LEIDSCH m DAGBLAD. Zaterdag 8 Februari 1919. 0lficiee!e Kennisgevingen. STADSNIEUWS. PRIJS DER ADV KttTENTlENs gg °Cta. per ixigoU Dos Zaterdags 40 (Jts. ipOT regel. Kleine advertentiëu Woensdag '<lb Cts., Zaterdag 1.—bij een maSunuiü 1 aantal woorden van 30. Incasso volgöhs post» jceht. Voor eventueel© opzending van brieven 130 Cts, porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cta« Bureau Noordeindsplein. Telefoonnummers voor Directie en Administratie 175, Redactie 1507. k-RIJS DEZER COURANT: iVoop Leiden j>. 3 urn-el. £2J0, p. week 10.16 Bulten Leiden, waar agenten go» vestig d zijn, per week u u u a 0.18 Franco per post n u u 2.50 f Nummer 18081.^ Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen EERSTE BLAD. MELKKAARTEN. De Burgemeester der gemeente Leiden brengt ter algemeene kennis, dat' voor Maandag 10 Februari is geldig verklaard: BON No. 2 voor 1/10 liter volle melk. Voor Dinsdag 11 Februari zal geen bon voor melk worden geldig verklaard en moet 'ollem melk worden verkocht op ziekenbons. N C DE GIJSET.A art, Burgemeester. Leiden, 8 Februari 1919. GELDIGIIEID BON 3 DER BOTER- EN VETKAARTEN. Do Burgemeester der gemeente Leiden brengt ter algemeene kennis, dat BON 3 der Boter- en Vofckaarten geldig is vanaf Maandag 10 Februari 1919 tot en met Dins dag 18 Februari 1919. N C DE GIJSELA AR, Leiden, S Februari 1919. GELDIGE VISCIIKAARTEN. Do Directeur van het Distributiebedrijf voor Ylecsch en Viscli brengt ter kennis van belanghebbenden, dab -Maandag e.k. geltïg is voor visch Serio B. 100—1000 en &erie C. 1—81$. Leiden, 8 Februari 1019. THEEDISTRIBUTIE. Do Burgemeester dfor Gemeente Leiden brengt ter algemeene kennis, dat de_Minis ter van Landbouw, Nijverheid en Handel, Gezien artikel 8 dter Distributieweb 1910 en do beschikking ran 6 Januari 1919, Af- deeling Crisiszaken, no. 36039, Bureau A. Z. Heeft goedgevonden to bepalen 1. 4e cïatum van Hervatting der theedis- tributio, aanvankelijk vastgesteld op Zater dag 8 Februari a.s. nader ia bepaald op Woensdag 5 Februari 1919. 2. met ingang van 17 Februari 1919 wor den ingetrokken alle distributievoorschrif- ten, regelende de aflevering en den prijs van thee, behoudens ten aanzien van de taillisten voor zoover zij liet lichaam eener thee- en koffiekaa-rt hebben gewaarmerkt voor ontvangst van bon 52 en een vorbrui- ,ker zich mót den correspondeerenden bon no. 51 bij den detaillist vervoegt, zullende derhalve do detaillist, ook nadat overigens allo beperkende bepalingen zijn vervallen, 'Verplicht zijn en blijven op ieder en bon 61 als vorenbedoeld, welke hem tob dat doel door eener verbruiker wordt aange boden, 0.1 K.G. af te leveren tegen befa lling van f 0.29. 3. db detaillisten zullen de in ontvangst genomen bons no. 51 onverwijld vernieti gen, zullende daarvan geen opzending via den tusschenhandelaar naar het T. K. D. behoeven te geschieden. N. G. DE GI.TSELAAR, Burgemeester. v liesden, 3 Februari 1919. VLEK-T YPHUS. Burgemeester en Wethouders van Lelden brengen !er algemeene kennis, dat in verschil lende gemeenten van ons land gevallen voorko men van VLEK-TYPHUS, EEN GEVAAR LIJKE, BESMETTELIJKE ZIEKTE. De besmetting vindt haar oorzaak in en wordt bevorderd door ONREINHEID, yooral wat be treft het lichaam. De smetstof toch wordt overgebracht door lui zen, vooral door do z.g. lijf- of kleederluis. DE AANWEZIGHEID