No. 18121.
LEIDSCH DAGBLAD Donderdag 27 Maari.
Tweede Btad Anno 1919.
TWEEDE KAMER.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
VRAGENBUBRIEK.
Vergadering van gisteren.
Commissie toot de Buitonlandsche Taken.
Bij den aanvang der veng-adering stelt de
hoor WIJNKOOP (0. P.) voor, om do com
missie voor do BuilonJan-dsaihe Zaken, im te
stellen ingevolge het uiouwe .reglement van
orde, te doen •benoemen niet door den Voor
zitter, doch door de Kamer zelf.
Dit voorstel wordt, met drie stem,men voor
verwerpen. (Vóór stemden de hoeren Wijn
koop, Duye en tot algemeen© vroolijkhoid
in do Kamer de Voorzitter.)
De VOORZITTER benoemt thans in deee
oommissie de hoeren De Savornin "Lobman
(C.-H.h Loeff (R.-K.), Nolens (R.-K.) Troel-
stra (S. D. A. P.), Rutgers (A.-R.), en Dres-
K&huys (V.-L.)
Regeling van Werkzaamheden.
De VOORZITTER deelt mede, dat hot in
zijn voornemen ligt om het ontwerp-Arbeids
wet (achteuren-dag), zoo dra het bij de Ka
mer is ingekomen, zoo spoedig mogelijk in
de af deelingen te doen onderzoeken.
Voorts wondt besloten cm de Indisohe be
gnoe ting te behandelen vóór het apoor- en
tiamweg-debat on d<» ontwenpen betreffende
toelating van jeugdige personen tot de straf
zittingen der reohteilijke ooileges, bestrij
ding van heling e. d., indien do Indische be
grooting tijdig is voorbereid.
Persoonlijk leiL
Do heer DE MONTE VERLOREN (A.-R.)
komt or tegen op, dat de heer Marëhant
heaft bewoe-rd, dat spreker bezwaren zou
hébbon tegen het vors trok ken van golden
voor Studiebeurzen en tuberculosebestrijding.
Hij leest uit de „Handelingen" voor wat hq
Sreeios gezegd lie ft, en vraagt den heer
[arohant, de gewraakte woorden terug te
namen.
De heer MAROHANT (V^D.) erkent, dat
hetgeen hij zeido voor verkeerden uitleg vat
baar is en biedt excuses aan, waarmee het
persoonlijk: feit wordt gesloten.
Boladtingont werpen.
De alge mee ne beschouw ingen over die be
tasting-ontwerpen en de motie-J. tetr Laan
Inzake de heffing ineens, worden voortgezet.
De motie van den heer J. ter Laan kiiilï:
„De Kamer, van oordeel, dat het gewcnscht
te de orisisschu'ld op korten termijn te del
gen, in -hoofdzaak door oen heffing van het
vermogen en de groote inkomens; noodigt
do Regeering uit voo re tellen aan d© Staten-
Gcnecn&al te doen om 1.ot een «nolle aflossing
van d© cririesohulden te geraken, en gaat
over tot de orde van den dag."
De MINISTER VAN FINANCIEN, do heer
DE VRIES, vervolgt zqn rede.
Indien men spr.'stoon in zqn rede van 11
December niet ernstig genoeg vond, was diH
slechts schqn. Hq is diep doordrongen van
Üen ernst der tqden.
Zqnoraijds heeft hq' eenige bezwaren te
gen de wijze, waarop hier bet debat soms
wordt gevoerd. De heer Oud maande tot
voorzichtigheid, omdat in de Eerste Kamer
de heer De Vos van Steenwqk zich voor
spr.'s plannen verklaarde.* Maar moet spr.
mi van inzicht veranderen, omdat iemand,
dien men conservatief noemt, instemmtrag
met hem betuigt? Hetzelfde geldt van de
heffing ineens, waarmede de „N. Rott. Grfc."
instemt, terwql „De Nieuwe Courant" er
ook w-ett fwat voor voelt; zoo ook de heer
Do Geer. Maar op die gronden iemand te
disqualificeeren, is wel gemakkelijk. Mag
wen ook niet op een meenmg terugkomen
en mag men niet zeggen: Ik heb mij ver
gist? (Gelach).
Of mag dat alleen een sociaal-democraat
'doen Spr. Is toegankelijk ook voor argu
menten van anderen. Hij zeide in ieder
geval bij de eindafrekening te willen spre
ken over een heffing ineens, maar een re-
gelingl heeft sper. niet toegezegd.
