No. 18205
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 8 Juli.
Tweede Blad Anno 1919.
De Raden van Arbeid.
BINNENLAND.
KUNST EN LETTEREN^
x -
Hieronder wordt een korte uiteenzetting
gegeven van do tft&k van de Roden van
Arbeid, met betrekking tot de uitvoering
van de Invaliditeitswet.
De taak van deze Raden komat in heb
kart hierop neer, dat zij batoulzexam zullen
zijn bij de uitvoering van de wetten op het
gebied van de Arbeidersverzekering. De®e
wetten zullen den arbeider inkomsten ver
zekeren voor het geval zijn arboidsgeeohikt-
hcdd door ongeval, ziekte, invaliditeit of
ouderdom geiheel of ten deele blijvend of
tijdelijk is verloren gegaanateoo vier ge
vallen lo. ongeval2o. ziekte3o. invali
diteit en 4o. ouderdom.
Ongeval. Hiervoor hebben wij
teed3 do Ongevallenwet 1901. Dece wordt
uitgovoerd door de Rijksverzekeringsbank.
Ofeahocm do mogelijkheid bestaat, dat later
de uitvoering door de Raden van Arbeid
zal geschieden, kan zij hier buiten beschou
wing blijven, daar ddb de eerste ja/ren niet
zal plaats hebben. Toch vinden wij die eerste
sporen reeds in het Wijrigingeontwerp On
gevallenwet 1901, dat bij de Tweede Kamer
is ingediend. Er is in dab Wijrigingsont-
1 Werp een ndeuw artikel 114a ingevoegd,
hetgeen bepaalt, dot bij algemeenen maat
regel van bestuur aan dein Raad van Arbeid
l- kan warden opgedragen medewerking te
verleen en bij die uitvoering der Ongevallen
wet.
Ziekte. In 1913 is aangenomen de
Ziektewet. Bepaald werd, dab zij in wer
king zou treden op een nader te bepalen
tijdstip. Dit tijdstip werd steeds verscho
ven door den wereldoorlog die allen voor
uitgang op het gebied der sociale wet
geving tegenhield. Thans is het vrij zeker,
dat de ziektewet in den loop van 1920 in
werking zal treden. Zij zal uitgevoerd wor
den door de Raden van Arbeid. Van veel
meer belang is voer heb oogenblik punt 4
(Invaliditeit en ouderdom).
Invaliditeit en ouder
dom. Wij willen de gevallen van Inva
liditeit en Ouderdom to zamen behandelen,
omdat zij ook te zamen in één wet vervat
zijn en wel in de Invaliditeitswet.
Do Invaliditeit swet werd, even aio de
Ziektewet, in 1913 aan genomen Ook hier
werd bopaald, dat zij op een nader tijdstip
in werkicg zou treden (art 411, 1ste lid)
en om de-zelfde reden als bij de Ziektewet
werd de invoering uitgesteld. Thans staat
vast, dat de Invaliditeitswet in werking
zal treden 3 December 1919. Zij zal worden
uitgovoerd dcsor de Raden van Arbeid.
Hier schakolen wij de beide laatste uit,
otiidafc men bijna altijd raet de Raden van
'Arbeid te doen zal hebben.
De kern van de Iruvaliditetsiwct is, dat
ieder arbeider verplicht wordt zich te ver
zekeren. Onder arbeider wordt verstaan
ieder, die in loondienst arbead verricht on
daarmede mot meer verdient dan f 2000
per jaar. Allo, zoowel manlijke als vrou
welijke arbeiders, dus ook de winkeljuf
frouw, de naaister, de dienstbode, de werk
ster, zijn verplacht zich t>e verzekeren tegen
do geldelijke gevolgen van invaliditeit en
oudordomen niet alleen zullen zij uifckee-
ring krijgen, wanneer zij invalide of oud
tijn geworden, maar bij overlijden nullen
ook de weezen niet onverzorgd achterblijven
en om invaliditeit te voorkomen kan gratis
geneeskundige hulp worden verschaft. Nog
verder gaat de wet. Bij govaar voor invali
diteit kan de verzekerde in een inrichting
ziekenhuis of sanatorium worden opgeno
men, en wanneer daardoor de kinderen van
hun verzorger beroofd zorudèm zijn, zal aan
die kinderen ook weer een uitkeering ge
daan wordlen, zoodat vader of moeder ?n
het zkakenJiuis niet door de gedachte ver
ontrust behoeft Jbe worden, dat de kinde
ren thuis gebrek lijdon. Ja, zelfs kunnen,
in heb algomeen belang van do volksgezond
heid, subsidies gegeven worden, bijv. aan
vereenigingen tet verpleging van rieken,
aan vereenigingen bot beehrijd&og van
drunkmi-sbruik (art. 122).