VAN DIT ONGEDIERTE IS DUS* HOOGST GEVAARLIJK. De lijf- of kleederluis leeft op de huid en legt haar eieren vooral in de naden der kleedersn. Daarom wordt ernstig aangeraden zorg te dragen voor reinheid van het lichaam en voor het reinhouden der woningen. Het uitstoomen of uitkoken van kledingstukken, die daarvoor vat baar zijn en het eenige weken buiten gebruik stellen van oude klecdingstukken wordt ten zeerste aanbevolen. EEN IEDER, DIE DE BESMETTING MET VLEK-TYPHUS WIL VOORKOMEN, WENDE DEZE MIDDELEN AAN. N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester. VAN STRIJEN, Secretaris, Leiden, 8 Februari 1919. I "VRIJGEVEN VAN LUPINEN. De Burgomeosfcer dór Gemeente "Leiden brengt ter kennis van belanghebbenden, c!at de Minister van. Landbouw, Nijverheid en Handel, Gelet oii artikel 4 on 8 der Distributie- wot 1916 met wijziging van zijn beschikking van 9 December j.l. no. 83010/46, Rijksbu reau voor do Distributie van Graan en Meel Staatscourant no. 2S7. HEEFT GOEDGEVONDEN: Lupinen af to voeren van cle lijst der pro ducten, wclko ingevolge zijn in den aanhef dezes genoemde beschikking door de Bur gemeester:; in bezit genomen moeten wor den, voor zooverro zij niet vrijwillig aan do Eegccrings-Gomrnissarissen,^ belast met- do Rijksgraaninzameling of hun gemachtig den of eenigo andore door den Minister voornoemd aan te wijzen autoriteit, zijn af geleverd. II. In to trokken do in bovenvermelde bescïiikking voor lupinen genoemde prijzen. III. In to trekken zijn beschikking van 22 Augustus 191S no. 39107/46 Rijksbureau voor de Distributie van Graan en Meel Staats courant no. 196 houdende een vervoer verbod van lupinen. N.-G. DE GIJSELAAR, Burgcmcostor. Leiden, 8 Februari 1919. VERWERKEN VAN GRONDSTOFFEN VOOR CHOCO LA DEPRODU CTEN De Burgemeester der gemeente Leaden brengt ter kennis van belanghebbenden, dat do Minister van Handel, Nijverheid cn Handel. HEEFT GOEDGEVONDEN: In te trekken de beschikking van ,rijn ambtsvoorganger van 23 Augustus (1918, a.fd. .Crisiszaken, Bureau A. Z. No. $450), betreffende Cacauboonen, Cacao massa, Chocolademassa, en andere half fabrikaten, gelijk deze gewijzigd werd bij beschikking van 20 November 1918, aid. 590^3Za^eai' ^ureau "Volksvoeding, No. 2. ïn te trekken de beschikking van zijn ambtsvoorganger van 24 Juli 1918, afd. »-nsiszakcn, Bureau A. Z. No. 30067, be te,, verwerking vim grondstoffer or chocoladeproducten. r j Jp« DE GIJSELAAR,. Burgem, Leiden, 8 februari 19J9. JACHT. Do Commissaris d'er Koningin in do pio- vincio Zuid Holland, Gezien het besluit van Gedeputeerde Sta ten d.d. 28 Januari 1919, no. 105 Gelet op art. 11 dor Wet van 13 Juni 1857 (Staatsblad no. 87); Brengt ter kennis van belanghebbenden, dat bij voormeld besluit door Geweputeerdo Staten is bepaald lo. dat heb schieten, alsmede het vangen van eenden en duikers, vallend© onder art. 15f en h dier Wet van 13 Juni 1857 (Staats blad no. 87), wordt gesloten op VRIJDAG £8 FEBRUARI aanstaande 2o. dat die uitoefening der jacht op water wild, voor zoover dio niet begrepen is on- d'er de voorafgaands bepaling, wordt ge sloten op ZATERDAG 15 MAART aan- j staande 3o. dat do uitoefening van het weisQpl van kwarbelen met steekgaren of vliegnet (art. 15, la e der bovengenoemde wet) is toegelaten van 23 APRIL aanstaande tot on mob 28 JUNI daaraanvolgende, doch dat- het vliegnet in geen geval tot heb tirassee- ren van kwartelen mag worden gebruikt 4o>. dat- do kooilieden hun kooieenden in dit. jaar moeten opsluiten of opbokken van 1 JULI TOT DE OPENING DER JACHT OP WATERWILD. Deze kennisgeving zal, in plano gedrukt, worden afgekondigd en aangeplakt waar zulks to doen gebruikelijk is, alsmede in liet Provinciaal Blad en in cfo Nederland» scho Staatscourant, worden geplaatst. 