Nog komt spr. op tegen de bewering,
flat -hij-een verdediger van het kapitaal zou
Ajn-
Op een aanwijzing van den heer VAN
DEN TEMPEL geeft do MINISTER toe, dat
in de M. v. A. op Hoofdstuk I inderdaad
oen toezegging omtrent een regeling voor
en heffing ineens voorkomt. Spr. was dit
niet bekend en hq Z3l de saak onder
toeken.
De MINISTER komt dan tot do heffing
Ineens. De oorspronkelijke bedoeling was
eeq. scnoone lei te maken en daarvoor moet
men althans uitgaan van de mogelijkheid
ran IV2 milliard; het kan wel 2 milliard
rijn. Niemand kan het zeggen. De kosten
tófjgiaa no|g steeds onrustbarend. Voor de
gedemobiliseorden zijn nog groote sommen
noodig; de uitgaven van het steuncomité
al moeten die zoo gauw mogelijjc verdwij
nen, stijgen nog steeds. -Voor werkloos-
li oidbesfcrijding wordt maandelijks 2 millioen
Uitgegeven. De arbeidsschuwheid neemt toe.
Ook het steuncomité ervaart dit en het over
weegt dagelijks op welke wijze te kunnen
liquideeren; men kan niet zonder meer de
ïritkeering stopzetten. Plannen voor liet
scheppen van werkgelegenheid zqn in behan
deling. Aandrang bq „Oorlog*' tot bespoe
diging der demobilisatie is niet noodig, maar
fls buitenlandsche toestanden en die in ons
land manen tot voorzichtigheid. Het kabi-
het overweegt nauwkeurig, hoever gegaan
kan worden.
Er zullen nog wel een paar jaar verloopen,
Voordat aan d3 crisisschuld een einde komt
Over de toeslagen op de levensmiddelen zal
Do Kamfer binnenkort kunnen beslissen. Er
ïroet na heb eerste kwartaal een einde pan
konuen. Bq oen heffing ineens zullen de in
komens niet meer in aanmerking kunnen
komen, aangenomen, dat de grens der di-
tecte belastingen bereikt is. l>e naamlooze
vennootschappen evenmin; panders-zou ?uen
3io dubbel belasten. Spr. becijfert, dat men
Voor liquidatie van de crisdsschvld met 4
kÖt van hot nationaal vermogen er niet
komt. Daarmede jnoet men beginnen, jnaar
3an Stqgen tot 60 pCt.
Er is geen eenstemmigheid in hetgeen men
fen aanzien van een heffing ineens verlangt,
kloeilqk valt daaruit een conclusie te trek
en, welke ,tot .practisch resultaat leidt.
Voor spr. wordt do kwestie beheerscht
®°ar de doelmatigheid.
Het effect ,van een heffing ineens is ver
andering van .onze belastingen naarmate er
var het kapitaal wordt afgenomen.
Een ander gevolg zal zqn vermandaring van
de levenswijze en daardoor vermindering der
personeele belasting, accijnzen en weeldebe-
-tóstingen. Verder verwacht spr. oen daling
var grondprijzen, van effecten en van den
rentevoet Velen zullen mioeten gaan realisee-
ren ©n daardoor komt _j een overvloedig
aanbod van onroerend goed en effecten. Som
mige bedrqven zouden eenvoudig onraogedjk
worden.
De stijging van hot vermogen kan men ook
niet toeschrijven aan een werkelijk rijker
worden van ons volk. De heer Treub wees
daarop reeds. Men heeft hierbij te doen met
do verscherpte bepalingen der wet Door
allerlei tegenwerkende factoren is het ver
mogen niet toegenomen; de annuleering der
Russische schuild, do daling van de suiker-
waarden en de verminderde koopkracht van
het geld.
Wj; zijn volstrekt niot op weg om zoo
verbazend veel rjjker te worden, al3 som
migen denken. Velen, die groote winoben
maakten, staan thans waarschijnlijk voor
groote verliezen; de manufacturiers klagen
reeds. De "Belas tingspecialifeiten verwachten
ever 1919 geen oorlogswinst, maar vorlies.
Spr is daarom van plan mot ingang van 1
Januari 1919 de oorlogswinstbelasting niet
moor te heffen. Daarvoor komt een wets
ontwerp.
