Ho. 18156.
LEIDSCH DAGBLAD Vrijdag 9 Mek
Tweed© Blad Anno 1919,
TWEÉE KAMER,
UIT DE OMSTREKEN
VRAGENRUBRIEK.
t 2 1 t t i n g van gister, on.
Hof Vrouwenkiesrecht.
Voortgegaan wordt met de behandeling
liet voorstel-Mareliant c. s. tot wijziging
vjer Kieswet (invoering van het vrouwen
kiesrecht).
Pe heer RINK (U. L.) constateert, dat er
ten aanzien van het vrouwenkiesrecht een
opmerkelijke verschuiving in, de publieke
op'aiie heeft plaats gehad, waardoor de be
zwaver. meer en meer zijn ingekrompen. De
bezwaren maken cok niet meer zoo'n io-
nimk a'-s vroeger. Spfr. betoogt, dat ie
fvrni?v." zeer zeker geschikt is voor het kies
recht. tor wijl hot monopoli van den nian
geen waarborg heeft gegeven voor een good
Staatsbeleid. Een beperkt vrouwenkiesrecht
weiisobt-3-pr. niet, omdat dit tot oubillijkhe-
rku leidt; het algemeen vrouwenkiesrecht
behoort oigenlyk in do Grondwet, en i.t
a-ool de volgende stap zijn. De stemplicht
utocc gehandhaafd wordon.
De boer VAN SOHAICK (R.-K.) acht het
yiouwoTikiesrocht een volksbelang ca oa-
iuist bet beweren, dat de mannen niet in
slaat zijn gebleken zich van hun sociale
plichten te kwijten. Dat neemt echte- niet
v/eg, dat de man in de vrouw een goedo
n/ede works ter kan vindon voor de verdere
ontwikkeling Van "het parlementair leven.
Hulp van de vrouw is in vele gevai'on on-
ontboevlijk, te meer, omdat op wetgevend
gebied de vrouw' aanvullend zal kunaen op
treden. Do vrouwen zijn nog niet '■an vollo
geschoold en zullen nog do voorlicnting der
mannen behoeven. Maar met stomr^.-ht en
3temip:ioht zal dat niot lang behoeven te
ïpi: Spr. wijst op den heilzamen invloed
léteen de medewerking van de vtouw in de
gemeente, en iandspolitiek zal hebban Niet
zonder warmte ia hij voer het vrouwenkies
recht. Ma.or het voorstel-Marchant aanvaar
dend, wijst hij toch af de gelijkstelling van
mannen en vrouwen gelijk do feministen die
verlangen.
De, hoor KRTJYT (Comm. P.) verwacht, dat
bet vrouwenkiesrecht zal leiden tot verhoo
ging van de rovolutionnairo gedachte en
verd.oping van de revolutionnaire actie.
De Roomse-h-Katholieken en Ohr lately k-
Historischen waren nog tot voor kort tegen
het vrouwenkiesrecht en zijn er uit opportu
nisme en uit angst voor dc revolutie toe
vorgegaan. Dit geldt ook voor le Aati-
Kcvbi. Ook mevrouw Groeneweg he-^it zich
ai niot g-vphtatst op het standpunt, Jat liet
vrouwenkiesrecht zal strekken tot verster
king van -Ktt revolutionnaire elemeut.
De waarde van het algemeen kiesrecht
yan mannen en vrouwen acht spr. zeer be
trekkelijk.
De bew DE WILDE (A.-R.) zegt, dat voor
'""fcon, dio het individualistisch kiesre.-hi san-
$aarck»v, het vrouwenkiesrecht do Matste
stap ie. Voor spr. is dit een bewijs te meor,
dat aan een kwaden boom ooit kwade
vruchten groeien. Spr. heeft dien boom ech
ter niet geplant. Al is het wair, dn hel
vrouwenkiesrecht orde en rust zal brengen
dat is nog goea rede om dit goed te keuren.