's-Gravonhago, 31 Januari 1919. De Commissaris der Koningin voornoemd, SWEERTS. DE llRANDSTOFFENVOORZÏENING. Do Brajidstoffen-Comniissic van het dis trict Leiden, brengt, ten einde misleidende onjuiste boniohtem tegen te gaan het vol gende onder de aandacht van het publiek. Rantsoeneering is ingesteld omdat de voorraad beperkt ia on opdat niet de een ba- vooTreeht zou worden boven den andere. Ieder meet zich zien te irodd'ca met dó hem toegewezen k-ceveelheid. Wie Ln een paar dagen het broodrantsoen voor tien dagen ver- bruiikt, kan geen brood meer krijgen voor de iatero dagen. Wie niet h.cal zuinig stookt, ïoopfc kans in do kou to m-oeten zitten. Zoo is het met elke tantsooneering. Voor geheel het Rftk Ls een rantsoen brandstoffen vastgesteld' van 11 éenhoicn dooi4 do Rykskblendistrihutio. I Met dat rantsoen moet men toekomen ge- durende het geheöle sto'okseizien van 1 April I tot 1 April. De Brandstoffen-Commissie lvoeft slechts tot taak deze oenhedee te dis- trübuearen ou deze distributie zoo te regelen, d'at do beschikbare Loc-veelheid, zoo gelijk matig mogelijk over Let geheele sto.oksc-d- zocn wordt verdeel/I. F-r rekening mede bcu- dende, dat 4c kou'dc meestal komt na 1 Ja- Duari meant do Bra 0 J L of fen-Co m m i ssie, dat zij geheót aan Laan- verplichting heeft vol- daan -door tot Leden 7 van do L een helen beschikbaar te stellen. De overige 4 ot nhe den moeten dus dienen nog tot 1 April h.s. En zoodira do voorraad dat toelaat, zal \velo„- om een eenheid worden beschikbaar gesteld I of indien niet tot b es ohiikb a a r stall i ng van 1 I eenheid kan worden overgegaan, dan zal 2/= jcenhei'd, worden gegeven, j Er wordt .geklaagd, dat Leiden achterst nat bij ander© disbrie ten. Einde December werd een onderzoek ia ge steld en toen bleek, dat in geheel Zuid-Ü'il- 1 land 4 Districten iels meer, doch alle an dere Districten minder hadden gedistribu eerd dan Leiden. Men vergeet echter bij deze opmerking dikwijls, cöat behalve de eenheden in zwarte brandstof ook nog ven eenheid in t urf werd gedistribueerd, zoo hit thans Lihl alleen de bons 16, doch ook bon 11 der minimum-ranksoenikaarl is verbni'ki. Aan de groepen B, 0 en D word eve noons verstrekt het percentage van het rantsoc-n, waartoe -de Rij ksko-hend ist.riibut ie de Br iud- sf-offen-Commissïo machtigt. Do Br an dstoi fen-Co-mm issie Leiden ste't dan .nMeen een bon beschikbaar, indien de zekerheid beslaat dat v< or do geheele bevol king een eenheid werkelijk in voorraad is.' In andere Districten werden soms bons be schikbaar gesteld zonder dat <de voorraad aanwezig was. Dat geeft een sehoone schijn, maar is mislijdend. Waut aan een beschik baren bon zonder beschikbare brandstof heeft hcF publiek niets. Hot komt in deze plaat sen voor dat bon 8 al beschikbaar geste ia is on een gedeJlto van het publiek op. bon 0 noig geen brandstof heeft ontvangen. Dal' clit stelsel tot bevoorrechting van rijk boven arm aanleiding geeft, is