Dc MINISTER verklaart zich tegen de
motie-Ter Laan; het eenige voorstel, waar
mede men te maken heeft. De regeirng,
weike de heer J. ter Laan verlangt, is bo
vendien onrechtvaardig door de beta-ing over
3 jaren te doen geschieden. Wii men de
heffing zelf over een aantal jaren verdee-
len, evenals bq de verdeügingsoelast'ng, dan
komt men tot hot stelsel der Regeering. Spr.
is hot eens mot het tweede deel der motie,
de uitnoodiging tot een snelle aflossing van
do orisisschuld, als de Regeering dan kan
uitmaken wat oen snelle aflossing is.
Van spr. is goen voorstel tot een heffing
ineens te verwachten, maar hq is bereid
ieder concreet voorstel ernstig te overwegen,
hx-tzij bq de eindafrekening, of wanneer men
in betere doen is. Maar thans heeft spr.
ernstig beswaar.
Voor de uitvoering van het sociaal pro
gram is de financieele dekking aamgewezou,
zoodat dit geen verband' houdt met de hef
fing ineens.
De belastingplannen, thans aan de orde,
hebben principieel geen bedenking ontmoet.
Waar de girona voor do directe belastin
gen ligt kan niemand procies aangeven,
doch daarom mag men niet beweren, dab
men or ook nu nog wel niot zal zijn, gelijk
de heer Marchant deed. Willen wij er eco
nomisch boven op komen, dan moet er elk
jaar een etuk kapitaal bijkomen; ook in
bot belang der arbeiders. Het is geen atnjd
tusschen kapitaal en arbeid. Beiden hebben
elkaar noodig. Van de inkomsten uit ver
mogen zullen volgens spr.'s voorstel 39 pCt.
geheven worden nominaalbij het amende
ment Oud 61 pOt. Spr. oritaseert dan nader
het amendement-Oud tot verhooging van
het tarief.
Nogmaals betoogt spr., dat men met de
di-reoto belastingen niet verder kan gaan.
De monopolies kunnen thans alleen aan
de orde komen, wanneer men beoogt daar
door nieuwe bronnen van inkomsten ue> vor
krijgen. Do S. D. A. P. heeft de fiscale mo
nopolies aan de orde gesteld, om daaruit
inkomsten te halen. In de Vereeni-gmg voor
de Staathuishoudkunde en Statistiek heb
ben de heeren Wibaut en Vliegen aange
stuurd op indirecte belastingen en mono
polies, en uit hetgeen de heer Wibaut zeide
blijkt, dat deze ook bepaalde levensmidde
len wilde belasten (de heer SCHAPER pro
testeert). Als men eenmaal monopolies
heeft en men geld moet hebben, zal de
noodzakelijkheid or toe leiden, om het met
het begrip ondernemerswinst niet zoo nauw
te nomen. Maar dan wil men eigenlijk het
zelfde als spr. met zijn indirecte belastin
gen.
Bij pocdalifsearing der bedrijven konden
do verwachte winsten wel eens wegblijven
Ook in spr.'e program komen thee en
koffie achteraan en de thee nog weer later
dan de koffie. Zijn de Andere inkomsten
vcdcloendo, dan zal spr. theo en koffie niot
belasten. Maken de omstandigheden dit
wel noodig, dan kan men mot beleid zien
hoe ver te gaan.
Evenals db school on de vakvereeniging
doet spr. voor den Staat een beroep op
het penninkske van don kleinen man, na
eerst van do rij kon gevraagd te hebben, tot
de uiterste grens.
Vervolgeus wijst spr. er nog op, dat de
heer Van den Tempel oen citaat van minis
ter Aolbcrso uit hot verband gehaald heeft
als zou deze zich in heb „Kath. Soc. Week
blad" tegen verbruiksbelastingen" hebben
verklaard. Spr. stelt daartegenover dc
juiste lering.
Onze dirooto bol as ting en houden zeer
sterk rekening met de draagkracht, al zegt
spr. niet, dat men niet nog verder kau
gaan. Een vergolijking met Frankrijk gaat
niet op daar heeft men do indirecte belas-
tin gon, welko geen rekening houden met do
draagkracht, zeer hoog opgevoerd. Spr. zal
overwogen de ongohuwden zwaarder te be
lasten dan de gehuwden. Maar, reeds ko
men er vele brieven, met het verzoek te
bodenken, dat vele ongehuwdon de zorg
voor arme bloedverwanten hebben.