Alle arbeiders worden dus verplicht verze
kerd tegen de geldelijke gevolgen van inva
liditeit en ouderdom.
Wat onder Invaliditeit verstaan moet wor-
jden, zegt artikel 72 van de wet.
Invalide is hg, die door riekte of ge
breken niet in staat is om een derde te
.verdienen van. wat lichamelijk en geestelijk
gezonde personen van dezelfde soort en van
socitgelpke opleiding op zoodanige plaats
gewoonlijk verdienen. Wanneer dus bijv.
oen kantoorbediende een been verliest, zal
hij daardoor niet invalide zgn in den zin
'der wet, omdat hij door dat verlies niet
minder zal gaan verdienen. Wanneer ech
ter een postbode een van zrjn be enen moet
missen, zal hg niet meer in staat zijn, zgn
betrekking te blijven waarnemen en da.
,w einvalide zijn in den zin der web. Nu
is het zeer goed mogelijk, dat iemand door
deu ongeluk zijn beroepl ooi-et meer kan uit
oefenen, maar in eeïi ander yak wel een
dome kan verdienen. Echter bepaalt de wet
'liitdrukkelgk, dat alleen arbeid kan worden
opgedragen, die voor de krachten en be
kwaamheid van den arbeider is berekend,
en tevens dat rekening gehouden moet wor-
'den met zijn opleiding en vroeger beroep.
£5oo Zal men eeu stuurman, die oen gebrek
aan zijn oogen krijgt, niet kunnen nood
zaken bootwerker te worden, ook al zou hg
daarmede een derde kunnen' verdienen.
Artikel 74 bepaalt, dat de verzekerde, dia
den leeftijd van zeventig jaar heeft bereikt,
recht heeft op ouderdomsrente. Zeer waar
schijnlijk zal deze leeftijdsgrens terugge
bracht worden tot 65 jaar. Zooals bekend
is, is in art. 369 een uitzonderingsbepaling
gemaakt, waardoor het mogelijk werd, dat
.ouden van dagen ouderdomsrente kregen
jaonder premie betaald te hebben.
iWeduwenrente ia in deze wet niet opge
nomen. Echter is het zeer waarschijnlijk,
dat deze spoedig in da wet zal worden
ingclascht.
Weezenrente wordt toegekend aan kinde
ren beneden 13 jaar, zoowel wettige als
«atuunlijke wettig orkend^ kinderen; alsook
aan pleegkinderen. Zij wordt gegeven in
due gevallen: 1, Als de .verzekerde vader
gestorven is; 2. als do verzekerde moeder
gestorven is en de kinderen vaderloos zijn
of wier kost winster de moeder was; 3. als
de vader (ook al was hg niet verzekerd)
gestorven is en de moeder, verzekerd is.
Nu wg zagen in welkegevallen rente
wordt uitbetaald, rijst de vraag .waar de
gelden vandaan moeten komen, noodig om
de verzekering te bekostigen. Voorop staat,
dat het Rijk zonder eenig voorbehoud aan
sprakelijk is voor de uitbetaling van de
i enten en uitkeemgen, die ingevolge de
Invaliditeitswet worden toegekend.
Art. 20 bepaalt, dat de middelen voor
de dekking van de uit te keeren renten,
der te verleenen geneeskundige behande
ling en toelagen en der administratiekosten
worden gevonden door het heffen van pre-
miën van de verzekerden en van de werk
gevers van verzekeringsplichtige arbeiders
en door een jaarlgksche bgdrage van het
Rgk van tien millioen golden gedurende
75 jaar.