Mevr. Groenewog noemde de argumenten te
gen het vrouwenkiesrecht oud. Doch daar
gaat het uiet om. Do vraag is of zij juist
zijn. Spr. .acht het vrouwenkiesrecht Lu
strijd met d*/ natuur en den aanlog 'va a de
.vrouw. Men schaadt er duü haar mede; maar
ook do zaak zelf. Hij keurt het af, dal men
de vrouwen in d/»n politiokcn strijd g-iat ha
len, en juist zij zullen er aan deelnemen,
die geen huismoedors zijn. De taak der vrouw
ligt in hot verborgene.
Men beroept er zich op, dat door dc vr;»uw
het gevoel moer &j-1 modespreken; maar
dat was reeds te zeer het geval in den oor-
leg. Bij do vrouw zijn over het algemeen dc
wvocLsargumcnten, zoowel van lietde en
van haat, sterker. Dan is er nog de Jrvveshe
van do gehuwde vroiow; in het gezin moei
er één zijn. die den kneop -doorhakt en dat
is do man. Volgens do Schrift is vrouw
tot onderdanigheid verplicht.
Er zijn tal van onderwerpen, waaromtrent
döe vrouw geen andere meening zal hebben
ndan de man. zoo ten aanzien vhq het huwe
lijksgoederen recht. Daar beslist, als in me
nig ander geval, het standpunt, dat man of
vrouw inneemt.
De beweging voor vrouwenkiesrecht kómt
niot op uit de vrouwen zelf. Het betreft ven
der weinige eischen, welke de feministen
bobben kunnen handhaven. Daarom is spr,
logen het wetsontwerp.
Het is onjuist de vrc.i.w op het publieke
terrein te halen. Langs den weg v in de op
onding moet de positie v;-n de vrouw ver
beterd worden.
1 De heer RAKKER. (C.-H.) meeoit, dat
men, voorstander zijnde van vrouwenkies
recht, daartegen geen bezwaar behoeft te
maken, wanneer ook de ^onuwde vrouw het
krijgt. Spr. kaai dan ook geen gronden vin-
j den, om tegen het wetsontwerp in to gaan.
Het Christendom heeft de vrouw vrij ge
maakt van do slavonketenen, welke do
vrouw bonden aan haar heer.
Op velerlei gebied onzer wetgeving zal
do voorlichting dor vrouw van nut zijn,
m.n. wat betreft de zieken- en krankzinni
genverpleging en inzonderheid bij de be
strijding van de drankzonde. Het vrouwen
kiesrecht brengt aan het Noderlandsoho
volk iets goeds
De heer TROELSTRA begint met eenlgo
politieke opmerkingen. Allereerst wat den
heer Van Wijnbergen betreft, dio zich tegen
de liberale Staatsleer verklaarde. Partij
politieke» overwegingen bepaalden diens
keuzo voor liet vrouwenkiesrecht. Wat vor-
waclit men dan? Gezegd wordt, dat door
do toelating van de vrouwen tot de stenj-
1)115 de Christelijke beginselen gered zullen
"worden. Maar daarvoor wordt, het- Chr. be
ginsel overboord geworpen en het liberale
beginsel aanvaard. Om do kana op oen
^genwoordige revolutie te keeren grijpt
e neer Van Wijnbergen naar de bogin-
B ^.doT Frarusche revolutie. Mot- het vrou-
wodjucst.qqJj^. men gocjaje revolutie
dezen tijd bestrijden. Eenmaal hot kics-
b aam de vrouw gegeven hebbende, kan
goan regeling voorstellen, waar
2:
mede men daarvan weder afkwam, gelijk
de heer Van Wijnbergen meent.
In België ziet men hetzelfde als hier, dat
n.l. de Katholieken vurige voorstanders zijn
van het vrouwenkiesrecht. De Soc-Dem.
doen daar echter alle moeite om aan de
consequenties te ontkomen. Daaraan zul
len de Soc.-Dem. zich hier niet* schuldig
maken. Zij zijn niet blind voor de bezwaren
van de directe invoering.
Spr. heeft een amendement ingediend,
om den kiesgerechtigden leeftijd van 25 op
23 jaar t-e brengen. Straks hebben we de
opsnijderij van de revoluonaire fractie ge
hoord.
De VOORZITTER komt tegen oen der
gelijke uitdmlcking op.