Opoenten. zegt spr. verder, moeten niet
over een langen termijn gehevon worden
moet dit toch geschieden, dan is het beter
zo in do hoofdtom te verwerken. De opoen
ten o«p den suikeraccijns werden in het lee-
ningsfonds gelaten juist met het oog óp de
mogelijkheid van afschaffing. Veel princi
pieel bezwaar om ze te laten vervallen heeft
spr. niet.
.Tusschen een nalatenschapsbolasfcirig en
successierechten riet spr. geen principieel
onderscheidtze zijn kapitaalsbelasting en
kunnen daarom strekken tot dekking van
schuld. Hetzelfde geldt voor een even*
tueelen aanwas op de vermogensbelasting.
Eindigend, zegt spr., dat heb kabinet er
van overtuigd is, dat er in snol tempo moet
gewerkt worden maar ook, dat de binnen-
land-aohr' ord^ n»ot gehandhaafd worcten.
Ten slotte komt spr. terug op het citaat
van cfcen heer Van den Tempel, waaruit zou
blijken, dat spr. oen toezegging inzake een
heffing ineens had gedaan. De bedoelde
passus in de M. v. A. op Hoofdstuk I be
treft niet de heffing ineens, maar do hef
fing op den aanwas van vermogens en inko
mens, dat blijkt uit den voorafgaanden zin,
welke de heer Van den Tompol in rijn aan
haling echter weg liot (rumoer). Hij liet
het citaat ook afdrukken als was het een
doorloopend citaat on betreffende do hef
fing ineens.
De VOORZITTER wenseht, Lidien
eonigözins mogelijk, heden de algemeen© be
schouwingen te d'oen eindigen.
Spr. stelt voor don spreektijd op 15 minu
ten te stollen.
Do heer VAN DEN TEMPEL (8. D A.
P.) heeft bezwaar, ook de heer WIJNKOOP
(Communistische Partij).
De VOORZITTER stelt dan voor 20 mi
nuten voor repliek te geven.
Het voorstel wordt-mot 65 tegen 4 stem
men aangenomen.
Do heer VAN DEN TEMPEL repliceert
en motiveert de aanhaling, door den Minis
ter georitiseerd. Hij orkent ten deze een
fout te hebben begaan, door verschillende
uitlatingen in onderling verband met- el
kaar te brengen. Spr. komt er echter tegen
op, dat de indruk gevestigd wordt alsof
hier van kwade trouw sprake zou rijn
Daarna replieceren de heeren OUD (V.
D.) en de heer VAN DE LAAR (Chr. Soo.
Partij).
Vervolgens repliceeren npg de heeren
J. TER LAAN. DE MONTE VER LOREN,
DE WYOTTFRSLOOTH DE GEER en
WIJNKOOP.
Do MINISTER antwoordt nog kort
Do vergadering wordt verdaagd tot Vrij
dag a.s. één uur.
Gas on eloctricitoit. De Rykskolcndie-
trihuti© -heeft met ingang van 1 April a.s.
al haar circulaires inzak© de gasrantscenee-
(rinjg ©n inzake do olóctricitcitsnantsoenee-
ring voor particulieren (verlichting, koken
on bij koken), vervallen verklaard.
Voor het komend tijdvak zal geen alge
meen© gas- en ©iectriciteiterantsoenceriag
worden vastgesteld. Aan olke gasfabriek zal
worden medegedeeld, welke hoeveelheid ko-
■lon als maximum kan worden verwerkt, ge
durende d© periode van 1 April 1919 tot 3'J
Sopteanibor 1919; aan de centrales zal maaj-
dolijks opgave werden verstrekt van de te
verwerken hoeveelheid.
Elke gemeente heeft te zorgen, dat de«
hoeveelheid niet wordt overschreden, doch
is overigens vrij in het nemen van diie maat
regelen, welke naar haar rnoening noodig
mochten zijn voor een billijke vcrdeelicig
van de beschikbare hoeveelheid gas en oloc-
feriachen stroom.
Veor de bepaling van het maximum kolen-
vehbruïk der gasfabrieken zal worden aan
gehouden het rantsoen, zoo als dit voor elke
gasfabriek por 1 November jL is vastgesteb;.
na aftrc/k van het gas, toegekend voor ver
warming, met di«n verstande, dat do bruin
kolen werden vervangen door zwarte koleu.