Behalve een jaarlgksche bgdrage door het
Rijk zullen dus arbeiders en werkgevers
preiniën moeten betalen. Iedere verzekerde
arbeider zal een rentekaart krggen. Opi die
rentekaart moet de werkgever iedere week
een zegel plakken. De helft van de kosten
van zulk een zegel mogen door den patroon
van het loon van den arbeider worden afge
houden. Verwacht wordt een wijziging van
de wet in dien zin, dat de werkgevers ver
plicht zullen worden de geheele premie te
betalen. Hoe groot de wekelgksche premie
is, zal bij Kon. besluit voor alle arbeiders-
groepen in verschillende gemeenten worden
bepaald. Het zou immers niet billijk zijn
om bijv. alle timmerlieden m het land de
zelfde wekelgksche premie te laten beta
len, daar een timmerman te Amsterdam
zeker wel tweemaal zooveel verdient als
een te Zoeterwoude bijv. De uit te keeren
rente, houdt natuurlijk verband met het aan
tal en de grootte van de betaalde premiën.
Hoe meer en hoe langer iemand betaald
heeft, des te grooter zal de invalicliteits-
de onderdoms- of de weezenrente zijn.
Thans oen onkel woord over do voorbe
reidende maatregelen, wolko genomen wor
den om do uitvoering van do wet vlot van
etapel te doen loopon.
Op 3 December 1919 treodt de wet in wer
king. Iedere arbeider moot dan ©on ronte
kaart hebben. Deze routekaarten worden
van te voren opgemaakt. Natuurlijk heeft de
Iiaad1 van Arbeid verschillende gegevens van
do aribeidora noodig. Daarom is in artikel
357 bepaald-, dat ivder aribelder, die den leef
tijd van 70 jaar nog niet heeft bereikt, zioh
aan moet molden bij den Raad v-an Arbeid.
In artikel 259 is zelfs bepaald, dat de aan
melding in persoon moet plaats hebben. Doet
hij dat niet, dan kan hij volgens artikel 389
•goat na ft worden met hechtenis van ten hoog
ste óón maand of geldboete van ten hoogste
'honderd gulden.
Daar men echter begrepen heeft, dat liet
werk niet zou vletten, als men alle arbei
ders persoonlijk moest ontvangen, ia thans
vastgesteld, dat de aanmelding moet plaats
hJbbon door middel van do invulling van een
formulier, onderteokend door den arbeider en
zij-n werkgever. Ieder arbeider is dus ver-
I>lioht een formulier in to vullen. Die for
mulieren zijn verkrijgbaar gesteld bij de post.
kantoren en bij do Raden van Arbeid (Meer
op de Breestraat.)
Het is natuurlijk van het grootste belang,
dat deze formulieren nauwkeurig worden in
gevuld. De daarop gestelde vragen moeten
riet onbeantwoord blijven. Ook is 't in het
belang van den goeden gang van zaken, dat
met de ivulling' niet lan'g wordt gewacht.
Want de tienduizendtallen, die d-oor de Ra
den van Arbeid verwerkt moeten worden,
moeten tijdig binnenkomen. Ook is het raad
zaam, dat de werkgevers de arbeiders helpen
bij 't invullen. Want uit deze ingevulde for
mulieren moeten de Raden van Arbeid be
sluiten of degene, die zich aanmeldt, wer
kelijk verzekeringsp'Mohtig ia.
Aanmelden moet zich iede
re arbeider. Beoordeelen of de aan
melder verzekeringsplichtig is, doet niet de
arbeider maar de Raad van Arbeid. Zoo moet
de arbeider bijv, die in een pensioenfonds bij
zijn patroon is, zich toch aanmelden.
Roods werd uiteengezet, wat de wet ver
staat onder arbeider, Arboidor i3 alleen hij,
die in loondienst arbeid verricht. Vele men-
scken, die, wat verdiensten betreft, niet bo
ven den arbeider uitkomen, worden dus niet
verplicht zich te verzekeren. Er is toch een
groote schare van monschen, die zelf een
klein bedrijf uitoefenen en die took een inko
men hebben, dat dikwijls kleiner is dan dat
van den arbeider. Daar deze mensdhen aiet
verplicht kunen worden zich te verzekeren,
is de mogelijkheid opengesteld, dat zij een
vrije verzekering aMuiten. Iedereen, ook de
gehuwde wouw, kan daarvoor in aanmerking
komen.