duidelijk. Dat is to Leiden onmogelijk. Zoodra do Rij kakelen distributie weer vei-" deendon voorraad heeft afgezonden, zal we» •der oen eenheid beschikbaar warden ge steld. Het pu/bliok heeft het gebrek aan braud- sltof in „verb a ad stob r acht met ck* brikn.1 tnn- fabrioage. Dit is volkomen onjuist. Met no*, oog op do in Augustus 1918 voorziene mo gelijkheid, dat geen voldoende zwarte brand stof beschikbaar zoude zijn, heeft de Com missie op aandrang der RijkskolendLstrLbu- tie pogingen in het werk gesteld een com binatie te vinden, die voor eigen risico den aanmaak van briketten ter hand nam. Dit ie haar mogen gelukken. De machines zijn te laai opgeleverd, waar door niet tijdig kon worden beg an en. De Rijkskolen distributie heeft echter evenveel' zwarte brandstof aan Leiden gegeven als aan andere districten. Indien de nood thau3 nog hooger zal s^jj gen, zullen de briketten een welkorre aanvul ling leveren. De aanmaak van briketten is thans begonnen. Elke rantsoeneering wekt ontevredenheid. Maar degene, die deze ontevredenheid door onjuiste mededeellngen aanwakkert, epectt gevaariijk spel. Daarom meenon wij die berichten ook op deze wij zo te moeten tegenspreken. N. C. DE GIJSELAAR. Voorzitter. P. E. BR IET, 2e Voorzitter. M. KRAMER, Secretaris. G. A„ vKLINKENBERG,Lid. J. L. O. PERQUIN, Lid-. H. J. WILDSCHUT, Lid. Leiden, 8 Februari 1919. Hetdeukjog van dc stichting der Lcidsche Hoogeschool. fiedennamiddag hield p:o£. dr. P. C. T. van dei Hoeven, als rector-magnificus, ter 1 gelegenheid van do herdsnkiog van den 244sten Stichtingsdag der Leld.che Hooge- i school, in het geheel met be'angstellendcn gevuld Groot-Aujitorium der Academie een rede over „Ziekteoorzaken in het leven vóór do geboorte''. S^r. ving aan met de ontmoedigende er- i kenning. dat van de 6) vrouwen ar «én is. die haar pogen om de wereld te ver roken, mali het leven bost. Dat moet de genen, die gaarne praten over ons tegen- woordig mesteer knnnej, t t nadenken st.ra men. Het 13 het result, at van de omstan digheden, zooals de natuur die geeft, be ïnvloed dorr de mensc'.e jjke onknnde, voor- oordeel of onjuiste behandeling 3an den eénen, door richtig gem.d'orsrde en uit gevoerde hulp aan den anderen kant. 1 Na te hebben medegedeeld, hoe een door spr'. behandelde patiënte ai oh op gezag van een schoenmaker dagelijks in een kuil liet ingraven, in de hoop aLus van ean gezwel bevrjjd to zullen worden, doet hij uitkomen, dat de. invloed, de nadee'ige invloeden van do buurvrouw, van don kwakzalver en van den beterweter belangrijk i\ groot-er ai men vermoeden zou. Maar wie zul aangeven, hccver zijn beteekenis reikt? Wie zal zeg gen, welke <sterftek;rn3 de natuur bedoelt, W32.' zij -ongeropl blijf,? Cotii wel m gen wij aannemen, dat-het moeiljjke in de be- doeling van 'de natuur kan liggen, dal de moeder1, die straks voor haar kind nöodig, bijna onmisbaar te achten is, bij de ge boorte er van zou opgeofferd worden. Geheel anders moet de toon van ons be toog worden, zeide spr., als «jj in het oog j vatten, niet wat er met de moeder ge schiedt. doch welke gevaren het kind be dreigen bij zjjn ontstaan, zrjn wording, zijn ontwikkeling, zjjn groei, totdat hjj het levenslicht ziet. Wie beseft, wie voelt, hoé- veel er voor uoodig', hoe oneindig tjamsn- grsteld het proce3 moet zqn, dat uit de vereeniging van de ber'e kiemcel en een le- vend wezen doet worden, die staat stil en kicin hier tegenover, ea verbaast z'clr, niet over de vele elementen, die bij dit proces verloren gaan. maar vee'eer over de nro.