Aangezien dit op ziohzelv© reeds een verrui
ming van het rant9cen beteekent, kan met
uitbreiding van het bedrijf aecLert 1 Novem
ber goon Tékening worden gehouden. Gas
fabrieken, welke voor eon gedeelte bruin
kolen willen blijven verwerken, kunnen toe
wijzing daarvoor aanvragen; voor zoover aan
dvlro aanvragen kan worden voldaan, worden
de bruinkolen verstrekt boven het vastge-
r-lolde kolen rantsoen.
De Rijknkolendistri!butie behoudt zich voor,
hotzij het voor elke fabriek of centrale vast
gestelde rantsoen te voTmindoren cn het ver
werken van eon zeker percentage bruinkolen
wederom verplichtend te atollen, of een be-
p8ald minimumrantsoen wodoTom voor te
schrijven, indien de toestand van de kolem-
vooraiening dit naar haar oordeel te ©eniger
tijd noodzakelijk mcoht maken.
Servië en Nederland. Nu de vrede in het
verschiet is, trekt vooral Servië zeer de
aandacht. H-eit laat rich aanzien, dat zijn
zielental van ongeveer vijf millioen tot
circa twaalf millioen vermeerderd cn zijn
oppervlakte tot ongeveer zeven maal het
oppervlak van Nederland zal worden ver
groot.
Leest men artikelen daaromtrent in de
buitenlandsche bladen, zooals kort geleden
nog in de „Daily Telegraph" cn „Lo
Temps", dan blijkt hieruit, dat niooio ha
vens Servië toegankelijk zullen maken voor
den overzeoschen handel, terwijl het land
zelf allo voorwaarden biedt voor groerten
bloei in de toekomst.
In Servische kringen hier te lande hoopt
men dan ook, dat do Servische 'handel zijn
rolatien ook in Nederland zal weten te vin
den. Dat Servië overigens de hulp in den
oorlog van Nederland beeft wofcen te waar-
deoron, blijkt hieruit, dat het thans voor
civiol-medischen dienst in Zuid-Servië Ne-
derlandsche doctoren, zusters en broeders
heefü geëngageerd door tosscbenkomst van
dr. K. Koppeschaar, te Wassenaar, Ned.
adviseur van do Servische legatie te 's-Gra-
venhage.
Naar wij vernemen vertrekt Binnenkort
per boot van Rotterdam via Duinkerken de
eorsto groep, waartoe bohooren do artsen
Yan^omel, Lieneman, Der Kinderen, Co-
hen, Van Mameron en Den Hartoghver-
dor vertrekken alle verpleegsters, die ook
tijdens do oorlogsjaren daar hebben ge
werkt, n.1. do dames Koning, Weeterhof,
Kat, Vermaas, Van de Zwan, Hoogeveon,
Doornbos en Demenint, alsmede een twee
tal broeders, de heeren Das en Van Galon.
Van Parijs uit vertrekken roet hetzelfde
doel do artsen mevrouw Kors en de heeren
Sommer en Rerbh, benevens zuster Van der
Kamp, allen van de Nederlandsche ambu-
lanoe aldaar.
Het getuigt inderdaad van buitengewone
waardeering, dat het werk van onze medi
sche pioniers in don Balkan de uitzending
van Nederlandsche artsen on verplegend
personeel in Servisehe-n staatsdienst een ge
volge beefit.
De eerste lading grondanten voor do
Delftsoin* oliefabiiek. Omtrent de ;oaa-
komst vau de eerste lading grondnoten, voor
de oliefabriek, lezen wjj 0. m, in „De Fa
brieksbode":
Dinsdagmiddag 18 Maart zqn te Rotterdam
voor do olie fabriek weder grondnoten uit
Wesc-Airika aangekomen. - Het stoomschip
„Mérope" der Kon. Ned. Stooinboot-Mq.,
bracht deze eerste lading behouden den
Nieuwen Waterweg binnen.
Ltzo lading van circa 1.100.000 KG.
is de eerste der ladingen, welke thans
reeds onderweg zqn en binnen enkele da
gen hier worden verwacht. Sedert 24 Nov.
1917, toen het s-s. „Euterpe" was binnen-
geiocpen, is geen boei met grondnoten voor
de oliefabnek de haven van Rotterdam moer
binnengekomen. De laatsie door de olis-
fabriek gecharterde stoomboot was d- .At
las", welke begin Januari 1918 van de
Airikaansche kust vertrok, doch reeds 11
Januari d a. v. bq Las Palmas getorpe
deerd werd, waarbq schip en lading van
circa 1000 ton grondnoten geheel verloren
zqn gegaan.