Da ex-kelzer. Uit Parijs wordt gemeld, dat
do Raad van Vier er in heeft toegestemd,
dat Londen de plaats zal zijn, waar het
geding tégen den ex-keizer zal worden ge
voerd. In hooge officieele kringen is dit
medegedeeld. Tgdens een conferentie heeft
Lloyd George verleden week den Raad van
,Vier gevraagd of er. eenig bezwaar bestond
tegen de voering van het geding tegen den
ex-keizer te Londen. De Raad van Vier
ging er mede accoord en dit verklaart'
Lloyd George's mededeeling in hot Britsche
arlement van Donderdag j.I. Van deze
c-slissing van den Raad van Vier zrjn geen
notulen gehouden, wat waarschgnlgk ver
klaart, hoe het komt, dat in Amerikaausche
kringen der vredesdelegatie onbekendheid
over het keizersgeding heerschte,
.Volgens de „Deutsche AUgem. Ztg/' heeft
do vergadering der Duitsche volkspartij
een telegram aan de Nederlandsche regee
ring gezonden, waarin zij deze verzoekt de
uitlevering van den ex-keizer niet toe te
staan en in het geheele gebied van de Prui-
sisch-Evangelische landskerk zjjn Zaterdag
rouw- en boetediensten gehouden, waarin
van de kansels een herderlijke brief werd
voorgelezen van dep Pruisische*! generaab
inteodant aaa alle gemeenten, waarin scherp
geprotesteerd wordt tegen de uitlevering
van den,keizer.
Een vraag beantwoordende in het Engel-
sohe Lagerhuis, deelde Bonar Law jnede.
dat nog geen formeele uiteenzettingen door
de geallieerde regeeringen waren gericht
tot de Nederlandsche regeering, betreffende
da uitlevering van den ex-keizer, maar dat
de noodige stappen te dier zake werden
genomen.
Dalziel vroeg of er niet-officieele mede-
deelingen waren gedaan. Bonar Law ant
woordde: „Ik zou het liever niet zeggen".
Murray vroeg of hg zich bewust was, dat
niemand in 't bijzonder wenschte, dat de
ex-keizer naar Engeland wordt overge
bracht (toejuichingen). Er werd hierop geen
antwoord gegeven.
Do parlementaire correspondent van de
„Daily Newa" schrijft-, dat als Nederland
toestemt in de uitlevering van den Keizer,
de toebereidselen voor de samenstelling
van het internationale gerechtshof, enz.
nog wel een paar maanden zullen vergen.
In ministerieel© kringen in Engeland is
men van meening, dat de Britsche rechter
bot voorzitteraohap van heb Hof moet be
kleed en.
De Keizer zal rijn eigen xaadaman heb
ben en zal terechtstaan wegens de schen
ding van de tractaten, die de onzijdigheid
van België en Luxemburg waarborgden. Het
ia nieb he plan van de geallieerden om hem
de schending van de gebruiken van de oor
logvoering te land en ter zee ben laste te
leggen. Daarvoor zullen andere overtre
ders terecht sbaan. In geallieerde kringen
te Parijs is men er voor om hem te straf
fen met verbanning naar een plaats,waar
hij in verzekerde bewaring zal blijven. Een
commissie uit de geallieerden overweegt
thans de methoden en procedure, dae het
Hof zal aannemen.
De Lohdemsahe oorrespondent van de
,,N. R. Crt." schut:
Do „Daily Chronicle" zegt te kunnen
mododeelen, dat het tribunaal, waarvoor
de Keizer zal hebben te verschijnen, vol
strekt vrij zal rijn om hom elke straf op te
leggen, die het geschikt acht,, ook do dood
straf. De ruim verspreide bewering, dat do
vertegenwoordigers van do Vereenigde Sta
ten alleen hun toestemming hebben gege
ven tot het proces tegen Wilhelm II op
voorwaarde, dat er geen doodvonnis wond*
geveld, is niefc waar.