De heer WIJNKOOP (Comm. P.): Don
corston keer, dat hij weer optreedt. Houd je
kalm, je mocht weer ziek worden
Do heer TROELSTRA betoogt dan ver
der, dat het. vrouwenlciesreclit juist- bedoeld
is als het hulpmiddel tegen de revolutie-
Maar van de revolutionairen hoorde men
juichkreten. Is dat oen klare politieke bhk?
De heer WIJNKOOP (Comm. PD Hij
komt nog bij Van Wijnbergen Wat ik
je zeg.
De Iwier TROELSTRA noemt de houding
dor communisten onbegrijpelijk. Zij haddcD
moeten zeggen niets te maken te hebben
met dit vrouwenkiesrecht. Bij de revolutie
willen zij immers er uiets van weten.
Het vrouwenkiesrecht is een der num
mers van het November-program. Bij de
doorvoering daarvan is er alle reden om
met allo lcraclrfc te streven naar verwezen
lijking der beido andere eischcn verlaging
van don kiesgerechtigden leeftijd en afschaf
fing van de Eerste Kamer.
Van het vrouwenkiesrecht verwacht men
verheffing van de vrouw. Het a-mendement
Beumer, om de in-werking-treding weer to
versohuiven tot 1 Januari 1922. kan spr.
niet aanvaarden.
Als correctief tegen de reactie, we-lke men
met het vrouwenkiesrecht beoogt, noemt
spr. verlaging van den kiesgerechtigden
leeftijd.
Over den anderen eisoh, de afschaffing
der Eerste Kamer, kan men thans niet
spreken.
De heer VAN DE LAAR (Chr. Soc. P.)
beschouwt het vrouwenkiesrecht als ecu
eisch van politiek-sociale harmonie en van
rechtvaardigheid. Men mag den vrouwen
het kiesrecht niot onthouden, waar zij zoo
veel belangrijke functies vervullen in do
maatschappij. Hij bestrijdt de meeningen
van de hoeren De Wilde en Staalman. Do
heer Troelstra kornit. met zijn amendement
alleen om er politieke munt uit to halen.
De heer SMEENK (A.-R.) zal voor het
wetsvoorstel stemmen.
Het zou inconsequent zijn den vrouwen
het actieve kiesrecht te onthouden, waar zij
hot passieve reeds hebben. Nadeelen er van
vreest hij niet.
Do vergadering wordt verdaagd tot Vrij
dag één uur.
KATWIJK.
Gemeenteraad.
Do Raad was spoedcisohemd bijeengeroepen.
Aanwezig 13 leden. Afwezig de heeren N. Par-
lovliet en G. den*Duik.
Voorzitter: do burgemeester.
Ingekomen waren berichten van de in de vo
rige vergadering benoemde functionarissen, dat
zij deze benoeming aannemen. Alleen F. Meyer
Azn. berichtte, dat hij geon zitting kan nemen
in do commissie voor toezicht op do Arbeidsbe
middeling.
Do Voorzitter zoide, dat hiervóór dus in de
volgende vergadering oen nieuwe benoeming zal
moeten plaats hebben.
Het verslag van do Vissolierijscliool te Kat-
wijk-aan-Zee zal ter visie worden gelegd voor
do loden.
Eon schrijven van J. Plug, dat hij door ach
teruitgang van zaken niot aan zijn verplichtingen
ten opziohto dor betaling van den Hoofd. Om
slag kan voldoen. In handen gestold van B.enW.
Missive van Ged, Staten, waarin hun Col-
eigo "meedeelt, dat de beslissing omtrent het
ongevraagd eervol ontslag aan de onderwij
zeres De Bruin na haar huwelijk wordt
aangehouden.
Goedgekeurd daarentegen was de veror
dening, regelende de heffing van een Hoof
dei ij ken Omslag.
Voorgesteld werd nu over te gaan tot den
verkoop van grond aan H. G. de Heer
c.s., te 's-Gravenkage, tot een oppervlakte
van 675 vierk. M- tegen f3 per vk>rk. M.,
met inbegrip der overdrachtskosten en onder
voorwaarde, dat een gedeelte na één jaar
moet zijn bebouwd. Deze grond is gelegen
tussc-hen het Waterloopje en de R.-K. Kerk
te Katwijk a. d- Rijn.