De Qjiectie heeft gemeend, dit feit niet
onopgemerkt te mogen laten voorbqgaan.
Do eerste grondnoten werden met de beide
lichters der ohefabriek Vrijdagochtend met
oen extra-sleepboot van Rotterdam vervoerd.
Do lichters, voor deze gelegenheid bevlagd,
werden door de „Harmoniekapel" bq hat
binnenkomen, in de gemeente aan hst Zuid-
eind tv met muziek opgewacht. De kapel
begaf zich aan boord van de sleepboot en
mee muziek voorop werden de lichters door
relft gesleept, naar de haven van do olie-
fabrieken
Het geheelo personeel was ia de gelegen
heid gesteld, door het een halfuur vroeger
stoppen der fabriek, getuige te zqn van
deze aankomst der eerste grondnoten.
Te halftwaalf liep de sleepboot met de
beide feestelqk versierde lichters onder het
spelen der muziek de haven binnen.
De heeren Keereweer en Stridiron over
handigden de cclieepöpapieren aan de direc
tie op een zilveren blaadje met inscriptie.
Hierbq sprak de heer Keereweer een
hartelqk woord tot de directie, waarop ,dr.
J. li. Tutein Nolthenius en de heer A. (X
Waller het woord voerden. Laatsgenoemde
deelde mee, dat de directie naar aanleiding
van de aankomst dezer eerste lading aan
allen, tot on met den rang van eerstc-be-
ambte, die deze week aan de oliefabriek
werkzaam zqn geweest, de helft van het
deze week verdiende loon extra zou uit-
keeren.
Gestrafte ijdelhoid.
Een luitenant van de chasseurs, gehuwd
miet een actrice van de „Comédie Franqaise",
had in de rubriek der mondanreilen van
eenige deftige kranten te Parqs laten aan
kondigen, dat hij tot ridder van het legioen
van c-er benoemd was. Het was een onveor-
rientigó qdeihe'.d, want het was niet waar.
Ite luitenant heeft maar heel kort plezier
gahad van zijn jokken. Zqn mededeehog in
dc? bladen had blqkbaar de aandacht getrok
ken van iemand van de administratie van het
legioen van eer. De politie was er op uit
gezonden om te zien of de luitenant ook
zoover ging do decoratie, waar hij geen
recht op had, in het openbaar te dragen.
Toen hij nu een paar dagen geleden zijn
huis uitkwam met het legioen van eer inder
daad op zqn trotsche borst, werd hq, m
puaats van, zocais hq verwacht had, roet
eerbied aangekeken te worden, eenvoudig
opgepakt, en ha een kort verhoor door een
commissaris van politie, achter slot en gren
del gezet en den volgenden morgen stond zijn
raam weer in de krant, echter niet onder
d4. rubriek „Mondanités", tusschen allerlei
berichten met chique namen, maar onder
dè „Gemengde Berichten" tusschen allerlei
boevenstreken.
Door tusscbenkoriBi van een advocaat is
hq id-n volgenden dag weer op vrije voeten
gesteld; hq zal vervolgd worden wegms het
ongeoorloofd dragon van ridderorden, Maar
waarschijnlijk zal do militaire rechter den
ndc-ler. luitenant en vooral zijn vrouw, die
een lieve tooneelspselster van den voomaani
sten Franse hen schouwburg is, al voldoende
gcötraft vinden door de groote ruchtbaarheid
vnn dit gevalletje.
In oen Borlijiisch doodenhuis.
De langdurige straatgevechten te Berlijn
hobber. een groot aantal dooden opgeleverd.
Nu loopeu vele measchen door de Hantio-
versche strasse, waar een lqkenhuis staati,
vele angstigen en bedroefden, die naar ver
miste betrekkingen zoeken, vele nieuwsgie
rigen, die liet „batig saldow wenschen te
zien van de behaalde overwinningen dd1
Noske-tioepen.