Het hof zal waarschijnlijk bestaan uit de
hoogste rechtens in elk land. Indien dit ge
schiedt, zal Engeland vertegenwoordigd
rijn door den Lord-opperrechter Lord Rea
ding, Frankrijk door den voorzitter van
het hof van cassatie en Amerika, Italië en
Japan door den voorzitter van hun hoog
gerechtshoven.
Het verzoek tot overgave van den Keizer
is aan de NedJerlandsoho regeoring geza
menlijk gedaan door allo mogendheden van
de Entente.
Naar men verneemt, zal do houding van
de Ncdcrlandsohe regcering deze zijn, dat
zij, ofschoon als souvereine mogendheid
protcsteerende togen wat zij als een in
breuk op het asylrecht beschouwt, rij rich
niet bij machte acht weerstand te bieden
aan heb verzoek van de mogendheden. De
keizerlijke misdadiger zal, naar de „Daily
Chronicle" vervolgt, ongetwijfeld aan de
Britsche overheid overhandigd worden. In
verband hiermee worden Keizer en Kroon
prins zoo sdhorp mogelijk bewaakt-.
De Parijsohe correspondent van de
„Daüy News" zegteokter, dat het bericht,
dat de Keizer bo London tereoht zal staan,
een groote verrasing ig geweest voor de
Amerikaansohe VTdesccxmmissie. Lansing en
White wisten niets van een schikking, om
Londen tot de plaats van hot prooes te
maken. Men vraagt, of Wilson daarin toe
gestemd zou hebben zonder de voornaam
ste leden van de delegati-o te verwittigen
en men zal nu den president vragen, of hij
den Britschen eerste-mdnister gesteund
heeft.
Volgens nadere berichten uit Londen is
daar de reactie -tegen het plan om den
keizer terecht te doen staan, in vollen
gang.
„De Star" heeft een artikel, waarin te
gen het geheele plan wordt geprotesteerd
en waarin do volgende passage voorkomt,
wolko wellicht niet buiten verband is
met een verslag, dat do „Daily News"
bevat van eon interview te Bern, met
Prins Hendrik:
„Het is ondenkbaar, dat do Koningin
der Nederlanden, met Haar Duitschen
Prins-Gemaal, den Keizer zou uitleveren,
indien Zij daartoe niet werd gedwongen
En geen Volkenbond zou oen begin kunnen
3naken met de meest, drastische inbreuk
op de onafhankelijkheid van kleine naties
welke maar mogelijk is'L
De „Daily News" had nl. het volgende
verslag van een interview, dat haar cor
respondent te -Been Zaterdag 1.1. had ge-
bad met den Nederlandschen Prins-Ge
maal
Ik legde hem een verslag voor van do
rede van Llovd George, gehouden op Don
derdag, en waarin''sprake was van het te
rechtstaan van den voormalige n keizer te
Londen. Hij zag er natuurlijk togen op,
zich daarover uit te laten. Zijn schouders
ophalend en dc lippen toeknijpend schud
de hij het hoofd. Ik kan over deze dingen
niet spreken", zeido hij„Wij verkeeren
in dezelfdo positie als Zwitserland. Wij
hebben gastvrijheid verleend, en wij kun
nen er ons niet mee bemoeien".
„Maar" wierp ik op „stel, dat 23
of 24 mogendheden een nota onderteeke
non, waarin rij de uitlevering van den
voormaligen keizer vragen, wat zal Ne
derland dan doten T'
Na opnieuw een blik te hebben geslagen
Li het verslag van de lede, zeade hij: „11c
weet niet, wat Lloyd' George bedoelt.
Duit6chland heeft een belofte onderteo
kend, dat het den ex-keizer zal uitleveren
om terecht te stuan, en indien Duitschland
hem opeischt, zullen wij verplicht zijn, zijn
verzoek in te willigen".
Ik vroeg den Prins, of bij deii ex-keizer
of den kroonprins in Nederland ontmoet
iiad. „Neen", antwoordde hij. „Er was"
zoo hield ik aan ,,ëen bericht, dat
U. K. H. den Kroonprins had ontmoet,
toen deze op het punt stond, liet land te
verlaten, en dat U hem gesmeekt had t©
blijven".
„Dat weet ik", antwoordde de Prins en
bij noemde met een niet weer te geven
uitdrukking het Londenscho blad, waarin
heb gestaan had
„Mag ik dut bericht dan tegenspreken!"
vroeg ik.
