, Schoe
nen, Veevoeder-
potten, Kachels,
Kleermakers-
naaimachine, enz.,
ens., in 15 kavels
nader omschreven in de
notitiën welke by voornoem
den Ontvanger verkrijgbaar
zijn. 2866
KijkdagenDinsdag en
Woensdag 9 en 10 September
1919 's morgens van 1012
en 's middags van 24 uur.
op Donderdag 4 Septem
ber 1919 's morgens elf uur,
zal in het koffiehuis „Den
Burcht'1 te Leiden, voor
rekening van de Fa. Wed.
T. J. BOTS worden aanbe
steed:
De verbouwing van de
bestaande fabrieken
en het bouwen van een
nieuwe Meelfabriek aan
hat Utreèhtsch Jaagpad
No. 2 te Leiden.
Aanwijzing in loco Vrijdag
29 Augustus 's morgens 10uur.
Inlichtingen worden vanaf
28 Augustus verstrekt ten
kantore van den Architect
van 910 uur. 2566
Bestek en teekeningen zijn
verkrijgbaar in bovenge
noemd koffiehuis h f 4.
per stel.
L. VAN DER LAAN,
Architect
Hoogl. Kerkgraelit 23.
BE
30
BUmE SOBTEBHSSG:
Botermarkt 26.
Het luxueus, naar de eischen des tijds ingerichte gebouw, is
voor inschrijvingen: Kinder-, Club- en Privaatlessen vanaf dien
datum gespend dagelijks van 2—4 en van 7—94 uur n.m.
Nouveau té's-Seizoen 1919—1920.
Volgens het laatste Congres van: The Imperial Society of
Dance Teachers, Londen.
„The Rocker", (bekroond met den len prijs op genoemd Congres).
„Peace Waltz; Delicia; Jazz; Boston en One Step
variatie's; Hesitation"; enz. 2870
as
Zq, die
lid wenscben te worden
van de
Veresniging voor Vrouwe
lijke Studenten fe Leiden,
moeten zich schriftelijk opge
ven bij de ab-actis I Mej. A.
B. VAN4 HOUTEN, 's-Grave-
landscheweg 80, Hilversum^
vóór 10 September 1919.
Namens het Bestuur:
j J. C. ASMAN,
h. t. Praeses.
I A. B. VAN HOUTEN,
h. t. Ab-Actus 1'.
Jan v. Goyenkade 22',
2806 Leiden.
Schrijf zonder fouten.
I Gratis proefles Nederl. Taal
j met Rekenen 50 ets. per
maand. Talen, Boekh.
Schoonschrijven, Stenogra-
fie, Algem. ontwikkeling
j zie prospectus. Cursus Zelf-
I ontwikkeling Bilderdijkstr.
88D Amsterdam. 2756
Neemt Abdijtabletten
.voor Uw maag
en U zult spoedig ver
geten, dat U een maag
heeft. De Abdijtabletten
zijn een afdoend middel
by maagongemakken als
indigestie, het zuur, op
rispingen, misselijkheid,
duizelingen en hartklop
pingen na het eten. Twee
Abdjjtabletten na het eten
ingenomen zullen U in
staat stellen ook eens af
en toe van de verboden
kostjes ongestraftte ge
nieten. 2872
De Abdy tabletten
kosten overal f 1.25 per
doos. Eisclit rooden band
met onzehandteekening:
L. I. Akker, Rotterdam.
NEPERW. PLANTENBOT£RFABR, AMSTERDAM.
2870
voor onmiddellijke levering.
Billijk aangeboden een prachtige partij Berli-
cumers mooi van stuk en van zuiveren Zandgrond.
Te zien en te bevragen bij de Firma
2765
Opgericht 1 Juli 1876 door wjjlen J. GOEDELJEE Sr.
Directeur: Kantoor:
j. DIRK3E Jzn. HOOIGRACHT 33, LEIOEN.
TELEFOON 462. 8622
E8Ba588SB3B83&322
Verloskundige.
Spreekuur: Maand., Dinsd.,
Woensd. en Donderd. van
12—4 nur.
Pijnboomstraat 41
(Duinoord) Den Haag,
einde lijn 8 cn 7.
8309°
Verkrijgbaar bfi verschillende winkeliers en Ccmestibles-
zaken. En-gros bij de firma D. A. KELDER Zh. te Leiden.
2894
Nog eemige ladingen Palp aan te bieden in schepen
van 75 tot 250 last, levering aanstaande Campagne. 2869
Aanbevelend,
Des vrijdags J. F. LIGTHËLM, Pulpagent,
Café „Rijnland" te Leiden. VOORBURG.
op gemakkelijke betaling.
Een bekend Tandarts levert
aan solide personen tegen
bill, prijzen, op maandel. afbe
taling, prima Kunsttanden
en Gebitten, enz. Operafiën
pijnEoos. 1421
Brieven onder No. 308
Bureau Haagsche Courant
Den Maag*
Een Firma in het Centrum van hot land, vraagt
voor hare Triootageffabriek ocne bekwame
irectrice,
die zelfstandig kan optreden, togen hoog toon.
Brieven Bureau van dit blad onder No. 13082*.
Gevraagd door de N.V, „PLETTERIJ" voorheen
L. J. ENTHOVEN Cie. te DoJM, BEKWAME
Zich met bewyzen van bekwaamheid pcveconlyk aan de
fabriek aanmelden. 2781
BLIKIVE
voorSCHI
DORDRECMTSCHE METAALWARENFABRIER -
voorheenWeci-J.BEKKERS&ZOON-DORQRECIiT.i
870 II
Leidsche Christelijke Besturenbond
Invaliditeitsverzekering*.
Op Dingdag en Donderdag 4- Sept. a.s., 's avonds
SÏO uur, zal in het gebouw „Patrimonia»", nog
gelegenheid zijn voor leden en hun liuisgenootcn zich te
doen inschrijven. Ook ongeorganiseerde» (Dienstboden,
Werksters, Naaisters, Winkeldames, enz.), kunnen lilervatj
gebruik maken. 289S