De Voorzitter deelt hierbij mede, dat er
eenige, haast bij wasvandaar dat de hee
ren vandaag zijn opgeroepen.
De heer Meirburg vroeg of in de voor>
waarden ook niet iets omtrent d!e wijze van
bouw bcshoorclc bepaald te zijn.
De Voorzitter antwoordde, dat daarom
trent in deze gemeente geen bepalingen be
staan.
De heer Kruyt wist dit wel, doch hij voelt
wel voor hot denkbeeld van den heer Meer
burg. B. en W. kunnen misschien toch wel
eonigon invloed! op den bouw uitoefenen.
De Voorzitter wilde dit gaarne doen
ook bij vorige gelegenheden is dit wel ge
schied.
Do heer R. Ouwohand, wethouder, be
pleit de wensohelijklioid van de instelling
van een schoonheidscommissie, waarbij
verscheidene leden zich aansluiten.
B. en W. zullen het denkbeeld nader
overwegen.
De Voorzitter deelde nog m'eda, dat het
hier den bouw van landhuizen betreft. Het
voorstel werd zonder hoofd, stemming aan
genomen.
Verder werd besloten aan genoemde hee
ren voorkoop te geven op den nabjj-liggen-
den grond gedurende één jaar, tegon $3.50
per vierk- M.
Aan A. de Best, te Katwgk-aan-Zse, werd
dispensatie verleend van art. 28 d!er Bouw
verordening met betrekking tot het inrichten
van het vroegere tentoonstellingsgebouw if-
daar tol woning.
Naar aanleiding van het. besluit tot het
aangaan van een geldleening, groot 36 dui
zend gulden, hadden Ged. Staten eenige op
merkingen smaakt, waarin B. en W. aan
leiding vonden met betrekking tot de aflos
sing cenige wijzigingen voor te stellen, die
werden aangenomen.
Ook werden nog enkele redactiewijzigin
gen aangebracht in de Verord Ang, regelen
de het bouwverbod aan den Achterweg, en
besloten eenige wijzigingen en aanvul'iogen
aan te brengen in de verordening o<p Heb
beheor van de Gasfabriek en Duinwaterleve
rantie
Bij do rondvraag stolde de lieer De Klerk
den VoorzitTer de vraag waarom in de laat
ste weken door dezen niet is voldaan aan
verschillende bepalingen, ref-vat in de Kies
wet. Volgens hem heeft de Voorzitter als
voorzitter van het Hoofdstem bureau niet on
verwijld op de Secretarie de ingediende lijs
ten ter inzage gelogd, niet dag en uur van
de zitting aangekondigd in een der nieuws
bladen in de gemeente en eindelijk heeft hij
m«t voldaan aan art. 49 1ste lid, waarin ge
zegd wordt: Het Ccntraal-stembureau maakt
onverwijld de lijsten openbaar.
Dc Voorzitter deelt mede, dat de voorstel
ling van zaken, door den heer De Klerk ge
daan, niet juist is. Overigens zijn de vragen
liier niet voor beantwoording vatbaar, zoo
dat hij de vergadering kan sluiten.
LEIDERDORP. -h
Gemeenteraad,
Voorzitter: de burgemeester.
Na voorlezing der notulen, welke werden
goedgekeurd, werd na eenige bespreking
voor kennisgeving aangenomen een verkla
ring van den geneeskundige W. W. van der
Vegt, dat de onderwijzer J. C. Koorn is her
steld en zijn werkzaamheden vanwege zijn
gezondheid kan aanvaarden. De Voorzitter
deelt mede, dat genoemde onderwijzer zijn
functie in de school reeds weder heeft her
vat Na voorlezing tud nog' cenige ingeko
men stukken, welke voor kennisgeving wor-
deD aangenomen, wordt besloten, een ver
zoek' van het bestuur der vereeniging „Vak
school voor Leiden en Omstreken" om ad
vies in handen van B. en W. te stellen. In
gekomen is een schrijven van het bestuur
der bouwvereeniging „Dorpsbelang"', in zake
den aankoop van grond aan de Doeslaan, en
waaruit blijkt, dat de Inspecteur der Volks
gezondheid geen bezwaren heeft om op dit
terrein woningen te bouwen. Besloten wordt
voor het oogenblik nog geen bepaalde be-
siissing to nemen. Ten einde aan de ver
hoogde jaarwedden to voldoen, wordt, met
aigemeeno stemmen, vastgesteld een besluit
tot wijziging der bogrooting oVer 1919. Mot
sigomeeno stemmen wordt besloten aan het
testuur der Burgerwacht een subsidie te ver-
leenen van f 200, doch onder verplichting
van de te verstrekken 3om rekening te doen
en wel binnen drie maanden na afloop van
het kalenderjaar. Op voorstel van B. en W
wordt, met aigemecne stemmen beslo
ten aan artikel 7 der verordening tot rege
ling van de jaarwedden der onderwijzers een
3de lid toe te voegen.