„Dat moogfc uik heb hem niet ontmoei.
Het is nonsens (dumme Sache)".
Ten slotte vroeg ik, of de tegenwoordig
heid van den Prins te Bern, de hoofdstad
van den Zwitscrschen Bond, eenige poli
tieke beteekenis hadof het bijv. in eenig
verband stond met den Volkenbond. „Niefc
in het minst" antwoordde hij - ,Ik?
ben hier als particulier en inccgnito".
De „Daily News" geeft in haar beschou
wingen over de uitlatingen van den PritiH-
Gemaal, dat do aandrang van Duitsehland
zou moeton komen, het volgende te ver
staan: Het zou dus de taak van de geal
lieerden moeten zijn, Duitechland te dwin
gen om van Nederland te vragen, Duïtsch-
lands afsezettcn vorst uit te leveren, om
voor zijn vijanden terecht te staan. Dat is
ten slotte de wettelijke opvattang en
het schijnt veel eenvoudiger en ook een
beetje eerlijker voor de geallieerden hun
eisch zelf te atelleu. Indien zij werkelijk1
eensgezind en werkelijk oprecht waren,
zou Nederland het waarschijnlijk onmoge
lijk vinden, rich te verwettenindien
naar het. geval schijnt te riin do Ver.
Staten en Japan er in hot geheim vijandig
tegenover staan en Italië, op zijn best.
onverschillig is, zou de eisch natuurlijk
veel aan kracht verliezen Indien de ge
allieerden in deze kwestie werkelijk krach
tig wilden optreden, zou het inderdaad
heel moeilijk voor hen zijn, tegen Neder
land op te treden, zonder zich bloot té
stellen aan de beschuldiging van tirannie.
UIT NED. OOST-INDIE.
Sigarenfabriek.
Men méldt uit Djokjakarta aan dc „Java-
Bode":
Er is toostomming aangevraagd, voor het op
richten van eon sigarenfabriek door een. grooto
Eindhovonsche firma ter plaatse kampong
Boelos
- De uitbarsting van den Kloot.
Aan de massa bijzonderheden over de ramp,
in de Indische bladen, ontleenen wij hier nog
een en ander.
Do „Kedirische Ct." verhaalt van wonder
baarlijke reddingen:
Bij den heer Smits logeerde het echtpaar
A-riëns. Mevrouw was zoo goed als kind in
huis bij de familie Smits. Zijn vrouw en kin-
doren waren een tijd geleden naar Bandoeag
vertrokken. De heer Ariëns is zeer slecht
ter boen cn bezat een rijstocl, doch het onge
luk wilde, dat hg don stuurstang oea paar
dagen geleden gedemonteerd had. Hoe laat
het was, wist do heer Smits niet, maar plot
seling werd hij gewekt door mevr. Aciëns,
die onbestemde geluiden had gehoord. Mee
vloog naar buiten en zag den modder reeds
opkomen. De heer Ariëns wilde zijn sloel-
fiets nog met den stuurstang montecren en
het wachten hierop kostto hem en zgn vrouw
het leven.
De 'heer Smits .is gespaard op wonderlijke
wijze. Hij wist zich naar een raam te wer
ken, waarin een koperen kram, net voldoen
de om zijn rechterwijsvinger or in te wer-
kvn, en zich staande te honden. Ruim een
ha Muur heeft hij aan die kram gehangen en
door de pijn loslatende, word hij door den
raoddorvloed. gegrepen en ,op een kest ge
worpen, terwjjl con aandrijvende kast over
zijn beencn geworpen werd en hem voor
wegspoelen behoedde. Zoo werd hg door zijn
bediende, toen het licht werd, gevonden.
Ook de familie Zeeman werd als door een
wonder gered.
In den nacht door het onheil overvallen,
zijn do heer Zeeman met vrouw en kinderen
den dood ontsnapt, door in hun woning te
blijven. Toen het water begon te stijgen,
weid eerst in het bod: bescherming gevon
den; oen tweede bed kwam naderbij gedre
ven, daarover heen viel oen groote kleer
kast, waarop de kinderen en hun ouders
veilig waren voor het vcrwo-estende element.