Voer het lijkenhuis circuleert thans een
file als bq de gratis-voorstelling in den
Circus van Busch, sohrqft men aan da
„Tel.' Arbeiders en burgers, vrouwen uit
het deftige Westen en vrouwen uit het
nood- en hongerlqdende Oosten van Ber
lin, staan zij' aan zij' en schuifelen voetje-
voo -voetje voorbij don korstig-rooden muur,
die een bouwterrein van de straat cl-
schcëüt. Groepen menschen dringen te zaam
en besprekeq luidruchtig de dreigende daag-
sche kommernissen. Gruwelqk en tegelijk
trag -komisch hangt tegöm den muur een
vieri.an wit geschilderd bord, waarop met
groote letters staat: „Die Schauhalle ist- ge-
öffnet'
De lange rist gedaldige menschen solui-
relt zwqgend, als ter begrafenis, over het
fcreede pod, dat tJusschen een paar zielige
grasvelden van een tl urntje, toegang geeft
tot de „Schauhalle". De bezoekers worden
voort-geschoven langs de uitstalkasten. Ach
ter hooge, dikke spiegel vensters, liggen daar
de onbekende lqkea, slachtoffers ran onbe-
Konae soldaten, matroen, geestdrijvers, Spar
tacus-helden, schavuiten en losgelaten be
roepsmoordenaars. De dooden liggen daar
koel; er wordt kunstmatig een temperatuur
van 3 of 4 graden onder nul in die uitstal-
karo'ers onderhouden.
Zoodra een doode herkend wordt en na-
foeetaanden bewqzen kunnen dat zij recht op
j hem hebben, verdwqnt hq, om hem 'een
1 behoorlijke begrafenis te kunnen bezorgen.
Zoo werden op één dag reeds 40 lqkea
herkend van de 72 aanwezigen.
Eu lang niet alle dooden worden naadrt
de Hannoversche strasse gereden door de
mannen van. de brandweer in wagens vaa
het Roode Kruis. De meesten verdwijnen
in de geteisterde huizen der vuur-zóne, waar.
geweeklaag en gehuil is van vrouwen in
kinderen.
Hoe zonderling, dat zoovele jonge meis"
jes in de schuifel-rijen dor bezoekers drin
gen Welke lugubere aantrekkingskracht
noopt haar hier heen te trekken, Is hefl
nieuwsgierigheid alleen, wrange sensatie-lust
overprikkelde zenuw stemming?
Achter die groote schouwkamers liggen
weer andere vertrekken, die bestemd zqn
voer de dooien. Daar is een afzonderlijk©
ruimte voor dooden, die herkend werden en
een voor het onderzoek dat de justitie in
moet stellen. Dan is er een groat laborato
rium en een lokaliteit, waar de meestal
schamele overblijfselen bewaard worden
waarmede een mensch levend door de wereld
gaat. Een doodkistenmagazqn en een kleino
inrichting waar de bevriesmachino staat, be
vinden zich in het sousberrem.
Eon oordeel ivee ex-Ioizer Wilhelm.
In de Nieuwe^ Gids schrijft Looipcld Alc-
hin© over«cx-koizer Wilhelm:
D© keizer was con 'begaafd* aeteuff, (ld© met
vcol tak-nt -de voor zijn ambt uoodzakelyke
karakters wist uit to beelden, terwijl zijn
technische vaardigheid zich nitlo in het
sncilo wisselen van •klocdordracht. De Pary-
scho „Tcmps" heeft destijds van Wilhelm 3
geroutineerde wijze van kleeden ©en verma
kelijk relaas gedaan: In November 1902
bracht de keizer ©en officieel bezoek aan
Engeland. Toen het vorstelijk jacht, d© „Ho-
henzollorn", statiglijk de haven van Port-
Victoria bmnenstoemde, zagen autoritei
ten, die d«aa h00gen gast zoudvn ontvangen.
Wilhelm al3 Pruisisch cavallenie-of fic ïer
rondwandelen op de bruig van het schip. Hot
duurde eonijgen tijd alvorens het jacht' was
gemeend, doch toon dc afgevaardigden van
Koning Eduard het schip betraden om daar
aan een hmeh deel te nomen, vorwelikainde
d© Keizer hen in het tenue van Engel so h
admiraal. Eenige uren later had de landing
plaats en Wilhelm betrad ais koLonel van
het eerste Engelse he dr stondé r-rogimont den
Britschen bocfem, cm zioli .naar den gereei-
staanden trein te begeven, dde hom naar
8 and rig ham brengen zou. Hij wLaselde gedu-
ïendo de reis haastig van (uiterlijk en stapte
aan bet station Koning Edacard in rortf n.srote,
met hoogen hoed, tegemoet!