Het vaststellen van een verordening om
trent nachtarbeid in het bakkersbedrijf
wordt uitgesteld tot een volgende vergade
ring De vergadering wordt veranderd in een
met gesloten deuren.
Na heropening doet de heer Verkloij een
vraag omtrent het woningvraagstuk, en
door den heer Moraal over de opheffing van
het Steuncomité. Nadat de Voorzitter hier
op heeft geantwoord, wordt de vergadering
gesloten.
De gewisselde toespraken bij het
overhandigen van hei
vredesverdrag.
Na de vergadering als voorzitter voor
geopend te hebben verklaard, sprak Olamen-
cean aldus:
„Het is noch het uur, noch do plaais
voor overbodige woorden. Gij hebt voor U
de geaccrediteerde vertegenwoordigers van
da kleine en,groote geallieerden en geasso
cieerde mogendheden, die ge,luiende meer
dan vier jaren onversaagd den oorlog hebben
voortgezet, die hun opgedrongen was. Het
uur on. de zware rekening te vereffenen is
aangebroken. Gij hebt ons den vrede ge
vraagd. Wf zpn geneigd U dien toe te staan.
Dit boekdeel, dut de algomeene secretaris
der conferentie U ter hand zal stellen, zal
U zeggen welke voorwaarden wij vastgesteld
hebben. Om dezen tekst te bestudeeren, sul
len 0 noodzakelijkerwijs de noodige facili
teiten gegeven worden, zonder te spreken
van de hoffelijkheids-procedures, die in
zwang zijn'bij alie beschaafden. Om U een
andere zjjde van mjjn gedachten te doen
kenr.en, moet ik hier noodzakelijkerwijze aan
toevoegen, dat deze tweede vrede van Ver
sailles, die het voorwerp van onze debatten
zal zjjn, te duur gekocht is door de nier
vertegenwoordigde volkeren, dan dat wij
niet eenstemmig besloten zjjn om door mid
delen, die in onze macht zjjn, de gewettigde
voldoeningen te verkrijgen, die ons ver
schuldigd zijn.
Ik zal nu de eer hebben aan de hseren
gevolmachtigden de wijze van discussie te
doen kennen, die aangenomen is. Indien daar
na iemand nog iets in liet midden te brengen
heeft zal hem natuurlijk het woord gegeven
worden.
Er zal geen mondelinge discussie plaats
hebben en de' opmerkingen zullen schrifte
lijk voorgedragen moeten worden. De Duit-
seho gevolmachtigden hebben een termijn
van twee weken om in het Fransoh en in
het Engelsch hun schriftelijke opmer
kingen in te brengen over het gsheol
van het verdrag, dat de volgende titels be
vat: (hier volgt dan de opsomming der titels,
waarna Oemenceau vervolgt:)
Vóói het verstrijken van den termijn van
14 dagen zullen de Duiteche gedelegeerden
schriftelijk opmerkingen kunnen maken en
vragen stellen. De opperste raad zal de
opmerkingen,gemaakt binnen den genoem
den termijn, onderzoeken en zal een schrif
telijk antwoord aan de Duitsche delegatie
zenden, waarbij aangegeven zal worden,
biireen welken termijn zij haar definitieve
antwoord op het gelieel zal moeten geven.