All© huizen rondom hun woning zijn wegge
vaagd of ingestort, terwijl het hunne ge
spaard is een daarmede hun levens als door
een wonder zijn behouden
Bij de fanrilio Hamacher: Dokter Hama-
clier was niet thuis, naar Soerabaja om maat
regelen te troffen voor zijn verhuizing. Hij
gaat zich te Soerahaja vestigen. Bij hem
.•ogeeerden de heer en mevrouw De Boor.
Toon de modder vlood kwam opzetten, waar^
schuwde de heer De B. mevr. H en de bij
haar wonend© mevr. Brug,gem anHaak, om
binnen te blijven, doch de zenuwen worden
don dames de baas en mevr. H sprong met
haaf oudste kind de lieveling van den vader,
het venstor uit midden in den kokenden
vloed. Zij brak haar been en het kind, dat zij
niet moor kon houden, word weggesleurd,
roepend^ „Maatje, maatje helpV', ontzettoni!
Het kind is omgekomen en mevr H. heeft,
behalve eon gobroken been, oen wond aan
hot hoofd en brandwonden.
Mevrouw Bruggeman, die ook vluchtte,
werd door dr. Pilon, die ter hulp was ge
sneld, tusschen houtwerk gekneld gevonden,
reeds omgekomen met haar kindje op den
arm. Het andere kindje van mevr. H. werd
door den heer Do Boer gored.
De heer Luijks dreef zijn huis uit en de>n
wog op, werdi tegen een boom gesmoten.
Dit was zijn, redding; hij klom ot in on
bleef ©r in zitten totdat d© vloed vooiibö
was.
Ov©r den cipier Hicks ©n zijn ochtgencoto
wordt gemeld:
Toen met donderend geraas d© noorder
muur instortte, kwam de modderstroom met
donderend gewold regelrecht zijn huis ia.
Hicks gToeip zijn wouw en werkte zfch op
aan een: huoton stijl van de galerij.,
Doch deze bogaf zich en zij' werden med^
gesleurd.
Voorbij een raam drijvende, wist hij zioh'
vast te grijpen, de ruiten in te slaao, liet
raam open te gooien en beiden gelukten het
op hot k-ozijn te klimmen en dc Tedding watf
geschied. Beiden hadden natuurlijk velg
brandwonden.
Toen het lijk van mevrouw Ariëna in de
kliniek gebracht was, had zij gouden ringteq
aan de vingers.
Een oogenblik later waren zij irerdweneuj
zg moesten dus gestolen zijn.
Twee helpers van dr. Pil-on hadden bij het
lijk gestaan, zoodat do assistenPresident,
di© in de kliniek logeerde on gewaarschuwd
word, de twee'voor dc daders hield.
Zij ontkenden, doch toen zij met eon re vol*
ver gedreigd worden, kwamen d^ ringen uit
den zak van den eenen en een geladen
browning uit don zak van do andean.
Tijdens de consternatie brak een troep
roovers de padigoeda-ng van den hoer Dinger
v&n Kenongo open en begonnen de padi te
rooven.
Loidsche Kunstolub J>© Sphinx."
I
Het is een 2ecr aangename taak. dit
maal uw aandacht te vragen voor zulk
een goed verzorgde tentoonstelling, als
nu voor de maand Juli deze jonge, ener
gieke iuinstentuirsvere-eniging heeft weten
bijeen te brengen in haar zaaltje* aan het
Rapenburg.
Er spreekt een friasche, prettige geest
uit het werk der verschillende leden Het
getuigt v&n noesten arbeid, naast een
vast geloof in eigen toekomst. Dit lijkt
mij de groote kracht van dezea jongen
schildersbent.
Laat ik u rondleiden langs de verschil
lende wanden en beginnen met do inzen
ding van N. van Rijn. Voorzeker een merk
waardig iemand; een, die lang cn ernstig
gezocht heeft naar een manier, waarop hij
rich naar behoeven zou kannen uiten. In
het stilleven met den stoel en het pop-
penwiegje is zijn moeizaam arbeider, ruim
schoots beloond gewordenhet is een mijl
paal op zijn weg. Van Rijn is in de eer
ste plaats coloristvan alles valt hem. do
kleur het meest opzijn waarnemingen
zijn hïeurimpressic's hij voelt do dingen
aan in hun tvpeerende kleureigenschap.