- geli.ikheid, dat nog enkele tot algelieele cat- wikkeling komen. Ons beate an bogint niat bij de geboorte; deze is slecht: een gebeurtenis, een evene ment in ons leven, w a bij het antenalalo bestaan in het postnatale overgaat. 1 En wanneer is dit antsnale leven aange- Lvangen? P Vi'jj kunnan'sl eds verder teruggaan en vrij zien de eeuwigheid van 'het laveu voor ons. Dit begint niet op den bij don buv- eerlijken stend aangegeven dag, niet op hot tjjdstip der impregnates, niet bij de ge boorte o£ hij de opwekking der ouders i of dei' grrj jtouners; het begin van liet feven 1 ligt oneindig ver. j De kieirice! is in haar ononderbroken be- i staan, door alle opvolgende generaties van het geslacht heen. de drager van structuur elementen van vorige generaties, do drager dus der erfelijke eigenscliappon; zoo wor den karakteristieke kenmerken, zoowel van do moeder alsook van den vader op het kind overgebracht, zoo wordt het mogelijk, dat het kleinkind eigenschappen van de groot oud! rs, van de overgrootouders vertoont. De kiemcel spr. toonde het met een kaïaktercstiak voorbeeld over de erfelijkheid van muzikale eigen-meppen in een fami lie aan is dus d> drager van erfelijke eigenschappen en al worden deze nu ia een familie door de vereeniging met an dere gesinehten gewijzigd, zjj worden on afgebroken van vader en moeder op -eni en dochter overgebracht. Spr. ging uitvoerig na hoe men in niet voel meer dan vijf weken van den oersten acnleg dén menscli ia miniatuur ziet worden. Niet meer dan vijf waken hoeft de natuur noodig om van de eicel een mensch te m; ken. nog wel -klein, niet meer dan l'/s c M. lang. maar toch als mensch te her keuren. Daarna is verder het resultaat van de physiologische activiteit van dezen mensch, voornamelijk, bjfna uils'utend, niet anders meer dan groei. De groei van liet individu is niet zoo spoedig voltooid als de organo genesis. Van slechts 3-1 waken kunnen wij, ab van de antenatale van 19 jaren moeten wij van de postnatale groeiperiode spreken, 1 De embrycnaleperiode duurde zes, ds foetale j omvat 34 weken, de jeugd en de jonge- lir.uaiaca*» duren tot fm.l vAE.srUU.aun van. .-In verstandskies en de meerderjarigheidsver- kir ring. Doch: aldus geformuleerd zeide spr. is de gang van zaken te schematisch voor gesteld. Er is geen plotselinge overgang tirschen embryonale en foetale periode, tuu- schen de weken van ontstaan en de maan den van groei, doch geleidelijk aan zal de vorming' uitbloeden en da groei meer op den voorgrond komen. En zoo zal de ont wikkeling van het zoogdierei van den mensch slechte zjjn, wanneer alles op normale wijze geschiedt, wanneer geen invloeden van bui ten ongunstig daarop inwerken. Maar hoe licht zal dat wel het geval zijn, boe weinig moet er voor noodig zrjn om stoornis te weeg te brengen in dit samengesteld ge heel van opbouw, teruggang, vernieuwing, vergrooting'. Vraagt men zich af, van wel ken aard deze stoornissen zijn, dan heeft men in hel oog te houden, dat in het le"en na de geboorte, iedere aandoening', iedere ziekte leidt tot belemmeri ng van de functie, van de ontwikkeling en van het leven van het getroffeu orgaan. Mag men nu verwachten, 