Ik voeg hieraan toe, dat het vanzelf spreekt,
dat wanneer de gedelegeerden van het Duit
sche rijk ons een schriftelijk antwoord geven
bijvoorbeeld in twee, drie: vier of vijf dagen,
wij niet het einde van den termijn van twee
weken zullen afwachten om onzerzijds te
antwoorden. Om tijd te winnen zal de dis
cussie, op de wijze, die ik aangegeven heb,
zoo spoedig mogelijk beginnen. Indien iemand
iets op te merken heeft, dan zijn wrj, nadat
de vertaling van mijn woorden plaats ge
had zal hebben, te zijner beschikking.
De rede van Brockdorff Rantzau.'
Graaf Brockdorff Rantzan: Ik vraag het
woord.
D-* voorzitter: Het woord is aan den heer,
Brockdorff Rantzau.
Giaaf Brockdorff Rantzau: Mijne heeren.
Wij zjjn diep doordrongen van het gewicht
der plechtige taak, die ons hier met U beeft
bijeengebracht en die ten doel heeft, de
wereld zoo spoedig mogelijk een dmurzamjn
vrede te hergeven. Wrj maken ons geen il
lusies over den omvang van onze nederlaag
of over de mate van onze machteloosheid;
wij weten, dat de macht der Duitsohe legers
gebroken is. Wij kennen de hevigheid vau
den baat, dien men hier tegen ons koestert
er wij hebben zooeven het hartstochtelijke
requisitoir tegen ons gehoord van de over
winnaars, die ons als overwonnenen willen
laten betalen en ons alsschuldigen willen
straffen
Men eischt van ons, dat wij erkennen
alleen verantwoordelijk te zqn voor den 'Oor
log. Een dergelijke erkenning zou in mijn
mond een leugen zijn. Het is verre van ons
Duitschland to willen vrijpleiten van alle
verantwoordelijkheid voor het uitbrekeu ran
dezen wereldoorlog. De houdin van d? vror-
ge:e Duitsche regeeringen bij de Haagsohe
vredesconferenties en hun doen en laten
tijdens de twaalf tragische dagen in Juli
1914 kan heel wel tot de ramp hebben bij
gedragen Maar wij betwisten stellig, dat
Dnitschland, welks volk overtuigd was dat
het een verdedigingsoorlog gold, alleen den
last der verantwoordelijkheid heeft te dragen.
Niemand onzer zal willen beweren, dat
de ontketening van de ramp eerst dagteekent
van het noodlottige oogenbük, toen de erf
genaam van den Oostenrijksch-Hongaarsohen
troon onder de schoten van een moordenaar
viel. Tijdens de laatste halve eeuw heeft
het imperialisme van alle Europeesche si-a
ten den internationalen toestand bestendig
vergiftigd. Revanche-politiek tegen de ex
pansie-politiek en miskenning van het zelf
beschikkingsrecht der volken hebben bijge
dragen tot verergering van de ziekte van
Europa en hebben de crisis de wereld
oorlog Verhaast. De algemeens mobili
satie van Rusland ontnam den staatslieden
de mogelijkheid om de ziekte alsnog te
bezweren en legde de beslissing in handen
der militaire machten.
In alle vijandelijke landen heeft de open
bare meening weerklonken van de misdaden,
die Duitschland tjjdens den oorlog zou heb
ben begaan. Ook op dit punt zjjn wjj bereid
de onrechtvaardigheden, die wij hebben be
gaan, te erkennen. Wij zijn hier niet geko
men om de mannen, die den oorlog hebben
geteid, van verantwoordelijkheid vrjj te
pleiten of om de misdrijven, tegen het vol
kenrecht gepleegd, te ontkennen. Wij her
halen de verklaring, die bjj het begin van
den oor'og in den Duitschen Rijksdag is
afgelegd: Er is onrecht aan België gedaan
en wj; willen dat onrecht goedmaken.