Er is iets argel-oos in dezen zia voor kleu
ren en d^ garderob© van Wilhelm II moet
dan ook con curiosum zijn geweest. Zijn
overdreven zucht tot vermomming strekte
zich trouwens nog verder uit: tijdens zij.a
reis in Palestina toefde hij onder de palmen'
in wijde gewaden of in een bunnoe! Boden
zijn reioon hem geen gelegenheid tot ©en
suggestiovc metamorioze dan vereoheen hij
als Byzantijn op de gemaskerde bals ten
hov© of als Fredemk de Groote. naar de schil
derij van zijn ouden vriend Menzel. Hij
biaoht met zijn geheel© hofhouding het dook
van Menzol, „Een concert aan het bof in
1750", in beeld, waarna deze schilder tot
,-Goheimrat" wend benoemd. Don 809ten
verjaardag van Menzel werd met een ver
kleedpartij op groote schaal gevierd: een at-
dceling grenadiers bracht in het uniform
van d© oudé Pruisische garde don jubilaris
de milita/ire eer, terwijl het hof zich ter ge
legenheid van den honderdjarigen geboorte
dag van Wilhelm I in de kleederdracht van
het tijdperk van diens regeeringsperio-Ie
stak. De acteur was Wilhelm II; hij liet
voor do Oost-Afrikaansehe kolomön munten
stempelen met „Guiielmue II, Im.porator'',
met den helm en den adelaar. Hij hield
lange, 'hoogdravende rode voeringen van een
öedfönkcT'jk© re thorite, die in een lijvig
bcekdco! zijn uitgegeven; hij preekte voor
zijn soldaten ca zeelieden tij"ien3 zijn reizen
en sprak bij elke gelegenheid, en hooi vaak
zijn mond voorbij.... De tekst van zijn reio
moest dan in do „Reichsanzeiiger" worden
herzien.
Ook over de kunst heeft de keizer menige
redovcorrng gehouden en zijn vorstokte doc
trinaire opvattingen vaak op ontstellen.ie
wijze bloot gelegd. Hij bewoog zich met de
zelfde misleid en do gem akkellj khoid op elk
kunstgebied' en had -ver elke uiring een de
finitief ©oidecl. Zelf was hij schilder van
vele kwalijk te waar dee ren kunstwerkjes,
waarvan liij er in 1886 ecnn'ige in 4q Salon to
Berlijn heeft tentc onigtstcld. Er was een
vlootgericht onder, d<at .^eer de aandtaoht
trók" en oen „stellig talent bij don vorste-
lijken verraardliger verried". Dit „verrie.l'*
meest ongetwijfeld: bednidoa, diat het talent
niet aanstonds op to merken viel. Soms be
val hij schilders zij-u portret te vervaardigen
en hij zond in den jongs tem oorlóg een soort
van 'bataljon ..Seblachtroahler" uit om de
wapens recessen zijner legers op hot doek to
vereeuwigen. Hij was. tovon3 eomporuiat, be
moeide iich met het tooncel en ontwierp dé»
cops \\sor 3tukken van L'Arronge <\n Wilden
bruoh, doch hij zag in de tooneelkunst aller
eerst een machtig prapsjgandamiddel en een
opvoedende factor, om daarna paa de schoon
heid zelve te bezien. Met hart en ziel gaf hij
zich over aan do verscheiden iwhinigon der
kunst; raaar het was niet om dc kunst zalf,
doch om nationalistische oogmerken te ver
wezenlijken.
Een abonné. Over de betrouwbaarheid
der -loton van de Handeldrijvende Midden^
staoid-svrrecniiginjg te Voorbumg kunnen wij
niet ooraocden. U zult daaro-ver och tor ter
pilaars© wel inlichtingen kunnen krij.goi.
dunkt ons. In zoo'n klem pDnrij© kont men'
olkajar wel.
J. .T. de J.. te L Duarv>or moet u ver
gunning hébben van B. en W. Do vongiun
ninjg zal u zekcrr verleend werden.
P. A. de J. Jr., to L. Dat is do zig. cric-
luis. die vooral welig tiert in de bökloeding
der stoelen in vochtige kamers. U kunt ze
verdelgen door de stoelen eenige dagen in da
zon te zetten. Togen de zonnehitte kunnen
deza diertjes niet. Verder de kamer droog
en warm houden. Een in dezen tijd moeilijk
op te volgen raad, dit erkennen wij.
Leerling Ambachtsschoolte L. Wij
kunnen u niet zoo goed Taden'alai de direc
teur uwer schoolvraag hem dus om raad.
Wij (gelooveiL, dat u op de Amlbacht^ohooi ett
^jMaithesis'1 wol iktlnnr ikvnt kometu