'dat, wat wjj in hei postnatale leven waarnemen, zich op dezelfde wijrte ook voor de geboorte zal voordoen, dan zal een storend moment ook in het intra-uterine leven storen, waar op det oogenblik leven is. Spr. ging in het vervofg na in hoever een dergelijk vermoeden juist b'ijkt, een dergelijke opvatting steun vindt in de feiten. Pztrloe ving hjj aan met een nadere be spreking van de laatste dor genoemde: do k i e m p e r i o d e. Hekend is de herei'taire natuur van ver schillende misvormingen, de hereditaire nei ging tot verschillende piekten, het over- erfelij'. gevoel voor kunst en schoonheid en voor wetenschap. Wat overgeërfd is, is riie- de ziekte zelf, maar de neiging er toe, de vatbaarheid er voor; een zeker type van constitutie met langzame assimilatie, met abnormal n vosdingstrestand voert tot een of mer dezer ziekten. Het zijn nu niet de zonden der ouders, die bezocht worden aan de. kinderen, maar het is de zwakheid, .de eigenaarligheid van het geslacht. Zoc. schijnt ook de neiging tot gezwellen hereditair te kunnen voorkomen. Ook voor kanker wil men gaarne een dergelijke here diteit aannemen. Mogelijk terecht, zeide spr., doch men bedenke, dat een ziekte, waaraan 10 pCt ven het meucchdom succombeert, rdlicnt bij twee of meer leden van één fa milie de doods'.orzaak zal zjjn. B.: tuberculose kan de praetlis positie voor de ziekte worde-n overgebracht, bet onvermogen om er voldoende togen te strij den. Overgeërfd wordt de geschiktheid om riocr infectie-ziekten veroorzakende micro ben aangetast te worden en eindelijk ook de neiging tot tweelingen en tot groot? famines komt hereditair voor. E;. daar nu telkens deze herediteit, zoa- wcl in de mannelijke ais in de vrouwelijke linie blijkt, rnoot de noiging tot al deze ziek ten, al deze misvo-mingen, al dezen zegen des Hemels, zich in een vroeg dael der kit mperlode ontwikkeld hebben. Na dit nog nader te hebben ontwikkeld, stelde spr. <Te vraa-g of de alcohol, de nico tine, de caffeine, de to.vinen der microben, she bekende ziekte-oorzaken voor den vol wassene en nog' gevaarlijker voor het ge boren kind, ook niet een funesten invloed zouden hebben vóór de geboorte. Komende tot de practisehe zijde van zijn onderwerp, liet spr. uitkomen, dat niet el- lc-fn de wetenschap een dankbaar terrein heef in de antenatale pathologie, maar dat ook het lot van het individu, het lot der familie, het lot ran den Staat door om- r-t.' ndigheden vóór de geboorte reeds zgn eersten, beslisseiiden en dikwijls niet meer ie neulralisaeren stoot in oen bepaalde rich ting krijgt. En van het oogenblik af, dat wi| nu weten of vermoeden, waar de ge- incriniiueerde invloeden t? zoeken zijn. heb ban wjj na t? gaan hoe groot hun belang is, hoever hun beteekenisreeht hebben wij te overwegen, hoe zij te vermijden, hoe zij onschadelijk te maken zijn, zeide spr. Als voorbeeld nam spr. het alcohol-mis bruik. Meer dan 55 pG't. dor kinderen ran moeders, die tot dronkaards te rekenen zjjn, worden dood geboren of sterven spoedig. En van die blijven leven, zijn er misvorm den. zwakken, zenuwachtigere Wat van den alcohol gekit, geldt mutatis mutandis van 'de lues, geldt Waarschijnlijk ook van de tuberculose, geldt voor alle vol doend krachtig inwerkende schadelijke, gif tige invloeden. Er was een tjjd nog' geen twintig jaar ligt deze achter ons, aldus besloot spr. dat