Maar ook op het stuk van de wijze van
oorlogvoeren is Duitschland niet dj eenige
staal, die fouten iieeft begaan. Elk Euro-
peeseh volk is zich bewust van feiten en
personen, waaraan de besten onder hen
slechts met weerzin kunnen denken. Ik wil
verwijten niet met venvjjten beantwoorden,
maar als men van ons een zoenoffer vraagt,
laat men dan ook eens denken aan den
wapenstilstand. Wij hebben er zes weken op
moeten wachten en daarna heeft het maan
den geduurd voor de vredesvoorwaarden ge
reed waren. Zeker, de misdaden, tijdens den
coriog bedreven, mogen niet worden v t-
gce'rjld, maar zij werden tegaan in de uitte
van den strijd om de overwinning, in de
onrust over iiet nationale bestaan, in een
toestand van opwinding, die het geweten d'-r
volken had afgestompt. De honderdduizenden
non-combattanten, die sedert den llden No
vember zijn omgekomen ten gevolga, dér
blokkade, zijn daarentegen uit koele birêke-
niug gedood, nadat onze tegenstanders de
overwinning hadden behaald en gewaar
borgd.
Denk daaraan, wanneer gij spreekt van
verantwoordelijkheid en van boete. Enkel
een onpartijdig onderzoek, een neutrale com
missie, voor welke alle hoofdpersonen in hst
drama kunnen spreken en aan welke alle
archieven zullen geopend zijn, is in staat,
de mate van verantwoordelijkheid vast te
stellen, van allen, die aan den oorlog heb
ben deelgenomen. Wij hebben op een der
gelijk onderzoek aangedrongen en wij her
halen dien eisch. In deze conferentie, waar
wij ons alleen van aangezicht tot aangezicht
bevinden met het indrukwekkende aantal
van onze tegenstanders, zijn wij niet zonder
verdediging. Gij zelf hebt ons een bondge
noot toegevoegd: het recht, dat ons is ge
waarborgd door de overeenkomst met be
trekking tot de grondbeginselen van den
vrede De geallieerde en geassocieerde re
geeringen hebben gedurende den tijd. ver-
looper tussehen den 5den October en den
5den November 1918 afstand gedaan van
een „geweldvrede", op hun vaandel, de
„rechtsvrede" geschreven.
Dan 5den October 1918 heeft de Duit
sche regeering als g-rondsiag der onderhan
delingen de beginselen van don president der
y. SI1, voorgesteld. Den 5den November
heeft de secretaris van Staat Lansing haas
verklaard, dat de geallieerde en geassocieer
de regeeringer, het er over eens waren, dia
grondslagen te aanvaarden onder voorbe
houd van twee punten, die werden aanga*
De beginselen van president Wilson zija
dus voor de beide oorlogvoerende par tij-n
tot een verplichting geworden; voor u zoo
goed als voor ons, en ook voor onze vroe
gere bondgenooten. Die verschillende be
ginselen eischen van ons zware opofferin
gen uit nationaal en economisch oogpunt;
maar door die overeenkomst zijn de funda-
menteele en heiligs rechten van alle volken
behouden. Zij heeft vóór zich het geweten
der wereld, 't welk geen natie ter wereld
ongestraft zou kunnen schenden. Gjj zult
ons bereid vindon, op dien grondslag de voor-
loupige vredesvoorwaarden te onlerzoeken,.
die gij ons voorlegt, en dat met het vaste
voornemen, om, in samenwerking met tl,
to herstellen, al wat vernield is, en om hot
begane onrecht te herstellen in de eerste
plaats het onrecht, dat aan België is ge
schied en aan ds menschheij nieuws
doeleinden aan te wijzen van politieken en
socialen vooruitgang.
Mei het oog op de verbijsterende veelheid
van de vraagstukken, ter oplossing
ge3teid, en op het doei, dat wij
gezamenlijk nastreven, moeten wrj zoo spoe
dig mogelijk de hooflzaken laten bespreken
door commissies van speciale deskundigen,
op den grondslag van het ontwerp, dat gij
aan ons voorlegt Bovendien zal het een
van de voornaamste van onze taken zijn om
door insteliing van een internationale be
scherming van het leven en de vrijheid der.
arbeidende klassen de mensche!jj!;e krach
ten te herstellen, die bij' dó verschillende
volken, die aan den oorlog hebben deelge
nomen. waren te niet gedaan. Ik beschouw
als het meest nabijgelegen doei het herstel
van de gebieden van België en Noord-
Frankrijk, welke door ons waren bezet en
door den oorlog zijn verwoest Wrj' hebben
er ons plechtig toe verbonden, en wij zijn
besloten onze beloften uit te voeren in da
mate, dio tusschon ooi is overeengekomen.