In dit licht moet u dan ook het stillevea
(No. T bezien. Een boerensteel, wat mas
kers, een wajangpop, een kinderwiegje en
een paar slofjesziedaar het gegevene,
waaraan Van Rijn deze mooie uiting ont
leende. Hoe boeiend weet hij te vertel
len van hun kleurenwonderWat een
schoonheid weet hij te ge-Dieten aan deze
simpele dingen. En wij geven vaak veel
geld uit vm maar mooie voorwerpen te
kunnen koopen, alsof het hem in dat dure
alleen is gelegen. Wij willen des zomers
naar andere provinciën, naar het buiten
land als het kan, of daar het fijne aan
voelen de>r schoonheid voor ierier te geef
is! Er is oen groot verschil tüsschen amu
sement on genieting. Welk een rustige
blijdschap geeft het, het ontroerend mooie
to kunnen vo-len aan eenvoudige, simpele)
dingen uit onze naaste^ omgeving, de
schoonheid fce smaken van een geestige
rangschikking van allerlei dingen in on
ze kamers. Van Rijn neemt zich niet oen
bont- geheel tet onderwerp, om daaraan
rijn kleunen te ontleenen; hij ontleedt de
tinten, de grijzen, de bruinen; hij zoekt
naar den aard van de schittering van
het rood, hij plaatst kleurtoetsen naast
elkaar en voert daardoor rijn kleuren-
kracht tot ongekende hoogte op. Van
dichtbij lijkt het werk daardoor grof, zijn
zwarte schildering stoot u misschien wat
afals u oebter den tijd neemt wat die
per ©r op in to gaan, ontdekt u veel van
subtiele waarde, dan tintelt hert van wer
kelijk leven, dan vooR n riin. klouratmos-
fcer
Menigeen, die zelf zocht naar oplossing
van kleurproblemen, naar het opvooren
van kleurkracbt staat verbaasd over Van
Rijns durf, en zeer zeker ovnr zijn resul
taat. Het landschap (No 2) is onevenwich
tig, dat voelt a direct, als liet naast
het boven besproken stilleven hangt. Dat
W83 een eenheid een noodwendig geheel,
spontaan gegroeid. Hier zit iets tweeslach
tigs inbovendien is de schildering der
lucht zeer onrustig. Een sterk samenvat
tende lijst zou misschien wel iets verhol
pen hebben. Het is opvallend, hoe in den
loop van betrekkelijk korten tijd Van Rijn
is vooruitgegaan in het weergeven van
vormen Het stilleven No. vertoont
naast prachtige kleurvondsteu nog zoo'n
hinderlijk misteekend kruikje.
A. Se.gaar heeft, dezen keer slechts één
stuk ingezonden (No. 4), en is. dunkt me,
in zijn keuzo raat bijzonder gelukkig ge
veest Kot bloemstilleven is ijl van com
positie en op verschillende plaatsen wer
kelijk arm aan kleur. De roode papavers
hebben, op zichzelf beschouwd, hier en
c%ar goede eigenschappen.
Nos 5. 6 en 7 zijn inzendingen van A'.
J. Giootens. Het eerste, een vrouwenfi-
guu** tot onderwerp, is een monotypie, wel
ke, naar ik meen, van hst koper is ge
drukt. Kleur on vordeeling ozer het vlak
zijn uitstekendalleen de neus is onge
voelig aangezet. Is misschien ook niet do
afstand tusschen neus en oog wat groot
te noemen! Van een Japanscheai invloed
is Grootens niet geheel vrij te pleiten. Ik'
ineen vroeger schilderwerk gezien te heb
ben, waarin meer eigens viel op te mer
ken. Nos. G en 7 zijn houtsneden In da
eerste trekt vooral het witte paard do op
merkzaamheid.
Van C. van Niekerk kou ik gaarne
meer werk willen om te kunnen nagaan,
welke plaats dtó/.e eigenaardige vrouwe-
kop (No. 8) inneemt in hot geheel. Hij
trekt niet aan, en stoot niefc af. Zijn lacht
je is tusschen glimlach en spofcn