het kinderleven weinig gold en meu tevreden was als de moeder gered werd. Daarop is ook liet kind om zijn rechten komen vragen. Men heeft het die gegeven, ir, zooverre, dat men althans bij de géboorte daarmee rekening liield en gelukkig- w,as als het kind maar levend ter wereld ge bracht was. W(j moeten nog een stap ver der gaan. Het is niet ds vraag of wij tevreden, "f wij gelukkig Zijn, maar of het kind. straks do man, de vrouw, tevreden of gelukkig zijn, of de staat mej; hen tevreden, do ge meenschap door hen gelukkig' wordt. Leden van het Leidsck Stud:ntenco:ps Vereenigden zich hoden, ter viering ran den dies natalie; aart een collation in de socië teit Minerva''. Van openbare gebouwen ea van enkele woningen wappert in den helderen zonne- scliij i op dezen vinnig konden 8 Februari d» vlag Mnatechappli ilcr Ned. Letterkunde. Oi.der voorzitterschap van prof. dr. J. Hulz'lnga, hield gisteravond in het Nutsge- boir. de Maatschappij d;r Ned. Letterkunde haar maande!ijke vergadering, waarin dit- roaa* twao swAsherst .anhradcj»- Pi of. dr. Jan Vetk, hoogleeraar nan da Academie ran Beeldende Kunsten, hield een voordracht over „Quentin Metsys". Na een uitvoerige inleiding, waarin spr. o.a. deed uitkomen, dat in menig opzicht Meteya meer dan Rubens de volmaakte Belg is, ging spr. na hoe de Autwerpsche schil derschool en Metsys de eerste schitterende figuur er in was. Spr. gaf een uitvoerige critiek van Met sys kunst, die de ontwikkelings'yn voort zette van Van Eyck, Rozine, Van der Wer den e.a. De lichtende toorts van de voor gangers wordt door den volger overgeno men Ongetwijfeld nam hij zijn voordeel van de verruiming van gezichtskring, dia de beschaving zijner dagen bracht. In het oude Brugge zou men zich hem niet meer daaruit' kennen denken. Maar een grijpen naar of een aanvaarden van nieuwe fundamenten treft men daarom bij hem niet aan. Spir. beschouwt dan verder zijn twee gioote altaarstukken te Brussel en Ant werpen, g'.o"ÏHise hoogtepunten in de Vlaam- sefce kunst. Niet een gloed als die aan da pralrnde zon, maar het sehoone rchjjnsei van eer deinsenden avondhemel verlicht dezt tafereelen. Over de aangezichten van zjjn vrouwen ligt een glans van verheven oot moed, en in hun rjjke kleeding schijnen zij minder getooid voor aardsche festijnen dan uitgedost voor den hemelschen bruidegom, fn vromen zin schouwt hij de ostentatie van vlftscli en bloed, van forsche samenstel en van gemaskeerde muskels. Zjjn bewonderens waardig stuk, groot, naakt op jien Dood Gods is het schrille lijk van den uitge leden Christus, opgehouden door den vro men steun van meewarige handen. Zoo ah leen mocht men rich het ontkleeds menscli- I beeld op het gewijde altaar denken, j Bjj elke poging, zoo besluit spr. dag om ran Metsys de waarde te bepalen, zal i naast een golf van bewondering p'aats moe ten worden gehouden voor een terugslag van reserve. Aan den eeueu kant prijzen wij hem om rijn innerlijke kracht en zijn trouw aan sehoo ne t'.adities, aau den anderen kant zouden j wjj het bijna laken, dat hij de laatste was van een schitterende falanx. Maar wij zul- len voor het ancien regime te warmer j ga3n voelen, naarmate wij klaarder ieeren beseffen, hoe in Zrjn kunst voor altoos de j manifestatie van eea innerlijk schoon beeft uitgeschreven, dat verdient iot de kostelijke schatten van den menschelijken geest to j venen gerekend. I'oor den heer W. J. J. C. BjjleVeli, adj.