Voor die taak hebben wij de medewerking
noodig van hen, die tot nu toe onze tegen
standers zijn geweest; wij kunnen dat werk
niet volbrengen zonder de technische eit
financieele hulp van de overwinnaars. Gij
kunt het niet veix.chten zonder ons. Hel
verarmde Eu-opa moet hupea, dat deze her
stellingswerken zul.en tot stand komen met
de grootst mogelijke doelmatigheid on de
m rist mogelijke kostetn Dit kan niet andera
geschieden dan door ziclp op een duidelijk»
en praktische wijze te verstaan over de te
volgen methoden- De slechtste van alle me
thodes zou zijn, dat werk te doen verrichten
door de Duitsche krijgsgevangenen. Zeker,
dio arbeidskrachten zouden goedkoop zijn,
maar zij zouden vrecselijk duur te staan ko
men aan de wereld, indien de haat en do
wanhoop zich meester maakten van het Duit
sche volk; wannier dat volk zijn gevangenen^
zoons, broeders en vaders, nog na het sluiten
van den voorloopigen vrede, zou zien afbeu
len aan een slaventaak.
Zonder een onmiddellijke oplossing van
dit, reeds te lang slepend gebleven vraagt
stuk, is het onmogelijk dat wij tot duurzamen
vrede komen.
De deskundigen moeten omd.rzoeken, htte
het Duitsche volk zich zal kunnen kwjjteo!
van zijn verplichtingen tot het geven van
de financieele vergoedingen, die het heeft
toegezegd, zonder dat het onder dien Tast
zal bezwijken.
Een instorting zou hen teleurstellen, die
recht hebben op een vergoeding van de
voordeden, waar zjj op kunnen rekenen «at
zou een onontwarbare verwarring in hoti
economische leven van Europa veroorzak n.
Overwinnaars en ovrwocnenin mo ten hun
•voorzorgsmaatregelen tegen d it dr.iginl ge
vaar en zijn .gevolgen nemen. Er is slechte
een middel om het te bezweren: erkenning]
zonder voorbehoud van de economische en'
sociale solidariteit onder de volken even-
ais een vereeniging van vrije naties.
Mtjneheeren, de verheven gedachte om;
door het instellen van den vólkinbunfl, uit
de alierverschrikke'ijksfcc krtast olR d?r h's-
torie den meest grootschen vooruitgang ini
do evolutie der menschbeid te doen voort
komen, is geformuleerd en zal verwezen-^
ljikt worden. Slechts wanneer de toegang
tot den volkenbond voor alie naties van
voeden wil open zal staan zal dat doel bereikt
ivorden en slechts dan zullen da dooden van
dezen oorlog niet om niet gevallen zrjn.
Dee Duitscher is in zon binnenste bereid zich'
to onderwerpen aan zijn zware lot, mits men
niet raakt aan de vredesgrondslagen waar
omtrent overeenstemming verkregen was.
Een vrede, die tegenover dc geheele wereld
niet gerechtvaardigd zou kunnen worden
in den naam van. het recht, zon steeds nieu
wen tegenstand tegen zichzelf uitlokken: Nie
mand zou brj machte zijn "hem met een ge
rust geweten te onderteekenen, want hij
zou onuitvoerbaar zjjn.
Niemand zou voor zjjn uhvoering dee
waarborg op.zich kunnen'n.-fPn, d.e in h:b
feit van de onderteekeniag gelegen moet zijn.
ft ij zuilen het dokument, dat ons ter lw.nd
gesteld is, onderzoeken met goeden wil en
in do hoop, dat het eind-resultaat van onze
bijeenkomst door ons allen geteekond zal
kunnen word cm.
De voorzitter: Zijn er geen andere op
merkingen meer?
Yon Brockdorff Rantzau; Wut mij betreft
niet.
De voorzitter: Niemand vraagt meer hot
woerd. De zitting is opgeheven.
3. S., te L. De brief behoeft niet- og
gezegeld papier. Adres: Zijne Excellentie den'
Minister van Justitie te 's-Gravenhage. Aao
hel hoofd vau den brief: Excellentie.
Abonné te L. Informeer zelf even bjf
de Centrale Keuken. Mien zal u grartg helgeua