- i archivaris der gemeente Leiden, warden ver volgens eenige mede deelingen gedaan over i M „Familietafereel van do Van Swletens, I afkomstig uit het klooster Mariënv'?1 btj Leider.''. In een inleidend woord deed spr. cc-uige mededeelingeu ten opz.ichte van de stich ting van hel klooster, hetwelk in 1399 be woond werd door de Zusters uit Oudswater, die echter weder in 1429 daaruit verdreven zjjn, In Augustus 142-3 werd daarna eëa klooster gesticht op Marienpoel door dsn Burggraaf BouJewyu van Swietap wiens kneteel in 1420 was verwoest. De geschiedenis van het Klooster werd uitvoerig besproken en medegedeeld, wat het o.a. van den Beeldenstorm te lijden had cn hoe da nonnen in 1572 het klooster ver lieten en haar toevlucht moesten z.oeken in de stad, terwjjl het einde was, dat het klooster tjjdens het beleg van Leiden met- den grond werd gelijk gemaakt Het familietafereel, het onde.warp Van spv.'s voordracht vormend, thans tentoon gesteld in „De Lakenhal", is kort voor den dood van Boudewyn ven Stvieten omstreeks 1454 geschilderd, maar door vochtige lig ging ran het klooster epcodig bedorven, Zoodat npg niet een eeuw later de schilderij is moeten worden vernieuwd en het waar schijnlijk in 1S52 op doek is gebracht er alia.-' gerestaureerd, boven het hoogaltaar in het 'klooster werd geplaatst. Tjjdens den beeldenstorm is hel stuk ge red door Willem van Swieten en door dezer in zijn huis geplaatst. Diens koon Boude wyn, Dijkgraaf van Rjjn'.aad,bezat het stuk in het begin .der 17de eeuw, waarna het is overgebracht naar Rrjrlahd's huis. Later is liet vt-yerfd op diens dochter, 'mevr. Van Tuijll van Serooskerken, die Jiet in 1627 bezat. Door eigenaardigen vorm en grootte (4 M. bjj iy3 M.) lijkt het niet waarschijn lijk, dat deze het naar Zeeland heeft, mede genomen, doch vermoedeljjk^js het in Lei den gebleven; in ieder ge- al zijn zijn lot gevallen gedurende ruim een eeuw geheel onbekend; echter is gebleken, 'dat het in 1727 in 't bezit was van Willem van Swie- ten en van dezen is overgegaan op diens zoon, totdat het op 't eind der lSde eeuw aan de familie is ontstolen. Later werd hel teruggevonden in een kaaspakhuis te Gouda en in 1806 door mr. A. van Swieteri, wet houder van Leidon, voor f6 teruggekocht'. Dieu3 kleindochter, mej. V. Suchtelen, over leden 24 October 1918, heeft het ten slotte met een paar familieportretten cn wapon- ieeheningen aan de stal Leiden gelegateerd. Hierbjj rij opgemerkt, dat jkvr. Johanna van Swieten, bij de restauratie in 15-52 liet stnk met verschillende familieportretten merkeljjk heeft uitgebreid. „Op Hoop van Zegen." Heyermans.' toomcalstuh „Op Hoop van Zegen" is reecis heel veel kec-en opgeveerd. Ook in onzo'stad is bet menigmaal in den Schouwburg gegeven. Als film was het bier evenwel vóór gisteravond nog nooit vertoond. Do eer do eerste hiermede lo zijn komt toe aan do directie win liet „Thalia- tlieaier", aan de Haarlemmerstraat De inhoud van dit populaire werk van Heyorinans is zóó bekend, dat vermelding te 'dezer plaatse er van geen reden heeft. Daarom bepalen wij ons tot bet weergeven van eenigo indrukken van deze voorstol- ling, gepaard mot een aanbeveling dezen tüm vatr onze nationale fabriek Jlollut-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1919 | | pagina 1